بخشی از مقاله
عنوان : تحلیل محتوا سطح خوانایی کتاب فارسی ششم ابتدایی بر اساس شاخص هاي گانینگ و کلوز
چکیده
در این پژوهش میزان سطح خوانایی کتاب فارسی ششم ابتدایی مورد بررسی قرار گرفته است تا تفاوت هاي سطح خوانایی کتاب فارسی ششم ابتدایی از نظر میزان تناسب متون با سطح سنی و درك و فهم دانش آموزان و همچنین از نظر آموزش مستقل ( خود آموزي ) ، سطح فشار روانی و آموزشی مشخص شود. انتخاب روش پژوهش بر اساس تحلیل محتوا و با استفاده از فرمول خوانایی گانینگ و کلوز می باشد .جامعه آماري ، محتوا کتاب فارسی ششم ابتدایی بود که در روش گانینگ سه نمونه ي صد کلمه اي از ابتدا ، وسط و پایان کتاب و در روش کلوز 5 درس آخر کتاب انتخاب شده است. براي تجزیه و تحلیل داده ها از روش هاي آماري میانگین و جدول فراوانی و مقدار سطح خوانایی گانینگ و کلوز استفاده شده است. یافته هاي تحقیق بیانگر آن است که کتاب فارسی ششم ابتدایی متناسب با سطح سنی و درك و فهم دانش آموزان این مقطع تحصیلی نبوده و همچنین فراگیران توان مطالعه و درك صحیح مطالب را ندارند و متن براي آنها دشوار می باشد.
کلید واژه ها : تحلیل و محتوا ، سطح خوانایی ، فرمول گانینگ و کلوز ، کتاب فارسی ، ششم ابتدایی
مقدمه
تحلیل و محتوا یک روش پژوهش منظم براي توصیف عینی و کمی محتواي کتاب ها و متون برنامه درسی و یا مقایسه پیام ها و ساختار محتوا با اهداف برنامه درسی است (یارمحمدیان ، 1385 ،ص ( 150 تحلیل و محتواي یک متن به دو صورت کمی و کیفی انجام می شود و اطلاعات مربوط به رقم به کارگیري واژه هاي معین در یک
متن ، نمونه اي از جنبه هاي کمی و تحلیل موضوعی نمونه اي از جنبه کیفی می باشد .( باقري ، ( 1387 برنامه و محتوا کتاب درسی یکی از عناصر مهم نظام آموزش و پرورش است و در تحقق اهداف اموزش و پرورش نقش اساسی دارد .
پس نیاز است تا محتواي کتب درسی مورد بررسی و تحلیل قرار گیرند تا با بازنگري و تجدید نظر و اصلاح برنامه و محتوا کتب درسی زمینه رشد و پیرشفت تحصیلی را فراهم آورد.
کتاب فارسی از جمله کتاب هاي درسی مهم دوره ي ابتدایی محسوب میشود و براي ما جایگاه و اهمیت بسیار ارجمندي دارد . چون ازسویی هویت فرهنگی ما را سامان می دهد و سوي دیگر در گاه رفتن به دنیاي آموزش و یادگیري علوم و فضایل است..درس فارسی ،
پیام آور شکوه و جلال فکر و فرهنگ ایران اسلامی در طول روزگاران است. جوهره ي آثار حکیمان و فرزانگان پهنه ي علم و ادب فارسی ، همواره از دو آبشخور گوارا و روح پرور مایه ور است. به همین منظور در این تحقیق کتاب فارسی ششم ابتدایی مورد تحلیل قرار گرفت تا مشخص شود که محتوا و متن این کتاب متناسب با شرایط سنی ، درك و فهم دانش آموزان می باشد .
تحلیل کتاب فارسی ششم ابتدایی به روش کمی صورت گرفته است و یکی از تکنیک هاي معروف روش کمی (( فرمول خوانایی )) یا به عبارت دیگر (( درجه خوانایی متن)) می باشد. فرمول هاي خوانایی به تجزیه و تحلیل محتواي یک نوشته یا متن ، براي اندازه گیري درجه خوانایی آنان می پردازد. این تجزیه و تحلیل به خصوص بر کلمه ها ،عبارت ها و پارگراف یک نوشته تاکید دارد و با شمارش کلمه ها و جمله ها و با استفاده از فرمولی خاص ، میزان و درجه سختی یا دشواري متن را تعیین می کند و همچنین درجه تناسب نوشته با سن کلاسی یا سطح توانایی خواندن متن را مشخص می سازد .(یارمحمدیان ،(1385 تحلیل کتاب فارسی ششم ابتدایی به روش شاخص هاي سطح خوانایی گانینگ و کلوز، که جزء روش هاي کمی (روش هاي تعیین سطح خوانایی ) می باشد، صورت گرفته است.
شاخص گانینگ : این شاخص توسط رابرت گانینگ فوگ در سال 1951 و با هدف ارزیابی و تعیین سطح خوانایی مطالب کتابهاي درسی بر اساس کلاسهاي آموزش رسمی طراحی شد.
فرایند و نحوه تعیین سطح خوانایی نوشتهها در شاخص گانینگ به ترتیب زیر میباشد:
-انتخاب یک نمونه یک صد کلمهاي از ابتدا، یک نمونه یک صد کلمه از وسط، و یک نمونه یک صد کلمهاي از اواخر نوشته به صورت تصادفی.
-2شمارش تعداد جملات هر یک از نمونهها -3مشخص کردن متوسط طول جملات از طریق تقسیم تعداد کلمات به تعداد جملات کامل هر نمونه یک صد کلمهاي
-4شمارش تعداد کلمات سه هجایی و بیش از سه هجایی موجود (کلمات دشوار) در هر کدام از متون یک صد کلمهاي -5جمع کردن تعداد کلمات دشوار با تعداد متوسط کلمات در جملات -6ضرب کردن حاصل جمع تعداد کلمات دشوار و متوسط کلمات در جملات با عدد ثابت 0/4 -7انجام محاسبات بندهاي 4، 5، 6، براي دو نمونه یک صد کلمهاي دیگر.
-8محاسبه میانگین نتایج هر سه نمونه از طریق جمع کردن و تقسیم به تعداد.
نکته: عددي که به روش گانینگ به دست می آید براي کشور ما درست به نظر نمی آید؛ به دلیل این که کلاس هاي آموزشی در کشور صاحب این روش، زودتر از کشور ما شروع می شود. ما با فرض این که کلاس ها سه سال زودتر شروع می شوند، روش را اجرا می کنیم؛ یعنی از هر سطح کلاسی که به دست می آید سه کلاس کم می کنیم (محمدي ، 1389 ،ص ( 72 شاخص کلوز : این روش توسط ویلسون تایلر32 در سال1953 در دانشگاه ایلی نویز ارائه گردید. هدف اصلی آن به عنوان یک رویکرد
کلنگر و یک روش گشتالتی ارزیابی متون کتابهاي درسی از نظر آموزش مستقل، سطح فشار روانی و سطح آموزشی است. به عبارت دیگر، با این روش میتوان به سطح متون کتابها پی برد و مشخص نمود که آیا مطالب براي فراگیران، بدون کمک معلم قابل یادگیري است؟ یا نیاز به معلم و تدریس دارد؟ آیا متن کتاب براي فراگیران دشوار بوده و یادگیري آنها همراه با فشار و استرس روانی است؟
مراحل کار ارزیابی و تحلیل محتوا در این شاخص، تابع مراحل و فرایند زیر است:
.1انتخاب چندین متن از قسمتهایی که فراگیران هنوز آن را نخواندهاند و تدریس نشده است.
2. نوشتن اولین جمله هر متن به صورت کامل و اولیه.
3. خالی گذاشتن یک کلمه از هر پنج کلمه در متون انتخاب شده به صورت نقطه چین.
تعداد جاهاي خالی بر اساس میزان توانایی فراگیران میتواند از 20، 25، 50، 75، 100 در نوسان باشد.
4. توزیع متنهاي نقطه چین شده بین دانش آموزان کلاس مربوطه، براي نوشتن مناسبترین مفهوم در جاهاي خالی .
5. جمع آوري و تصحیح اوراق و دادن نمره به آنها و تبدیل به درصد.
6. نتیجه گیري از روي درصد نمرات با توجه به محور ذیل:
بر اساس محور فوق، اگر میانگین پاسخهاي صحیح بین 0-40 درصد باشد، میتوان نتیجه گرفت که متن مورد نظر در سطح فشار روانی و ناامیدي است و فراگیران توان مطالعه و درك صحیح مطالب را ندارند. همچنین اگر میانگین پاسخهاي صحیح بین 40-60 درصد باشد، متن مورد نظر در سطح آموزشی است و فراگیران قادر به درك مطالب با کمک معلم هستند، اگر میانگین پاسخها صحیح بین 60-100 درصد باشد، متن موردنظر در سطح مستقل است و فراگیران بدون کمک معلم و دیگران قادر به یادگیري آن هستند.
پیشینه و مبانی نظري تحقیق
در اینجا سعی شده چند نمونه از تحقیقاتی که بر اساس شاخص سطح خوانایی گانینگ و کلوز صورت گرفت بیان شود :
-1 تحلیل محتواي سطح خوانایی کتاب هاي بخوانیم چهارم و پنجم ابتدایی بر اساس شاخص سطح خوانایی گانیگ، نتایج حاصل ازاین تحلیل: سطح خوانایی در بین بخش هاي اول و وسط کتاب چهارم، تفاوت محسوسی دارد و هر دو متن در سطحی بالاتر از سطح توانایی دانش آموزان چهارم قرار دارد. به علاوه، بین سطح خوانایی بخش دوم و سوم کتاب پنجم هم تفاوت وجود داشت و هر دو متن از نظر سطح خوانایی بالاتر از سطح توانایی دانش آموزان پنجم بود. ( مصطفی شیخ زاده ، استاد یار دانشگاه آزاد اسلامی ارومیه) -2 تعیین شاخص هاي سطح خوانایی گانینگ در محتواي کتاب هدیه هاي آسمانی چهارم و پنجم ابتدایی ایران ، نتایج حاصل از این تحلیل : میزان سطح خوانایی بخشهاي اول و دوم کتاب پایه چهارم با بخش سوم تفاوت محسوسی وجود دارد. و هر سه بخش در سطحی بالاتر از سطح توانایی دانشآموزان این پایه قرار دارد. همچنین میان سطح خوانایی بخشهاي دوم و سوم کتاب پنجم با بخش
اول تفاوت وجود دارد و هر دو متن از نظر سطح خوانایی بالاتر از سطح توانایی دانشآموزان کلاس پنجم است. بنابراین هیچ یک از این دو کتاب متناسب با سطح سنی و درك و فهم دانشآموزان این دو مقطع تحصیلی نیستو داراي میزانی از درجه دشواري در خوانایی است. (عباس شکاري-زکیه نجاریان،انتشار (93/11/15 -3تحلیل محتوایی علوم پنجم ابتدایی به روش کلوز ، نتایج حاصل از این تحلیل بیانگر آن است که کتاب مذکور آموزشی می باشد و
باید توسط آموزگار در دبستان آموزش داده شود.(صادقی ، آموزگار دستان شهید امیري ، بخش سر درود ).
هدف پژوهش
تحلیل سطح خوانایی کتاب فارسی ششم ابتدایی بر اساس شاخص هاي گانینگ و کلوز
هدف جزئی :
-1بررسی سطح خوانایی هر یک از بخش هاي کتاب فارسی ششم ابتدایی با سطح درك و فهم دانش آموزان. -2 بررسی تفاوت بین سطح خوانایی هریک از بخش هاي کتاب فارسی ششم ابتدایی.
-3 بررسی سطح خوانایی هر یک از بخش هاي کتاب فارسی ششم ابتدایی با سطح سنی دانش آموزان.
-4 بررسی سطح خوانایی کتاب فارسی ششم ابتدایی از نظر آموزش مستقل، سطح فشار روانی و سطح آموزشی دانش آموزان. -5 ارائه پیشنهاد هاي لازم به مولفان کتاب هاي درسی در زمینه بهینه سازي کتاب هاي دوره ابتدایی.
فرضیه هاي تحقیق
به نظر می رسد :
-1 بین سطح خوانایی هریک از بخش هاي کتاب فارسی ششم ابتدایی تفاوت وجود دارد.
-2 بین سطح خوانایی کتاب فارسی ششم ابتدایی با سطح سنی و درك و فهم دانش آموزان تناسب وجود دارد. -3 کتاب فارسی ششم ابتدایی از نظر سطح خوانایی داراي سطح ناامیدي و فشار روانی است .
