بخشی از مقاله
بررسي وضعيت ساختمانهاي استفاده طي سالهاي 83-70
اهداف تحقيق
هدف اصلي اين تحقيق بررسي وضعيت ساختمانهاي استفاده طي سالهاي 83-70 كه برخي از اهداف فرعي كه در اين تحقيق به دنبال بررسي مستقيم عبارتند از
1. بررسي نوع مصالح به كار رفته در ساختمانها
2. بررسي نوع مصالح به كار رفته در شهرستان هاي مختلف
3. بررسي نوع تعداد پروانه هاي ساختمان ها
جامعه آماري
جامعه آماري عنوان شده در تحقيق و پژوهش حاضر عبارتند از پروانه هاي ساختماني صادر شده براي احداث بنا كه از سال 1370 تا سال 1380 عنوان شده است كه تعداد كل خانه و بناها در حدود بالاي 30000 بنا بوده است .
نمونه انتخاب شده
از كل بنااي ساخته شده نمونه هايي كه براي احداث يا تعويض و يا بازسازي استفاده شده با توجه به بناهاي كل شهر همدان مورد استفاده قرار مي گيرد.
روش تحقيق
روش تحقيق استفاده شده در نمونه ي مورد استفاده از نوع توصيفي است كه با استفاده از جدول فراواني و فراواني تجمعي و فراواني نسبي آن نتايج به دست آمده است.
روش نمونه گيري
روش نمونه گيري استفاده شده روش نمونه گيري در دسترس است كه نمونه هاي كه مورد استفاده قرار گرفته كاملا در دسترس بوده است
فرضيه هاي تحقيق
بين مصالح استفاده شده و كيفيت ساختمان ها رابطه وجود دارد.
بين مصالح استفاده شده در شهرستان هاي مختلف تفاوت وجود دارد
بين نوع ساختاري ساختمانها و تعداد پروانه هاي آن رابطه وجود دارد
روش اندازه گيري
از طريق سركشي به مراكز ساختماني و شهرداري ها و بررسي پروانه هاي ساختماني و محاسبه آمار بدست آمده .
متغير هاي تحقيق
مصالح استفاده شده متغير وابسته وكيفيت ساختمانها: متغير مستقل
مقدمه
بدرستی قدمت استفاده بشر از سرپناه و یا به طور کلی به مفهوم امروزی قدمت استفاده بشر از مسکن معلوم نیست ولی تقریبا آنرا می توان همزمان با پیدایش بشریت دانست زیرا چنین گمان می رود که بشر از همان ابتدا برای مصون ماندن از برف و باران و سرما و گرما و حمله حیوانات و همچنین حمله سایر اقوام به غارها پناه برده و این غارها رامی توان اولین محل سکونت برای بشر دانست و از آن زمان تا کنون انسانها همیشه بفکر آن بوده اند که مسکنی راحت تر و بهتر برای
خود تهیه نمایند.
در قرون اخیر که رشد جمعیت در دنیا و بطور چشمگیری روبه ازیاد نهاد و بشر از لحاظ علمی و فنی مشکلات بسیاری را حل نمود در ساختن مسکن نیز مانند سایر امور تحولات عمده ای بوجود آورد و دیگر ساختن خانه های تک واحدی جوابگوی احتیاجات بشری نبوده و به همین علت سیستم خانه سازی بکلی دگرگون شده و استفاده از مصالح مقاوم نیز مانند فولاد و سیمان در ساختمان رایج گردید ودر ار دسترسی به این مصالح و امکانات دیگر گسترش شهرها از افقی به عمودی تبدیل شد و امر آپارتمان سازی در ساختمانهای چندین طبقه متداول گردید.
با وجود اینکه هر ساله به مقدار زیادی به تعداد مسکن اضافه میشود و در بیشتر ممالک پیشرفته تخریب ساختمانهای قدیمی نیز در شرایط معمولی مجاز نمی باشد به عبارت دیگر بجای چند واحد مسکن جدید یک واحد مسکن قدیمی را خراب نمی کنند. هنوز در هیچ یک از ممالک دنیا مشکل مسکن حل نشده، بلکه هر روزه به تعداد متقاضیان مسکن اضافه می شود و هنوز حتی در پیشرفته ترین ممالک دنیا قسمت عمده ای از درآمد خانواده صرف سکونت می گردد.
بدین لحاظ در تمام دنیا خصوصا در مملکت ما بایست به امر ساختن مسکن و استفاده هر چه بهتر و بیشتر از مصالح ساختمانی توجه بیشتر بشود. و برای رسیدن به این هدف ابتدا به طور دقیق ساختمان و انواع و اجزاء تشکیل دهنده آنرا بشناسیم.
باتوجه به اینکه به معنای کلی به هر چیزی که ساخته می شود میتوان ساختمان گفت ولی در اینجا منظور ما از ساختمان بناهای ساخته شده با مصالح بنایی(آهن، سیمان، گچ، آجر و غیره) می باشد. اصولا ساختمان را از لحاظ مصالح مصرفی و نوع کاربرد آن میتوان به دو دسته تقسیم نمود.
الف: انواع ساحتمان از لحاظ مصالح مصرفی:
1- ساختمانهای بتنی:
ساختمان بتنی ساختمانی است که برای اسکلت اصلی آن از بتن آرمه( سیمان، شن، ماسه و فولاد به صورت میله گرد ساده و یا آجدار) استفاده شده باشد. در ساختمانهای بتنی سقفها بوسیله تاوه( دال) های بتنی پوشیده می شود، و یا از سقفهای تیرچه و بلوک و یا سایر سقفهای پیش ساخته استفاده می گردد. و برای دیوارهای جدا کننده( پارتیشن ها) ممکن است از انواع آجر مانند سفال تیغه ای، آجر ماشینی سوراخ دار، آجر معمولی کوره ای و یا تیغه ی گچی و یا چوب استفاده شده وممکن استاز دیوار بتن آرمه هم استفاده شود. در هر حال در این نوع ساختمانها شاه تیرها و ستونها از بتن آرمه ( بتن مسلح ) ساخته می شود.
2- ساختمانهای فلزی:
در این نوع ساختمانها برای ساختن ستونها و پلها از پروفیلهای فولادی استفاده می شود. در ایران معمولا ستونها را از تیر آهن های I دوبل بال پهنهای تکی و آهن های هاش استفاده می نمایند و همچنین برای اتصالات از نبشی- تسمه و برای زیر ستونها از صفحه فولادی استفاده میشود و معمولا دو قطعه را بوسیله جوش به همدیگر متصل می نمایند. سقف این ساختمان ممکن است تیر آهن و طاق ضربی باشد و یا از انواع سقفهای دیگر از قبیل تیرچه و بلوک و غیره استفاده گردد. برای بارنشینها می توان مانند ساختمانهای بتونی از انواع آجر و یا قطعات گچی و یا چوب یا سفالهای تیغه ای استفاده نمود. درهر حال جدا کننده ها می باید از مصالح سبک انتخاب شوند. در بعضی از ممالک برخلاف مملکت ما برای اتصال قطعات جوش استفاده نکرده بلکه بیشتر از پرچ و یا پیچ استفاده می نمایند و برای ستونها نیز می توان بجای تیر آهن از نبشی و یا ناودانی استفاده نمود.
3- ساختمانهای آجری :
در ساختمانهای اجری کوچک از چهار طبقه تجاوز نمی نمایند می توان از این نوع ساختمان استفاده نمود. اسکلت اصلی این نوع ساختمانها آجری بوده و برای ساختن سقفها در ایران از پروفیلهای فولادی I( تیرآهن I) و آجر بصورت طاق ضربی استفاده می گردد. و یا از سقف تیرچه و بلوک استفاده می شود. در این نوع ساختمانها برای مقابله با نیروهای جانبی مانند
زلزله باید حتما از شناژهای روی کرسی چینی و زیر سقفها استفاده شود. در ساختمانهای آجری معمولا دیوارهای حمال در طبقات مختلف روی هم قرار می گیرند و اغلب پارتیشنها نیز همین دیوارهای حمال می باشند. حداقل عرض دیوارهای حمال نباید از 35 سانتی متر کمتر باشند.
4- ساختمانهای خشتی و گلی :
این نوع ساختمانها در شهرها به علت گرانی زمین کمتر ساخته می شود و بیشتر در روستاهای دور که دسترسی به مصالح ساختمانی مشکل تر است مورد استفاده قرار می گیرد. اسکلت اصلی این نوع ساختمانها از خشت خام و گل می باشد و تعداد طبقات آن از یک طبقه تجاوز نمی کند و در مقابل نیروهای جانبی مخصوصا زلزله به هیچ وجه مقاومت نمی نمایند. باید از ساختن این نوع ساختمانها مخصوصا در مملکت ما که از مناطق زلزله خیز می باشد جلوگیری بعمل آید. بجز انواع فوق ساختمانهای دیگری نیز وجود دارد مانند
ساختمانهای چوبی که بیشتر در نواحی مرطوب که دارای جنگلهای فراوان بوده و در نتیجه چوب به قیمت ارزان در دسترس قرار می گیرد ساخته می شود. مانند شهرهای جنوبی اطریش و یا بعضی از ایالات امریکا. ساختمانهای چوبی در ایران بعلت کم بودن جنگل کمتر ساخته می شود و همچنین ساختمانهای سنگی بیشتر در مناطق کوهستانی مورد استفاده قرار می گیرد، ممکن است ساختمانی مرکب از چند نوع از انواع فوق ساخته شود مانند ساختمانهای فلزی و بتنی و یا فلزی و آجری و غیره.
ب: انواع ساختمان از لحاظ مصرف:
ساختمانها از لحاظ کاربرد به انواع ساختمانهای مسکونی، اداری، بیمارستانها، انبارها، مدارس و مکانهای عمومی مانند باشگاهها و ورزشگاهها و غیره تقسیم می شود.
مراحل مختلف ساختن یک ساختمان
1- بازدید زمین و ریشه کنی:
قبل از شروع هر نوع عملیات ساختمانی باید زمین محل ساختمان بازدید شده و وضعیت و فاصله آن نسبت به خیابانها و جاده های اطراف مورد بازرسی قرار گیرد و همچنین پستی و بلندی زمین با توجه به نقشه ساختمان مورد بازدید قرار گرفته در صورتیکه ساختمان بزرگ باشد پستی و بلندی و سایر عوارض باید بوسیله مهندسین نقشه بردار تعیین گردد و همچنین
باید محل چاه های فاضلاب و چاه های قدیمی و مسیر قنات های قدیمی که ممکن است در هر زمینی موجود باشد تعیین شده و محل آ ن نسبت به پی سازی مشخص گردد و در
صورت لزوم می باید این چاه ها با بتن و یا شفته پر شود و محل احداث ساختمان نسبت به زمین تعیین شده و نسبت به ریشه کنی (کندن ریشه های نباتی که ممکن است در زمین روییده باشد) آن محل اقدام شود و خاکهای اضافی به بیرون حمل گردد و بالاخره باید شکل هندسی زمین و زوایای آن کاملا معلوم شده و با نقشه ساختمان مطابقت داده شود.
2- پیاده کردن نقشه:
پس از بازدید محل و ریشه کنی اولین اقدام در ساختن یک ساختمان پیاده کردن نقشه می باشد. منظور از پیاده کردن نقشه یعنی انتقال نقشه ساختمان از روی کاغذ بروی زمین به ابعاد اصلی ( یک به یک) بطوریکه محل دقیق پی ها و ستونها و دیوارها و زیر زمینها و عرض پی ها روی زمین بخوبی مشخص باشد. و همزمان با ریشه کنی و بازدید باید قسمتهای مختلف نقشه ساختمان مخصوصا نقشه پی کنی کاملا مورد مطالعه قرار گرفته بطوریکه در هیچ قسمت نقطه ابهامی باقی نماند و بعدا اقدام به پیاده کردن نقشه بشود. باید سعی شود حتما در موقع پیاده کردن نقشه از نقشه پی کنی استفاده گردد. برای پیاده کردن نقشه ساختمانهای مهم معمولا از دور بین های نقشه برداری استفاده می شود ولی برای پیاده کردن نقشه ساختمانهای معمولی و کوچک از متر و ریسمان بنایی ( ریسمان کار )استفاده می گردد.
پی کنی
اصولا پی کنی به دو دلیل انجام می شود :
1- دسترسی به زمین بکر :
با توجه به اینکه کلیه بار ساختمان بوسیله دیوارها یا ستونها به زمین منتقل می شود در نتیجه ساختمان باید روی زمینی که قابل اعتماد بوده و قابلیت تحمل بار ساختمان را داشته باشد بنا گردد. برای دسترسی به چنین زمینی ناچار به ایجاد پی برای ساختمان می باشیم.
2- برای محافظت پایه ساختمان:
برای محافظت پایه ساختمان و جلوگیری ا ز تأثیر عوامل جوی در پایه ساختمان باید پی سازی نماییم. در اینصورت حتی در بهترین زمینها نیز باید حداقل پی هایی به عمق 40 تا 50 سانتی متر حفر کنیم. پی سازی در محیط های مختلف آب و هوایی، مناطق و زمینهای ماسه ای و رسی و دج و یا باتلاقی و سنگی فرق می کند.
چون اکثر جاهای مملکت غیر از خرمشهر و آبادان در معرض زلزله هستند با اضافه کردن حدود 5 درصد به مخارج بهتر است ساختمان امن تری بسازیم.
آنچه بعد از پی جان افراد را در مقابل باد و زلزله و حرکات زمین نگه می دارد استخوان بندی ساختمان است.
زمین مناسب : زمین بایستی با احتیاجات ما بخواند، در محل هایی انتخاب نشود که بعلت شیب ، در زلزله و رطوبت حرکت کند.در معرض حرکت و تکیه و فشار ساختمان همسایه واقع نگردد. وضع آبکشی و میزان نفوذ از طریق متخصصین خاک برای محاسبه پی و چاه و انباره فاضلاب، روشن باشد. درجه زلزله خیزی تعیین گردد. حداکثر سرعت باد و جهت آن روشن
شود تا لوله های هواکش فاضلاب در منتهی الیه بادگیر باشد ساختمان را بتوان در مقابل باد و بارندگی شدید و سیل حفظ کرد و حفاظت آن را بتوان در مقابل دزدی و غارت تأمین کرد.
اشراف زیاد به زمین و ساختمان مقبول نیست. قبل از خرید زمین از طریق شهرداری و بخشداری و ساکنین قدیمی طرح های راه و جاده و میادین، کاملا بررسی شود. چون چنین طرح هایی ممکن است سالها طول بکشد . اگر بعد از خرید چنین مشکلی پیش آید و بیش از دو سال طول بکشد، از طریق قانونی می شود دولت را موظف به خرید عادلانه و کارشناسی کرد ضمنا بهتر است زمین ساختمان شما در جوار ساختمانهای بلند و ضعیف نباشد.
آنچه می خواهید در کتابها پیدا می کنید ولی علم و تجربه و فعالیت صحیح کار خوب تولید می کند. برای راحتی ساکنان، منزل بایستی مشخصات زیر را داشته باشد:
1- مقاومت به بارهای ثقلی و زنده و باد و برف و احتمال هجوم جمعیت و انتخاب مصالح و استفاده از تجارب زلزله ها و سیل درست انتخاب شوند.
2- صحت ابعاد : وضع ارتجاعی و خمیری اعضاء مقاوم ساختمان
3- امنیت و راحتی : روابط ارتباطی طرح در مورد اتاقها و حداکثر استفاده از مساحات و احجام و مراعات بهداشتی کلی مربوط به مصالح مصرفی و عواقب آن، نور طبیعی و مصنوعی وامکان تمیز کردن.
4- مقاومت نفوذ آب : نگهداری ساختمان ،د ر وضع سالم و خشک و اینکه رطوبت مسائلی برای اسکلت و مصالح نشر جانوران بوجود می آورد. در مقابل سیل و بارندگی مشکلی برای پی نداشته باشد برای مصالح چوبی و نقاشی و سقف و دیوارها مسئله ساز است.
5- آتش سوزی : آتش سوزی را صد در صد نمی شود گارانتی کرد ولی ملاحظات داخلی و خارجی در طرح کلی و انتخاب آن می باشد .
6- عایق برودت و حرارت : دیوارهای ضخیم بیرون و عایق های کف و دیوار و سقف با مصالح مجوف و پوکه پشم شیشه و فوم و بتن سبک و ایجاد بالکن و سایه و نحوه درختکاری می باشند.
7- تکافوی نور وتهویه : نور کافی از تابش مستقیم است، منتهی بایستی چشم را نزند . پنجره مخصوص منطقه، منطقی انتخاب گردد و با پرده تنظیم شود.مقابله با باد و باران و استفاده از هوای تازه، برای تنفس و بیرون رفتن بوی بدن و تنظیم حرارت ورود 32 متر مکعب هوا در ساعت برای هر نفر.
8- حفاظت در مقابل صدا: صدا، خستگی و ناراحتی اعصاب و سنگینی گوش می آورد. ساختمان برای صداهای داخل و خارج بایستی پیش بینی احجام و متوقف کننده ها را بکند. دیوارها و شیشه های دو جداره و سقف و دیوار کم کننده صدا و احداث بالکن دست انداز و مصرف پشم شیشه و لاستیک و غیره نیز مفید هستند.
9- استحکام : عمر ساختمان و تا زمانیکه میتواند مورد سکونت باشد نمای آن و مصالح مصرفی و مقبول بودن مصرف انرژی و نگهداری و تعمیر در شرایط جوی و مقابله با گرما و یخبندان و سایه کافی در مقابل پنجره ها انتخاب مهم هستند.
10- مقاوم دزدی : دیوارهای داخلی محوطه و خارجی ساختمان و درها خوب طرح شوند پنجره ها حفاظ کافی داشته باشند.
11- عدم نفوذ حشرات: حشرات در ترکها و سوراخ ها و مجاری، زندگی می کنند. نسبت به نوع زمین و مواد خوراکی و چوب و کاغذ دیواری جنس شان فرق می کند. اگر محیط مناسب باشد داخل و چوب و مصالح خانه موقت دوم می سازند و مشکلات زیادی بوجود می آورند.
