بخشی از مقاله
چکیده
در این پژوهش رابطه بین جریان نقد آزاد و فرصتهای سرمایه گذاری در 201 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سالهای 1385 تا 1391 به مدت 7 سال مورد بررسی قرار گرفته است. شناسایی و ایجاد فرصتهای سرمایهگذاری یکی از مهمترین اهداف واحد انتفاعی میباشد که از طریق استفاده بهینه از جریان نقد آزاد، بکارگیری مناسب اهرم مالی و سیاست تقسیم سود میسر میگردد. لازم به ذکر است عوامل دیگری مانند اندازه شرکت و هزینه های نمایندگی نیز به نوبه خود بر ایجاد فرصتهای سرمایهگذاری تأثیرگذار میباشد. از این رو، در این پژوهش تأثیر جریان نقدآزاد با در نظر گرفتن متغیرهای سیاست تقسیم سود، هزینه نمایندگی، اهرم مالی و اندازه شرکت بر فرصتهای سرمایه-گذاری مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج برازش مدلهای پژوهش با استفاده از روش تحلیل رگرسیونی حسب مورد شامل روش رگرسیون دادههای ترکیبی یا روش رگرسیون دادههای مقطعی ارائه شدهاند. شواهد حاصل از آزمونها در سطح کل مشاهدههای نمونهای از شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران نشان داد که رابطه معنیدار و منفی بین جریان نقد آزاد و فرصتهای سرمایهگذاری وجود دارد. این پیامدها در نهایت نشان میدهند که رابطه بین جریان نقد آزاد و فرصت های سرمایهگذاری در تشخیص و نحوه برخورد مدیران شرکتها با مقوله بهرهگیری از وجوه در اتخاذ تصمیمات مناسب اقتصادی در مورد فعالیتهای سرمایهگذاری، بسیار حائز اهمیت است.
واژه های کلیدی: جریان نقد آزاد، فرصت سرمایهگذاری، هزینههای نمایندگی، اهرم مالی، اندازه و سیاست تقسیم سود.
مقدمه
واحدهای تجاری همواره با فرصتهای سرمایهگذاری زیادی روبرو میشوند و نیازمند اتخاذ تصمیم منطقی نسبت به انجام یک سرمایهگذاری بهینه هستند. امروزه یکی از مباحث با اهمیت و حیاتی در تصمیمات مالی و سرمایهگذاری استفاده بهینه از منابع شرکت خصوصاً جریان نقد آزاد میباشد. تصمیمگیری در رابطه با این مسئله از این بابت مهم و چالش برانگیز است که طبق مفروضات تئوری نمایندگی مدیریت به دنبال منافع شخصی میباشند و اصولاً ریسکگریز هستند؛ از طرفی بدست آوردن سود و کسب ثروت هدف تمام سهامداران میباشد که این امر با ریسکپذیری سهامداران محقق میگردد. زیاد بودن میزان جریان نقدی آزاد عامل مشوق در انجام رفتارهای فرصت طلبانه مدیران است. جنسن - 1986 - بیان کرده که وجود جریان نقدی آزاد بر میزان رفتار فرصت طلبانه مدیران تأثیر زیادی دارد. در موقعیتی که شرکت میزان زیادی از جریان نقدی آزاد دارد، مدیر میتواند وجوه مازاد را در فرصتهای مختلفی سرمایهگذاری کند. جریان نقد آزاد شاخصی است که می تواند به سهامداران تصویری بهتر از انعطافپذیری مالی شرکت ارائه نماید و از دید آنها شرکتی دارای وضعیت مطلوب است که دارای جریان نقد آزاد بالایی باشد،
زیرا شرکت میتواند این وجوه را برای اجرای پروژه-های سرمایهگذاری، توزیع سود سهام، بازپرداخت بدهی وگسترش واحد انتفاعی بکار گیرد. از طرفی افزایش جریانهای نقدی آزاد و به دنبال آن تمایل مدیران برای مصارف غیربهینه وجوه مزبور میتواند مشکلات نمایندگی را افزایش دهد و به دنبال آن مشکلات نمایندگی ناشی از جریانهای نقدی آزاد نیز بر مسیر تصمیمگیریهای آتی تأثیر میگذارد. بنابراین با توجه به اهمیت جریان نقد آزاد شرکتها در استفاده از فرصتهای سرمایهگذاری، هدف این پژوهش آزمون رابطه بین جریان نقد آزاد و فرصتهای سرمایهگذاری در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادر تهران با در نظر گرفتن متغیرهای مداخلهگر از جمله هزینههای نمایندگی، اهرم مالی، اندازه و سیاست تقسیم سود میباشد.
بیان مسأله اساسی پژوهش
ارزش هر شرکت به میزان قابل توجهی به توانایی آن شرکت در ایجاد وجوه نقد آزاد و شیوه بکارگیری آنها بستگی دارد. این معیار مهم با توجه به کاربردهای متعددی که دارد از جمله توان سرمایهگذاری مجدد، افزایش تقسیم سود و بازپرداخت بدهی در سررسید برای سرمایهگذاران و اعتباردهندگان از اهمیت فوق العادهای برخوردار است؛ چراکه از این وجوه به عنوان معیار پوششی برای توزیع سود سهام و بازپرداخت بدهی در سررسید یاد میشود. به همین دلیل افزایش در وجوه نقد آزاد میتواند در رغبت سرمایه گذاران به سرمایه گذاری و جلب اعتماد اعتباردهندگان به اعتباردهی مؤثر واقع شود. با توجه به این موضوع که استفاده از فرصتهای سرمایهگذاری میبایست به طور مدبرانهای صورت پذیرد که بتواند علاوه بر جلب رضایت سهامداران، اثر منفی بر ارزش بازار سهام شرکت نداشته و همچنین با در نظر گرفتن این موضوع که جریان نقد آزاد تقسیم نشده موجب افزایش توان استفاده از فرصتهای سرمایهگذاری میباشد، هدف تحقیق پی بردن به نقش و جایگاه وجوه نقد آزاد به عنوان یک منبع تأمین مالی داخلی کم هزینه در تصمیمات مدیریتی و همچنین بررسی ارتباط این وجوه با فرصتهای سرمایهگذاری با در نظر گرفتن متغیرهای هزینههای نمایندگی، اهرم مالی، اندازه شرکت و سیاست تقسیم سود میباشد.
واحدهای تجاری همواره با فرصتهای سرمایهگذاری زیادی روبرو میشوند و نیازمند اتخاذ تصمیم منطقی نسبت به انجام یک سرمایهگذاری بهینه هستند. سرمایهگذاریها باید با توجه به محدودیت و کارایی منابع صورت گیرد و ارزیابی طرحهای سرمایهگذاری بر عهده مدیران واحدهای تجاری است. در راستای ایجاد ارزش برای سهامداران، جریان نقد آزاد از اهمیت زیادی برخوردار است، چراکه مدیران میتوانند از طریق شناسایی فرصتهای رشد مناسب، وجوه مذکور را در طرحهای پربازده سرمایه گذاری نموده و موجبات افزایش ارزش برای سهامداران را فراهم نمایند. جریان نقد آزاد شرکت، معیاری برای اندازهگیری عملکرد است که مبالغ خالص وجه نقدی را نشان میدهد که برای شرکت ایجاد شده است و شامل هزینه ها، مالیاتها و تغییرات در خالص سرمایه در گردش و سرمایه گذاریها میشود. جریان نقد آزاد شرکت معیاری است که سودآوری شرکت را پس از همه هزینهها و سرمایه گذاریها اندازهگیری میکند.
معیار مزبور یکی از معیارهای متعددی است که برای مقایسه و تجزیه و تحلیل سلامتی مالی شرکتها استفاده میشود. مقدار مثبت جریان نقد آزاد شرکت نشان میدهد که شرکت پس از پرداخت هزینهها و سرمایهگذاریها دارای وجوه نقد مازاد است. از طرف دیگر، مقدار منفی نشان میدهد که شرکت درآمد کافی به منظور پوشش هزینه ها و فعالیتهای سرمایهگذاریاش ایجاد نکرده است. به همین دلیل، سرمایهگذاران باید در ارزیابی دلایل این رویداد کاوشهای عمیقتری به عمل آورند. این امر میتواند علامتی از مشکلات حاد شرکت مورد رسیدگی باشد - نوروش، . - 1383
جریان نقد آزاد مثبت یعنی شرکت پس از انجام سرمایهگذاریها و پرداخت هزینهها، دارای وجوه نقد مازادی است که میتواند از آن برای انجام سرمایهگذاریهای مجدد، پرداخت سود سهام، بازپرداخت بدهیها و همچنین افزایش نقدینگی واحد تجاری استفاده نماید. در مقابل برخی شرکتها ممکن است با جریان نقد آزاد منفی مواجه شوند؛ جریان نقد آزاد منفی همیشه نامطلوب نیست، بلکه علل منفی شدن آن مهم است و باید مورد تحلیل قرار گیرد. نتایج تحقیقات گذشته بیانگر این مطلب است که شرکتهای با فرصتهای سرمایهگذاری پایین به دلیل نبود و یا کمبود فرصتهای سودآور و همچنین شرکتهای بزرگ به دلیل دارا بودن توانایی بالای استقراض و تأمین مالی، از جریان نقد آزاد بالایی برخوردارند. جریان نقد آزاد معیاری برای اندازهگیری ارزش و عملکرد شرکت ها میباشد و نشاندهنده وجوه نقدی است که شرکتها پس از انجام سرمایهگذاریها و پرداخت هزینهها در اختیار دارند. وجوه نقد آزاد باید در مسیر توسعه فعالیتهای شرکت و حداکثر سازی ثروت سهامداران و ارزش شرکت بکار گرفته شود.
در برخورد با جریانهای نقد آزاد مهم این است که مدیران بتوانند با استفاده کارامد از منابع تحت مالکیت خود، این وجوه را در طرحهایی مناسب و پربازده سرمایهگذاری کنند و باعث افزایش ثروت سهامداران و رشد واحد تجاری گردند، ولی به سبب وجود تضاد منافع بین مدیران و مالکان و دشواری نظارت بر مدیران توسط سهامداران، ممکن است تصمیمگیری مدیران درباره بکارگیری جریان نقد آزاد با سوگیری همراه باشد.
فرصت سرمایه گذاری جهت شناسایی شرکتهایی که در آینده نرخ بازدهی بیشتری خواهند داشت، مورد استفاده قرار میگیرد و نحوه برخورد مدیران با فرصتهای سرمایهگذاری یکی از معیارهای نظارت بر عملکرد مدیران در خصوص ریسکپذیری آنها توسط سهامداران میباشد. از سوی دیگر، جریان نقد آزاد نشان دهنده جریان نقد در اختیار شرکت برای پرداخت سود سهام، بازپرداخت بدهیها، افزایش نقدینگی، معیاری برای انعطافپذیری مالی و ابزاری برای مدیریت جهت سرمایهگذاری در فرصتهای مناسب ایجاد شده میباشد. همچنین تصور میشود سیاست شرکت در پرداخت سود سهام از محل جریانهای نقد آزاد میتواند بر ارزش شرکت تأثیرگذار باشد و مصرف وجوه در بکارگیری فرصتهای
