بخشی از مقاله
چکیده
تخصیص بخشی از سود به عنوان سود تقسیمی یکی از مباحث با اهمیت در مدیریت مالی تلقی می شود چرا که مدیریت با اعمـال ایـن سیاست به هدف اصلی اش که حداکثر نمودن ثروت صاحبان سهام از طریق دریافت سود سهام و افزایش قیمت سهام است، دست می یابد. هدف پژوهش حاضر، ارزیابی تاثیر سیاست تقسیم سود بر نوسانات قیمت سهام و تصمیمات سرمایه گـذاري مـی باشـد. جامعـه آمـاري ایـن تحقیـق شرکت هاي پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران است که پس از اعمال معیارهاي مورد نظر تعداد 65 شرکت به عنوان نمونـه تحقیـق انتخـاب شدند. قلمرو زمانی تحقیق سال هاي بین 1385 تا 1390 می باشد و به منظور تحلیل دادههـا و آزمـون فرضـیه هـا از روش تحلیـل همبسـتگی و رگرسیون چندگانه استفاده گردیده است. نتایج پژوهش نشان دهنده ي این است که سیاست تقسیم سود بر نوسانات قیمت سهام در کوتاه مدت تاثیري معنی داري دارد. سیاست تقسیم سود بر نوسانات قیمت سهام در بلندمدت تاثیري معنی داري ندارد و همچنین سیاست تقسیم سـود بـر تصمیمات سرمایهگذاري از جنبه ي نقدي و تعهدي تاثیر معنی داري ندارد.
واژگان کلیدي: تصمیمات سرمایهگذاري ، سیاست تقسیم سود، نوسانات قیمت سهام
-1 مقدمه
یکی از مهمترین تصمیمات مالی، تخصیص سود هر سهم به دو بخش سود تقسیمی و سـود انباشـته اسـت. از آنجـا کـه هدف اصلی مدیریت مالی شرکت هـا، حـداکثر نمـودن ثـروت صاحبان سهام از طریق دریافت سـود سـهام و افـزایش قیمـت سهام (عایدي سرمایه) امکان پذیر است، بنابراین شرکت بـراي این که بتواند ثروت صاحبان سهام خود را به حـداکثر برسـاند، باید بگونه اي عمل نماید که از مجموع دو رقم متعلق به سـود سهام و افزایش قیمت در بازار مطلوبترین ترکیب به دست آید.
از این رو، شرکت ها باید در مورد سیاست تقسیم سـود خـود، یعنی میزان سود نقدي که باید بین سـهامداران توزیـع شـود، تصمیمگیري نمایند.
به عبارتی دیگر تقسیم سود از دو جنبه بسیار مهـم قابـل بحـــث اســـت از یـــک طـــرف عـــاملی اثرگـــذار بـــر روي سرمایه گذاري هـاي پـیش روي شـرکتهاسـت. تقسـیم سـود موجب کاهش منابع داخلی و افزایش نیاز به منابع خارجی می شود. از طـرف دیگـر بسـیاري از سـهامداران شـرکت خواهـان تقسیم سود نقدي هستند از این رو، مدیران با هـدف حـداکثر کردن سود همواره باید بین علایق مختلف آنان و فرصـت هـاي سودآور سرمایه گذاري تعادل برقرار کنند. بنـابراین، تصـمیمات تقسیم سود که از سوي مدیران شرکت اتخاذ می شـود بسـیار حساس و داراي اهمیت است (مهرانی و تالانه، .(1377 با توجه به موارد فوق این پرسش مطرح می شـود کـه تـاثیر سیاسـت تقســیم ســود بــر نوســانات قیمــت ســهام و تصــمیمات سرمایهگذاري چگونه است؟
-2 مبانی نظري و پیشینه ي پژوهش
-1-2 مبانی نظري
سیاست تقسیم سود یکی از مهمترین مباحـث مطـرح در مدیریت مالی است، زیرا سود تقسیمی بیانگر پرداخت هـاي نقدي عمده شرکتها و یکی از مهمترین گزینهها و تصمیمات فرا روي مدیران به شمار می رود. به رغم اینکه پرداخـت سـود تقسیمی مستقیما سهامداران را بهرهمنـد مـی سـازد، توانـایی شرکت در انباشت سود به منظور بهرهگیري از فرصتهاي رشد را تحت تاثیر قرار می دهد (بیکـر و پـاول1، .(2005 بـه طـور کلی رابطه بین سود تقسیمی و سود هر سـهم، نشـان دهنـده سیاست تقسیم سود شرکت است ( ایمانی پور مقـدم، 1377و
قالیباف اصل، .(1386 در زمینه بررسی عوامـل تعیـین کننـده سیاست هاي تقسیم سود، دو پژوهش اساسی صـورت پذیرفتـه است. براساس پژوهش روزف2 در سـال 1982، عوامـل تعیـین کننده سیاست تقسیم سود شـرکت هـا را مـی تـوان در قالـب موارد ذیل دسته بندي کرد: (1 هزینـه هـاي معـاملاتی تـامین مالی از بازار سرمایه (2 محدودیت هـاي تـامین مـالی ناشـی از افزایش اهرم مالی و عملیاتی (3 هزینه هاي نمایندگی مالکیـت بیرونــی ســهامداران اقلیــت. در پــژوهش دیگــر بــارکلی و همکارانش3 در سال1995پس ازمطالعات و بررسی هاي متعدد، سه عامل را به عنوان عوامل تعیین کننده احتمالی در سیاست تقسیم سود شرکت ها معرفی کردندکـه عبارتنـد از: (1 میـزان فرصت هاي سرمایه گذاري(2 اثـرات پیـام رسـانی سـود سـهام
ئئکwپب ف طکفهB ح ذ سسکzپل حل ئه صک yهئططهB حص
1
نقــدي(3انــدازه شــرکت. در تــدوین سیاســت تقســیم ســود، شرکت ها اغلب در عمل از سیاستهاي از قبیـل تقسـیم مبلـغ ثابت و معین، تقسیم درصد ثابتی از سود، تقسیم سود ثابت به عـلاوه حاشـیه ي متغیـر و تقسـیم سـود مـازاد اسـتفاده مـی کنند(بیکر و پاول2005 1، و جهانخانی و پارسائیان، .(1384
نوسانات قیمت سـهام در بـورس هـاي اوراق بهـادار امـري عادي و روزمره است. قیمت سهام تحـت تـاثیر عوامـل زیـادي بوده و با هر کدام به نحوي دچار نوسان و تغییرات مـی شـود.
در یک جمع بندي کلی می توان گفت که قیمت سـهام تحـت تاثیر دو دسته از عوامل بیرونی و عوامل درونی تغییر می نماید
(امیرخانی، .(1376 روند قیمت سهام عبارت است از رگرسیون نوسانات قیمت سهام براسـاس یـک دوره مشـخص (هاسـتد2،
.(2002 خرید سـهامی کـه رونـد قیمـتش صـعودي اسـت در مقایسه با سهامی که روند قیمتش نزولـی اسـت توسـط بـلام3
شدیدا توصیه شده است (بلام و دیگران، .(1978 همچنین می توان گفت سهامی که رونـد قیمـتش صـعودي اسـت مطمئنـا ریسک کمتري دارد. گـوردون و والتـر عقیـده دارنـد سیاسـت تقسیم سود بر ارزش شرکت موثر است و بستگی به چگـونگی جایگاه موسسات در شرایط رشد قرار دارد و میلر و مودیلیـانی مدعی هسـتند کـه تقسـیم سـود بـه عنـوان جانشـینی بـراي سودهاي منتظره آینده(که حقیقتا ارزش سـهام راتعیـین مـی کنند)ایفاي نقش کرده و به خودي خود امري نامربوط است.
سرمایه گذاري مستلزم مدیریت ثروت سرمایه گذاران است.
این ثروت شامل مجموع درآمد فعلی و ارزش درآمـدهاي آتـی است. اگرچه هریک از مدیران، تصمیمات خـود را بـه گونـه اي نسبتا متفاوت اتخاذ میکنند، اما اغلب آنـان در مـورد مراحـل زیر درفرآیند تصمیمگیري توافق دارنـد: (1 تعریـف مسـئله (2
شناســـایی راه حلهـــا (3 گـــردآوري اطلاعـــات مربـــوط (4
تصمیم گیري: تصمیم گیري نهایی معمولا به مدل تصمیم گیري بستگی دارد. مدل تصمیم گیري مـی توانـد سـاده یـا پیچیـده باشد. اما صرفنظر از سادگی یا پیچیدگی، بکارگیري این مدلها، بر بالا بودن کیفیت تصمیمات اثر ندارد. کیفیت تصمیمات نیز بر نوبه ي خود بر دستاوردهاي سازمان در راستاي هـدف هـاي تعیین شده مؤثر است (شباهنگ، .(1389
-2-2 پیشینه ي پژوهش
پاکت و فرند(1964) 4، به بررسی رابطه تقسـیم سـود و
ئئکwپب ف طکفهB حذ 2هکصکئهد حل ئه صک کعأئB حص
2غکططً ف صکفأب حخ
قیمت سهام پرداختند. آنها با انجام پژوهش خود به این نتیجه دست یافتند که پرداخت سود سهام باعث افزایش ارزش سهام شــرکتهاي بــدون رشــد نمــی شــود و در مــورد آن دســته از شرکتهایی که داراي فرصتهاي سرمایه گذاري سـودآور هسـتند موجب کاهش ارزش سهام می شود. گش(2008) 5، بـا انجـام پژوهشی با عنوان آیا اهرم سیاست تقسیم سود و سودآوري بـر ارزش آتی شرکت تاثیرگذار است؟ به این نتایج دست یافت که بین اهرم، سودآوري و احتمال افزایش ارزش آتی شرکت رابطه
í غیــر خطــی وجــود دارد. چــن و هینســیري(2009) 6، در بررسی عوامل تعیین کننده سیاست تقسـیم سـود در نیوزلنـد دریافتند تقسیم سود رابطه اي مثبت با پراکنـدگی مالکیـت و رابطه اي منفی با درجه مالکیت داخلی دارد. آنها همچنین بـه این نتیجه رسیدند که رشد فروش موجب کاهش تقسیم سـود می شـود. خـوش طینـت و سـاربانها((1382، در پژوهشـی بـا عنوان اثر سود تقسیمی بر قیمت سهام شرکتها به بررسـی اثـر سود تقسیمی بر قیمت سهام در شـرکتهاي پذیرفتـه شـده در بورس اوراق بهادار تهران پرداختند. نتـایج حاصـله نشـان مـی دهد که بدون استفاده از متغیر واسـطه بـازده مـورد توقـع در مدل ارزشگذاري دارایی سرمایه اي بین سود تقسیمی و قیمـت سهام رابطه ي مستقیم وجود دارد ولی بـدون در نظـر گـرفتن آن این رابطه براي برخی از سالها مشمول می باشد. شورورزي و نیکـومرام((1389، در پژوهشـی تحـت عنـوان اثـر نوسـانات درصد سـود تقسـیمی بـر بـازده حقـوق صـاحبان سـهام، اثـر نوسانات درصد سود تقسیمی بر بازده سـهام شـرکتها را مـورد بررسی قرار دادند. نتایج مالی از پژوهش نشـان مـی دهـد کـه بین نوسانات درصد سود تقسیمی و بازده سهام شرکتها رابطـه
í معناداري وجود دارد و همچنـین بـین توزیـع سـود نقـدي بیشتر و قیمت سهام رابطه ي مستقیم وجود دارد. ایزدي نیا و علینقیان((1390، طی پژوهشی به شناسایی عوامـل مـؤثر بـر سود تقسیمی با بکـارگیري مـدل لاجیـت پرداختنـد و نشـان دادند از بین عوامل موردنظر، نااطمینانی به جریان نقد، مرحله
í عمر شرکت، فرصت هاي سرمایه گذاري و سودآوري شـرکت بر پرداخت سود تقسیمی اثرگذار هستند.
