بخشی از مقاله
حنا در کتاب داروسازی مصر کهن: پاپیروس ابرس
( منصوب به جرج ابرس، مصر شناس آلمانی 1837 -1898 )
کاترین کترایت – جونز 20004 دانشگاه کنت استیت.
پاپیروس در حدود سال 1550 قبل از میلادی در طبس مصر نوشته شد این نوشته شامل خلاصه ای از 876 نوع درمان دستور داروسازی و فرمولهای دارویی پزشکی است که در آن زمان گرد آوری و فهرست شده اند. این کتاب شامل اطلاعاتی است که حداقل از چهل منبع مختلف برگرفته شده اند این پاپیروس بیماریها و جراحتها، نشانه های آنها، نحوه تشخیص، طرز معامله، تجویزها، تهیه و استفاده درست از داروها را شرح و توضیح می دهد.
در این معالجه ها و تجویزها مکررا از مراسم مخصوص روحانیون و جادوگران نیز استفاده شده است پاپیروس در سال 1862 توسط ادوین اسمیت در طبس پیدا شد و متعاقبا به تملک دانشگاه لایپزیک در آمد پاپیروس دارای اطلاعات تاریخی و فولکوریک مفیدی در مورد فعالیت های درمانی مصر کهن است اما در مانهای پیشنهاد شده در آن را در حال حاضر نمی توان دارو نامید هیچ کدام از درمانها را در حال حاضر نمی نوان بکار گرفت مگر زیر نظر یک پزشک متخصص .
حنا در دستورات دارویی پاپیروس:
حنا یکی از 400 گیاه ماده معدنی و اعضای حیواناتی است که در پاپیروس جهت دارو سازی و معالجه اسیتفاده شده اند. در 1500 قبل از میلاد در مصر حنا با توجه به اینکه مترجم که چگونه حروف ( ک، پ، ر ) موجود در کلمه حنا در مصر قدیم را چگونه ترجمه کند کاپروس یا سیپریوس نامیده می شد پاپیروس هفت گونه از حنا را بر حسب اینکه از کجا چیده شده باشد سن گیاه و اینکه کدام قسمت از گیاه باشد مشخص کرده است.
حنای شمال ،حنای دشت،حنای چمنزار،حنای مرداب،انواع حنای چیده شده از مناطق مختلف دارای خاک و سطح رطوبت متفاوت را مشخص میکند خاک و سطح رطوبت بر میزان لاوسون حنا تاثیر دارند .شرایط مرطوب،حاصلخیز و خنک منجر به کاهش میزان لاوسون گیاه میشود.شرایط خشک و گرم،و خاک آهن دار،منجر به افزایش میزان لاوسون در گیاه میشوند.غده حنا، تیغ حنا و علف حنا نیز بخشهایی از گیاه هستند که مشخص کننده سن و دوره رشد گیاه میباشند و البته هر کدام ویژگیهای خاص خود را دارند.
منظور از حنا شمال هم ممکن است حنای روئیده در مناطق خشک و بیابانی شمال باشد،که دارای بیشترین میزان لاوسون را خواهد داشت و هم امکان دارد حنای روئیده در باتلاق های دلتای رود نیل باشد که کمترین میزان لاوسون را خواهد داشت. منظور از شمال همچنین میتواند حنای روئیده در کرانه ساحلی باشد. حنا میتواند خاک شور و ماسه ای را تحمل کند و نزدیک سواحل جنوب شرقی مدیترانه بروید.این نوع حنا لاوسون زیادی نخواهد داشت زیرا خطوط ساحلی به اندازه ی نواحی داخلی مصر گرم نمیشوند بنابراین اینکه حنای شمال چه خصوصیاتی دارد کمی مبهم است.
حنای دشت:ممکن است حنایی باشد که در حاشیه مناطق مزروعی میروئیده و نقش بادشکن را داشته است این نوع حنا بدین خاطر که در مجاورت مزارع بوده است به طور منظم به آب دسترسی داشته است. بنابراین احتمالا میزان لاوسون آن به اندازه لاوسون حنایی که در مناطق خشک و بی آب می روئیده نبوده است.
حنای چمنزار احتمالا گیاهی بوده است که در علفزارها و چراگاهها می روئیده است چراگاهها به طور مرتب آبیاری نمی شدند، بنابراین حنای چراگاه نسبت به حنای دشت احتمکالا دارای میزان لاوسون بیشتری بوده است .
حنای مرداب: آب زیادی دریافت می کرده است ودرنتیجه لاوسون کمتری هم داشته است.
غده حنا، تیغ حنا و علف حنا بیشتر به قسمتهای مختلف گیاه حنا اشاره دارند تا به محل چیده شدن آن غده های حنا احتمالا غلافها یا کپسولهای حامل دانه ها هستند دانه های حنا برای گرفتن روغن آنها فشرده میشوند واز این روغن برای ساختن مرهم استفاده می شد.
تیغهای حنا به تیغهایی اشاره دارند که پس از اینکه سه سال از عمر گیاه گذشت شروع به روییدن روی ساقه آن می کنند و گیاه نام خود ( لاوسونیا اینرمین ) را نیز از همین تیغها گرفته است که به معنای مسلح می باشد علف حنا همان جوانه های گیاه هستند، هنگامی که از دانه سر بر می آورند پزشکان در شناسایی انواع مختلف حنا بدین نتیجه رسیده اند که انواع حنای متعلق به اقلیم های متفاوت دارای سطح متفاوتی از لاوسون هستند و قسمت های گوناگون گیاه حنا دارای ویژگیها و خصوصیات متفاوتی هستند .
معالجاتی که نیازمند حنا هستند:موارد کاربرد حنا در پاپیروس ابرس با آنچه که ما اکنون راجع به حنا می دانیم مطابقت می کنند حنا در دوره های گوناگون چرخه عمر خود و با توجه به نوع خاک و رطوبت در دسترس آن دارای سطوح لاوسون متفاوتی است آب و هوای گرم و خشک و خاک آهن دار موجب می شوند که سطح لاوسون حنا به بیشترین مقدار خود برسد حنا رشد یافته در رطوبت و خاک حاصل خیز دارای کمترین میزان لاوسون خواهد بود جوهر دارو ( تنین ) موجود در حنا با کراتین پوست پیوند می دهد و باعث تقویت پوست و مقاوم شدن آن در برابر خشکی می شود ( استانکیویچ و همکاران 1997 ) .
حنا در پاپیروس جهت مقابله با بیماریهای پوستی و تنفسی بیماری های قلبی و مربوط به گردش خون بکار گرفته شده است و بنظر می رسد استفاده از آن در این موارد آگاهانه و منطقی بوده است یک راه معالجه پوسته پوسته شدن بدن یا ( گری ) استفاده از حنا است گری می تواند ناشی از کرم حلقه دار یا نوع دیگری از عفونت های قارچی باشد و یا می تواند منشا زخمهای باز باشد در هر حالت این امر نشانگر بریده بریده شدن پوست است .
حنا می تواند بر روی پوست بریده بریده شده کاملا رنگ بدهد گری یا بریده بریده شدن پوست را می توان به وسیله حنای مرداب، حنای دشت، غده های حنا و لوبیا قرمز که همراه با روغن، چربی و نطفه غاز مخلوط و کوبیده شده باشد معالجه کرد در مورد اضافه کردن این مواد البته بجز لوبیا قرمز و نطفه غاز می توان گفت که حاصل آن یک خمیر حنای چسبنده و غلیظ که البته میزان رنگ دهی کمی دارد خواهد شد
.حنای مرداب نمیتواند از خود لکه های رنگین تیره ای روی پوست بجا بگذارد زیرا رطوبت شدید باعث کاهش لاوسون گیاه میشود. اگر حنای دشت ، از نوع آبیاری شده آن باشد این نوع حنا هم قدرت رنگدهی زیادی نخواهد داشت روغن مخلوط شده با این خمیر(چربی غاز و روغندانه حنا) نیز از رنگدهی مرهم بدست آمده جلوگیری میکنند
به نظر میرسد این امر نشانگر این است که مرهم بدست آمده باید برای تقویت خاصیت ضد قارچ و ضد فساد بودن آن به طور مداوم استفاده میشده و در نتیجه باید پوست را کمتر رنگ میکرده است اگر از حنای مخصوص رنگ کردن برای معالجه این بیماری استفاده میشد پوست بیمار به طور مرتب رنگی میشد و رنگ آن ممکن بود همیشه باقی بماندو به راحتی پاک نشود بنابراین مواداستفاده شده در این مرهم به شکلی بسیار آگاهانه و هوشمندانه انتخاب شده بودند تا همراه با داشتن خاصیت مقابله با گری یا هر نوع مشکل بریده بریده شدن پوست و ضد قارچ بودن دارای کمترین میزان رنگدهی باشند.
یک راه معالجه خارش مزمن تمام پوست بدن استفاده از مرهم حنای چمنزار، پیاز،خوشبو کننده و عصاره خرمای وحشی بود دستور استفاده آن نیز این بود با یکدیگر کاملا مخلوط کنید و بر روی قسمت خارش دار پوست بگذارید که به نظر میرسد منظور آن این بوده است که پزشک بایستی مرهم را به صورت موضعی استفاده میکرده است.
حنای چمنزار میتوانست نسبت به حنای دشت لاوسون بیشتری داشته باشد زیرا دشتها و مزارع آبیاری می شوند اما چمنزارها خیر در این مرهم یا خمیر،پیاز،نقش ضد باکتی را داشت (ابورجی و ناتشر 2003) و همچنین میتوانست به عنوان تقویت کننده سرعت و قدرت رنگدهی حنا نیز عمل کند ماده خوشبوکننده استفاده شده نیز قطعا یک محرک و تقویت کننده حنا بود عصاره خرمای وحشی نیز ماده شور شیرین کننده خمیر حنا بود که استفاده از آن در خمیر حنا متداول بود
بنابراین این مرهم چندان تفاوتی با حنای مورد استفاده برای زیبا کردن پوست و طرح زدن روی آن نداشت بجز اینکه در آن از پیاز برای مقابله با پسور یازیس (داء الصوف) و اگزما استفاده شده بود (ابورجی و ناتشر 2003) که احتمالا منشاء خارش پوست بودند اگر پوست تنها خارش داشت اما بریده بریده شده نشده بود آنگاه حنای باکیفیت تری (از چمنزار)بدون توجه به اینکه میتوانست لکه های رنگین تیره و پایداری روی پوست بگذارد استفاده میشد نویسنده پاپیروس ابرز نکته ای را نیز به این درمان اضافه کرده است به این روش درمانی توجه کنید زیرا راه درست معالجه آن همین است .
این روش از میان روشهای اثبات شده در مانی معبد خدای ازیریس بدست آمده است این روشی است که می تواند پوسته ها و شوره های تمام پوست بدن را بزداید بلباه این روش فورا پوست را شفا می دهد خواهی دید . نسبت دادن آن به ازیریس مطم‍ئنا بهترین ضامن کیفیت و کارا بودن این مرهم بوده است .
مشکلات پوستی انگشتان پا عارضه ای شایع بوده که بر حسب شدت بیماری روش های درمانی متعددی داشت این بیماری می توانست از نوع عفونت های قارچی یا باکتری های ناشی از کار در مزارع گل آلود باشد و یا مشکل به پینه های پوستی آلوده و ترک خورده مربوط می شد . پزشکان برای درمان این بیماری ضمادی از رازیانه، موم، خوشبو کننده حنا ، افسنطین، خشک شده ( نوعی صمغ ) دانه و شیره خشخاش ( ماده خام آن ) اقطی، میوه های درخت یوآن، صمغ کنگر، خمیر کنگر، صمغ درخت مافت، خرده های چوب عود ( تکه های کوچک چوب ) روغن صمغ درخت سدار، روغن صمغ درخت یوآن، روغن زیتون تازه و آب باران تهیه می کردند
. این مخلوط اسید ملایمی را به وجود می آورد که موجب تقویت قدرت و کیفیت خمیر حنا می شد تقویت کننده ها و محرکهای رنگی موجود در این مرهم شامل : رازیانه ماده خشبو کننده، افسنطین، صمغ کنگر ، مر، صمغ درخت مافت، خرده های چوب عود ، صمغ درخت سدار و صمغ درخت یوآن میشدند این مواد همچنین میتوانستند به عنوان ضد قارچ و ضد باکتری عمل کنند احتمالا این مرهم که خاصیت اسیدی بیشتری داشت هنگامی که روی زخمهای رو باز گذاشته میشد دردناک بود روغن زیتون موجود مرهم نیز میتوانست به عنوان نرم کننده پوست عمل کند و از شیوه خشخاش نیز برای تسکین درد استفاده میشد.
برای درمان بیماریهای قارچی با باکتریهای دهان و دندان نیز از حنااستفاده میشد این بیماری ها بویسله مرهمی که از ماده خشبو کننده،زعفران، حنا،پیاز،چوب عود و چندین گیاه دیگر که نام آنها ترجمه نشده است، تهیه میشد، درمان میشدند، این مرهم مانند خمیر معمولی حنا بود و حتی می توانست برای کسانی که پیاز دوست دارند خوشمزه باشد. بدین خاطر که حنا ضد فساد بود ( علی و همکاران 1995 ) و پیاز هم ضد باکتری بود ( ابورجی و ناتشر 2003 ) این مرهم می توانست مفید واقع شود. روستاییان شمال افریقا هم اکنون نیز سالم نگاه داشتن دهان و دندان خود از ترکه های حنا به عنوان مسواک استفاده می کنند.
