بخشی از مقاله
اعجاز علمي قرآن
قرآن كتابي است آسماني كه از جانب خداوند بر پيامبر اسلام، حضرت محمد(ص) وحي گرديده و در كلي‌ترين وجه، مي توان آن را كتاب «هدايت» برشمرد. مهمترين معجزه حضرت محمد(ص) قرآن است و ايشان تنها پيامبري است كه داراي معجزه جاويد مي‌باشد و نسلهاي متعدد انسانها خواهند توانست از اين معجزه جاويد بهره ببرند. ولي معجزه بودن قرآن چگونه دانسته مي‌شود؟
در نگاه اول قرآن معجزه‌اي ادبي است كه در اوج فصاحت و بلاغت قرار دارد و هيچ شعر و يا كلام عربي نمي‌تواند به پاي آن برسد. نظمي خاص در چينش كلمات قرآن وجود دارد؛ اگرچه قرآن نه شعر است و نه نظم؛ ولي داراي آهنگي خاص است كه اين موسيقي بر اعراب تأثيري شگرف
داشت؛ سران مشرك عرب در اوايل بعثت پيامبر اكرم(ص) چون اين ويژگي قرآن را مي‌ديدند، مردم را از شنيدن آن نهي مي‌نمودند. ديگر اينكه قرآن عقل را متحير مي‌كند كه چگونه اين همه معارف عالي مي‌تواند از سوي فردي بيسواد به زبان آورده شود؟ از جنبه‌هاي ديگر اعجاز قرآن، اسرار خلقت در قرآن (اعجاز علمي) است كه در يكي دو قرن اخير، بسياري از متخصصان علوم مدرن را به شگفتي واداشته است؟ مثلاً «اشاره» به حركت زمين و خورشيد و زوجيت گياهان و… . ولي اعجاز علمي قرآن چيست و چه ويژگيهايي دارد؟
تفسير علمي
اعجاز علمي قرآن مربوط به انطباق قرآن با علوم تجربي است كه اصطلاحاً به آن «تفسير علمي» مي‌گويند. منظور از «تفسير» در اينجا روشن شدن نكات مشكل در الفاظ معاني و اهداف يك آيه است و مقصود از «علم» علوم تجربي. يعني علومي كه با شيوه آزمون و خطا درستي يا نادرستي نظريه‌ها و قوانين حاكم بر طبيعت را بررسي مي‌كند؛ پس مقصود از تفسير علمي، توضيح دادن آيات قرآن به وسيله علوم تجربي است.
تا زمان حضور پيامبر اكرم(ص)، مردم هرگاه در مورد آيات قرآن سوالي داشتند، مي‌توانستند از ايشان بپرسند، ولي پس از فوت آن بزرگوار، نياز به تفسير و تبيين قرآن آشكار شد؛ به ويژه با فتوحات گسترده مسلمانان هر سال بر قلمرو جهان اسلام افزوده مي‌شد و هزاران نفر مسلمان مي‌شدند و به دنبال آن، اسلام با هزاران سوال و فكر جديد مواجه مي‌گرديد. پس مسلمانان براي
تفسير آيات قرآن به سراغ اصحاب و اهل بيت پيامبر(ص) رفتند تا مجهولات خود را از ايشان بپرسند و اينگونه بود كه علم تفسير آغاز شد و راههايي گوناگون براي تفسير قرآن ارائه گرديد كه يكي از آنها «تفسير علمي قرآن» بود كه به عنوان تطبيق آيات قرآن با علوم تجربي دانسته مي‌شود.
انواع تفسير علمي
خود تفسير علمي روشهاي فرعي متفاوتي دارد كه برخي آن را تفسير به رأي و برخي آن را از اقسام مهم تفسير در عصر حاضر مي‌پندارند. همانگونه كه در ادامه خواهيم ديد، بعضي مفسران قرآن، با تكيه بر بعضي «انحرافات» تفسير علمي قرآن را بكلي رد نمودند و آن را نوعي «تأويل» و «تفسير به رأي» ناميدند. در اينجا شيوه‌هاي تفسير علمي را بررسي مي‌نمائيم:
1- استخراج همه علوم از قرآن كريم
برخي مفسران قديمي (غزالي) كوشيده‌اند تمامي علوم را از قرآن استخراج كنند، زيرا عقيده داشتند كه همه چيز در قرآن وجود دارد؛ از همين رو، آياتي كه ظاهر آن با يك قانون علمي سازگار بود را بيان مي‌كردند و هرگاه ظواهر قرآن كفايت نمي‌كرد، دست به تأويل مي‌زدند و ظواهر آيات را با نظريات و علومي كه در نظر داشتند برمي‌گرداندند. به همين دليل بسياري از مخالفان، تفسير علمي را، تفسير به رأي مي‌دانند.
2- تطبيق و تحميل نظريات علمي بر قرآن
در قرن اخير اين شيوه بسيار رواج داشته است و افرادي با مسلم پنداشتن نظريات علوم تجربي، سعي نمودند تا آيات موافق آن را در قرآن بيابند و وقتي نمي‌يافتند، دست به تأويل مي‌زدند. مشكل اين مفسران آن بود كه مفسر در حال تفسير قرآن بايد از هرگونه پيش داوري مبرا باشد تا بتواند تفسيري صحيح انجام دهد.
3- استخدام علوم براي فهم بهتر قرآن
مفسر در اين روش با استفاده از مطالب قطعي علوم كه با ظواهر آيات قرآن (معناي لغوي) موافق است، تفسير علمي را انجام مي‌دهد و معاني مجهول قرآن را كشف كرده و در اختيار انسانهاي تشنه حقيقت قرار مي‌دهد.
پيشينه تاريخي تفسير علمي قرآن
پس از فتوحات گسترده مسلمانان در قرن اول هجري، ايشان هر روز با افكار نوي آشنا مي‌شدند و با فروكش كردن نسبي جنگها، تبادل فرهنگي بين اسلام و تمدنهاي ايران، روم و يونان آغاز شد و ترجمه آثار ديگر ملل در دوره هارون‌الرشيد و مأمون فزوني گرفت.
مسلمانان علومي مثل: طب، رياضيات، نجوم، علوم طبيعي، فلسفه را از يونان گرفتند، مطالبي را به آن افزودند و طي چند قرن آن را به اوج رسانيدند. چنانكه بوعلي‌سينا در قرن چهارم در زمينه طب كتاب قانون و در زمينه فلسفه كتاب شفا را نوشت. ترجمه آثار غيرمسلمانان با برخي آيات قرآن تعارضي نسبي داشت، پس مسلمانان از همان ابتدا براي رفع اين مشكل كوشيدند. برخي مفسران با انطباق آيات قرآن با علوم تجربي يونان، به مردم ثابت كردند كه قرآن برحق بوده و مطالب علمي آن صحيح است.
