بخشی از مقاله
ایدز
روبان قرمز ، نماد بین المللی آگاهی و توجه به ایدز است.
ایدز (به انگلیسی: [۲]AIDS یا Acquired immune deficiency syndrome) به معنی نشانگان نقص ایمنی اکتسابی می‌باشد ،یک بیماری پیشرونده علاج نشدنی [۳] و قابل پیشگیری[۴][۵] است ،این بیماری حاصل تکثیر ویروسی به نام اچ آی وی (Human Immunodeficiency Virus) در بدن میزبان است [۶] که باعث تخریب جدی دستگاه ایمنی بدن (معروف به نقص ایمنی یا کمبود
ایمنی) انسان می‌گردد که خود زمینه‌ساز بروز عفونت‌های موسوم به فرصت طلب است که یک بدن سالم عموماً قادر به مبارزه با آنهاست و در نهایت پیشرفت همین عفونت‌ها منجر به مرگ بیمار می‌گردد به طوری که بیماری سل عامل اصلی مرگ و میر در میان مبتلایان به ایدز در سراسر جهان است.[۷]
در سال ۱۹۸۱ هشت مورد وخیم از ابتلا به بیماری کاپوسی سارکوما، یکی از انواع خوش خیم‌تر سرطان که معمولاً در میان افراد سالمند شایع است، در میان مردان همجنسگرای نیویورک گزارش شد.تقریباً هم‌زمان با این موارد ، شمار مبتلایان به یک عفونت ریوی نادر در کالیفرنیا و نیویورک بالا رفت.با این که در آن زمان عامل شیوع ناگهانی این دو بیماری مشخص نشده بود ، اما معمولاً از این دو واقعه پزشکی به عنوان آغاز ایدز یاد می‌کنند.در طی یک سال این بیماری بدون نام، گسترش زیادی داشت تا سرانجام در ۱۹۸۲ آن را ایدز نامیدند. [۴]
از سال ۱۹۸۸ به منظور افزایش بودجه‌ها و همچنین برای بهبود آگاهی، آموزش و مبارزه با تبع
یض‌ها اول دسامبر هرسال (برابر ۱۰ آذر) به عنوان روز جهانی ایدز معین شده‌است ،هر ساله برای این روز شعاری نیز در نظر گرفته می‌شود.[۱] ایدز معضلی پزشکی-بهداشتی است که ابعاد
اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی آن بسیار گسترده است.[۵] در سال ۱۹۹۶، سازمان ملل متحد ایدز را نه تنها به عنوان یک مشکل سلامتی مورد توجه قرار داد بلکه آن را یک مسئله بر سر راه
پیشرفت بشری برشمرد.[۸]همچنین در غالب سند استراتژی امنیت ملی ایالات متحده آمریکا (۲۰۰۲) این کشور خود را متعهد به هدایت جهان برای کاهش تلفات هولناک اچ.آی.وی/ایدز دانسته است[۹].بیش از ۹۰ درصد موارد آلودگی مربوط به کشورهای جهان سوم و در حال توسعه است .ایدز در حال حاضر چهارمین علت مرگ و میر بشر می‌باشد که پیش بینی می‌شود تا سال ۲۰۱۰ مقام اول را از آن خود نماید.[۳]
•
اچ آی وی
اچ آی وی در حین جوانه زدن از یک گویچه سفید خون
بافت خونی هدف اصلی ایدز است.
یک ویروس به نام اچ آی وی عامل بروز بیماری ایدز است ،هرفرد دچار اچ آی وی ، الزاما مبتلا به ایدز نیست بلکه برخی تظاهرات بالینی را اگر بروز دهد مشخص می شود به ایدز مبتلا شده‌است.تنها نیمی از افراد آلوده به اچ آی وی ، درطی ۱۰ سال به مرحله ایدز مبتلا می‌شوند.این زمان در افراد مختلف متفاوت است و به وضعیت سلامتی و عادات فردی افراد بستگی دارد ،امروزه برخی داروها نیز به کنترل این روند کمک می‌کنند.
مکانیسم تکثیر
• چسبیدن : خوشه‌های پروتئینی در سطح بیرونی ذرات ویروس، به دریافت کننده‌های پروتئینی سلول مقصد ملحق می‌شوند.
• کپی ژن‌ها : اچ آی وی نمونه‌ای از اطلاعات ژنتیکی خود را کپی می‌کند.
• تکثیر : ویروس این کپی از ژن‌ها را وارد دی‌ان‌ای (DNA) سلول میزبان می‌کند. وقتی سلول میزبان شروع به تکثیر می‌کند، بخش‌های تشکیل دهنده اچ آی وی را نیز تکثیر می‌کند.
• آزاد سازی : بخش‌های تشکیل دهنده ویروس در نزدیکی جداره سلول جاسازی می‌شوند. آنها یک جوانه را تشکیل می‌دهند که از سلول جدا می‌شود و به یک ذره جدید اچ آی وی تبدیل می‌شوند.[۱۰]
انتقال و پیشگیری
هرچند اچ آی وی در تمام ترشحات بدن فرد مبتلا (بجز عرق) وجود دارد ولی برای انتقال و سرایت تنها سه راه اثبات شده‌است:[۵]
• آمیزش جنسی:شایعترین راه سرایت ویروس، تماس جنسی است . ویروس ممکن است از فرد مبتلا به شریک جنسی‌اش منتقل بشود(مرد به مرد، مرد به زن و زن به مرد). سرایت از زن به زن هم امکان دارد ،سرایت از راه تماس جنسی ۸۰ درصد کل موارد را شامل می‌شود که بیشتر از ۷۰ درصد آن از راه تماس با جنس مخالف و ۱۰ درصد آن از طریق تماس با همجنس است
• هرچند در ایران این روند متفاوت است ،به طوری که شایع ترین راه انتقال ایدز در ایران استفاده از سرنگ آلوده توسط معتادین تزریقی و یا انتقال خون آلوده‌است.
•
• تبادل خون یا فرآورده‌های آن:ویروس می‌تواند از راه مصرف خون و یا فاکتورهای انعقادی آلوده هم منتقل شود[۱۱] ،ویروس می‌تواند از راه یک ورید (مثلاً درحین تزریق وریدی) ،مقعد، واژن، آلت، دهان و سایر غشاهای مخاطی (نظیر چشم و مخاط داخل بینی) و یا بریدگی‌ها و زخم‌ها وارد بدن میزبان شود.[۱۱]
بیماران هموفیلی و معتادان تزریقی که از سرنگ و سوزن بطور مشترک استفاده می‌کنند از گروه‌های پر خطر در ابتلا به ایدز به حساب می‌آیند.
• هر وسيله تيز و برنده كه احتمال آغشته شدن به خون آلوده را داشته باشد، در صورت ضد عفوني نشدن و ايجاد كردن زخم، مي تواند فرد سالم را آلوده نمايد. لذا ابزار پزشكي و دندان پزشكي، لوازم خال كوبي، سوراخ كردن گوش، حجامت، قمه زنی، تيغ سلماني و مسواك ممكن است باعث انتقال آلودگي شود.[نیازمند منبع]
• از مادر مبتلا به جنین:ویروس می‌تواند از طریق مادر آلوده به جنین در داخ
ل رحم ویا حین زایمان ویا در طی دوران شیردهی (که می‌توان به وسیله جایگزینی شیر مادر، از آن جلوگیری کرد) به جنین یا نوزاد منتقل شود.[۱] [۱۲] این شیوه در مورد ابتلای کودکان ،بسیار شایع است به طوری که ۹۰ درصد تمامی کودکان مبتلا به HIV در سال ۲۰۰۳ از طریق انتقال مادر به کودک دچار شدند هرچند داروها در کاهش احتمال این انتقال موثرند.
نوشته روی پوستر:
من مبتلا به ایدز هستم، مرا بغل کنید.
من نمیتوانم شما را بیمار کنم.
راه‌هایی که ایدز نمی‌تواند منتقل شود
• از طریق هوا، سرفه و عطسه.
• از طریق بوسیدن، تماس پوستی یا دست دادن.
• از طریق استفاده مشترک از لوازم آشپزی مانند بشقاب، قاشق و چاقو.
• از طریق تماس با صندلی توالت.
• از طریق حشرات، نیش یا گاز حیوانات.
• از طریق شنا در استخرهای عمومی.
• از طریق خوردن غذایی که توسط فرد مبتلا به اچ آی وی تهیه شده باشد.
پیشگیری
از آنجا که تاکنون واکسن و یا علاج قطعی برای این بیماری کشف نشده‌اس
ت و در آینده نزدیک نیز امکان پذیر به نظر نمی‌رسد[۵] مهم‌ترین راه مبارزه با این بیماری پیشگیری و آموزش است.
گزارش سال ۲۰۰۷ بانک جهانی در مورد ایدز در جنوب آسیا، شیوع بیماری ایدز را «شدید» اما «قابل پیشگیری» می‌داند.
برای پیشگیری از انتقال اچ آی وی، بهترین راه خودداری از برقراری رابطه جنسی با فرد مبتلا و یااستفاده از کاندوم‌های جنس لاتکس (نوعی پلاستیک) است.
ذرات با ابعاد اچ آی وی نمی‌توانند از کاندوم لاتکس عبور کنند و اگر به درستی و به طور منظم استفاده شوند شیوه کاملاً موثری در کاهش خطر انتقال بیماری محسوب می‌شوند. هرچند تنها شیوه صد در صد موثر خودداری کامل از آمیزش جنسی با افراد مشکوک به داشتن رفتارهای پرخطر است.
معتادان تزریقی می‌توانند با خودداری از مصرف سرنگ‌های مشترک خطر ابتلا به اچ آی وی را کاهش دهند.
روز جهانی ایدز
از سال ۱۹۸۸ به منظور افزایش بودجه‌ها و همچنین افزایش آگاهی، آموزش و مبارزه با تبعیض‌ها روز اول دسامبر هر سال به عنوان روز جهانی ایدز نامگذاری شد و هر ساله برای این روز، شعار خاصی نیز در نظر گرفته می‌شود ،هدف عمده از این کار این است که به عموم مردم یادآوری شود که HIV از بین نرفته‌است و هنوز کارهای زیادی است که باید انجام شود.[۱]
در روز جهانی ایدز مردم لباسهایی مزین به روبان قرمز بر تن می‌کنند تا توجه و مراقبت در برابر HIV و ایدز را متذکر شده و به دیگران یادآور شوند که به تعهد و پایبندی و حمایت آنها مورد نیاز است.
آزمایش اچ آی وی
مردی در حال خون دادن برای آزمایش اچ آی وی
بسیاری از مبتلایان به ایدز از بیماری خود ناآگاهند. کمتر از یک درصد از جمعیت شهری آفریقا که از نظر جنسی فعال هستند آزمونِ اچ آی وی داده‌اند، و این نسبت در منطقه‌های روستایی از این هم کمتر است. همچنین، تنها نیم درصد از زنان بارداری که از امکانات بهداشت شهری بهره می‌گیرند، آزمایشِ اچ آی وی داده و نتیجهٔ آزمایش خود را دریافت نموده‌اند. افزون بر آن، این نسبت برای بهداشت روستایی از این هم پایین‌تر است. از سال ۱۹۸۵ به بعد برای استفاده از فراورده‌های خونی آزمایش HIV انجام می گیرد.
آزمایش‌های تشخیصی
• در جریان عمومی ترین آزمایش‌ها برای تشخیص اچ آی وی، یک نوع خاص از پادتن‌ها یا همان پروتئین‌های ضدبیماری ردیابی می‌شود.
• در چند هفته‌ای که ردیابی آلودگی بی ثمر و جواب آزمایش منفی است، فرد آلوده می‌تواند ویروس را به سایرین منتقل کند. [۱۷]
• آزمایش دهنده حق دارد بخواهد نام و سایر اطلاعات شخصی او نزد آزمایشگاه محرمانه بماند.[نیازمند منبع]
نشانه‌ها و عوارض
نمودار عمومی رابطهٔ میان نسخه‌های HIV(تکثیرشده از ویروس‌ها) و شمار CD۴+ بر میانگین زمان آلودگی به HIV بدون مراقبت؛ هربیماری شخص می‌تواند دوره را به قدر قابل توجهی تغییر دهد.
نشانه‌های ایدز اصولاً نشانه‌هایی هستند که اشخاصی که سیستم ایمنی سالم دارند، دارای آنها نمی‌باشند. بیشتر نشانه‌های ایدز زمان بروز عفونت‌های عارض‌شونده از باکتری، ویروس، قارچ و انگل‌هایی به وجود می‌آیند ، و معمولاً به آسانی مهار می
بیماری‌های مرتبط باایدز
ضایعات پوستی یک مبتلا به ایدز ،این ضایعات پوستی نشان دهنده کاپوسی سارکوما هستند
سیستم دفاعی بدن که از حمله ویروس صدمه دیده‌است، قوای خود را برای مبارزه با بیماری‌ها از دست می‌دهد و هر نوع عفونتی می‌تواند جان بیمار را تهدید کند. کسانی که به اچ‌آی‌وی دچار هستند در مقابل بیماری‌هایی مانند سل، مالاریا ، ذات الریه ، برفک ، زونا ، زخمهای بدخیم ، سرطان ، عفونت‌های مغزی ، عفونت شکم و خطر نابینایی آسیب پذیرتر می‌شوند. بیماران مبت
لا به ایدز همچنین در مقابل آنچه به نام عفونت‌های فرصت طلب معروف است آسیب پذیر هستند. این نوع از عفونت‌ها از باکتری‌های شایع، قارچ‌ها و انگل‌هایی نشات می‌گیرد که یک بدن سالم قادر به مبارزه با آنهاست، اما می‌توانند
در افرادی که سیستم دفاعی بدن آنها آسیب دیده ایجاد بیماری کند و گاه آنها را از پا در آورند.
داروها و درمان‌ها
در مجموع پنج دسته دارو وجود دارد که در مقاطع مختلف ورود و رشد اچ.آی.وی عمل می‌کنند :
• بازدارنده‌های ورودی: این داروها به پروتئین‌های موجود بر سطح بیرونی ویروس اچ‌آی‌وی می‌چسبد و از پیوستن و ورود آن به سلول‌ها جلوگیری می‌کند. از این گروه تاکنون تنها یک نمونه از دارو، به نام "فوزیون (Fuzeon)، وارد بازار شده‌است.
• بازدارنده های گیرنده کموکاین(Chemokine Coreceptor Antagonists): این داروها به نوعی پروتئین موجود بر سطح بیرونی سلولهای پذیرنده اچ.آی.وی می‌چسبد و از چسبیدن ویروس به سلول جلوگیری می کند . از این گروه تاکنون تنها یک دارو، به نام Maraviroc وارد بازار شده‌است.
• بازدارنده‌های ان‌آرتی (Nucleoside reverse transcriptase): این بازدارنده‌ها اچ آی وی را از نسخه‌سازی از ژن‌های خود باز می‌دارد.
• بازدارنده‌های ان‌ان‌آرتی (Non-nucleoside reverse transcriptase): این بازدارنده‌ها نیز فرآیند نسخه سازی را مختل می‌کنند. آنها با چسباندن خود به آنزیمی که این فرآیند را کنترل می‌کند نسخه سازی را مختل می‌کنند.
• بازدارنده‌های پروته آز (Protease): این داروها به آنزی
م دیگری به نام پروته آز که نقشی اساسی در جمع آوری ذرات ویروس تازه دارد، می‌چسبند.
داروهای ضد ایدز باید به صورت ترکیبی مصرف شوند. معمولاً سه نوع داروی مختلف از دست کم دو دسته مختلف از داروها به طور هم‌زمان به بیمار تجویز می‌شود. با تغییر شکل دادن اچ آی وی، برخی از نمونه‌های این ویروس در مقابل داروها مقاوم می‌شوند. بنابراین شانس کنترل اچ‌آی‌وی در صورت استفاده از چند دارو بیشتر خواهد بود. در برخی موارد از مبتلایان تازه، ویروسهایی ردیابی شده‌اند که حتی پیش از آغاز معالجات در برابر داروهای موجود مقاومت نشان می‌دهند.
داروی ایرانی
محققان ایرانی داروی گیاهی ضد ایدز جدیدی با نام ایمد کشف کرده اند که که به گفتهٔ مدیر این پروژه موجب تقویت سیستم دفاعی بدن در برابر این ویروس می‌شود و حاصل پنج سال تحقیق در این زمینه‌است.
عوارض جانبی داروها
عوارض جانبی شایع
تهوع، استفراغ، سردرد، خستگی مفرط، کهیر، اسهال، بی‌خوابی، بی‌حسی در اطراف دهان، درد معده.
سایر عوارض جانبی
التهاب لوزالمعده، آسیب به کبد و لوزالعمده، زخمهای درون دهان، تغییر شکل بدن، آسیب به سلولهای عصبی، کم خونی، درد عضلانی و ضعف.
