بخشی از مقاله
چکیده:
زمینه و هدف: هدف از پژوهش حاضر تعیین اثربخشی شناخت درمانی گروهی برکاهش نگرانی و افسردگی افراد مبتلا به ویروس اچ ای وی/ ایدز در مرکز مشاوره بیماری های رفتاری شهریار بود. روش: طرح پژوهش حاضراز نوع نیمه آزمایشی با پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل تمامی مردان و زنان مبتلا به اچ ای وی/ ایدز بودند که دراین مرکز دارای پرونده فعال بودند. حجم نمونه 29 نفر 14 - نفر گروه آزمایش و 15 نفر گروه کنترل - از طریق نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند.
به منظور مقایسه اثربخشی رویکرد، گروه آزمایش 12 جلسه 90 دقیقه ای مداخله مهارتهای شناختی دریافت کردند درحالی که گروه کنترل مداخله ای دریافت نکردند. شرکت کنندگان با استفاده از آزمون افسردگی بک - 2000 - و نگرانی پنسیلوانیا - مایر و همکاران، - 1990 در دو مرحله پیش آزمون و پس آزمون ارزیابی شدند و نتایج با استفاده از تحلیل کوواریانس تحلیل شد.
یافته ها: نتایج حاصل از تفسیر جداول نشان میدهد که بین گروه آزمایش و گواه پس از اجرای مداخله در آزمون افسردگی و نگرانی تفاوت معنی داری وجود داشت. بحث و نتیجه گیری: این مطالعه نشان داد که استفاده از گروه درمانی شناختی در کاهش افسردگی و نگرانی مردان و زنان مبتلا به اچ ای وی مؤثر است و بر این اساس می توان گفت، در حوزه درمان و زمینه کار با افراد افسرده و مضطرب شناخت درمانی گروهی با توجه به ماهیت آن، بسیار کارا و نویدبخش به نظر میرسد.
.مقدمه
ویروس نقص ایمنی انسان1 یا اچآیوی با مختل کردن عملکرد و متلاشی کردن گلبولهای سفید، منجر به نقص دستگاه دفاعی بدن میشود و باعث بیماری مزمنی به نام سندرم نقص ایمنی اکتسابی انسان یا ایدز میشود که تا پایان عمر ادامه دارد - مبین و فرهادی نسب، . - 1389 عفونت اچآی وی برروی تمام جنبههای زندگی اعم از روانی، جسمانی، اجتماعی و معنوی تاثیر میگذارد، افراد خانواده و مراقبین این بیماران نیز ممکن است تحت تاثیر این مشکل قرار بگیرند، ابتلا به این عفونت میتواند موجب از دست دادن موقعیت اجتماعی، اقتصادی، اشتغال و سکونت شود
بر اساس آمار سیستم ثبت موارد شناسایی شده، 1396مجموعاً 36571 نفر افراد مبتلا به اچآیوی در کشور شناسایی شدهاند که تاکنون 15345 نفر از افراد شناسایی شده مبتلا به ایدز شدهاند - برنامهی سازمان ملل در اچآیوی و ایدز، . - 2017 در ادبیات پژوهشی، خانواده ای را که دارای یک یا چند فرد مبتلا به اچ آی وی باشد، خانواده متاثر از ایدز1 مینامند که اثرات جانبی بیماری معمولا همه اعضای این خانواده را - مبتلا و غیر مبتلا - با چالش های مختلفی رو به رو می سازد
از جمله مولفه ها و مشکلات مهم در بیماران اچ آی وی می توان به افسردگی، نگرانی و اضطراب اشاره نمود. افسردگی، رایجترین اختلال روانی است که اخیرا به شدت رو به افزایش نهاده است. افسردگی را سرماخوردگی بیماری روانی نیز مینامند. تقریبا همه ی افراد، حداقل به صورت خفیف احساس افسردگی کردهاند. احساس دمغی، بیحوصلگی، غمگینی، ناامیدی، دلسردی و ناخشنودی همگی از تجربیات افسردگی رایج هستند. این حالت را افسردگی بهنجار میگویند
بر طبق DSM-5 افسردگی انواع مختلفی دارد و ویژگی تمامی آنها اندوه، احساس تهی بودن، خلق تحریک پذیر، همراه با تغییرات شناختی و جسمی است که به مشکل چشمگیری روی ظرفیت کارکردی فرد تاثیر می گذارد - رضایی و همکاران. . - 1394 افسردگی و کمبود اعتماد به نفس به عنوان شایع ترین اختلال های روان شناختی، در افراد در حال گسترش هستند
پژوهش نشان می دهد که آغاز افسردگی و اضطراب نسبت به دهه های گذشته زودتر رخ می دهد. اخیرا یک مطالعه طولی دریافته است که شروع آغازین افسردگی و اضطراب پایدار می ماند، عود می کند و تا دوره بزرگسالی ادامه می یابد
افسردگی یکی از رایج ترین عوارض ثانوی مربوط به عفونت اچ آی وی/ ایدز و شایعترین اختلال روانپزشکی در بین افراد مبتلا به اچ آی وی/ ایدز است. شیوع اختلالات افسردگی در بین افراد مبتلا به اچ آی وی/ ایدز، 57/3 درصد میباشد و میزان آن بیش از 5 برابر جمعیت عادی است. افراد مبتلا به اچ آی وی/ ایدز افسرده، ممکن است تجربه های دردناکتری از بیماری اچ آی وی، داشته باشند، بدون این که هیچ گونه علامت یا نشانه جسمی داشته باشند
افسردگی بالینی به قدری شایع است که سرماخوردگی روانپزشکی لقب گرفته است، در هر مقطع معینی از زمان، 20 درصد افراد، علیرغم نژاد و ملیت، در سطح قابل توجهی از نشانه های افسردگی رنج میبرند و حداقل 12 درصد، به میزانی از افسردگی که آنها را در مراحلی از زندگی، به سمت درمان بکشاند، مبتلا هستند. گمان میرود، حدود 75 درصد موارد بستری در بیمارستانهای روانی را موارد افسردگی تشکیل می دهند
مطالعه تحقیقات اپیدمیولوژی رضایی، بازرگانیان، جهانگیرپور و طوسی - - 1394 نشان میدهد نشانه های نگرانی، افسردگی و اضطراب در افراد مبتلا به ویروس اچ آی وی به صورت کاهش میل به موضوعات مورد علاقه و درمان ، بی خوابی ، کاهش وزن ، از دست دادن وزن و از دست دادن میل جنسی و وجود افکار خودکشی خود را نشان میدهد .البته بعضی از این نشانه ها مانند کاهش اشتها و از دست دادن وزن بدن می تواند به دلیل عفونت هایی که که ویروس اچ آی وی به دستگاه ایمنی بدن وارد می کند نیز مرتبط با شد .
غش کردن در مراحل اولیه یا پیشرته بیماری با تفکر راجع به مرگ ارتباط نزدیک دارد در ادامه افسردگی افراد مبتلا به ویروس اچ آی وی با اضطرابی که بر اثر ابتلا به بیماری و ناتوانی جسمانی و طرد شدن همراه است نیز دست و پنجه گرم میکنند، اضطراب اصلی این بیماران نگرانی از مسری بودن بیماری است. فرد مبتلا در مورد محافظت از دیگران احساس اضطراب میکند در حالی که به طر همزمان درباره خود نیز مضطرب و نگران است. بعضی از مبتلایان به صورت فطری ،خلقی و خوی مضطرب دارند ولی غالبا بعد از مبتلا شدن از نظر روانی به دلیل از دست دادن شغل ، جابه جایی ،بلاتکلیفی ،از دست دادن خانواده ، مشکلات مالی در جهت درمان بیماری دچار اضطراب می شوند
بنابراین یکی از درمان های رایج به کاررفته در این زمینه، شناخت درمانی است.شناخت درمانی، یک فرآیند درمانی است که به بیماران کمک میکند تا باورهای شخصی نادرست را که منجر به خُلقها و رفتارهای معین میشوند، اصلاح نمایند. اصل بنیادی این درمان آن است که تفکّر، مقدم بر خلق است و هر دو، به محیط، واکنش فیزیکی و رفتار بعدی فرد وابسته اند. در این روش درمانی، درمانگر، مهارتهای مقابلهای سازگارانه مانند: جزءجزءکردن مشکلات بزرگ به کوچک، گامهای منظم تر و تصمیم گیری از راه تحلیل سودآور را به بیمار آموزش میدهد و از برنامه ریزی فعال،خودبازبینی مهارت و تکلیف لذّتبخش، در شروع درمان برای کمک به بیمار و غلبه بر سکون وی و این که بیمار خود را به گونه ای بالقوه در معرض تجارب پاداش دهنده قرار دهد، استفاده می شود
یکی از اهداف درمانهای شناختی، آموزش مهارتهای مقابله ای فعال و حل مسئله در بهبود افسردگی است؛ بنابراین کسب مهارت بیماران در این دو دسته مهارت، به واسطه درمان شناختی به شیوه گروهی، منجر به کاهش افکار ناکارآمد می گردد و اگرچه سالها از معرفی شناخت درمانی میگذرد، اما هنوز مطالعاتی که تأثیر مداخله شناخت درمانی را بر نگرانی و افسردگی جمعیتهای مختلف بررسی کرده اند، نتایج متفاوتی را نشان میدهند - بندولفی، . - 2010 بر اساس ادبیات پژوهشی از آن جایی که افسردگی و اضطراب از جمله مسائل شایع در بیماران مبتلا به HIV می باشد و آموزش مهارت زندگی یکی از راه های موثر در درمان این مسائل به شمار می رود، به همین منظور، پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این سوال است که آیا شناخت درمانی گروهی در کاهش افسردگی و نگرانی افراد مبتلا به HIV دارد؟
روش
روش پژوهش حاضر نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری این تحقیق شامل تمامی مردان و زنان مبتلا به اچ ای وی /ایدز بودند که در مرکز مشاوره بیماری های رفتاری شهریار دارای پرونده فعال داشتند.
روش نمونه گیری به صورت در دسترس با گمارش تصادفی در گروه ها بود. تعداد 80 نفر حاضر به همکاری در تکمیل پرسشنامه شدند و از بین آنها افرادی که نمره افسردگی خط برش داشتند 30 نفر انتخاب شدند و این 30 نفر بیمار - مرد و زن - در دو گروه 15 نفری - 15 نفر گروه کنترل و 15 نفر گروه آزمایش - به صورت تصادفی جایگزین شدند که از این تعداد 1 نفر از گروه آزمایش به علت غیبت زیاد، کنار گذاشته شد و در نهایت در گروه آزمایش 14 شرکت کننده 6 - مرد و 8 زن - و در گروه کنترل 15 شرکت کننده 9 - مرد و 6 زن - حضور یافتند.
ملاک های ورود برای شرکت در پژوهش سن بین 25 تا 55 سال و اینکه فرد در مرحله بدون علامت بیماری ایدز و اچ آی وی مثبت باشد، بود.
