بخشی از مقاله
شناي پروانه دومين شنا از نظر سرعت دربين چهارنوع شناي اصلي مي باشد. اين شنا درسال هاي 1930 از تحول شناي قورباغه سنتي بوجود آمد . در سال 1956اين شنا به طور رسمي وارد مسابقات المپيك شد. اولين مرحله تحول شناي قورباغه ابداع مرحله خروج دست از آب بود كه بطور چشمگيري سرعت شناگر را از طريق كاهش نيروهاي مقاوم ، بدون نقص قوانين شناي آن زمان، افزايش داد. بلافاصله پس از آن ، شيوه پا زدن دلفين كه ماهي با هوش درياهاست ابداع شد، كه درآن هر دو پا به جاي حركت در صفحه افقي درشناي قورباغه در صفحه عمودي و به طور همزمان حركت مي كردند كه اين روش ، خود سهم زيادي در كسب سرعت بيشتر نسبت به شناي قورباغه داشت.
وضعيت بدن: Body position
وضعيت بدن درشناي پروانه از بعضي لحاظ به كرال سينه شباهت دارد با اين تفاوت كه حركت دست ها و پاها تك تك انجام نمي شوند بلكه هر دو دست با هم و هر دو پا با هم حركت را انجام مي دهند. شنا گر به شكم روي آب قرارمي گيرد و سعي مي كند نيروي مقاوم را با پايين گرفتن سر، بالا بردن نسبي پاها ، كاهش حركت هاي بدن به سمت بالا و پايين عمل كشش و خروج از آب را انجام مي دهند و كنترل حركت بدن درحين اجراي هر دو مرحله يا هر يك از آنها كار مشكلي است ، لذا شناگر بايد سعي كند همواره درطي يكدوره كامل حركت ، حالت افقي بدن خود را حفظ كند. حركت همزمان دو دست در اين شنا براي شناگر يك مزيت نيز به همراه دارد و آن اينست كه ديگر وي نگران حالت عدم تعادل يا چرخش پاي مخالف به خاطر حركت دست مخالف نمي باشد و درنتيجه نيروي مقاوم از اين نظر افزايش پيدا نمي كند.
اولين بخش آموزش ، عملكر پا : ( Leg Action)
پا زدن دراين شنا درعمل شبيه پا زدن دركرال سينه است ، با اين تفاوت كه دراين جا هر دو پا همزمان با هم حركت مي كنند، بنابر اين تعداد ضربه هاي پا درطي يكدور شناي پروانه به طور عمومي از كرال سينه كمتر مي باشد. درحالي كه بدن كشيده درسطح آب قرار دارد، با سن قدري خارج از آب قرار مي گيرد. دراين حالت پاها بسته و در حدود 30 سانتي متر در زير آب است. هنگام به حركت درآوردن ساق پا، باسن قدري به داخل آب كشيده مي شود، درهمين حال به دليل خم شدن مفصل لگن خاصره ، ران نيز كمي به داخل آب كشيده مي شود. دراين موقعيت كف پا به طرف سطح آب به حركت در مي آيد كه نهايتا" در قسمت پشت زانو، درمفصل زانو، زاويه 90 درجه ايجاد مي شود، درچنين حالتي جلوي ساق پا و روي پا به طرف پايين و عقب ، فشار بر آب وارد مي كنيم كه درنتيجه منجر به پيشروي و شناورشدن شناگر در سطح آب مي شود. شكل زير اختلاف بسيارجزيي پاي شناي دلفين ( پروانه ) نسبت به كرال سينه را جهت هاي حركت تنه ، ميزان خم شدن مفصل ها ي ران ، زانو و مچ ها د رضربه به سمت پايين را نشان مي دهد.
عملكرد پا در شناي پروانه
عملكرد پا در شناي پروانه ( شكل پاييني ) بسيار شبيه به عملكرد پا در شناي كرال سينه مي باشد.
كرستن ( kersten ) اثر دو نوع ضربه دلفين را مورد بررسي قرار داد – ضربه الف ( حداكثر عملكرد زانو- حداقل مفصل ران ) و ضربه ب ( حداكثر عملكرد ران – حداقل عملكرد مفصل زانو) را در مسافت 10 يارد با يكديگر مقايسه كرد . وي به اين نتيجه رسيد كه اجراي كامل حركت با ضربه ( ب) بود .
حداكثر حركت مفصل > زانو حداقل مفصل ران = نتيجه بهتر
توجه : شناگران نبايد پاها را صاف نگاه داشته و با باسن و كمر ضربه بزنند.
1- پاها درپايين ترين مرحله ضربه خود حدود 60 سانتي متري عمق آب قرار مي گيرند ، ولي باسن در سطح آب باقي مي ماند .
2- پاها به طرف بالا آمده بدون اينكه شكستگي در ناحيه زانو ديده شود . اين حركت بسيار مفيدي است كه درشناگران با پاهاي قوي مشاهده مي شود البته در اين حركت هيچ نشانه اي از پيشروي وجود نخواهد داشت .
3- حركت پاها در حالكشيده بودن به طرف بالا ادامه دارد و اين عمل باعث پايين رفتن باسن مي شود .
4- قسمت بالائي پاها ( ران ها ) شروع به ضربه زدن به طرف پايين مي نمايد و قسمت پاييني رفتنش را به طرف بالا ادامه مي دهد چنين حركتي تركيبي به علت وجود شكستگي در مفصل زانو بوجود مي آيد .
5- سرعت پايين رفتن قسمت بالائي پاها ( ران ها ) بيشتر شده و با افزايش شكستگي مفصل زانوها ، پنجه ، مچ و كف پا تا حدود سطح آب بالا مي آيد . باسن در اين حالت در پايين ترين سطح خود نسبت به سطح آب قرار دارد .
6- زانو در اين حالت حدود 90 درجه مي باشد و در اينجاست كه پنجه كشيده شده و آماده ضربه و حركت به طرف پايين است.
7- در اين زمان با زدن ضربه نيروي پيش برنده پاها توليد مي شود. سرعت حركت ضربه به پايين در حدود دو برابر سرعت بالا آوردن پا است . اين در حالي است كه مفصل مچ پا كشيده شده و سرپنجه ها به طرف داخل متمايز گشته است و در اين حالت است كه اهميت مچ پاهاي كشيده شده و مفصل قابل ارتجاع و انعطاف مچ پا معلوم مي شود .
تمرين هاي آموزشي
1- كار آموز شناگر با در دست داشتن تخته شنا اقدام به زدن پاي دلفين مي كند. در ابتدا مشكل مي باشد اما با تكرار و تمرين كار آموز پيشرفت خود را مشاهده مي كند.
2- در آبي كه عمق آن تا حدود كمر است در حالي كه زانوها خم و بدن به طرف جلو متمايل است قرار مي گيريم. در همين حال به طرف جلو و بالا در آب جهش مي كنيم به طوري كه ابتدا دست ها و سپس ساعد و به همين ترتيب ساير قسمت هاي بدن در آب داخل مي شود.
3- تكرار تمرين شماره دو با اين تفاوت كه اين بار در داخل آب از روي يك مانع پرش مي نماييم. توجه داشته باشيد كه مانع با ارتفاع زياد از سطح آب قرار نداشته باشد. پس از جهش از روي مانع و فرود آمدن در داخل آب با گرفتن سر به عقب قوسي در بدن ايجاد مي كنيم تا بدن را به سطح آب هدايت كنيم. مانع مي تواند دست كشيده نفر دوم و يا چوبي باشد كه با ارتفاع حدود 10 سانتي متر بالاتر از سطح آب قرار دارد.
4- پرش از روي مانع و عبور از بين پاي فردي كه به فاصله يك متر از مانع قرار دارد.
5- كارآموز شناگر با فرمان مربي با سرخوردن و با زدن ضربه كوچك( اول) و ضربه دوم پاي دلفين قوسي در بدن ايجاد مي كند وبعد روي خود مي ايستد.
6- بعد از كمي پيشرفت كارآموز شناگر سعي مي كند عرض استخر را با ضربه پاي دلفين ( پروانه) طي كند. در ابتدا پيشروي ندارد ولي با اراده و همت و تلاش راحت عرض استخر را طي مي كند.
اشتباه هاي رايج و روش صحيح آن
اشتباه : چنانچه پا و ساق پا بيش از اندازه از آب خارج شوند.
صحيح: باسن و زانو بايد در داخل آب باشند تا بدين وسيله خميدگي كمي در ناحيه مفصل تهيگاهي ايجاد شود.
اشتباه: چنانچه باسن با زانوهاي كاملاً كشيده به طرف پايين و بالا حركت كند و نشيمنگاه بيش از حد از آب خارج شود.
صحيح: زماني كه باسن در زير آب است زانو بايد در عمق بيشتري از آب قرار داشته باشد در هنگام وارد كردن ضربه توسط ساق و روي پا بر آب باسن قدري متمايل به طرف سطح آب خواهد بود.
دومين بخش ، عملكرد دست
حركت دست ها در شناي پروانه ( همانند وضعيت بدن و عملكرد پا) تا اندازه زيادي به حركت دست در شناي كرال سينه شباهت دارد. چون در اين شنا، مرحله كشش و مرحله بازگشت به حالت اوليه( حركت دست در خارج آب ) با هر دو دست و بطور همزمان انجام مي گيرد، لذا پاره اي از حركت هاي اساسي دست ضرورتاً تغيير پيدا مي كند.
مرحله كشش- در اين مرحله، دست ها( كف دست به پايين و كمي به سمت خارج) جلوتر از حد شانه و كمي دورتر از محور طولي بدن نسبت به شانه ها وارد آب مي شوند. و كف دست ها دو علامت سئوال را در زير آب ترسيم مي كنند.
ترسيم علامت سئوال در زير آب به اين طريق است كه ابتدا دست ها از محور مياني بدن فاصله مي گيرند و پس از اينكه به اندازه كافي به خارج بدن كشيده شدند بازوها به طرف داخل كشيده مي شوند و در اين هنگام است كه آرنج ها خم مي شوند .
