بخشی از مقاله
خلاصه
زمینه وهدف : تحقیق حاضر با هدف بررسی تاثیرات دو نوع پروتکل بی هوازی متفاوت - شنای 200 متر و دوی 800 متر - با هزینه انرژی یکسان بر میزان کورتیزول و آلفا آمیلاز بزاقی شناگران نخبه انجام شد.روش بررسی:14 شناگر نخبه 16 تا 20 ساله با سابقه حضور در لیگ کشوری در این پژوهش شرکت کردند. به دلیل در دسترس نبودن گروه کنترل، آزمودنیها به طور تصادفی به دو گروه 7 نفری تقسیم شدند. آزمودنیهای گروه اول در جلسه اول پروتکل شنای 200 متر و در جلسه دوم پروتکل دوی 800 متر را اجرا کردند و آزمودنی های گروه دوم در جلسه اول پروتکل دوی 800 متر و در جلسه دوم پروتکل شنای 200 متر را اجرا کردند.
نمونه های بزاقی 10 دقیقه قبل از آغاز پروتکل های تمرینی و بلافاصله پس از اجرای پروتکل ها جمع آوری شدند. از آزمون واریانس با اندازه گیری های مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی استفاده شد.یافته ها: میزان کورتیزول و آلفا آمیلاز پس از اجرای هر دو پروتکل تمرینی نسبت به قبل از آن افزایش داشت اما این افزایش فقط بعد از اجرای دوی 800 متر معنادار بود . - P< 0/05 - نتیجه گیری:اجرای تمرینات تخصصی یک رشته موجب کاهش استرس و ترشح هورمون های استرسی در شرایط مسابقه ای آن رشته می شود و این سازگاری در شرایط مسابقه ای رشته دیگر دیده نمی شود.
مقدمه
استرس فیزیولوژیک و روانی جزء جدایی ناپذیر رقابت می باشد و شرکت در رقابت موجب برهم خوردن هموستاز می شود. هورمونها به عنوان یکی از اصلی ترین عوامل ثابت نگاه دارنده هموستاز، تحت تاثیر رقابت قرار میگیرند. شرکت در رقابت خواه در شرایط ورزشی یا در شرایط غیر ورزشی استرس زا می باشد. هنگامی که ورزشکاران فشار زیادی را تحمل کنند، تغییرات هورمونی در آنها ایجاد میشود که در هورمونهای آنابولیک کاتابولیک بسیار برجسته است.
کورتیزول یک هورمون گلیکوکورتیکوئیدی مترشحه از غده آدرنال است که تاثیرات بسیار متنوعی بر ساختارهای فیزیولوژیکی بدن اعمال میکند.
آلفا آمیلاز نیز یکی از اجزای پروتئینی در بزاق است که از رشد باکتری ها جلوگیری و به حفظ ایمنی مخاطی در دهان کمک می کند و آنزیمی است که نقش مهمی در شکستن قندها در دهان ایفا می کند که یک نشانگر غیر تهاجمی برای درک فشار فعالیت بدنی و فعالیت سیستم سمپاتیکی فوق کلیوی است .[5 , 4] نشان داده شده است که سطوح کورتیزول و آلفا آمیلاز بزاق در اثر فعالیت ورزشی افزایش می یابد
نتایج ضد و نقیضی در مورد تاثیر ورزش بر هورمونهای استرسی در مطالعات مختلف به دست آمده و همچنین تحقیقات اندکی در مورد تاثیر دو نوع ورزش متفاوت با هزینه انرژی یکسان بر هورمونهای استرسی ورزشکاران یک رشته خاص صورت گرفته است. پژوهش حاضر درصدد پاسخ به این سوال است که آیا بین تاثیرات دو نوع پروتکل بی هوازی متفاوت - شنای 200 متر و دوی 800 متر - با هزینه انرژی یکسان بر میزان کورتیزول و آلفا آمیلاز بزاقی در شناگران نخبه، تفاوت قابل ملاحظه ای وجود دارد یا نه؟ در صورت مشاهده تاثیر بهتر ورزشهای جایگزین با ارائه فشار مناسب تمرینی و ایجاد استرس کمتر، زمینه تجویز چنین تمریناتی برای ورزشکاران دچار بیش تمرینی یا در فواصل بین مسابقات فشرده با هدف حفظ آمادگی بدنی فراهم خواهد شد.
روش شناسی
جامعه آماری این پژوهش را شناگران نخبه 16 تا 20 ساله حاضر در لیگ کشوری تشکیل می دهند. نمونه آماری پژوهش حاضر شامل 14 نفر در قالب یک گروه می باشد که به شیوه خوشه ای به صورت یک تیم از بین تیم ها انتخاب شد. و با طرح تصادفی معکوس در دو گروه هفت نفری جایگزین شدند. آزمودنیهای گروه اول در جلسه اول پروتکل شنای 200 متر و در جلسه دوم پروتکل دوی 800 متر را اجرا کردند و آزمودنی های گروه دوم در جلسه اول پروتکل دوی 800 متر و در جلسه دوم پروتکل شنای 200 متر را اجرا کردند.برای بررسی متغیرهای بیوشیمیایی، نمونه های بزاقی 10 دقیقه قبل از آغاز پروتکل های تمرینی و بلافاصله پس از اجرای پروتکل ها جمع آوری شد.
بدین صورت که 10 دقیقه قبل از اجرای تمرینات هریک از آزمودنی ها 6 میلی لیتر از بزاق خود را به صورت تحریک نشده به درون لوله های جمع آوری نمونه ریختند و بلافاصله پس از اجرای پروتکل ها نیز 6 میلی لیتر از بزاق خود را درون لوله های مخصوص جمع آوری نمونه ریختند. قبل از جمع آوری بزاق، لازم بود آزمودنی ها در مدت یک دقیقه دهان خود را با آب بشویند تا علاوه بر جلوگیری از خشکی و کم آبی دهان، موادی مثل کلر نیز که ممکن است بر عوامل مورد نظر تاثیر گذار باشد پاک شود. کلیه نمونه های جمع آوری شده در دمای -20 درجه سانتی گراد فریز شدند تا پس از اتمام مراحل نمونه گیری تمامی نمونه ها مورد آزمایش قرار گیرند.
برای تشخیص همسانی و طبیعی بودن داده ها از آزمون کولموگروف اسمیرنوف استفاده شد. برای مقایسه تغییرات از آزمون آنالیز واریانس با اندازه گیری های مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی استفاده شد. سطح معنی داری نیز - P<0/05 - در نظرگرفته شد. تمام عملیات آماری ازطریق نرم افزار SPSS نسخه 15 انجام گرفت.
نتایج
نتایج تحقیق حاضر نشان داد میزان کورتیزول و آلفا آمیلاز بزاقی بعد از اجرای هر دو پروتکل تمرینی نسبت به قبل از آن افزایش داشت اما این افزایش فقط بعد از اجرای دوی 800 متر معنادار بود. در پس آزمون تفاوت معنی داری - تفاوت بین گروهی - در افزایش کورتیزول و آلفاآمیلاز بین اجرای شنای 200 متر و دوی 800 متر مشاهده شد
جدول .1 مقدار متغیرها در طول مداخله
نتیجه گیری
نتایج تحقیق حاضر نشان داد که مقدار کورتیزول بزاقی شناگران نخبه بعد از اجرای شنای 200 متر افزایش غیر معناداری یافت. همچنین نتایج تحقیق حاضر نشان داد که مقدار کورتیزول بزاقی بعد از اجرای دوی 800 متر افزایش معنی داری داشت که با نتایج تحقیق دوان و همکاران - - 2007 و یوچیدا و همکاران - 2006 - همسو بود. این تفاوت در افزایش معنادار کورتیزول بعد از اجرای دوی 800 متر و افزایش غیر معنادار آن بعد از شنای 200 متر را میتوان به سازگاری بدست آمده آزمودنی ها با تمرین های ورزشی تخصصی شنا نسبت داد.
همچنین نتایج نحقیق حاضر نشان داد گه فقط دوی 800 متر سبب افزایش آلفا آمیلاز بزاقی شده است. در تحقیق Chiodo و همکاران - 2011 - شانزده تکواندوکار کمربند سیاه در یک مسابقه رسمی جوانان متشکل از سه تایم 2 دقیقه ای با فواصل یک دقیقه شرکت کردند. فعالیت آلفا آمیلاز بزاقی در پایان مسابقه در مقایسه با مقادیر پیش رقابت تا 115 درصد افزایش یافته بود
Diaz و همکاران - 2012 - غلظت آلفا آمیلاز را در بزاق در طول یک رقابت شنا در سطح ملی و همچنین پس از سپری شده دو هفته از رویداد - روز کنترل - در 11 شناگر حرفه ای مقایسه کردند.[9] غلظت آلفا آمیلاز بزاقی بلافاصله قبل از گرم کردن برای مسابقه و 5 دقیقه پس از اتمام آن بالاتر از مقادیر آن در روز کنترل بود. به طور کلی، آنچنان که از مطالعات بر می آید سطوح آلفا آمیلاز بزاقی به طور قابل توجهی در پاسخ به استرس های فیزیکی افزایش می یابد. بنابراین، سطوح آلفا آمیلاز ممکن است نشانگر غیر تهاجمی موثر استرس فیزیکی باشد.
از نتایج تحقیق حاضر می توان نتیجه گرفت اجرای تمرینات تخصصی یک رشته موجب کاهش استرس و ترشح هورمون های استرسی در شرایط مسابقه ای آن رشته می شود و این سازگاری در شرایط مسابقه ای رشته دیگر دیده نمی شود. این یافته ها پیشنهاد میکنند که برخلاف تصور، استفاده از ورزشهای جایگزین دارای فشار تمرینی یکسان، سبب ایجاد استرس کمتر نمی شود و تجویز چنین تمریناتی برای ورزشکاران دچار بیش تمرینی یا در فواصل بین مسابقات فشرده با هدف حفظ آمادگی بدنی توصیه نمیشود.
