بخشی از مقاله
ستون فقرات
نخاع يا طناب نخاعي بخشي از سيستم اعصاب مركزي است. سيستم اعصاب مركزي از دو قسمت عمده، يعني مغز و نخاع تشكيل شده است. نخاع بافت بسيار ظريفي است كه توسط تعدادي استخوان محافظت مي شود. به اين استخوانها مهره گفته مي شود.
نخاع در وسط اين مهره ها قرار گرفته و به محل قرار گرفتن نخاع كانال نخاعي گفته مي شود. مهره ها به صورت منظم بر روي يكديگر قرار گرفته اند. مهره ها ستون فقرات را ايجاد مي كنند كه به عنوان ستون بدن عمل مي كند و داراي حالت انعطاف پذيري است. بعلاوه مهره ها حفاظت از نخاع را نيز برعهده دارند. ديسكها در بين مهره ها قرار گرفته اند. ديسك از موارد فيبري سفتي تشكيل شده كه در ميان آن ماده نرمتري قرار دارد. وظيفه ديسك جذب ضربه است و به ستون فقرات امكان انعطاف پذيري را مي دهد.
مهره ها توسط رباطهايي بهم متصل مي باشند، اين رباطها باعث مي شوند ستون فقرات حالت ايستاده به خود بگيرد. علاوه بر اين، امكان حركت به ستون فقرات را مي دهند. وقتي آسيب نخاعي روي مي دهد اغلب اين رباطها آسيب مي بينند. موارد زيادي اتفاق مي افتد كه مهره ها آسيب ببينند، ولي نخاع سالم بماند، اما ممكن است نخاع با وجود سالم بودن مهره ها، آسيب ببيند.
در بدن انسان سي مهره وجود دارد كه ستون مهره ها را قسمت بندي مي كنند. اين قسمتها شبيه قسمتهاي نخاع مي باشند و شامل بخشهاي زير مي باشند.
گردني: 7 مهره
پشتي(سينه اي): 12 مهره
كمري: 5 مهره
خاجي: 5 مهره (اين مهره ها بهم چسبيده اند)
دنبالچه: 1 مهره
نخاع
مي توان نخاع را بزرگترين عصب بدن ناميد. اعصاب، ساختمانهاي طنابي شكلي مي باشند كه از رشته هاي عصبي كوچكتر تشكيل شده اند. نخاع مانند كابل اصلي تلفن عمل مي كند و مغز را به ساير قسمتهاي مختلف بدن متصل مي سازد. اگر تصور كنيم كه نخاع به صورت كابل اصلي تلفن عمل مي كند، مركز اصلي تلفن مغز بوده و قسمتهاي مختلف بدن مشتركين تلفن مي باشند. پيامها از مركز تلفن به مشتركين رسيده و همچنين از مشتركين به مركز تلفن مي رسد. به اين معني كه دستوراتي كه منجر به حركت اندامها مي شود، از مغز صادر شده و از طريق نخاع و سپس اعصاب محيطي به عضلات مي رسند و همچنين گيرنده هاي حسهاي مختلف مثل حس لمس و يا درد، آن را ثبت كرده و از طريق اعصاب محيطي به نخاع رسيده و بعد به مغز مي رسند و باعث مي شوند مغز حسهاي مختلف را درك كند. از حسهاي مختلف مي توان به حس لمس، گرما، سرما و درد اشاره نمود. طول نخاع حدود 45 سانتيمتر است و از پايين مغز شروع شده و تا حدود كمر ادامه مي يابد.
سي و يك جفت عصب از نخاع خارج مي شود. اين اعصاب از قسمتهاي مختلف نخاع خارج شده و عمل قسمتهاي مختلف بدن را كنترل مي نمايند. اين اعصاب به صورت زير دسته بندي مي شوند.
گردني: 8 عصب؛ كنترل گردن بازو و دستها را به عهده دارند.
پشتي (سينه اي): 12 عصب؛ كنترل تنه و عضلات فوقاني شكم را به عهده دارند.
كمري: 5 عصب؛ كنترل عضلات پايين شكم و قسمتهاي مختلف اندامهاي تحتاني را بر عهده دارند.
خاجي: 5 عصب؛ كنترل قسمتهاي پاييني اندام تحتاني را بر عهده دارند، همچنين عملكرد مثانه روده و اعمال جنسي توسط اين اعصاب كنترل مي شود.
دنبالچه: يك عصب؛ آخرين قسمت نخاع را بر عهده دارد.
بررسي ميزان انحراف اندام فوقاني و تحتاني دانش اموزان پسر دوره ابتدايي و ارائه پيشنهادات اصلاحي – حركتي
با توجه به اهميت محدوديتهاي جركت ناشي از هنجارهاي اندامها و با توجه به دوران كودكي و نوجواني كه از مهمترين مقاطع سني در گسترش و تكامل حركات اساسي و پايه در انسان است اولين گام در جهت برنامه ريزي اصولي براي اين قشر آينده ساز همانا شناخت ناهنجاري تعيين اولويت ها و تشخيص گستره هر كدام از اين ناهنجاريها در بين آنان مي باشد .
بيان مساله :
ميزان انحراف اندام فوقاني و تحتاني دانش اموزان پسر دوره ابتدايي چقدر است ؟
اهميت :
نظر به اينكه دانش اموزان سرمايه هاي اصلي و آينده ساز كشور هستند و هرگونه انحراف جسمي اثرت سوء در وضع جسماني و رواني آنان خواهد داشت بنابراين اطلاع از وضع جسماني و رائه فعاليتها و حركات مناسب به منظور اصلاح اينگونه در اين سنين حساس رشد از اهميت ويژه اي برخوردار است .
هدف :
• بررسي ميزان شيوع انحراف و ضعفهاي اندامي فوقاني و تحتاني دانش اموزان پسر دوره ابتدايي و تعيين برنامه اصلاحي – حركتي
سوالات :
• شاخصهاي توصيفي جامعه مورد پژوهش از نظر ميزان عارضه انحراف گردن چگونه است ؟
• شاخصهاي توصيفي جامعه مورد پژوهش از نظر ميزان عارضه كيفوز چگونه است ؟
• شاخصهاي توصيفي جامعه مورد پژوهش از نظر ميزان عارضه اسكوليوز چگونه است ؟
• شاخصهاي توصيفي جامعه مورد پژوهش از نظر ميزان عارضه لوردوز چگونه است ؟
• شاخصهاي توصيفي جامعه مورد پژوهش از نظر ميزان عارضه شانه گرد چگونه است ؟
• شاخصهاي توصيفي جامعه مورد پژوهش از نظر ميزان عارضه فرو رفتگي قفسه سينه چگونه است؟
• شاخصهاي توصيفي جامعه مورد پژوهش از نظر ميزان عارضه زانوي پرانتزي چگونه است ؟
• شاخصهاي توصيفي جامعه مورد پژوهش از نظر ميزان عارضه زانوي ضربدري چگونه است ؟
• شاخصهاي توصيفي جامعه مورد پژوهش از نظر ميزان عارضه كف پاي صاف چگونه است ؟
• شاخصهاي توصيفي جامعه مورد پژوهش از نظر ميزان عارضه كف پاي گود چگونه است ؟
• شاخصهاي توصيفي جامعه مورد پژوهش از نظر ميزان عارضه انگشت شست كج چگونه است ؟
• شاخصهاي توصيفي جامعه مورد پژوهش از نظر ميزان عارضه چاقي مفرط چگونه است ؟
ادبيات تحقيق :
برخي از پژوهشهاي انجام شده در اين زمينه عبارتند از : بررسي ميزان و علل ناهنجاريهاي اندام تحتاني درد انش اموزان پسر تهران – مقايسه ناهنجاريهاي ستون فقرات در زنان كارگر و خانه دار – ناه نجاريهاي وضعيتي ستون فقرات كارمندان .
نتايج :
93/0 درصد كل دانش اموزان عارضه انحراف گردن مبتلا بودند .
08/1درصد كل دانش اموزان عارضه كيفوز مبتلا بودند .
23/2 درصد كل دانش اموزان عارضه اسكوليوز مبتلا بودند .
6/1 درصد كل دانش اموزان عارضه لوردوز كمري مبتلا بودند .
88/0درصد كل دانش اموزان عارضه شانه گردن مبتلا بودند .
084/0 درصد كل دانش اموزان عارضه فرورفتگي قفسه سينه مبتلا بودند .
86/1 درصد كل دانش اموزان عارضه زانوي پرانتزي مبتلا بودند .
49/3 درصد كل دانش اموزان عارضه زانوي ضربدري مبتلا بودند .
22/1 درصد كل دانش اموزان عارضه كف پاي صاف مبتلا بودند .
97/0 درصد كل دانش اموزان عارضه كف پاي گود مبتلا بودند .
91/0درصد كل دانش اموزان عارضه انگشت شست كج مبتلا بودند .
93/0 درصد كل دانش اموزان عارضه چاقي مفرط مبتلا بودند .
پيشنهادات :
اهميت بيشتر به مسائل بهداشتي و عوامل پيشگيري كننده
شناسايي و دسته بندي دانش آموزان در مقاطع سني مختلف از نظر انحرافات به منظور استفاده مفيد از حركات اصلاحي
تاسيس پايگاههاي اصلاحي – حركتي در مدارس
تخصص معلمين تربيت بدني با گذراندن دورهاي كوتاه مدت تخصصي حركات اصلاحي – حركتي
فقر حركتي و ناهنجاري قامتي دانش آموزان
نگاهي به پديده كم تحركي در جامعه و عوارض ناشي از آن
نتايج بررسي هاي انجام شده طي چند سال گذشته نشان مي دهد كه بيش از 80درصد دانش آموزان دختر ايراني به علت فقر حركتي به اختلالات ساختار قامتي از طيف ضعيف تا شديد مبتلايند كه در مقايسه با استانداردهاي جهاني وضعيت اسفباري دارند. اين در حالي است كه در اين ميان، وضعيت پسرهاي ما هم چندان تعريفي ندارد و 3/8 درصد آنها در مقطع راهنمايي از اين ناهنجاريها رنج مي برند.
كارشناسان بهداشتي معتقدند كه علاوه براختلالات ژنتيكي، صدمات ارتوپدي و بيماريها و ژنتيك، عوامل مربوط به سبك زندگي، چون فقر حركتي، عادات نامناسب، الگوي نامناسب، حركات بدني، افزايش وزن، وضعيت غلط بدن و پوشش نامناسب سهم عمده اي در بروز اين ناهنجاريها دارند.
كاشف، مدير كل دفتر فعاليت هاي ورزشي آموزش و پرورش، چندي قبل در مصاحبه با رسانه هاي گروهي با اشاره به انجام ارزيابي ها در 607 منطقه از723 منطقه آموزشي كشور و رجوع به 7هزار و 702 مدرسه اظهار داشته بود كه تعداد كل دانش آموزان تحت پوشش طرح در سال گذشته 459 هزار و 962 نفر بودند كه از اين بين، تعداد 203 هزار و 498 دانش آموز پسر در 3هزار و 620 مدرسه و 256 هزار و 464 دانش آموز دختر در 4هزار و 82 مدرسه دخترانه تحت پوشش طرح صدور شناسنامه ساختار قامتي و آمادگي جسماني قرار گرفتند. وي با اعلام اينكه براساس نتايج طرح، ميانگين ناهنجاري هاي قامتي شديد در پسران 447 و در دختران 992 درصد و ناهنجاريهاي متوسط در پسران 1552 و در دختران 1667 شناسايي شده ادامه داده است كه در مجموع 3664 درصد دانش آموزان پسر و 3004 درصد دانش آموزان دختر فاقد ناهنجاري بودند.وي وجود شانه نامتقارن با 6687 درصد، كمرگود با 6670، سر به جلو با 5527 و كف پاي صاف با 5523 را شايع ترين بيماري هاي قامتي مبتلا به دانش آموزان پسرخوانده و افزوده است: <علاوه بر آنچه گفته شد، پشت كج با 4481 درصد، پشت گرد با 4445، زانوي ضربدري با 4403، پشت صاف با 3398، زانوي پرانتزي با 3345 و شست كج با 2242 درصد از ديگر بيماريهاي ساختار قامتي مبتلا به دانش آموزان پسر است.>
به گفته وي، در دانش آموزان دختر نيز وجود شانه نامتقارن با 4480 درصد، كمرگود با 4453 درصد، شست كج با 4410، كف پاي صاف با 3336، زانوي پرانتزي با 3330، سر رو به جلو با 2239، پشت گود با 2231، زانوي ضربدري با 2225، پشت كج با 1149 و پشت صاف با 81درصد مهمترين بيماريهاي ساختار قامتي دانش آموزان دختر شناسايي شدند.وي همچنين از اجراي طرحي به منظور گسترش فعاليت هاي ورزشي دختران دانش آموز براي ارتباط با بخشي از سازمان يونيسف خبر داده وتاكيد كرده است كه عدم فعاليت هاي ورزشي، مشكلات جسمي بسياري را براي دختران به وجود مي آورد كه فرهنگ سازي در ميان خانواده ها به منظور بيان ضرورتهاي ورزش نقش اثرگذاري دارد.كاشف معتقد است كه نيازمندي دختران به ورزش هنوز در ميان افكار بسياري از والدين جا نيفتاده است و به همين دليل اگر براي هر دختر دانش آموز يك سالن ورزشي ساخته شود، باز هم اين مشكل حل نخواهد شد. چرا كه والدين همچنان دغدغه راه و فاصله رسيدن دختران از خانه تا سالن ورزشي را دارند.وي در ادامه خاطرنشان كرده است كه ايجاد امكانات تفريحي و ورزشي سالم در مدارس مي تواند تا حد قابل قبولي از بروز چنين مشكلاتي بكاهد.
ناهنجاري هاي ساختار قامتي
دكتر بهروز سعادت، متخصص ارتوپدي و استاد دانشگاه علوم پزشكي تهران در مورد ناهنجاري هاي ساختار قامتي دانش آموزان مي گويد: مطالعات در سطح كلي نشان مي دهد كه حدود 8ميليون دانش آموز دختر به نوعي با اختلالات و ناهنجاريهاي جسمي و حركتي روبرو هستند و اين در حالي است كه نبود امكانات و فضاي ورزشي مناسب در مدارس، يكي از مهمترين عوامل اين ناهنجاريها به شمار مي رود.
وي آنگاه مي افزايد: به طوري كلي ناهنجاريهاي ساختار قامتي دانش آموزان عبارتند از:
شانه نامتقارن: حمل كيف و اشياء سنگين منجر به افتادگي شانه مي شود. پايين بودن يك شانه نسبت به شانه ديگر را شانه نامتقارن يا افتادگي شانه مي نامند. اين ناهنجاري كه در ميان دختران ايراني شيوع چشمگيري دارد، در اثر عواملي چون اتخاذ وضعيتهاي نادرست هنگام نشستن، حمل كيف و كتاب با يك دست و استاندارد نبودن ميز و نيمكت و در نتيجه خم شدن بيشتر به يك سمت هنگام نوشتن بروز مي كند. همچنين ضعف عضلات بالا برنده كتف ها در يك سمت، از ديگر عوامل ايجاد اين ناهنجاري است. خارج شدن شانه ها از حالت طبيعي، درد كتف ها، درد ناحيه پشت و اطراف گردن و همچنين ضعيف شدن عضلات بالا برنده كتف ها از جمله عوارضي است كه مبتلايان به شانه نامتقارن بايد در انتظارش باشند.
كمر گود: وي در مورد كمرگود نيز تأكيد مي كند: افزايش گودي كمر به نحوي كه از حد طبيعي بيشتر باشد را گودي كمر مي نامند. كوتاهي عضلات خم كننده ران، ضعف عضلات شكمي، زايمانهاي مكرر، چاقي و جابجايي مهره ها به سمت جلو از جمله علل بروز اين ناهنجاريها هستند.
افراد مبتلا به گودي كمر معمولاً با عوارضي چون افزايش قوس كمر، افزايش فشار وارده برمهره هاي تحتاني كمر، و كاهش انعطاف پذيري و تحرك در ناحيه كمري مواجه مي شوند. اين افراد همچنين مستعد ابتلا به كمردرد و كوتاهي قد هستند و ممكن است گوژ پشت شوند.
پشت گرد: گوژپشتي را مي توان نام آشناترين ناهنجاري ساختار قامتي ناميد. متخصصان، افزايش بيش از حد طبيعي تحدب مهره هاي پشتي را پشت گرد (گوژپشتي) يا كيفوز مي نامند. قرار دادن تنه در وضعيت غلط، ضعف عضلاني، افزايش گودي كمر و برخي بيماريها علل اصلي وجود اين ناهنجاري هستند. به علاوه، افراد خجالتي و بلند قد بيشتر درمعرض اين تغيير شكل قرار دارند؛ چرا كه در هنگام نشستن يا ايستادن، تنه را بيش از حد خم مي كنند و ادامه اين وضعيت منجر به گوژپشتي مي شود. درد، افتادگي سينه، كاهش انعطاف پذيري، تخريب مهره ها، ايجاد شانه هاي گرد و بروز عارضه رو به جلو بودن سر از جمله عوارض اين ناهنجاري است. ضمن آنكه مبتلايان به پشت گود در اندامهاي فوقاني با محدوديت حركتي مواجه اند و ميزان اتساع پذيري قفسه سينه شان كاهش مي يابد.
كف پاي صاف: كاهش ارتفاع قوس كف پا را صافي كف پا مي گويند. معمولاً براي پسرها وجود اين ناهنجاري چندان نامطلوب به نظر نمي رسد، چرا كه صافي كف پا معادل است با معاف از رزم در طول خدمت سربازي و اين خود براي آنها مزيتي به شمار مي آيد! اما اين به اصطلاح مزيت با عوارضي چون خستگي زودرس، تمايل زانو به تغيير شكل به زانوي ضربدري، بروز درد در قسمت داخلي و خارجي مچ پا، انحراف و ترآشيل به خارج و برآمدگي كنش در قسمت داخل همراه است. ضمن اينكه از ديگر عوارض صافي كف پا مي توان به انحراف انگشت شست به خارج اشاره كرد.
