بخشی از مقاله

دستگاه های بدن


مقدمه
در بدن ما دستگاه های مختلفی وجود دارد که هر کدام کار مهم و وظیفه ای را انجام میدهند.در این تحقیق ما با دستگاه های بدن بیشتر آشنا میشویم.

دستگاه های اصلی بدن
• دستگاه قلب و رگ‌ها برای گردش خون
• دستگاه گوارش برای فرودادن هضم جذب و دفع خوراک
• دستگاه درونریز برای هماهنگی اندام‌های درونی با کمک هورمون
• دستگاه پی‌ها برای گردآوری، جابجایی و پردازش داده‌ها در مغز و اعصاب
• ‌ دستگاه ماهیچه‌ای برای جنباندن بدن
• ‌ دستگاه تنفسی برای دم و بازدم


• دستگاه ادراری برای برونرفت ادرار
• دستگاه تناسلی برای تولید مثل
• ‌ دستگاه پوششی شامل پوست، مو و ناخن برای پوشش و حفاظت بدن
• ‌ استخوان‌بندی انسان برای سرپاداشتن و نگاهداری ساختار تن
• ‌ دستگاه دفاعی بدن برای دفاع در برابر بیماری‌زاها

دستگاه قلب و رگ ها
قلب یکی از دستگاه‌های بدن است. کار این دستگاه به گردش درآوردن خود در بدن به منظور رساندن غذا به یاخته هاست. ساختمان قلب:قلب به وسیلهٔ دو صفحهٔ عمود بر هم به چهار حفره تقسیم می‌شود،دهلیز چپ و راست،بطن چپ و راست.دهلیز راست در قدام دهلیز چپ قرار داردو بطن راست در قدام بطن چپ.دیوارهٔ قلب شامل سه لایه می باشد:
• لایهٔ خارجی احشایی از پریکارد سروزی(اپی کارد)
• لایهٔ میانی ضخیم از عضلهٔ قلب(میوکارد)
• لایهٔ نازک داخلی(اندوکارد)

قلب یا دل
یک تلمبه ماهیچه ای است که در هستند که خون در بر گیرنده اکسیژن بسیار را دریافت می‌‌دارند. دو سرخرگ‌ تاجی (چپ وراست) کمابیش کوچک بوده و هقلب یا دل یک تلمبه ماهیچه ای است که در هستند که خون در بر گیرنده اکسیژن بسیار را دریافت می‌‌دارند. دو سرخرگ‌ تاجی (چپ وراست) کمابیش کوچک بوده و هر کسینه قرار دارد و به گونه همیشگی در حال کار کردن و تلمبه زدن است. قلب به گونه شبانه‌روزی خون را به سرتاسر بدن تلمبه می‌کند. قلب نزدیک صدهزار بار در روز می‌تپد. برای اینکه قلب بتواند این کار سنگین را انجام دهد , نیاز دارد که بدست

تاجی (کرونر), به ماهیچه خودش هم خونرسانی مناسبی صورت پذیرد .
قلب چگونه کار می کند؟
کارکرد اصلی قلب , تلمبه کردن خون قرمز و مقادیر فراوانی اکسیژن و مواد غذایی از راه سرخرگ‌های بزرگ به سرتاسر بدن می‌‌باشد وقتی اکسیژن این خون بدست بافت‌ها برداشته شد, سیاهرگها خون فاقد اکسیژن کافی را که به رنگ تیره‌تری در آمده است را دوباره به قلب بر می‌‌گردانند .


مرحله نخست تپش


مرحله دوم تپش
قلب دارای دو قسمت می‌‌باشد که هر قسمت آن به گونه یک تلمبه جداگانه عمل می‌کند. هر یک ازاین قسمت‌ها نیز به دو بخش تقسیم می‌شود. بنابراین قلب رویهمرفته دارای چهار اتاقک می‌‌باشد. حفره‌های بالایی را که اصطلاحاً دهلیز می‌‌نامند , به گونه جمع کننده خون ورودی به قلب عمل می‌کنند و حفره‌های پایینی که به آنها "درون" گفته می‌شود , با انقباض خود مایه می‌شوند

که خون از قلب به بیرون تلمبه شود. قسمت راست قلب , خون‌هایی را که از شاهرگ‌های تمام بدن می‌آید را گرفته و به سمت شش‌ها تلمبه می‌کند تا اکسیژن شش‌ها بتوانند وارد این خون شوند. قسمت چپ قلب , خونی را که از شش‌ها بیرون می‌شود را گرفته و سپس آن را به تمام قسمت‌های بدن می‌‌فرستد تا نیازهای اکسیژن آنها را بر طرف نماید . برای اینکه خون به همراه اندام‌ها و ماهیچه‌های بدن برسد , باید با فشار فراوانی تلمبه گردد. شما وقتی یک سرخرگ‌تان

بریده می‌شود , می‌‌بینید که خون باچه فشاری به بیرون فواره می‌‌زند. برای اینکه این تلمبه زدن با قدرت کافی انجام شود , عضلات قلب باید خیلی نیرومند باشند و هیچگاه همانند دیگر عضلات (برای نمونه ماهیچه‌های پاها) دچار خستگی نگردند. بنابراین , عضلات قلب نیاز دارند که خودشان به خوبی خونرسانی شوند و اکسیژن و مواد غذایی به اندازه کافی به آنها رسانده شود. این خونرسانی خود عضلات قلب , بدست سرخرگ‌های تاجی و شاخه‌های آنها صورت می‌‌پذیرد.


قلب یک تلمبه عضلانی است که در سینه قرار دارد و بطور مداوم در حال کار کردن و تلمبه زدن است. قلب بطور شبانه روزی خون را به سرتاسر بدن تلمبه می‌کند. در حدود 100000 بار در روز قلب ضربان می‌زند. برای اینکه قلب بتواند این کار سنگین را انجام دهد نیاز دارد که توسط شریانهای کرونری ، به عضله خودش هم خونرسانی مناسبی صورت پذیرد.


آناتومی قلب این عضو مخروطی شکل بصورت کیسه‌ای عضلانی تقریبا در وسط فضای قفسه سینه (کمی متمایل به جلو و طرف چپ) ابتدا در دل اسفنج متراکم و وسیعی مملو از هوا یعنی ریه‌ها پنهان شده و سپس توسط یک قفس استخوانی بسیار سخت اما قابل انعطاف مورد محافظت قرار گرفته است. ابعاد قلب در یک فرد بزرگسال حدود 6x9x12 سانتیمتر و وزن آن در آقایان حدود 300 و در خانمها حدود 250 گرم (یعنی حدود 0.4 درصد وزن کل بدن) می‌باشد.قلب توسط یک دیواره

عمودی به دو نیمه راست و چپ تقسیم می‌شود. نیمه راست مربوط به خون سیاهرگی و نیمه چپ مربوط به خون سرخرگی است. هر یک از دو نیمه راست و چپ نیز مجددا بوسیله یک تیغه عضلانی افقی نازکتر به دو حفره فرعی تقسیم می‌شوند. حفره های بالایی که کوچکتر و نازکتر هستند بنام دهلیز موسوم بوده و دریافت کننده خون می‌باشند. حفره‌های پایینی که بزرگتر و ضخیم‌ترند بطن های قلبی هستند و خون دریافتی را به سایر اعضاء بدن پمپ می‌کنند. پس قلب متشکل از چهار حفره است: دو حفره کوچک در بالا (دهلیزهای راست و چپ ) و دو حفره بزرگ در پایین (بطنهای راست و چپ).شریانهای کرونری شریانهای کرونری از آئورت بیرون می‌آیند. آئورت ، شریان یا سرخرگ اصلی بدن می‌باشد که از بطن چپ ، خون را خارج می‌سازند. شریانهای کرونری ازابتدای آئورت منشا گرفته و بنابراین اولین شریانهایی هستند که خون حاوی اکسیژن زیاد را دریافت می‌دارند. دو شریان کرونری (چپ وراست ) نسبتا کوچک بوده و هر کدام فقط 3 یا 4 میلیمتر قطر دارند.این شریانهای کرونری از روی سطح قلب عبور کرده و در پشت قلب به یکدیگر متصل می‌شوند و تقریبا یک مسیر دایره‌ای را ایجاد می‌کنند. وقتی چنین الگویی از رگهای خونی قلب توسط پزشکان قدیم دیده شد، آنها فکر کردند که این شبیه تاج می‌باشد به همین دلیل کلمه لاتین شریانهای کرونری (Coronary یعنی تاج) را به آنها دادند که امروزه نیز از این کلمه استفاده می‌شود.

از آنجایی که شریانهای کرونری قلب از اهمیت زیادی برخوردار هستند، پزشکان تمام شاخه‌ها و تغییراتی که می‌تواند در افراد مختلف داشته باشد را شناسایی کرده‌اند. شریانهای کرونری چپ دارای دو شاخه اصلی می‌باشد که به آنها اصطلاحا نزولی قدامی و شریان سیرکومفلکس یا چرخشی می‌گویند و این شریانها نیز به نوبه خود به شاخه‌های دیگری تقسیم می‌شوند.این شریانها ، باعث خونرسانی به قسمت بیشتر عضله بطن چپ می‌شوند. بطن چپ دارای عضلات بیشتری نسبت به بطن راست می‌باشد زیرا وظیفه آن ، تلمبه کردن خون به تمام قسمتهای بدن است. شریانهای کرونری راست ، معمولا کوچکتر بوده و قسمت زیرین قلب و بطن راست را خونرسانی می‌کند .

وظیفه بطن راست تلمبه کردن خون به ریه‌ها می‌باشد. شریانهای کرونری دارای ساختمانی مشابه تمام شریانهای بدن هستند اما فقط در یک چیز با آنها تفاوت دارند که فقط در زمان بین ضربانهای قلب که قلب در حالت ریلکس و استراحت قرار دارد، خون دراین شریانها جریان می‌یابد.وقتی عضله قلب منقبض می‌شود، فشار آن به قدری زیاد می‌شود که اجازه عبور خون به عضله قلب را نمی‌دهد، به همین دلیل قلب دارای شبکه موثری از رگهای باریک خونی است که تمام نیازهای غذایی و اکسیژن رسانی آن را به خوبی برآورده می‌کند.

در بیماران کرونری قلب ، شریانهای کرونری تنگ و باریک می‌شوند و عضلات قلب از رسیدن خون و اکسیژن به اندازه کافی محروم می‌گردند. (مانند هنگامی که که یک لوله آب به دلایل مختلفی تنگ شود و نتواند به خوبی آبرسانی کند).در این صورت ، در حالت استراحت ممکن است اشکالی برای فرد ایجاد نشود ،

, اما وقتی که قلب مجبور باشد کار بیشتری انجام دهد و مثلا شخص بخواهد چند پله را بالا برود، شریانهای کرونری نمی‌توانند بر اساس نیاز اکسیژن این عضلات ، به آنها خون و اکسیژن برسانند و در نتیجه شخص در هنگام بالا رفتن از پله‌ها دچار درد سینه و آنژین قلبی می‌گردد. در چنین مواقعی اگر فرد کمی استراحت کند، درد معمولا از بین خواهد رفت. اگر یک شریان کرونری به علت مسدود شدن آن توسط یک لخته خون ، به طور کامل جلوی خونرسانی‌اش گرفته شود، قسمتی از عضله قلب که دیگر خون به آن نمی‌رسد، خواهد مرد و این یعنی سکته قلبی.


سرخرگ‌های تاجی
سرخرگهای تاجی (تاجی) از آئورت بیرون می‌‌آیند. آئورت , سرخرگ‌ اصلی بدن می‌‌باشد که از درون چپ , خون را بیرون می‌‌شازند. سرخرگ‌های تاجی از آغاز آئورت منشا گرفته و بنابراین نخستین سرخرگ‌هایی دام تنها 3 یا 4 میلیمتر قطر دارند .این سرخرگ‌های تاجی از روی سطح قلب عبور کرده و در پشت قلب به یکدیگر متصل می‌شوند و کم وبیش یک راه دایره‌ای را ایجاد می‌کنند. وقتی چنین الگویی از رگهای خونی قلب بدست پزشکان قدیم دیده شد , آنها فکر کردند که این

همانندتاج می‌‌باشد از این روی واژه لاتین "سرخرگ‌های تاجی" (Coronary) را به آنها دادند که امروزه نیز از این واژه بهره گیری می‌شود . از آنجایی که سرخرگ‌های تاجی قلب از اهمیت فراوانی برخوردار هستند , پزشکان تمام شاخه‌ها و دگرگونی‌هایی که می‌تواند در کسان گوناگون داشته باشد را شناسایی کرده‌اند. سرخرگ‌های تاجی چپ دارای دو شاخه اصلی می‌‌باشد که به آنها اصطلاحا "نزولی قدامی" و "سرخرگ‌ چرخشی می‌گویند و این سرخرگ‌ها نیز به نوبه خود به شاخه‌های دیگری نقسیم می‌شوند. این سرخرگ‌ها , مایه خونرسانی به قسمت بیشتر عضله درون چپ می‌شوند. درون چپ دارای عضلات بیشتری

در برابر درون راست می‌‌باشد زیرا وظیفه آن , تلمبه کردن خون به تمام قسمت‌های بدن است. سرخرگ‌های تاجی راست , بیشتر کوچک‌تر بوده و قسمت زیرین قلب و درون راست را خونرسانی می‌کند. وظیفه درون راست تلمبه کردن خون به شش‌ها می‌‌باشد . سرخرگ‌های تاجی دارای ساختمانی همانند تمام سرخرگ‌های بدن هستند ولی تنها در یک چیز با آنها تفاوت دارند که تنها در زمان میان ضربان‌های قلب که قلب در حالت آسوده (ریلکس) قرار دارد , خون دراین سرخرگ‌ها جریان می‌‌یابد. وقتی عضله قلب منقبض می‌شود , فشار آن به قدری بسیار می‌شود که اجازه عبور خون به عضله قلب را نمی‌دهد , از این روی قلب دارای شبکه کارسازی از رگهای باریک خونی است که مایه می‌شود تمام نیازهای غذایی و اکسیژن رسانی آن را به خوبی انجام دهد. در بیماران تاجی قلب , سرخرگ‌های تاجی تنگ و باریک می‌شوند و وعضلات قلب از رسیدن خون و اکسیژن به اندازه کافی محروم می‌‌گردند (مانند هنگامی که که یک لوله آب به دلایل گوناگونی تنگ شود و نتواند به خوبی آبرسانی کند). در حالت استراحت , می‌شود اشکالی برای فرد ایجاد نشود , ولی هنگامیکه قلب ناچار باشد کار بیشتری انجام دهد و برای نمونه شخص بخواهد چند پله را بالا برود

, سرخرگ‌های تاجی نم توانند بر پایه نیاز اکسیژن این عضلات , به آنها خون و اکسیژن برسانند و برآیند اینکه شخص در هنگام بالا رفتن از پله‌ها دچار درد سینه (آنژین) می‌گردد. در چنین مواقعی اگر فرد کمی استراحت کند , درد بیشتر از میان خواهد رفت. اگر یک سرخرگ‌ تاجی به چرایی مسدود شدن آن بدست یک لخته خون , به گونه کامل جلوی خونرسانی اش گرفته شود , قسمتی از عضله قلب که دیگر خون به آن نمی‌رسد , خواهد مرد .این سرخرگ‌های تاجی از روی سطح قلب عبور کرده و در پشت قلب به یکدیگر متصل می‌شوند و کم وبیش یک راه دایره‌ای را

ایجاد می‌کنند. وقتی چنین الگویی از رگهای خونی قلب بدست پزشکان قدیم دیده شد , آنها فکر کردند که این همانند تاج می‌‌باشد از این روی واژه لاتین "سرخرگ‌های تاجی" (Coronary) را به آنها دادند که امروزه نیز از این واژه بهره گیری می‌شود . از آنجایی که سرخرگ‌های تاجی قلب از اهمیت فراوانی برخوردار هستند , پزشکان تمام شاخه‌ها و دگرگونی‌هایی که می‌تواند در کسان گوناگون داشته باشد را شناسایی کرده‌اند. سرخرگ‌های تاجی چپ دارای دو شاخه اصلی می‌‌باشد که به آنها اصطلاحا "نزولی قدامی" و "سرخرگ‌ چرخشی می‌گویند و این سرخرگ‌ها نیز به نوبه خود به شاخه‌های دیگری نقسیم می‌شوند. این سرخرگ‌ها , مایه خونرسانی به قسمت بیشتر عضله درون چپ می‌شوند. درون چپ دارای عضلات بیشتری در برابر درون راست می‌‌باشد زیرا وظیفه آن , تلمبه کردن خون به تمام قسمت‌های بدن است. سرخرگ‌های تاجی راست ,

بیشتر کوچک‌تر بوده و قسمت زیرین قلب و درون راست را خونرسانی می‌کند. وظیفه درون راست تلمبه کردن خون به شش‌ها می‌‌باشد . سرخرگ‌های تاجی دارای ساختمانی همانند تمام سرخرگ‌های بدن هستند ولی تنها در یک چیز با آنها تفاوت دارند که تنها در زمان میان ضربان‌های قلب که قلب در حالت آسوده (ریلکس) قرار دارد , خون دراین سرخرگ‌ها جریان می‌‌یابد. وقتی عضله قلب منقبض می‌شود , فشار آن به قدری بسیار می‌شود که اجازه عبور خون به عضله قلب را نمی‌دهد , از این روی قلب دارای شبکه کارسازی از رگهای باریک خونی است که مایه می‌شود تمام نیازهای غذایی و اکسیژن رسانی آن را به خوبی انجام دهد. در بیماران تاجی قلب ,

سرخرگ‌های تاجی تنگ و باریک می‌شوند و وعضلات قلب از رسیدن خون و اکسیژن به اندازه کافی محروم می‌‌گردند (مانند هنگامی که که یک لوله آب به دلایل گوناگونی تنگ شود و نتواند به خوبی آبرسانی کند). در حالت استراحت , می‌شود اشکالی برای فرد ایجاد نشود , ولی هنگامیکه قلب ناچار باشد کار بیشتری انجام دهد و برای نمونه شخص بخواهد چند پله را بالا برود ,

سرخرگ‌های تاجی نم توانند بر پایه نیاز اکسیژن این عضلات , به آنها خون و اکسیژن برسانند و برآیند اینکه شخص در هنگام بالا رفتن از پله‌ها دچار درد سینه (آنژین) می‌گردد. در چنین مواقعی اگر فرد کمی استراحت کند , درد بیشتر از میان خواهد رفت. اگر یک سرخرگ‌ تاجی به چرایی مسدود شدن آن بدست یک لخته خون , به گونه کامل جلوی خونرسانی اش گرفته شود , قسمتی از عضله قلب که دیگر خون به آن نمی‌رسد , خواهد مرد .


دیابت(مرض قند)
مرض قند یا دیابت شیرین یک اختلال سوخت و سازی در بدن است. بدین صورت که سرعت و توانایی بدن در استفاده و سوخت و ساز کامل قندها کاهش می‌‌یابد. از اینرو قند خون افزایش می‌‌یابد.

گونه‌های مرض قند
• مرض قند نوع Ι (یا دیابت وابسته به انسولین IDDM)
• مرض قند نوع ΙΙ (یا دیابت غیر وابسته به انسولین NIDDM)
• دیابت بارداری
دیابت نوع یک
بدن مبتلایان به دیابت نوع یک توانایی تولید انسولین را ندارد و این امر موجب افزایش سطح قند خون می‌گردد.

دیابت نوع دوم
در مرض قند نوع دوم بدن فرد مبتلا انسولین تولید می‌کند و حتی ممکن است غلظت انسولین در خون از مقدار معمول آن نیز بیشتر باشد اما گیرنده‌های یاخته‌ای فرد نسبت به انسولین مقاوم شده و در حقیقت نمی‌گذارند انسولین وارد سلولها شده و اعمال طبیعی خود را انجام دهد. در این حالت می‌توان با درمان رژیمی و ورزش غلظت قند خون را کاهش داد. شیوع این نوع در حال ازدیاد است. مرض قند نوع دوم در افراد چاق دیده می‌شود و درصد شیوع این بیماری در زنان بیش از مردان است.


دیابت بارداری
دیابت بارداری مربوط به چند ماهه آخر دوران بارداری است و معمولاً سابقه خانوادگی در ابتلا به آن نقش دارد. تعدیل در مصرف کربوهیدراتها و محدود کردن دریافت کربوهیدرات‌های تصفیه شده و افزایش تعداد وعده‌ها و کاهش حجم وعده‌ها از جمله عوامل بهبود بخش می‌‌باشند. ناگفته پیداست که این نوع دیابت فقط در بانوان شیوع دارد!


مرض قند و انسولین
بسیاری از افراد پس از آغاز درمان و استفاده از تجویزهای دارویی حتی از قبل هم چاقتر می‌شوند و این بدان علت است که تقریباً تمام داروهایی که برای بهبود این افراد تجویز می‌شود آنها را گرسنه می‌کند و باعث می‌شود که کبد مازاد انرژی را به چربی تبدیل نماید.لوزالمعده به منظور جلوگیری از افزایش ناگهانی قند خون پس از صرف غذا مقداری انسولین در خون وارد می‌کند و انسولین با راندن قندها به درون یاخته‌ها از وقوع این امر جلوگیری می‌کند. اما انسولین و تمام داروهایی که از آن ساخته می‌شوند باعث می‌شوند که شما همواره احساس گرسنگی کنید و بداقبالی شما برای یک حمله قلبی را افزایش می‌‌دهد. بنابراین مهم‌ترین هدف در تجویز انسولین این است که با کمترین میزان مصرف انسولین بتوانیم از بالا رفتن ناگهانی قند خون جلوگیری بعمل بیاوریم.


عوارض دیابت
دیابتی‌ها در معرض آسیبهایی مانند حملات قلبی و مشکلات کلیوی و نابینایی و ناشنوایی و نشانگان پاهای سوزان هستند و این امر بعلت افزایش قند خون بعد از صرف غذا و چسبیدن این قندها به یاخته‌ها و تبدیل آن به ماده‌ای مضر به نام سوربیتول صورت می‌‌پذیرد. پزشکان به‌وسیله انجام آزمایشی بنام هموگلوبین A1C و اندازه گیری میزان قند چسبیده به سلولها به میزان آسیب‌های عصبی وارد شده پی می‌‌برند.


مرض قند و پرهیز غذایی
بسیاری از افرادی که بعد از سن ۴۰ سالگی دچار دیابت می‌‌گردند با رعایت یک رژیم غذایی مشتمل بر مصرف سبزیجات, غلات کامل, حبوبات و ماهی ومحدود کردن شدید فراورده‌های شیرینی پزی و شکر و محدود کردن دریافت گوشت، مرغ و تخم مرغ می‌توانند حال خود را بهبود بخشند. بسیاری از کسانی که دچار دیابت شده‌اند انسولین مصرف می‌کنند آنها توانایی کافی

برای پاسخ دادن به انسولین را ندارند و این امر به علت وزن بالا و مصرف زیاد قندهای تصفیه شده از سوی آنهاست. اولین دستور برای برطرف کردن این حالت استفاده از دانه‌های کامل به جای فرآورده‌های شیرینی و نان پزی است. این امر علاوه بر اینکه به شما احساس خوبی می‌‌دهد کمک خواهد کرد تا کمتر بخورید و همچنین باعث محدود کردن دریافت مهم‌ترین منبع دریافت چربی‌ها خواهد گردید.برپایه پژوهش‌هایی که در اروپا انجام گرفته است نشان داده شده که دریافت مقادیر بسیار زیاد پروتئین به کلیه‌های یک فرد دیابتی آسیب وارد می‌کند بنابراین دیابتی‌ها باید از مقادیر کمتر گوشت و ماکیان و تخم مرغ استفاده نمایند. همچنین تحقیقات اخیر نشان می‌‌دهد که

کربوهیدرات‌های تصفیه شده میزان نیاز به انسولین را افزایش و چربی‌های غیر اشباع تک‌پیوندی و چندپیوندی موجود در سبزیجات و چربی‌های امگا-۳ موجود در روغن ماهی و همچنین استفاده از آرد کامل و دانه‌های کامل بجای آرد تصفیه شده نیاز به انسولین را کاهش می‌‌دهد. سطح بالای قند خون بعد از صرف غذا موجب می‌شود که قندها به یاخته‌ها چسبیده و تبدیل به ماده‌ای سمی (برای یاخته‌ها) بنام سوربیتول شوند که این ماده به اعصاب و کلیه و شریانها و قلب آسیب خواهد رساند. برای اینکه از بالا رفتن زیاد سطح خون جلوگیری کنید نانها و شیرینی‌های تهیه شده از غلات کامل را بجای نان و شیرینی‌های معمولی که از آرد تصفیه شده تهیه می‌شوند، استفاده نمایید و از شکر سر سفره خودداری کنید و مصرف میوه را فراموش نکنید.

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید