دانلود مقاله طرح توجیهی روغن نباتی شاد گل

بخشی از مقاله

طرح توجيهي روغن نباتي شاد گل
مقدمه
روغنها و چربي هاي خوراكي بخش عمده اي از تركيب مواد غذايي و غذاي مصرفي روزانه را به خود اختصاص مي دهند . رشد سريع جمعيت و نياز به افزايش هر چه بيشتر توليد از يك سو و عدم استقلال صنايع روغن كشور از برخي لحاظ نظير مواد اوليه ، ماشين آلات و يا كاتاليست ، خاك رنگبر و غيره از سوي ديگر ، مشكلات روز افزوني را سبب شده است كه حل آنها منوط به انجام فعاليت هاي گسترده و تلاش بيشتر از جانب محققين ، متخصصين و مسئولين امر در اين زمينه است

.
روغن كشي از دانه هاي روغني به وسيله چرخهاي اعصاري در ايران ، از قرنها پيش مرسوم بوده و بيشتر مصرف دارويي داشته است . مصرف روغن نباتي به عنوان يك ماده غذايي به همراه ديگر محصولاتي نظير برنج و آرد ، از سال 1325 معمول شده است .

مردم ايران در بدو امر با اكراه و از روي ناچاري به استفاده از روغن نباتي مبادرت مي نمودند و آن را فاقد مواد مورد نياز بدن دانسته ، حتي مصرف آن را مضر مي دانستند ، تا اين كه به تدريج با آگاهي از تركيبات و خواص مواد تشكيل دهنده روغن نباتي ، به مصرف آن روي آوردند و در بسياري موارد آن را بر روغن حيواني نيز ترجيح دادند . روغن نباتي در حال حاضر به اشکال جامد ، مايع و مارگارين

مورد مصرف قرار مي گيرد ، كه نوع جامد آن به علت قابليت نگهداري طولاني تر ، بالاتر بودن نقطه ذوب و همچنين بهبود در پلاستيسيته روغن هاي قنادي و مارگارين . البته روغن جامد باعث بهتر شدن طعم و بوي روغن مي گردد ، مورد استفاده بيشتري دارد . در مقابل ، نوع مايع آن داراي ارزش تغذيه اي بالاتري است . مصرف اين فرآورده ي غذايي ، ساليانه رو به افزايش بوده ، كه مي توان از علل آن ازدياد جمعيت ، افزايش درآمد ، بالا رفتن ميزان شهر نشيني و حتي عادت به مصرف و . . . را نام برد .

مي بايد از هم اكنون با توجه به فاكتورهاي مختلفي ، نظير : رشد جمعيت ، رشد مهاجرت و تغيير سليقه ، رشد درآمد و . . . با برنامه ريزي صحيح كه در درجه اول از مواد اوليه شروع مي شود ( دانه هاي روغني ) ، اقدامات مقتضي را جهت نيل به خودكفايي به عمل مي آورد . لازم به ذكر است در گذشته در هيچ سالي وابستگي كشور به روغن خام كمتر از 80% نبوده است .
در اینجا لازم به ذکر است از کلیه عزیزان و سرورانی که به هر نحو ما را در انجام این مهم یاری نمودند و موجات ایجاد یک صنعت مادر را فراهم ساختند صمیمانه سپاسگذاریم

بخش اول :

كليات

1-1- هدف پروژه
هدف پروژه تصفيه و توليد روغن نباتي جامد به ميزان 3000 تن در سال در دو شيفت كاری و رفع نياز هاي مختلف این محصول در كشور و گام در جهت خودكفايي و همچنین صادرات به بازارهای هدف و در نتیجه افزایش توان اقتصادی کشور مي باشد
1-2- محل اجرا : شهرستان نیشابور- شهرک صنعتی خیام
1-3- تعداد كاركنان : 108 نفر
1-4- سوابق ثبتي مجري طرح

شركت شادگل در تاريخ 28/2/1378تحت شماره1135درنيشابوربه ثبت رسيد .
اين شركت با مسئوليت محدود و سرمايه 000/000/000/3 ريال شروع به فعاليت كرد .
1-5- سوابق تجربي و علمي مديران
رديف نام ونام خانوادگي رشته تحصيلي تعداد سهم
1 امير اماميان ديپلم 54
2 حميد رضا اماميان ديپلم 200
3 مهديه بلالی ديپلم 248
4 ريحانه اماميان ديپلم 248
5 مليحه اماميان ديپلم 248

6 علی اصغر اماميان ديپلم 2

1-6- مجوزات قانوني
موافقت اصولي به شماره 28084/2 به نام شركت توسط وزارت صنايع جهت توليد ميزان 000/30 تن روغن توسط وزارت صنايع ومعادن ( نمايندگي صنايع و معادن نیشابور ) جهت توليد ميزان 30000 تن روغن نباتی جامد در سال صادر شده و در تاريخ . . . تمديد گرديد .
با توجه به اقداماتي كه توسط مجريان طرح از نظر پيشرفت امور ساختماني و برخي از قسمتهاي كارخانه به عمل آمده بود ، چند ماه بعد پروانه تأسيس كارخانه صادر و اعتبارات اوليه آن از تاريخ صدور به مدت يك سال تعيين و تمديد شد .

لازم به ذکر است که اين اعلاميه تاسيس به نام آقاي محمد عظيمي سوراني صادر گرديده است.
1-7- شناخت محصول و موارد مصرف
چربي ها و روغنها ( ليپيد هاي غذايي ) تأثير زيادي در لذيذ بودن غذا از طريق بهبود طعم ، رنگ و بافت غذا دارند . همچنين چربي ها و روغنها منبع بسيار خوبي از انرژي مي باشند و انرژي حاصله از آنها بسيار بيشتر از كربو هيدراتها و پروتئينها است .
روغنها در توليد محصولات غذايي مختلف از جمله كيك / كلوچه

/ بيسكوئيت / شيريني جات / انواع شكلات / پفك / چيپس / انواع كنسرو / ( ماهي / لوبيا و . . . ) / فرآورده هاي گوشتي / كالباس / همبرگر / مارگارين / كره گياهي و انواع سس به كار مي رود .
مشخصات عمومي انواع روغنهاي خوراكي مايع و جامد مطابق استانداردهاي تدوين شده توسط اداره استاندارد و تحقيقات صنعتي كشور بوده و براي انواع آنها تقريباً مشابه است .
عمده ترين ماده اوليه مورد نياز صنعت روغن ، روغن خام است كه بيش از 93% آن از خارج از كشور وارد مي شود .

سازمان بهداشت جهاني ميزان مصرف چربي هر فرد را روزانه 80 گرم پيشنهاد مي كند . بر طبق آمار منتشره در سال 1377ميزان مصرف مستقیم روغن 43 گرم در روز بوده است كه با در نظر گرفتن ساير منابع تأمين چربي اين رقم كمتر از 600 گرم خواهد بود . كه هنوز اختلاف زيادي با استاندارد سازمان بهداشت جهاني دارد . و البته به دليل پايين بودن قدرت خريد مردم و نبود فرهنگ درست مصرف و توزيع مناسب كالا ستاد بسيج اقتصادي براي هر فرد سالانه 14 كيلوگرم ( 35 / 38 گرم در روز ) روغن در نظر گرفته شده است . كه اين مقدار با احتساب 20 گرم چربي و روغن از ساير منابع برابر 80 گرم خواهد بود .

همچنين ماده 106 قانون برنامه سوم توسعه كشور در جهت توسعه و ايجاد ظرفيت هاي جديد روغن كشي ، دولت را مكلف به واردات دانه هاي روغني به منظور ايجاد اشتغال و تكميل ظرفيت هاي كارخانجات نموده و در اين راستا وزارت محترم صنايع و معادن اقدام به صدور مجوز تأسيس كارخانجات نموده است .

بدين ترتيب ظرفيت كارخانه جات روغن كشي با سيستم اكستراكسيون نزديك به 8 / 1 ميليون تن دانه در سال 82 ( معادل 324 هزار تن كنجاله ) شد كه با توجه به ظرفيت هاي جديد تا پايان سال 87 ظرفيت واحدهاي مذكور به 6 / 3 ميليون تن دانه در سال ( معادل 648 هزار تن روغن خام و 2772 هزار تن كنجاله ) خواهد رسيد . همچنين كنجاله روغن به عنوان محصول جانبي در صنعت روغن كشي محسوب مي شود كه 77% وزني توليدات اين صنعت است و براي خوراك دام و طيور مورد استفاده قرار مي گيرد .

بخش دوم :
بررسي اقتصادي

بررسي اقتصادي طرح به منظور تجزيه و تحليل بازار و چگونگي عرضه و تقاضاي محصول مي باشد . به طور كلي آناليز بازار و همچنين برآورد روند عرضه و تقاضا در آينده و تعيين ميزان توليد و ارزيابي كلي از نظر اقتصادي و تعيين محدوده جغرافيايي جهت بررسي انجام مي شود . بدين جهت به جمع آوري اطلاعات آماري ، به خصوص در مورد بازار محلي روغن نباتي دست زده از اين طريق به بررسي بازار و پيش بيني روند آتي آن و تعيين هدف هاي توليدي طرح پرداخته شده است . با توجه به اشكالاتي كه در جمع آوري آمار وجود دارد ، در اين بررسي سعي شده كه حتي المكان آمار نزديك به واقعيت باشد كه از آن طريق برآورد خوش بينانه اي به دست آيد .
2-1- شناخت محصول و موارد مصرف

چربي ها و روغنها ( ليپيد هاي غذايي ) تأثير زيادي در لذيذ بودن غذا از طريق بهبود طعم ، رنگ و بافت غذا دارند . همچنين چربي ها و روغنها منبع بسيار خوبي از انرژي مي باشند و انرژي حاصله از آنها بسيار بيشتر از كربو هيدراتها و پروتئينها است .
روغنها در توليد محصولات غذايي مختلف از جمله كيك / كلوچه / بيسكوئيت / شيريني جات / انواع شكلات / پفك / چيپس / انواع كنسرو / ( ماهي / لوبيا و . . . ) / فرآورده هاي گوشتي / كالباس / همبرگر / مارگارين / كره گياهي و انواع سس به كار مي رود .

مشخصات عمومي انواع روغنهاي خوراكي مايع و جامد مطابق استانداردهاي تدوين شده توسط اداره استاندارد و تحقيقات صنعتي كشور بوده و براي انواع آنها تقريباً مشابه است .
عمده ترين ماده اوليه مورد نياز صنعت روغن ، روغن خام است كه بيش از 93% آن از خارج از كشور وارد مي شود .
سازمان بهداشت جهاني ميزان مصرف چربي هر فرد را روزانه 80 گرم پيشنهاد مي كند . بر طبق آمار منتشره در سال 1377ميزان مصرف مستقیم روغن 43 گرم در روز بوده است كه با در نظر گرفتن ساير منابع تأمين چربي اين رقم كمتر از 600 گرم خواهد بود . كه هنوز اختلاف زيادي با استاندارد سازمان بهداشت جهاني دارد . و البته به دليل پايين بودن قدرت خريد مردم و نبود فرهنگ درست مصرف و توزيع مناسب كالا ستاد بسيج اقتصادي براي هر فرد سالانه 14 كيلوگرم ( 35 / 38 گرم در روز ) روغن در نظر گرفته شده است . كه اين مقدار با احتساب 20 گرم چربي و روغن از ساير منابع برابر 80 گرم خواهد بود .

همچنين ماده 106 قانون برنامه سوم توسعه كشور در جهت توسعه و ايجاد ظرفيت هاي جديد روغن كشي ، دولت را مكلف به واردات دانه هاي روغني به منظور ايجاد اشتغال و تكميل ظرفيت هاي كارخانجات نموده و در اين راستا وزارت محترم صنايع و معادن اقدام به صدور مجوز تأسيس كارخانجات نموده است .

بدين ترتيب ظرفيت كارخانه جات روغن كشي با سيستم اكستراكسيون نزديك به 8 / 1 ميليون تن دانه در سال 82 ( معادل 324 هزار تن كنجاله ) شد كه با توجه به ظرفيت هاي جديد تا پايان سال 83 ظرفيت واحدهاي مذكور به 6 / 3 ميليون تن دانه در سال ( معادل 648 هزار تن روغن خام و 2772 هزار تن كنجاله ) خواهد رسيد . همچنين كنجاله روغن به عنوان محصول جانبي در صنعت روغن كشي محسوب مي شود كه 77% وزني توليدات اين صنعت است و براي خوراك دام و طيور مورد استفاده قرار مي گيرد .

2-2- خواص فيزيكي محصول
خواص فيزيكي چربي ها از اهميت بسزايي برخوردار است ، چرا كه بسياري از كاربرد هاي تكنيكي چربي ها ، از جمله كاربرد آنها در توليد مواد خوراكي ، مبتني است بر : حالت روغني چربي ها ، فعاليت سطحي ، حلاليت ، نقطه ذوب ،يا ديگر خواص فيزيكي _خصوصاً براي تركيبات بلند زنجيره . در حال حاضر ، بيشتر خواص فيزيكي چربي ها را از طريق دستگاهي مي توان تعيين نمود . خواصي از چربي ها ( فيزيكي ) كه در آزمايشات استاندارد مورد بررسي قرار مي گيرد ، عبارتند از :
ويسكوزيته يا لزجت

كشش سطحي و كشش بين روغنها و مايعات ديگر ( كشش بين سيالي )
دانسيته و انبساط پذيري روغنها و چربي ها
نقاط ذوب
خواص حرارتي
نقاط دود ، اشتغال و سوخت
حلاليت و اختلال پذيري
خواص نوري
خصوصيات الكتريكي

2-3- مواد اوليه
با توجه به مطالب فصل اول مواد اوليه مورد نياز عبارتند از :
روغن دانه وكنجاله سويا ،آفتابگردان ، پنبه ، گلرنگ ،كلزا ،كنجد ، بادام زميني واسيدفسفريك ، سود ، خاك رنگبر ، آب ، گاز هيدروژن ، بتا كاروتن ، آنتي اكسيدانت ، اسانس ، كاتاليست نيكل ، ورق گالوانيزه با روكش قلع .
2-4- كالاهاي جانشين
از روغن گياهي مايع ، روغن حيواني و مارگارين مي توان به عنوان جانشين اين محصول نام برد ولي خواصي مثل جامد بودن ، ارزانتر و خواص خاص ديگر منحصر به روغن جامد است .
2-5- اهميت محصول و نياز جامعه

اين محصول را مي توان به نوعي به عنوان يك محصول استراتژيك نام برد چرا كه منهاي صادرات با توجه به جمعيت 69360 ميليون نفري كشور ، توليد سرانه همه انواع روغن گياهي به ازاي هر نفر 22 گرم در سال مي باشد كه همين ميزان مصرف نسبت به مصرف جهاني مطابق با پيشنهاد سازمان بهداشت جهاني حدود 46 % كمتر مي باشد و هم اكنون بيش از 80 % نياز كشور توسط واردات تأمين مي شود .

2-6- مباني اقتصادي
با در نظر گرفتن نياز جامعه و وابستگي شديد كشور به واردات اين محصول صرف نظر از بحث اشتغال زايي و كمك به توسعه صنايع وابسته اجراي اين طرح بسيار لازم و اقتصادي به نظر مي رسد .
2-7- سياست دولت
با توجه به وضعيت اين صنعت و همچنين جايگاه آن در برنامه سوم توسعه و از آنجا كه اين صنعت جزو صنايع مياني و مصرفي به حساب مي آيد چشم انداز خوبي در وزارت محترم صنايع براي آن تصوير گرديده است و دولت محترم نيز در جهت رشد و توسعه اين صنعت اهتمام ويژه اي را با وضع و پي گيري قوانيني مثل آزاد سازي واردات پنبه دانه بعد از 36 سال ممنوعيت واردات و تحت پوشش بيمه قرار دادن بيش از 296 هزار هكتار از زمينهاي كشاورزي كه دانه هاي روغني كشت مي كنند و نيز بستن تعرفه 16%‌به كنجاله وارداتي ( با توجه به اين كه 77%‌توليدات كارخانه جات كنجاله است و حمايت 12% را براي صنعت به دنبال داشته است ) نموده است .

2-8- تحليل قيمت در بازار
طبق آخرين نتايج آماري كه در مجله روغن نباتي شماره 16 و 17 به چاپ رسيده قيمت اين محصول براي سال 83 در حلب هاي 5 كيلويي 39.167 ريال ( رشد 17% نسبت به سال 82 ) و در حلب هاي 16 كيلويي 112.667 ريال (رشد 13% نسبت به سال 82 ) است . لازم به ذكر است كه قيمت فوق بر اساس قيمت عمده فروشي در بازار مولوي تهران تعيين شده است .
2-9- مشخصات اقتصادي محل اجراي طرح

به جهت پتانسيل موجود در كارخانه فعلي شاد گل نيشابور و امكانات بالقوه مطلوبي كه در شهرك صنعتي خيام موجود مي باشد و بنا به دلايل ذيل محل اجرای طرح در جوار كارخانه فعلي انتخاب گرديده است :
1 ) نزديكي به شهر مشهد به عنوان بازار بزرگ مصرف خانوار و صنايع غذايي
2 ) نزديكي به كشورهاي همسايه از جمله افغانستان و آسياي ميانه به منظور صادرات محصول توليد شده

3 ) وجود راههاي ارتباطي مطلوب به منظور ارسال محصولات توليدي
4 ) شرايط جغرافيايي منطقه اجراي طرح ( شهرك صنعتي خيام نيشابور ) بدليل آب و هواي خشك يكي از مزيت هاي نسبي انتخاب بوده كه اين امر سبب كاهش هزينه هاي استهلاك ماشين آلات و تجهيزات و مخازن ذخيره روغن مي گردد .
5 ) برخوردار بودن از منابع آب كافي از ديگر مزاياي انتخاب محل به منظور اجراي اين پروسه مي باشد .

6 ) دارا بودن سيستم تصفيه فاضلاب كه در آينده به بهره برداري خواهد رسيد .
8 ) اتصال به سيستم انتقال و توزيع گاز كه در آينده نزديك در شهرك برقرار خواهد شد كه اين مي تواند نقش بسزايي در كاهش هزينه هاي انرژي داشته باشد .

9 ) وجود نيروي انساني و كارگاههاي مجهز در شهرك يكي از گزينش محل اجراي طرح مي باشد .
10 ) دسترسي به مواد اوليه و دانه هاي روغني بخصوص دانه پنبه در منطقه
2-10- پيش بيني بازار محصول
به منظور پيش بيني وضعيت بازار محصول براي دوره ي مورد بررسي ، ابتدا مي بايست پيش بيني تقاضا براي اين دوره به عمل آمده و سپس پيش بيني عرضه انجام پذيرد ، و در نهايت از مقايسه آنها ، وضعيت بازار محصول در آينده مشخص خواهد شد كه آيا كمبودي وجود دارد يا خير ؟ بنابراين براي پيش بيني بازار محصول به طريق زير عمل مي شود .

2-11- بررسي عرضه
در حال حاضر 15 واحد توليدي به توليد روغن خوراكي جامد مبادرت مي ورزند كه حجم كل توليدات آنها 1.024.151 تن در سال 82 و 51.335 تن در سه ماهه اول سال 83 است . توليد هر يك از اين واحد هاي توليدي در جدول زير كه توسط انجمن صنفي صنايع روغن كشي ايران اعلام شده است درج گرديده است . لازم به ذكر است كه واحد هاي توليدي در سال 82 از حداكثر ظرفيت عملی توليد خود استفاده كرده اند .

واحدهاي توليد كننده روغن نباتی جامد در کشور
رديف نام واحد استان ظرفيت اسمی توليد(تن)
1 گروه صنعتی بهشهر تهران 300.000
2 پارس قو تهران 120.000
3 کشت و صنعت شمال مازندران 150.000
4 مارگارین تهران 150.000
5 نرگس شیراز فارس 120.000
6 ماهیدشت کرمانشاه کرمانشاه 90.000
7 جهان تهران 72.000
8 ناز اصفهان 45.000

9 فراورد خراسان 42.000
10 ناب تهران 30.000
11 ارجان نوین خوزستان 36.000
12 گلناز کرمان 33.000
13 شماره یک ورامین تهران 18.000
14 شماره دو ورامین تهران 18.000
15 فضل نیشابور خراسان 15.000
16 پنبه گرگان گلستان 15.000
17 گلناب اراک مرکزی 9.000

18 شکوفه بابل مازندران 9.000
19 گنجه رودبار گیلان 10.800
20 شادگل نیشابور خراسان 10.500
21 گلستانه دزفول خوزستان 27.000
22 فرآیند کاشمر خراسان 27.000
جمع ظرفيت 1.347.300 (تن)

2-12- بررسي تقاضا
هم اكنون بيش از 80% مصرف داخلي روغن خام به وسيله ي مواد اوليه ي واردات تأمين مي شود و اين بدين معني است كه اگر پتانسيل توليد روغن در كشور به 5 برابر هم افزايش يابد باز بازار براي مصرف داخلي وجود دارد . البته ارقام اعلام شده منهاي نياز ناشي از خلاً صادرات اين محصول به ساير كشورهاست . بحث صادرات به دلايل اقتصادي در مورد اين محصول مطرح است و نه به دلايل اشباع بازار داخلي .

2-14- موازنه عرضه و تقاضا

پيش بيني رشد جمعيت توسط روش رگرسيون خطي
جمعيت در سالهاي گذشته
سال جمعيت
1375 60,055,488
1376 60,938,837
1377 61,835,592
1378 62,745,540
1379 63,663,942
1380 64,528,162

1381 65,540,224
1382 66,479,838

پيش بيني رشد جمعيت در سالهاي جاری
1383 67,347,040
1384 68,263,390
1385 69,179,740
1386 70,096,100
1387 71,012,450

جدول تقاضاي ساليانه
سال جمعيت مصرف سرانه kg/year مصرف داخلي (تن) صادرات (تن) جمع پيش بيني تقاضا
1383 67,347,040 29.2 1,966,534 70,000 2,036,534
1384 68,263,390 29.2 1,993,291 70,000 2,063,291
1385 69,179,740 29.2 2,020,048 70,000 2,090,048
1386 70,096,100 29.2 2,046,806 70,000 2,116,806
1387 71,012,450 29.2 2,073,564 70,000 2,143,564
جدول عرضه
سال تعداد واحد ظرفيت توليد جمع پيش بيني عرضه
1383 22 1,347,300 1,347,300
1384 22 1,347,300 1,347,300

1385 22 1,347,300 1,347,300
1386 22 1,347,300 1,347,300
1387 22 1,347,300 1,347,300
جدول مقايسه عرضه و تقاضا و تعيين برنامه توليد اقتصادي
سال عرضه تقاضا روند تقاضاي پاسخ داده نشده (تن)
1383 1,347,300 2,036,534 689,234
1384 1,347,300 2,063,291 715,991
1385 1,347,300 2,090,048 742,748
1386 1,347,300 2,116,806 769,506
1387 1,347,300 2,143,564 796,264

2-15- محصولات جانبی
در این طرح غیر از محصول اصلی دو محصول فرعی نیز تولید و عرضه خواهد شد . که عبارتند از:
1- فروش گاز اکسیژن به میزان 160 کپسول 40 لیتری در روز ( سالیانه 4800 کپسول )
2- خمیر صابون و لرد مخازن

فصل سوم :
بررسي فني

3-1- مواد اوليه مورد نياز :
با توجه به مطالب فصل اول مواد اوليه مورد نياز عبارتند از :
روغن دانه وكنجاله سويا،آفتابگردان،پنبه،گلرنگ،كلزا،كنجد،بادام زميني و . . . اسيد فسفريك ، سود ، خاك رنگبر ، آب ، گاز هيدروژن ، بتا كاروتن ، آنتي اكسيدانت ، اسانس ، كاتاليست نيكل ، ورق گالوانيزه با روكش قلع .

اصلي ترين ماده اوليه توليد اين واحد روغن خام مي باشد . روغن هاي خام مورد استفاده در اين واحد توليدي عبارتند از روغن خام سويا / آفتابگردان / كلزا / تخم پنبه و . . . در حدود 80 % از روغن خام مصرفي با توجه به سيستم جامد سازي در كارخانه روغن سويا بوده و20 % باقيمانده آن مربوط به ساير روغن ها مي باشد . كه عملاً با توجه به ميزان افت روغن هاي مختلف قيمت ها در يك سطح مي باشند