دانلود مقاله عوامل مؤثر در پرخاشگری دانش آموزان مقطع راهنمایی دخترانه استان زنجان

بخشی از مقاله

چکیده
در این تحقیق عوامل مؤثر در پرخاشگری نوجوانان و نقش آنها در روابط اجتماعی مورد بررسی قرار گرفته است.با توجه به اهمیت موضوع پرخاشگری مخصوصا در نوجوانان که می تواند سدی در راه تحصیل ،تربیت و حتی زندگی سالم آینده انان باشد و این که اعمال و رفتار دانش آموزان پرخاشگر موجب آزار و اذیت خود و هم دیگر دانش آموزان می شود و این مضوع در روابط اجتماعی آنها تاثیر گذار است.

اهداف این پژوهش عبارتند از بررسی کلی نظریات ارائه شده در مورد علل پرخاشگری
- بررسی عواملی که در پرخاشگری مؤثرند و تلاش در جهت رفع این عوامل
- ارائه شیوه پیشگیری برای دانش آموزان که رفتار پرخاشگرانه دارند

جامعه آماری در این پژوهش عبارت است از کلیه دانش آموزان دفتر مقطع راهنمایی تحصیلی ناحیه 2 شهر زنجان می باشد که از میان سه مدرسه راهنمایی دخترانه 50 نفر از دانش آموزان به صورت نمونه گیری تصادفی ساده (قرعه کشی اسامی )انتخاب شده اند.
ابزار گردآوری اطلاعات تست استاندارد شده آیزنک و نیز پرسشنامه محقق ساخته است که در یک نمونه آزمایشی 50 نفره اجرا و اعتبار آن با نرم افزارهای زیر برآورد شد:
Alpha 9% - spss

روشهای آماری به کار گرفته شده تجزیه و تحلیل از آمار استنباطی مجذور کا می باشد.
یافته های پژوهشی نشان می دهد که عوامل متعددی باعث بروز پرخاشگری می باشند.
نقش خانواده یکی از نفش های غیر قابل انکار می باشد.تبعیض،رفتارهای تند و خشن و اختلاف والدین ،وضعیت اقتصادی و اجتماعی خانواده ها عوامل مهم در بروز پرخاشگری دانش آموزان می باشند.مهم ترین پیشنهادات در خصوص پرخاشگری در این تحقیق دادن شخصیت مثبت و منطقی به کودکان و عدم تحقیر و تمسخر آنان بخصوص در حضور دیگران می باشد.

فصل اول

مقدمه و بیان مسئله

1-1 مقدمه
پرخاشگری به هر گونه رفتاری که به هدف آسیب رساند یا مجروح ساختن موجودی دیگر انجام گرفته باشد،اطلاق می شود.افراد پرخاشگر غالبا تمایل خود برای آسیب رساندن به دیگران اعتراف کرده و در صورت عملی نشدن قصدشان ابراز یأس می کنند. پس آنچه در این میان حائز اهمیت است قصد و نیت رفتارکننده می باشئ.یعنی رفتار آسیب زا در صورتی پرخاشگری محسوب می شود که از روی قصد وعمد و به منظور صدمه زدن به دیگران انجام گرفته باشد.الویت ارنفسون نقل می کند:

((روزی پسرش حین پخش برنامه تلویزیونی در مورد بمباران ویتنام به وسیله بمب ناپالم توسط هواپیمایی آمریکایی پرسید؟ناپالم چیست ؟ در پاسخ به او گفتم:
ماده شیمیایی که پوست را می سوزاند و انسان را می کشد.چندی بعد متوجه شدم که چشمان پسرم پر از اشک شده است.یکه خوردم که چگونه در برابر چنین صلاح آدم کشی این همه بی تفاوت برخورد کردم. در حالی که پسر کوچکم اینگونه ناراحت شده است.))روانشناسی اجتماعی نگاهی کوتاه به جهان اطراف ما نشان می دهد که عصر ما همانطور که یکی از علمای اجتماعی گفته،عصر پرخاشگری است.

بخش عمده برنامه های رادیو و تلویزیون شرح اتفاقات و نمایش صحنه های تکان دهنده کشتارهای جمعی،قتل های خودی،تجاوز،تبعید و محروم کردن انسان ها از حقوقشان است.پرخاشگری و نقش آن در روابط اجتماعی از مسائل عمده و مورد توجه روانشناسان و علمای تعلیم و تربیت است. داشتن رابطه اجتماعی مطلوب در نتیجه رشد اجتماعی حاصل می شود.رشدی که فرد در آن سطح از مهارت در رابطه اجتماعی دست یابد و بتواند با مردم به راحتی زندگی کند و سازگاری داشته باشد و به موفقیت شغلی و اجتماعی برسد.مسلم است که در افراد پرخاشگر ما نشانه های رشد اجتماعی ( مانند آینده نگری،میانه روی ،خوش بینی و امیدواری،شوخ طبعی و قبول مسئولیت) را نمی بینی.واضح است چنین افرادی در ایجاد رابطه با دیگران دچار مشکلند .این گونه افراد برای رسیدن به خواسته های خود از ابراز هیچ خشونتی نسبت به دیگران دریغ نمی کنند.در نتیجه خشونت مساوی است با عدم رایطه وانزوای بیشتر و انزواطلبی طولانی باعث خشونت می شود.

عالمان اجتماعی گفته اند که ما رفتار خشن انسان ها را نسبت به یکدیگر حیوانی می خوانیم ولی بررسی های خشونت های انسان نشان می دهد که به کار بردن صفت حیوان در مورد این رفتارها در واقع توهین به حیوانات است در حقیقت هیچ حیوانی نسبت به هم نوع خود تا این اندازه بی رحم وخشن نیست که انسان است.

1-2 بیان مسئله
با توجه به اهمیت موضوع پرخاشگری مخصوص در نوجوانان که می توانند سدی در راه تحصیل تربیتی و حتی زندگی سالم آینده آنان باشد و اینکه اعمال و رفتار دانش آموزان پرخاشگر موجب آزار و اذیت هم خود و هم دیگر انش آموزان می شود. این موضوع در روابط اجتماعی آنها با یکدیگر نیز تاثیر می گذارد.اگر این مسئله حل نشود در آینده نه تنها برای خود فرد بلکه برای جامعه نیز مضراتی به وجود می آورد.لذا برای برطرف کردن این مشکل باید عوامل به وجود آورنده آن شخصیت فرد پرخاشگر و نحوه مقابله با او شیوه ها ی یشگیری و درمان را شناخت و در بررسی و تجزیه و تحلیل قرار داد.

با توجه به اینکه پرخاشگری رفتار تهاجمی است که به قصد صدمه یا آسیب رساندن به دیگران است و از روی قصد و عمد نیز می باشد.مشخص است که چنین افرادی در روابط اجتماعی خود با دیگران مشکل خواهند داشت. این افراد به صورت غیرعادی خودخواه،سنگدل،دارای انگیزه مفرط به عمل خلاف و دروغگو هستندو هیچ احترامی نسبت به حقوق دیگران قائل نیستند. برای به دست آوردن خواسته های خود با خشونت نسبت به اطرافیان موانع را از سر راهشان برمی دارند.در عاقبت اندیشی ظرفیت کمی از خودشان نشان می دهند و از نظر اجتماعی انسان های رشد یافته محسوب نمی شوند.مشخص است که افراد دیگ (نوجوانان)تمایلی به برقراری رابطه با افراد پرخاشگر نخواهند داشت.در این تحقیق ما نقش پرخاشگری دانش آموزان (نوجوانان)را در روابط اجتماعی آنها مورد بررسی قرار می دهیم تا بتوانیم با ارائه راهکارهایی جهت پیشگیری از بروز نین پدیده هایی را برای همیشه برخورد نکنیم.

1-3 اهمیت وضرورت انتخاب موضوع:
با توجه به اینکه پرخاشگری برای دانش آموزان و خانواده او موجب مشکلات فراوانی می شود حتی در رفتار و زندگی آینده او نیز تاثیر می گذارد(مثلا افسردگی،شکست در تحصیل،ازدواج نا موفق،شکست در برقراری ارتباط با دیگران )همچنین از آنجایی که عصر ما عصر پرخاشگری است و در تمامی زمانها کم و بیش انسان هایی وجود داشته اند که براثر مشکلات رفتاری خاص(پرخاشگری)عده ای مورد آزار و اذیت آنها قرار گفته اند لذا سعی ما این است که حتی الامکان راه هایی را با اصول علمی هما هنگ باشد را ارائه دهیم و این مشکلات را برطرف کنیم تا از به وجود آمدن افراد پرخاشگر جلوگیری شود.از آنجایی که پرخاشگری و تخصم یکی از بیماری های شایع در کودکان و نوجوانان و حائز اهمیت در تبیین علایم روانپزشکی کودکلن ونوجوانان است.

علامت بسیار مهمی که در بسیاری از اوقات والدین دانش آموزان به ویژه اولیای مدارس به سادگی از کنار آن می گذرند.تحقیقات نشان داده که عمده ترین عامل پرخاشگری ریشه در نابسامانی درون خانواده و روش های تربیتی نادرست دارد و از طرفی درمان این اختلالات بدون مساعدت و یاری مسئولین مدرسه و والدین امکان پذیر نمی باشد بنابراین شناخت تاثیر عوامل محیطی بر رشد نوجوانان از نظر تعلیم و تربیت اهمیت خاصی دارد.بنابراین نسبت به اهمیت موضوع ارائه یک برنامه آموزشی مناسب برای این گونه دانش آموزان نیاز است تا اعنال پرخاشگرانه آنها کنترل شود و احساس امنیت و شایستگی کلیه دانش آموزان تامین شود.

1-4 اهداف پژوهشی
1- بررسی کلی نظزیات ارائه شده در مورد علل پرخاشگری
2- بررسی عوامل که در پرخاشگری موثرند و تلاش در جهت رفع این عوامل
3- ارئه شیوه پیشگیری برای دانش آموزان که رغتار پرخاشگرانه دارند.

1-5 فریضه پژوهشی
1- بین تحصیلات والدین و بروز پرخاشگری رابطه وجود دارد.
2- بین شغل والدین و بروز پرخاشگری رابطه وجود دارد.
3- بین بروز پرخاشگری و طرز برخورد والدین رابطه وجود دارد.

4- بین پرخاشگری و ترس از مدرسه و طرز برخورد اولیای مدرسه رابطه وجود دارد.
5- بین پرخاشگری و مشاهده صحنه های خشونت بار رابطه وجود دارد.
6- بین بروز پرخاشگری و ضعف اقتصادی رابطه وجود دارد.

فصل دوم

(پیشینه تحقیق)

2-1 (پیشینه تحقیق)
پیش درآمد:در این فصل ابتدا مفاهیم نظری متغیرهای مورد پژوهش توضیح داده می شود و در ادامه نیز پیشینه ای از تحقیق های انجام شده مرتبط با پژوهش حاضر ارائه می شود.
نوجوانی: نوجوانی دوران تغییرات سریع جسمانی،روانی،شناختی،جنسی و تغییر در الزامات اجتماعی است.نوجوانان علاوه بر کنارآمدن با مجموع از این تغییرات رشدی باید بکوشد تا هویتی برای خود کسب کنند.(شفیع آبادب 1375) نوجوانی حد فاصل بین کودکی و نوجوانی است . حدود آن چندان مشخص نیست و در جوامع مختلف متفاوت است . در این دوره به دلیل رخ دادن بلوغ تغییرات وتحولات جسمی و روانی و اجتماعی پدید می آید و به نحوی که در پایان این دوره نوجوان هویت جنسی و اجتماعی خویش را پیدا کرده و برای پذیرش

مسئولیت های فردی و اجتماعی آماده می شود.(احدی و نیک چهر 1372)سازمان جهانی بهداشت به سنین 10 تا 19 سالگی نوجوانی اطلاق می کن این دوره منشا تغییرات بسیاری در وجود شخص می باشد و موجب می شود به گونه ای متفاوت رفتار و احساس کند. نگاه نوجوان به جهان تغییر می کند و گاه دچار تشویش و نگرانی شده و تصمیم گیری برایش مشکل می شود.نکته حائز اهمیت این است که برخی از ادوار زندگی دوره ای است که رابطه نزدیکی با هم دارند از نظر زیست شناسی شروع نوجوانی با آخرین شتاب گری در زشد استخوان بندی و آغاز رشد جنسی از نظر اجتماعی با آماده شدن برای نقش بزرگسالی که در پیش است مشخص می شود.

2-2 ویژگی های دوران نوجوانی:
1- آهنگ رشد جسمی سریع تر می شود و کودک پر جنب و جوش دوره قبل را به نوجوانی مبدل می کند.
2- از لحاظ رشد عقلی کودک مرحله تفکر عینی به آستانه تفکر انتزاعی قرار می گیرد.
3- از نظر شخصیتی ثبات دوره قبلی چار تحول شده و سازگاری او از نو مورد تهاجم تشخیص طبی ولقع شده و دچار آشفتگی می گردد.

4- نوجوان از شرایط جسمی و روانی خویش در مواجه با واقعیت بیمناک است و از کفایت خود نگران است.

-تغیییرات بدنی در دوران بلوغ:
1- تغییر در اندازه بدن :نخستین تغییر مهم بدن در دوران ورود کودکی به مراحل بلوغ تغییر در قد و وزن است. در دختران این تغییر بیش از پسران است . رشد وزن در دوران بلوغ به شکل چاقی و افزایش بافت های استخوانی و عضلانی انجام می گیرد.
2- تغییر در نسبت های بدن :دومین تغییر مهم بدن در مرحله بلوغ تغییری است که در نسبت های مختلف بدن پیدا می شود.
3- خصایص جنسی اولیه:سومین تغییر مهم دوران بلوغ رشد و تکامل خصایص جنسی اولیه دستگاه های جنسی است.

4- خصایص جنسی ثانویه: چهارمین تغییر بدنی مهم دوران بلوغ رشد و تکامل خصایص جنسی ثانویه است که عبارتند از شکل های بدنی که پسران را از دختران مشخص می کند و نقش جنسی مستقل هر کدام را تعیین می کنند و سبب می شوند که پسر و دختر نسبت به هم جذابیت پیدا کنند.

2-3 انواع مسائل و مشکلات نوجوانان
1- مشکلات مربوط به ارتباط با والدین: در این رابطه مباحثی از جمله احترام به شخصیت جوانان،ارتباط و احترام متقابل و تفاهم والدین و جوانان مورد بررسی قرار می گیرد.
2- انتخاب شغل:در اینجا مسئله مالی مطرح است.یکی از عمده ترین شاخصهای جوانی داشتن شغل است. بنابراین نوجوانان نگرانی های عمده ای در زمینه آینده تحصیلی و شغلی خود دارند.

3- نداشتن نقش و جایگاه مناسب در اجتماع نوجوانان گاهی در اکتساب موقعیتی در اجتماع و روابط با دیگران دچار مشکلت می شوند.
4- گذراندن اوقات فراغت
5- رعایت نکردن قانون ،انحرافات و بزهکاری،نوجوانانی که دچار رفتارضد اجتماعی می شوند هدف مشخصی ندارند و رفتارهای پرخاشگرانه و خشونت آمیز دارند.
6- اعتیاد،رویارویی جوانان باشکست یا عدم رعایت مسائل قانونی می تواند موجب پناه آوردن جوانان به اعتیاد شود و مسائل عنوان شده هر یک به نوعی در آینده نوجوانان مؤثرند و بعضی از آن ها به علت اهمیت زیاد وقابلیت پیشگیری حائز اهمیت می باشند یکی از مسائل پرخاشگری می باشد.

سازگاری اجتماعی:انسان موجودی است اجتماعی و ادامه زندگی او به صورت انفرادی تقریبا غیرممکن می باشد. از لحظه ای که فرد متولد می شود در ارتباط با دیگران می باشد و تامین نیازهای او ایجاب می کند که با دیگران باشد و نیاز به ارتباط با دیگران در تمام مراحل رشد فرد وجود دارد.

سازگاری اجتماعی عبارت است از سازگاری فرد با محیط خود که ممکن است با تغییر دادن خود یا محیط به دست آید.این سازگاری براین ضرورت متکی است که نیازها و خواسته های فرد یا منافع و خواسته های گروهی که در آن زندگی می کند هماهنگ و متعادل شود و تا حد امکان از بروز اصطکاک مستقیم وشدید با منافع و ضوابط گروهی جلوگیری به عمل آید و سازگاری اجتماعی در برگیرنده ارزیابی های ذهنی و ارزیابی عینی است.

2-4 دیدگاه انسان گرایی:

کارل راجرز هماهنگی خویشتن پنداری با تجربه ارگانیزمی را اساس سازگاری می داند و هر موقع ادراک فرد از تجربه خودش صحیح باشد بین خود و تجربیات فرد حالت هماهنگی یا سازگاری درونی به وجود می آید.
عکس ان حالت یعنی ناهماهنگی میان خود و تجربیات فرد حالت ناسازگاری روانی و آسیب پذیری را به وجود می آورد. وقتی مفهوم مشخص از (خود) یا تجربیات ادراک شده او هماهنگی نسبی داشته باشد و فرد احساس کند که طبق ارزش ها ایده آلها و تجارب گذشته اش عمل می کند می توانیم بگوییم که چنین فردی از سازگاری کافی برخوردار است.(شفیع آبادی 1387).افرادی که از نظر روانی سالمند می توانند خودشان ، دیگران و رویداد های موجود در محیط را به صورتی که واقعی هستند درک کنند.آنها به تجربیات گشوده اند زیرا به نظر آنها هیچ چیز برای خودپنداره آنها تهدید کنده نیست و نیازی به دفاع از هیچ تجربه ای به وسیله انکار یا تحریف نیست زیرا آنها در کودکی(توجه مثبت و نامشروط)دریافت کرده اند. آنها قادر به استفاده از تجربیات هستند و تمام جنبه های زندگی را پرورش داده اند.

2-5 پیشینه تحقیق در ایران

1- بررسی عوامل پرخاشگری در نوجوانان
این تحقیق توسط خانم ثریا اصانلو دانشجوی رشته روانشناسی عم.می دانشگاه پیام نور شهرستان خدابنده در سال81-1380 تحت عنوان بررسی عوامل پرخاشگری در نوجوانان انجام گرفته است. فرضیه های این تحقیق عبارتند از:
1- آیا بین میزان تحصیلات والدین و پرخاشگری نوجوانان رابطه معنی دار و مستقیم وجود دارد؟
2- بین نحوه و رفتار والدین و پرخاشگری فرزندانشان رابطه وجود دارد.
3-بین مشاهده صحنه های در گیری و پرخاشگری رابطه وجود دارد.

ابزار اندازه گیری:نتیجه تحقیق این بود که کم توجهی ،نحوه رفتار والدین ،مشاهده صحنه های خشونت آمیز بیشتر از سایر عوامل نقش داشته است.
2- بررسی عوامل پرخاشگری در کودکان (ابتدایی)
این تحقیق توسط خانم صدیقه رجبی دانشجوی رشته روانشناسی در سال83-1382 در دانشگاه پیام نور خدابنده انجان شده است-فرضیه های این تحقیق عبارتند از :
1- بین سواد پدر و مادر و پرخاشگری کودکان رابطه وجود دارد.

2- بین اختلالات خانودگی (طلاق) و پرخاشگری رابطه وجود دارد.
3- بین صحنه های درگیری و پرخاشگری رابطه وجود دارد.
روش تحقیق آماری می باشد که البته از آمار توصیفی استفاده شده است.

روش نمونه گیری در این تحقیق:50 نفر به طور تصادفی از میان پسران ابتدایی انتخاب شده است و ابزار اندازه گیری استفاده از تست آیزینگ است. نتایج به دست آمده بیانگر این مطلب است که نحوه رفتار والدین و کمبود توجه و بی ارزش مردن نوجوانان و مشاهده صحنه های درگیری و خشونت بیشتر از سایر عوامل در پرخاشگرس کودکان موثر بوده است.
3- بررسی عوامل پرخاشگری در میادین ورزشی

این تحقیق توسط مهرعلی همتی نژاد و فرهاد رحمانی نیا دانشجویان درجه دکترا نوشته شده است.به منظور بررسی عوامل بروز رخاشگری در میادین ورزشی پرسشنامه ای با عنوان((بررسی عوامل پرخاشگری که نحوه داوری،شکست تیم،حساسیت و رقابت ،رتبه تیم در جدول رده بندی،سن ورزشکار و تماشاگر،ازدحام تماشاگر ،یادگیری پرخاشگری ،بروز پرخاشگری ورزشکار تماشاگر ،تنبیه بعد از پرخاشگری ،حضور خانواده ها و رسانه های گروهی ،ایجاد نظم و انضباط در برگزاری مسابقات در کاهش پرخاشگری را مورد بررسی قرار می دهد.))پرسشنامه ای 300 نفر از تماشاگران،150 نفر ورزشکاران گروهی ،120 نفر از ورزشکاران انفرادی و 180 نفر از تماشاگران ورزش انفرادی و 60 نفر از متخصصین تربیت بدنی به صورت تصادفی پخش و سپس جمع آوری شده و مورد تجزیه و تحلیل قرارگفته است.

4- تحقیق دیگری به وسیله وزارت بهداری و اداره کل بهداشت خانواده و مدارس منتشر شده است که در آن تعدا دانش آموزان مبتلا به پرخاشگری و حالت تهاجمی را در ایران در سال 1363(5128)نفر و در سال 1364(3007)نفر گزارش کرده بودند.

2-6 نقد و بررسی تحقیقات انجام گرفته:تحقیقات معرفی شده با استفاده از پرسشنمه سعی کرده اند که سهم هر یک از عوامل موثر در پرخاشگری را مشخص و مورد تجزیه و تحلیل قرار دهند تا با ارائه راهکارهای مناسب از به وجود آمدن این حالت در افراد جلوگیری کنند.آنچه که از نتایج این تحقیقات مشخص شده است که یک عامل نمی تواند باعث ایجاد پرخاشگری شود بلکه چندین عامل در به وجود آمدن آن نقش دارند. در تحقیقات اصانلو و رجبی بعد از معرفی عوامل موثر در پرخاشگری مهمترین عوامل را به صورت زیر معرفی نمودند:
نحوه رفتار والدین در خانواده،بی توجهی و کم ارزش شمردن نوجوانان،مشاهده صحنه های خشونت آمیز یا در تحقیق همتی نژاد و رحمانی عواملی که پرخاشگری را به وجود می آورد متعدد بودند.
با توجه به مطالب بالا نباید از تاثیر سایر عوامل غفلت نمود چرا که هر یک از عوامل ممکن است خود به تنایی باعث ایجاد پرخاشگری شوند.در ضمن هدف از این تحقیقات علاوه ب شناخت عوامل پرخاشگری ،ارائه راهکارها و شیوه هایی بود که بتواند از پرخاشگری پیشگیری و یا آن را درمان کند.