بخشی از مقاله
چکیده :
گل حفاري به سیالی گفته میشود که طی عملیات حفاري با اهداف مختلف و گسترده اي چون خنک کردن،تمیز کردن و جلا دادن سر مته حفاري،انتقال ذرات حاصل از حفاري و پسماندهاي حفاري از عمق زمین به سطح زمین،کنترل و ایجاد تعادل فشاري در لایه هاي زیرین زمین و مواردي این چنینی به کار گرفته میشود.
پسماند حفاري به هر ماده اي که طی عملیات حفاري اضافه و مازاد بر مصرف عملیات باشد اطلاق میشود که به عبارتی دور ریز عملیات محسوب میشود.این پسماندها غالبا ذرات جامد حاصل از حفاري لایه هاي زمین اند که به گل حفاري آغشته اند،گل حفاري در اینجا و به همراه جامدات پسماند محسوب میشود.در هر صنعتی میبایست اقدامات کنترلی و مدیریتی بر روي پسماند هاي تولیدي صورت گیرد،حال اینکه اقدامات مدیریتی در قبال پسمانهاي حفاري میتواند شامل عملیات بازیافت براي احیاي دوباره دستگاههاي کنترلی مناسب و... باشد. گل،عملیات جامد سازي و دفن مناسب،استفاده از
در این مقاله منابع و مراحل تولید پسماند ضمن عملیات حفاري و تاثیرات سوء زیست محیطی این مواد را بررسی کرده و اقدامات مدیریتی را که براي این ضایعات در نظر گرفته شده است را ارائه میدهیم.
کلید واژه ها: مدیریت پسماند حفاري، محیط زیست، گل حفاري، کنده هاي حفاري، دفع پسماند
نخستین همایش ملی HSE با رویکرد بالادستی صنایع نفت و گاز
مقدمه:
سیالات حفاري یکی از نیازهاي اساسی عملیات حفاري و اکتشافات هیدروکربنی در اعماق زمین می باشد ح سیالات حفاري ترکیبی از خاك رس، مواد شیمیایی مختلف و آب است که یک سیستم کلوئیدي با دو فاز مایع و جامد را تشکیل می دهد ح در صورت استفاده از آب به عنوان فاز مایع، سیال حفاري را پایه آبی می نامند و اگر از گازوییل یا هر نوع روغن معدنی به عنوان فاز مایع در سیال حفاري استفاده شود، پایه روغنی نامیده می شود حاز سیالات پایه روغنی درشرایط خاصی استفاده شده و تخلیه آن در محیط بایدکاملاً محدود گردد حبه طور کلی سیالات حفاري برمبناي پایه آنهاج فاز اصلی ض به سه گروه آبی، روغنی و گل هاي پایه ترکیبی تقسیم میشوند حدر بسیاري از موارد مخلوطی از دو و یا سه گروه فوق به طور همزمان حضور دارندوهر کدام تأمین کننده بخشی از خصوصیات سیال حفاري می باشند.بذم
پس از اتمام عملیات حفاري تمامی این سیالات حفاري (گل حفاري) به همراه کنده هاي حفاري به عنوان پسماند بر جاي میمانند که بسته به مواد تشکیل دهنده و ترکیب آنها براي محیط زیست آلاینده محسوب میشوند.
مدیریت و کنترل این پسماندها خود به ترتیب اولویت از 3 مرحله(قانون طلایی): حداقل سازي ضایعات(کططأپک صه غپطصطأ2کل)، استفاده یا چرخه مجدد(ککأکل ف کئطyطکل) ودفع(ئهکپژکطخ) تشکیل شده است.(شکل [2],[6](1
شکل :1اقدامات مدیریتی به ترتیب اولویت[2]
نخستین همایش ملی HSE با رویکرد بالادستی صنایع نفت و گاز
منابع اصلی تولید پسماند حین انجام عملیات حفاري و فاکتورهاي تاثیر گذار بر حجم پسماند تولیدي:
در نگاه کلی منابع اصلی آلوده کننده در عملیات حفاري بطور عمده شامل پسماند حاصل از سیال حفاري در حال گردش درون چاه، کنده هاي حفاري شده از سازندهاي تحت الارضی زمین که بواسطه گردش گل در چاه آمیخته با سیال حفاري هستند و به نسبت کمتر شامل مازاد سیمان دوریز شده از عملیات سیمانکاري چاه، سیالات مورد استفاده جهت جدایش در عملیات هاي مختلف و انواع دیگر سیالات دوریزي از قبیل آب مورد استفاده جهت شستشوي ادوات و تجهیزات دکل می باشند که همگی از عمده آلاینده هاي محیط زیست محسوب می شوند.[3]
