بخشی از مقاله
چكيده:
بيشتر افراد به درستي از روشهاي سرمايه گذاري اطلاع ندارند ، آنها به طمع سود بيشتر و حداکثر کردن ثروت منابع مالي وپس اندازهاي خود را در بازارهاي مختلف سرمايه گذاري مي کنند .بعضي از مردم به دنبال سود کمتر وبدون ريسک هستند.به همين جهت منابع مالي که در اختيار دارند را در بانک واوراق مشارکت سرمايه گذاري مي کنند .گروه ديگر مردم منابعی که در اختیار دارند،را در
بازارهايي که خود در آن مشغول کار هستند،سرمايه گذاري مي کنند و گروه ديگر در بازار هاي فلزات گرانبها ،ارز وسهام وارد شده وبا پذيرش ريسک بيشتر انتظار منافع بيشتري نيز دارند در اين ميان تحليل تکنيکي به علت اينکه در بيشتر بازارها کاربرد فراواني دارد، مورد توجه تعداد زيادي از سرمايه گذاران قرارگرفته است.تجزيه تحليل تکنيکي فرايند بررسي حجم معاملات ،ودر نظر گرفتن
قيمتهاي گذشته ،براي تعيين قيمت آتي سهام ،ارز و... مي باشد. در واقع تحليل گران تکنيکال با اين عقيده که همه عوامل در قيمت لحاظ شده وبازار معمولا رفتار خود را تکرار مي کند.به پيش بيني قيمت سهام در اينده مي پردازند.
در اين تحقيق به بررسي ومقايسه بازده وريسک دو روش تکنيکال که توسط فعالان بازار مورد استفاده قرارمي گيرد، يعني شاخص قدرت نسبي وميانگين متحرک همگرا واگرا (سه گانه)پرداخته شده است.جامعه مورد بررسی گروه فلزات اساسي بورس اوراق بهاداربوده که تا سال1380 در بورس اوراق بهادارپذیرفته شده باشندو دوره زمانی مورد بررسی از ابتدای سال 1380تا 13/9/1387می باشد. درقالب دو فرضيه اصلي وهشت فرضيه فرعي پرداخته شده است. در فرضیه ها به مقایسه بازده وریسک استفاده از شاخص قدرت نسبی و میانگین همگراواگرا(سه گانه)در زمان رشد شاخص کل و کاهش شاخص کل به صورت جداگانه ودر دو فرضیهاصلی به
مقایسه ریسک وبازده دو روش درتمام زمان مورد بررسی پرداخته شده است. و نتيجه اينکه بين ريسک وبازده دو روش شاخص قدرت نسبي وميانگين همگرا واگرا(سه گانه)تفاوت معنا داري وجود ندارد. وکاهش و رشد شاخص کل بورس هم باعث تفاوت معنادار بين بازده وريسک دو روش نشده است. وروش این تحقیق کاربردی وتوصیفی می باشد ،و هدف ان کمک به سرمایه گذاران برای
انتخاب روش مناسب تر بوده واز آزمون tجهت آزمون تساوي ميانگين دوجامعه استفاده شده است .
مقدمه:
امروزباگسترش روزافزون تجارت الکترونيک امکان سرمايه گذاري در بازارهاي سراسر جهان فراهم وانجام معاملات الکترونيکي تبديل به بخش مهمي از ساز وکار بازارهاي معتبر جهاني شده است.
بازارهاي مورد بحث نه تنها شامل بازارهاي سهام بلکه بازارهاي نفت وفلزات غير اهني بازارهاي محصولات کشاورزي، بازارهاي پولي و...رانيز دربر مي گيرد .
اصولابراي کسب سود در اين بازار گسترده جهاني، نياز به اطلاعات تخصصي وپيچيده کارشناسي ،امر لازم وضروري به نظر مي رسد.
بنابراين توجه به گستردگي بازارجهاني ،استفاده از ابزارهایی که با در اختيار داشتن کمترين اطلاعات بتواند بيشترين نتايج را حاصل کنند بسيار مطلوب به نظر مي رسد.
روشهاي بسياري توسط فعالان بازار ابداع شد که به سرمايه گذاران کمک کند تا بتوانند باتصميم گيري درست بازده بهتري را از سرمايه خود کسب کنند.يکي از روشهاي سرمايه گذاري که به صورت گسترده مورد توجه سرمايه گذاران قرارگرفته روش سرمايه گذاري تکنيکال است .
در داخل کشور نيز خصوصا در سالهاي اخيربسياري ازسرمايه گذاران به روشهاي تکنيکال توجه ويژه اي نشان مي دهند.به تحليل گران تکنيکال چارتيست مي گويند.چارتيستها سعي مي کنند،با استفاده روند و قیمتهای گذشته سهام برای تصمیم گیری در مورد سرمایه گذاری آتی استفاده کنند (زو و زهو،2009 ،ص554-519) .
فصل اول
كليات تحقیق
1-1 مقدمه
دوشاخصي که در بازار سرمايه توسط بسياري از فعالان بازار مورد استفاده قرار می گیرد،شامل شاخص قدرت نسبي ،ميانگين متحرک همگرا واگرا)سه گانه) مي باشد. دليل انتخاب مقايسه اين دو شاخص هم استفاده زياد آنها توسط فعالان بازار مي باشد.يکي از اشکالاتي که به ميانگين متحرک همگرا واگراگرفته مي شود ،تاخيردر ارسال سيگنال براي خريد وفروش سهام است . زيرا در اکثر موارد زماني سيگنال را ارسال مي کند که قيمت سهم مقدار زيادي از روند افزايشي خود را طي کرده است براي رفع کردن اين اشکال ،ميانگين متحرک همگرا واگرادو گانه وسه گانه ابداع شد . که دراين تحقيق از ميانگين همگرا واگرا سه گانه استفاده شده است.ميانگين همگرا واگرا( سه گانه) به دليل اينکه زودترازميانگين همگراواگرا ،وميانگين همگراواگرا)دو گانه( سيگنا ل خريد وفروش ارسال مي کند،درسالهاي اخير مورد توجه سرمايه گذاران بازار سهام قرارگرفته است. اين تحقيق درصدد آن است که بازده و ريسک اين دو روش رادر گروه فلزات اساسي در بورس اوراق بهادار تهران مورد بررسي ومقايسه قرار دهد تا به سرمایه گذاران وفعالان بازار در تصمیم گیریهای آتی کمک کند.
سال محقق یافته ها
1993 لویچ وتوماس روشهای تکنیکال می تواند در بازار ارز به سود آوری منجر شود
1996 هاتسون وهمکاران متوجه سودآوری روشهای تکنیکال در بورس لندن شدن
1997 ونگ در بورس هنگ کنک میانگین متحرک باعث سود آوری می شود
1999 سالیوان وهمکاران روش خرید نگهداری بازده بیشتر از روشهای تکنیکال دارد
2002 تیان وهمکاران بررسی قواعد تکنیکال در بازار چین وایالات متحده ومتوجه شدن در بازار چین همچنان کارایی دارد
2002 کوان وکیش میانگین متحرک، مومنتوم وحجم بازده بیشتر از خرید نگهداری ایجاد می کنند
2004 آتمه وهمکاران میانگین متحرک درپیش بینی قیمت سهم می تواند مفید باشد
1383 سلطان زالی روشهای تحلیل تکنیکال دارای قدرت پیش بینی می باشد
1384 الیاس حیدری میانگین متحرک به بازده اضافی منجر نمی شود
1385 حسنعلی وجوادخان بابایی هردو روش میانگین متحرک ساده دوگانه وخرید نگهداری مفید هستند
2-1 تاریخچه مطالعاتی
جدول 1-1 نتایج یافته ها در مورد تحقیق
3-1بیان مسئله :
به طور کلي روش ها وفنون مختلفي در رابطه با سرمايه گذاري دربازارسهام وجود دارد که اگاهي از روش هايي که براي سرمايه گذاري امروزي موثرباشد، مي تواندبه سرمايه گذاران کمک نمايد تا به انچه که خواسته انها ست یعنی کسب حداکثر بازدهي به منظور افزايش ثروت دست یابند. در نتيجه بايد روش هايي به کار گرفته شود که بتواند بيشترين بازدهي راداشته باشد.
در بسیاری از کتب مالی به سه دیدگاه کلی در خصوص تجزیه وتحلیل قیمت سهام اشاره شده است .که شامل روش بنیادین(فاندامنتال) ،روش تکنیکال وروش تئوری مدرن پرتفولیو می شود.بسیاری از معامله گران معتقدندکه تلفیق نظرات بنیادی وتکنیکی در تصمیم گیری مکمل هم خواهند بودو زمینه های عمق بخشیدن به تصمیم گیری راایجاد می کند (مساح ، 1387، ص27،28) .
درروش بنيادي همان طور که ازنام روش ميتوان حدس زد ،تحليل گر تاثير تمام عوامل راکه مي تواند برقيمت يک سهم تاثير گذار باشد،اعم ازمسايل سياسي ،جغرافياي ،ترازنامه مالي شرکت ، دارايي هاي شرکت،سودچندين سال اخير،وضعيت صنعت ،وضعيت رقبا ،قدرت مديريت و...رابررسي کرده ودرنهايت ارزش ذاتي سهم را محاسبه مي کند.
مطالعات زيادي در بورس داخل کشوردر مورد بررسي کارايي بورس تهران انجام شده که نشان دادند که بازار سهام ايران از کارايي ضعيفي برخورداراست .واين باعث تفاوت قيمت سهام با قيمت ذاتي آن شده است.
در ميان روش های مختلف تجزيه وتحليل تکنيکي يکي از رويکرد هاي مهم در زمينه سرمايه گذاري دربازار سرمايه مي باشد (سينايي وخان بابايي،1385،ص72)4.
تحليل گران در روش تکنيکال با کنار گذاشتن تمام موارد بالا وپذيرش اين فلسفه که تمام موارد فوق تاثير خود را برقيمت مي گذارند تنها به مطالعه روند قيمت مي پردازد.
يکي ازشاخص هاي تحليل تکنيکال ،شاخص قدرت نسبي است .که تحليل گران تکنيکال از آن براي اندازه گيري سرعت تغييرات قيمت استفاده مي کنند. شاخص قدرت نسبي با استفاده از قيمت هاي بسته شدن سهام شرايط اشباع خريد)خريد بيش از حد) واشباع فروش(فروش بيش از حد) وبه تبع آن زمان خريد وفروش را به سرمايه گذاران نشان دهد.
شاخص تکنيکال ديگري که در اين پايان نامه مورد بررسي قرار مي گيرد ،شاخص ميانگين متحرک همگرا واگرا(سه گانه) است.در ميانگين هاي متحرک همگرا واگرانيز مانند شاخص قدرت نسبي از قيمت هاي پاياني سهام استفاده مي کند واز تفاوت دو ميانگين نمايي با دوره بزرگتر وکوچکتر (معمولا 26و12روزه) ويک ميانگين نمايي که معمولا 9روزه مي باشد به عنوان خط سيگنال استفاده مي کنند (لطفی ودرویش ،1385،ص 123) . که دراين شاخص از برخورد خط تفاوت دو ميانگين نمايي وخط سيگنال زمان خريد وفروش سهم مشخص مي شود .اگر خط سيگنال ازپايين به بالا قطع کند،زمان خريد ،واگر خط سيگنال را از بالا به پايين قطع کند زمان فروش است.
شايد بتوان به عنوان يک تعريف کلي تحليل تکنيکال را مطالعه رفتار هاي بازار با استفاده از نمودارها ،با هدف پيش بيني اينده روند قيمتها دانست .( جان مورفي ،کتاب تحليل تکنيکي دربازارهاي سرمايه)
درواقع يک تحليل گر تکنيکي بابررسي روند قيمت يک سهم وتشخيص الگوهاي تکرار شونده سعي در پيش بيني قيمت سهام دارد.
دراين پايان نامه با تمرکز بر روش تحليل تکنيکال به مقايسه عملکرد دو شاخص تکنيکال پرداخته مي شود. وبازده وريسک دوروش با هم مقايسه مي شود.
4-1چارچوب نظري تحقيق :
اگربخواهيم تعريفي از روش تجزيه تحليل تکنيکي ارائه کنيم ميتوان گفت که اين روش بکارگيري داده هاي خاصي از بازار به منظور تجزيه وتحليل وضعيت کلي بازار سهام وسهام عادي بصورت جداگانه را شامل مي شود.اغلب به اين روش، روش تجزيه تحليل بازار يا تجزيه وتحليل داخلي نيز گفته مي شود.براي اينکه در اين روش از طريق ثبت داده هاي مربوط به سهام به بررسي عرضه وتقاضاي سهام دربازار پرداخته مي شود.
خوش بيني يا بد بيني افراد موجود در بازار رانشان مي دهد. روش تجزيه تحليل تکنيکي مبتني برداده هاي منتشر شده ي بازار است.
داده هاي بازار شامل قيمت سهام يا سطح شاخص بازار ،حجم (تعداد سهام معامله شده)، وشاخص هاي تکنيکي است .هدف تجزيه تحليل تکنيکي استفاده از زمان است .بعبارت ديگر هدف آن پيش بيني تغييرات قيمتي کوتاه مدت در شاخص بازار سهام وسهام بصورت جداگانه مي باشد. اين پيش بيني بر مطالعه بازار يا تغييرات سهام از طريق تجزيه وتحليل داده هاي قيمتي وحجم مبادله سهام ،يا مطالعه شاخص هاي تکنيکي مبتني است.
اساس اغلب ابزارهای تحلیل تکنیکی و قیمت گذاری اغلب کالا و خدمات ،ریشه در مفهوم عرضه وتقاضا دارد.نمودار های قیمت اوراق بهادار به ما دید بسیار خوبی از این نیروها را در عمل می دهد (چلیس و استون،2002 ،ص22) .
سه اصل که تحليل تکنيکال بر آن پايه گذاري شده است عبا تند از :
1-همه عوامل اقتصادي مربوط به سهام ،در قيمتها ي بازار آنها مستتر بوده ودر اين قيمتها منعکس شده اند.
2-قيمتها براساس روند هاي مشخص حرکت مي کنند واين روندها ادامه مي يابد.
3-بازار معمولا رفتارهاي خود را تکرار مي کنند (ميرز، 2006 ،ص13) .
برپايه اين عقيده که تاريخ تکرار مي شود،کليدي براي پيش بيني آينده است .در واقع آينده چيزي نيست جزتکرار گذشته (فراهاني فرد و قاسميان ،1384، ص33)5.
دراين پايان نامه ريسک وبازده دوشاخص تکنيکي ،که شامل شاخص قدرت نسبي وميانگين متحرک همگرا واگرا(سه گانه) با يکديگر مقايسه شده است .
5-1فرضيه هاي تحقيق :
فرضيه اصلي اول:
ميانگين بازده سهام بااستفاده از شاخص قدرت نسبي درشرکتهاي فلزات اساسي بورس اوراق بهاداربيشترازميانگين متحرک همگرا واگرا(سه گانه) مي باشد.
فرضيه فرعي اول :
ميانگين بازده سهام با استفاده ازشاخص قدرت نسبي درشرکتهاي فلزات اساسي دربورس اوراق بهادار در زمان رشد شاخص کل بورس بيشتر از ميانگين متحرک همگراواگرا (سه گانه) مي باشد.
فرضيه فرعي دوم :
ميانگين بازده سهام استفاده از شاخص قدرت نسبي در شرکتهاي فلزات اساسي دربورس اوراق بهادار در زمان کاهش شاخص کل بورس بیشتر از ميانگين متحرک همگراواگرا(سه گانه) مي باشد.
فرضيه فرعي سوم :
ميانگين بازده سهام بااستفاده ازشاخص قدرت نسبي درشرکتهاي فلزات اساسي بورس اوراق بهادار درزمان رشد شاخص کل بورس بيشترازميانگين بازده شاخص قدرت نسبي در زمان کاهش شاخص کل بورس اوراق بهادار مي باشد.
فرضيه چهارم:
ميانگين بازده سهام با استفاده از ميانگين همگرا واگرا (سه گانه)در شرکتهاي فلزات اساسي بورس اوراق بهادار در زمان رشد شاخص کل بورس بيشتر از ميانگين بازده ميانگين همگراواگرا (سه گانه) درزمان کاهش شاخص کل بورس اوراق بهادار مي باشد.
فرضيه اصلي دوم:
ميانگين ريسک سهام بااستفاده از شاخص قدرت نسبي درشرکتهاي فلزات اساسي بورس اوراق بهاداربيشترازميانگين متحرک همگراواگرا(سه گانه) مي باشد.
فرضيه فرعي اول:
ميانگين ريسک سهام استفاده از شاخص قدرت نسبي درشرکتهاي فلزات اساسي بورس اوراق بهاداردر زمان رشد شاخص کل بورس بيشتراز ميانگين متحرک همگراواگرا(سه گانه) مي باشد.
فرضيه فرعي دوم :
ميانگين ريسک سهام با استفاده از شاخص قدرت نسبي درشرکتهاي فلزات اساسي بورس اوراق بهاداردر زمان کاهش شاخص کل بورس بیشترراز ميانگين متحرک همگراواگرا( سه گانه) مي باشد.
فرضيه فرعي سوم:
ميانگين ريسک سهام بااستفاده از شاخص قدرت نسبي درشرکتهاي فلزات اساسي بورس اوراق بهاداردرزمان رشد شاخص بورس بيشترازميانگين ريسک سهام با شاخص قدرت نسبي در زمان کاهش شاخص مي باشد.
فرضيه فرعي چهارم :
ميانگين ريسک سهام با استفاده از ميانگين متحرک همگرا واگرا(سه گانه) در شرکتهاي فلزات اساسي بورس اوراق بهادار در زمان رشد شاخص کل بیشتر از ريسک سهام با ميانگين همگرا واگرا(سه گانه)در زمان کاهش شاخص کل است .
6-1اهميت وضرورت تحقيق :
علت شکل گيري بازارسهام رامي توانددرپوشش دو ريسک تجاري ونقدينگي جستجو نمود .ريسک تجاري ،برخاسته از بنگاه هايي است که در معرض شوک هاي توليدي قرار دارند.اين ريسک باعث دلسردي سرمايه گذاران ميشود که علاقه مند به سرمايه گذاري در بنگاه هاي توليدي هستند اما عمدتااز ريسک و پذيرش خطراضافي گريزانند ريسک نقدينگي نيز خطر انحلال يا ورشکستگي مالکان بنگاه ها به دليل عدم دسترسي آنهابه وجوه موردنياز است ،بازارهاي سهام ازتوانايي پوشش هردو ريسک فوق برخوردار هستند.اين بازارها تعداد زيادي از بنگاه هارافرا روي سرمايه گذاران قرار مي دهد،وبه اين وسيله ريسک رامتنوع مي کند.
قطعا در بين گسترش روشهاي تحليل که بتوان با به کارگيري انها روند حرکت اينده قيمتها را پيش بيني کرد ،ميتواند گامي مثبت در جهت عملي تر کردن نحوه تصميم گيري براي انجام معاملات باشد.
پايان نامه حاضر با هدف افزايش سطح علمي بازار واگاهي سهامداران دراستفاده ازروش هاي تکنيکال به مقايسه دو شاخص پرکاربرد تحليل تکنيکال در بين سرمايه گذاران(شاخص ميانگين همگرا واگرا( سه گانه) وشاخص قدرت نسبي مي پردازد، تا از اين طريق به سرمايه گذار در شناسايي شاخص که بازده بهتري دارد کمک کند.
7-1 حدود مطالعاتی
1-7-1قلمرومکاني تحقيق :
قلمرومکاني تحقيق بورس اوراق بهادار تهران مي باشد. وشرکتهاي گروه فلزات اساسي که در سال 1380دربورس حضورداشته اند.وطي سال 1380سهامشان مورد معامله قرار گرفته باشد.
2-7-1قلمرو زماني تحقيق :
قلمرو زماني ازابتداي سال 1380تا تاريخ13/9/1387راشامل مي شود .دوره زماني مزبور به دو قسمت تقسيم زمان افزايش شاخص از ابتداي سال 1380تا22/9/1383 وزمان کاهش شاخص يعني ازتاريخ23/9/1383تا تاريخ13/9/ 1387راشامل مي شود .کل دوره مورد بررسي شامل 1790 روز کاري بورس اوراق بهادار تهران مي باشد. که از اين دوره 895روز شاخص کل بورس اوراق بهادار روندافزايشی داشته و895روز شاخص کل بورس اوراق بهادار روند کاهشي داشته است.
8-1تعريف واژه هاي کلیدی واصطلاحات:
سرمايه گذاري :سرمايه گذاري عبارتست ازتبديل وجوه مالي به يک يا چند نوع دارايي که براي مدتي درزمان آتي نگهداري خواهد شد (تهراني و نوربخش ،1384 ، ص11) .
تحليل تکنيکي :عبارتست است بررسي رفتارقيمت اوراق بهادار ونيز کل بازار با توجه به وضعيت عرضه وتقاضا وپيش بيني روند احتمالي قيمتها در آينده (ميرز، 2006 ،ص15) .
ميانگين همگراواگرا(سه گانه ) : ازتفاوت دو ميانگين متحرک نمايي (برمبنای قیمت بسته شدن سهام در هر روز )محاسبه می شود.(معمولا26و12روزه ) وخط سيگنال که از یک ميانگين متحرک نمايي (معمولا 9روزه در نظر گرفته مي شود)تشکيل شده است. وبه ان ميانگين متحرک همگرا واگرا مي گويند ( لطفي و درويش ،1385،ص123)6.
اگر از ميانگينهاي متحرک نمايي، دوبار ميانگين متحرک گرفته شود ميانگين متحرک همگرا واگرا (سه گانه) ايجاد مي شود.
شاخص قدرت نسبي :شاخص قدرت نسبي، قدرت داخلي يک سهم را اندازه گيري مي کند. قدرت نسبی به صورت یک خط پیوسته ترسیم می شود .خط صعودی نشان می دهد که موضوع مورد نظر ،بهتر از بازار عمل میکند وخط نزولی بیانگر آن است که بازار عملکرد بهتری دارد .(کنی، 1384 ص222)اين شاخص داراي دوحد بالا وپايين است وگذر شاخص از خط 30به سمت بالابه عنوان نقطه اشباح فروش(زمان خريد ) و گذر از خط 70به سمت پايين نقطه اشباح خريد (زمان فروش) تلقي مي شود .
روش محاسبه ان به اين شکل است که ازکم کردن قيمت بسته شدن سهم هر روز از روز قبل وسپس ميانگين افزايش وکاهش جداگانه محاسبه برهم تقسيم مي کنيم .
ريسک :هر پديده اي که بتواند نتيجه ي حاصل از آنچه سرمايه گذار انتظار دارد را منحرف سازد ريسک ناميده مي شود (گیلب،2002، 52) .
بازده سهام :شامل هر گونه عايدي آتي(شامل افزايش قيمت سهام،سود دريافتي،...) حاصل از مالکيت سهام در زمان حال مي باشد
فصل دوم
مروری بر ادبيات تحقيق
1-2 مقدمه
تحليل فني يک تکنيک در بازار هاي مالي است که براي پيش بيني جهت گيري قيمت هاي اوراق بهادار در آينده از طريق بررسي داده هاي آماري گذشته بازار خصوصا در مورد قيمت و حجم معاملات انجام مي شود. تحليل فني در حالت محض ، با فرض اينکه قيمت و حجم مهمترين و مرتبط ترين عامل ها براي تعيين جهت گيري آينده و عملکرد يک سهام و يا بازار خاص هستند ، فقط رفتار واقعي قيمت ها و حجم معاملات بازار را مورد توجه قرار مي دهد . تحليلگران فني ممکن است مدلها و قواعد تجارتي را بکار گيرند که بر مبناي قيمتها و يا تبادل حجم ها استوار هستند . برخي از اين مدلها و قواعد عبارتند از : شاخص قدرت نسبي ، ميانگين هاي متحرک ، پسر فت ها ، مومنتوم،اسیلاتورها ،نوار بولینگر و در حالت کلاسيک شناسايي الگوهاي نموداري تحليل فني به صورت گسترده در ميان تجار و متخصصين امور مالي مورد استفاده قرار مي گيرد ، ولي در دانشگاهها از آن به عنوان يک شبه علم ياد ميشود. دانشمنداني از قبيل يوجين فاما مي گويند که شواهد و دلايل تحليل فني پراکنده و اندک هستند و با يک فرم ضعيف از فرضيه پذيرفته شده "بازار کارآمد در تناقض مي باشند. بارتون مالکيل يکي از اقتصاد دانان معروف اينگونه استدلال مي کند که "آناليز فني يک مسئله مطرود از نظر دانشگاهيان است" ،وي همچنين اينگونه استدلال مي آورد که حتي بر اساس فرم ضعيف شده فرضيه بازار کارآمد نيز شما نمي توانيد قيمت آينده سهام را بر اساس قيمتهاي گذشته آن پيش بيني کنيد.
تئوری دیگری که در اوایل قرن بیستم شکل گرفت، تئوری روش نموداری بود .فرض اساسی روش نموداری این است که روند تاریخی تمایل به تکرار خود درمورد بورس اوراق بهادار دارد.اگر یک الگوی معین در گذشته نتایج یکسانی را ارائه کند ،فرد می تواند با احتمال زیاد فرض کند که همان نتایج در آینده نیز از الگوی قبلی تبعیت خواهد کرد براساس این روش ،مطالعه الگوی گذشته دوباره قیمت ها و حجم مبادلات سهام به سرمایه گذار اجازه خواهد داد تا بطور دقیق تعیین کند چه وقت سهام به خصوصی زیر قیمت یا بالای قیمت می باشد ( الکساندر وهمکاران،2003،ص 844) .
به هر حال، خريداران سهام زيادي وجود دارند که علنا اعلام کرده اند که از تحليل فني نه به عنوان يک علم براي پيش بيني آينده، بلکه به عنوان يک ابزار ارزشمند براي شناسايي روند تغييرات قيمت و فرصت هاي مطلوب تجاري ، استفاده مي کنند.فرض کار اين است که تمام اطلاعات اساسي و نظريات فعلي بازار تقريبا در قيمت فعلي بازتاب مي يابند و وقتي که آنها همراه با قيمت گذشته سهام بررسي شوند ، الگوهاي حجمي و قيمت تکرار شونده را آشکار مي سازد که مي توانند سر نخ هايي براي پيش بيني تغييرات قيمت در آينده به ما بدهند .
2-2انواع شاخص بورس درايران :
دربورس اوراق بهادار براي کمک به تصميم گيري فعالان بازار سرمايه ،اقدام به محاسبه وانتشار شاخص هاي مختلفي مي کنند که باعث مي شودسرمايه گذاران بتوانند عملکرد بازار و گروه هاي مختلف شرکتهاي پذيرفته شده در ان را بهتر بررسي کنند .
1-2-2شاخص کل:
يکي از اصلي ترين شاخصهاي بورس شاخص کل قيمت مي باشد که از فرمول زير که به فرمول لاسپيرزمعروف است بدست مي ايد.
(ارزش جاري سهم در بازار*تعداد سهام منتشره)تقسيم بر(ارزش پايه سهام*تعداد سهام در سال پايه)}ضرب در عدد 100که در اين محاسبه سال پايه سال 1369 مي باشد . اين شاخص گوياي آن است که ارزش کل بازار نسبت به سال پايه (يا همان سال 1369 ) چند برابر شده است.
اين شاخص بيانگر روند عمومي قيمت سهام همه شرکتهاي پذيرفته در بورس اوراق بهادار مي باشد.
طبق فرمول طراحي شده تغيير قيمت شرکتهاي بزرگتر که در عين حال سرمايه بيشتري نيز دارند بر نوسان شاخص تاثير بيشتري ميگذارد(برگرفته از سايت بورس اوراق بهادار تهران)6.
1-1-2-2ويژگيهاي شاخص کل :
الف- موزون بودن : بدين معنا که چون در محاسبه آن ارزش سهام در تعداد سهام منتشره ضرب مي گردد پس تغييرات قيمت سهام بر اساس تعداد سهام منتشر شده شرکتها در شاخص تاثير گذار است . يعني هر چقدر تعداد سهام منتشره شرکت بيشتر باشد تغييرات قيمت سهم مورد نظر تاثير بيشتري بر روي شاخص خواهد گذاشت .
ب- جامع بودن : اين شاخص به لحاظ اينکه بر اساس تغييرات سهام تمام شرکتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار محاسبه مي گردد لذا خصوصيت جامع بودن را داراست .
پ- در دسترس بودن : شاخص کل قيمت به لحاظ اينکه بصورت لحظه اي توسط سازمان بورس اوراق بهادار محاسبه و در اختيار افراد قرار مي گيرد لذا داراي خصوصيت در دسترس بودن مي باشد
2-1-2-2موارد ي که در شاخص کل اثري ندارند:
شاخص کل قيمت در موارد زير تعديل مي گردد و در حقيقت تغييرات ناشي از موارد زير در مقدار شاخص اثري ندارد .
الف-ورود و خروج شرکتها : به هنگام ورود و خروج شرکتها به دليل افزايش يا کاهش ارزش جاري سهام اصولا ارزش پايه سهام تعديل مي گردد تا تغييري در عدد شاخص حاصل نشود . به عبارتي با افزايش صورت کسر در مخرج آن تغييري مي دهند تا حاصل تقسيم صورت بر مخرج تغيير نکند .
ب-افزايش سرمايه از طريق آورده و يا مطالبات سهامداران : به علت اينکه با افزايش سرمايه از طريق آورده و يا مطالبات سهامداران ارزش جاري سهام افزايش مي يابد لذا در اين موارد نيز ارزش پايه سهام بايد به گونه اي تعديل گردد تا تغييري در عدد شاخص حاصل نگردد .
پ- ادغام شرکتها : در صورت ادغام دو يا چند شرکت در هم نيز مي بايست در ارزش پايه سهام تغيير داده شود تا عدد شاخص تغييري نکند .
3-1-2-2مواردي که نيازي به تعديل شاخص نمي باشد
ولي در برخي موارد نيازي به تعديل شاخص نمي باشد که اين موارد عبارتند از :
الف- افزايش سرمايه از محل اندوخته : زيرا در اين حالت همان مبلغ اندوخته که متعلق به سهامداران بوده بصورت سهام جديد به انها داده مي شود پس تغييري در حقوق صاحبان سرمايه اتفاق نيفتاده لذا در اين حالت نيازي به تعديل شاخص نيست .
ب- تجزيه و تجميع سهام : در اين حالت نيز تنها تعداد سهام منتشره تغيير يافته و چون به تناسب آن قيمت سهم نيز تغيير مي يابد لذا نيازي به تعديل شاخص نيست . البته لازم به ذکر است که در ايران عملا اينکار امکان پذير نيست و ارزش اسمي هر سهم بطور ثابت 1000 ريال ميباشد .
پ- پرداخت سود نقدي : در اين حالت نيز چون اصولا به تناسب پرداخت سود نقدي قيمت سهام نيز کاهش مي يابد لذا نيازي به تعديل عدد شاخص نيست .
2-2-2شاخص بازده نقدي و قيمت :
نشان دهنده تغييرات قيمتي و بازده نقدي سهام در بورس اوراق بهادار مي باشد بعبارتي نشاندهنده تغييرات بازدهي کل سرمايه گذاري در بورس اوراق بهادار مي باشد و بوسيله آن مي توان فرصت سرمايه گذاري در بورس اوراق بهادار را با ديگر بازارها مقايسه نمود .
3-2-2شاخص بازده نقدي :
از تفاضل منطقي شاخص قيمت و بازده نقدي از شاخص قيمت بدست مي آيد و نشان دهنده تغييرات بازده نقدي سهام مي باشد .
تذکر : عدد پايه شاخصهاي قيمت و بازده نقدي و بازده نقدي سهام در ابتداي سال 1377 برابر 08/1653 در نظر گرفته شده که همسنجي اين دو را با شاخص کل قيمت در آن تاريخ امکان پذير سازد .
4-2-2شاخص صنعت
فرمول محاسبه آن همانند محاسبه شاخص کل مي باشد و نشان دهنده تغييرات در ارزش سهام شرکتهاي صنعتي مي باشد و براي هر صنعت بطور جداگانه محاسبه مي گردد .
5-2-2شاخص مالي
فرمول محاسبه آن همانند محاسبه شاخص کل مي باشد و نشاندهنده تغييرات در ارزش سهام شرکتهاي سرمايه گذاري مي باشد .
6-2-2شاخص شرکت
فرمول محاسبه آن همانند محاسبه شاخص کل قيمت ميباشد و براي هر شرکتي بطور جداگانه محاسبه ميگردد . و براي محاسبه آن شاخص هر شرکتي را در بدو ورود 100 تعيين نموده اند.
7-2-2شاخص 50 شرکت برتر:
الف) به روش ميانگين ساده
معمولا هر سه ماه يکبار 50 شرکت برتر در بورس اوراق بهادار معرفي مي گردند . شاخص 50 شرکت فعالترنشاندهنده ميانگين قيمت سهام 50 شرکت برتر مي باشد .
محاسبه اين شاخص به روش محاسبه شاخص داو جونز مي باشد . به عبارتي در اين محاسبه تعداد سهام منتشره شرکت تاثير داده نمي شود و تنها از جمع قيمت سهام 50 شرکت تقسيم بر تعداد آنها ( تعديل شده ) بدست ميايد . (اين تعداد در اولين روز محاسبه يعني ابتداي سال 1379 عدد 50 بوده که بعدها به تدريج تعديل شده )
شاخص 50 شرکت برترنيز در موارد زير بايد تعديل شود . يعني عدد 50 در مخرج را بايد به گونه اي تغيير داد تا تاثير تفاوت قيمت بر شاخص به خاطر موارد زير خنثي گردد .
مواردي که شاخص مذکور تعديل ميشود عبارتند از :
1- در صورت افزايش سرمايه به هر روشي (چه آورده و چه اندوخته)
2- ورود و خروج شرکتها از ليست 50 شرکت برتر در پايان هر سه ماه
3-تجزيه و تجميع سهام ( که فعلا در ايران امکان پذير نيست)
شاخص 50 شرکت برتر
ب) به روش ميانگين موزون
اين شاخص نيز بوسيله تغييرات ارزش سهام 50 شرکت برتر محاسبه مي شود ولي طرز محاسبه آن به روش ميانگين موزون ( روش لاسپيرز ) مي باشد و تعداد سهام منتشره شرکتها در محاسبه آن تاثير گذار است (سایت بورس اوراق بهادار تهران) .
3-2شاخص هاي بازار سرمايه درساير کشورها:
1-3-2شاخص بورس لندن :
اين شاخص تشکيل شده است از سهام 100شرکت انگلستان که بالاترين درامد را دارند اين شرکتها 81درصد بورس لندن را به خود اختصاص مي دهند.واين شاخص يک نماينده بسيار خوب براي بازار سرمايه لندن است .
2-3-2شاخص داو-جونز :
اين شاخص نشان دهنده تغييرات قيمت سهام شرکتهايي از صنايع مختلف است .
که اين شرکتها شامل 30شرکت صنعتي ،20شرکت های راه آهن وهمچنين 15شرکت عام المنفعه به عنوان شاخص مرکب سهام داو-جونز مي شود. در سالهاي اخير مقادير شاخص داو جونز علاوه بر پايان روز ،در پايان هر ساعت معاملاتي نيز محاسبه مي شوند.اين ارقام در مجله وال استريت به چاپ ميرسد ودر دسترس سرمايه گذاران قرار مي گيرد.
3-3-2شاخص نزدک :
انجمن ملي معامله گران اوراق بهادار در کل 11شاخص ارائه مکند .7شاخص مربوط به صنايع، بانکها،بيمه،ساير شرکتهاي مالي ،حمل ونقل ،شرکتهاي عام المنفعه،ويک شاخص ترکيبي کلي است.سال پايه اين شاخص ژانويه 1971وبراساس ميانگين 100سهم براي شاخص صنايع وشاخص ترکيبي است.
4-3-2شاخص نيکي ژاپن:
اين شاخص شامل اطلاعات سهام225شرکت از بزرگترين شرکتهاي فعال در کشور ژاپن است. از اين جهت که کشور ژاپن جزسه اقتصاد بزرک جهان می باشد ،بسياري از سرمايه گذاران بين المللي به شدت حرکات اين بازار را تحت نظر دارند .
5-3-2شاخص دکس :
اين شاخص مربوط به کشور المان است ،وشامل 30شرکت بزرگ الماني که در بورس فرانکفورت حضوردارند، مي شود .
از اين جهت که المان را به عنوان پنجمين قدرت اقتصادي جهان مي دانند.اين شاخص مخصوصا براي سرمايه گذاران اروپايي از اهميت بسياري برخوردار است.
6-3-2شاخص هنگ کنگ(سنگ) :
اين شاخص متشکل ازسهم 45شرکت بزرگ در هنگ کنگ است . لازم به توضيح است ،که اين 45شرکت 61درصد بازار سهام هنگ کنگ را شامل مي شود. و اين شاخص تاثير به سزايي در بازار هاي سهام اسيا دارد.وبسياري از سرمايه گذاران نوسانات اين شاخص را به کل بازارهاي سهام اسيا نسبت مي دهند.
7-3-2شاخص بورس فرانسه )کک 40( :
نشان دهنده 40شرکت از بزرگترين شرکتها در بازار بورس فرانسه است .که 45درصد از اين منابع در واقع متعلق به سرمايه گذاران خارجي است.
8-3-2شاخص استاندارد اند پورز :
اين شاخص که در کشور ايالات متحده امريکا مي باشد .به دو صورت در نظر گرفته مي شود.استاندارد اندپورز250 ،که شامل سهام 250شرکت حاضر در بورس اوراق بهادار نيويورک مي شود و استاندارد اند پورز 500 ،که شامل سهام 500شرکت بورس نيويورک رادر بر مي گيرد.
9-3-2شاخص هاي بورس مالزي:
بورس مالزي نيز که در چند سال اخير به يکي از بورسهاي مهم در اسيا تبديل شده است ،براي استفاده وتصميم گيري بهتر سرمايه گذاران شاخصهاي مختلفي را تهيه ومنتشر مي کند که شامل:
1-شاخص تابلو اصلي
2-شاخص مرکب کوالالامپور
3-شاخص محصولات مصرف کنندگان
4-شاخص محصولات صنعتي
5-شاخص ساخت وساز
6-شاخص خدمات
7-شاخص مالي
8-شاخص املاک ومستغلات
9-شاخص معدن
10-شاخص کشاورزي
11-شاخص فن اوري
12-شاخص ثانويه
4-2روش هاي پيش بيني قيمت اوراق بهادار :
سرمايه گذاري در بورس اوراق بهادار به روش هاي مختلفي صورت مي گيرد .تفاوت در روش هاي سرمايه گذاري در بورس اوراق بهادار براساس تفاوت ديد گاه ها از روند قيمت اوراق بهادار مي باشد .براين اساس ،روش هاي سرمايه گذاري به سه صورت دسته بندي مي شوند. (جهانخاني،1374،ص26)
1-روش پرتفوي يا تئوري گشت تصادفي
2-روش اساسي يا تجزيه وتحليل بنيادي
3-روش نموداري يا تجزيه تحليل تکنيکي
1-4-2روش پرتفوی یا تئوری گشت تصادفی:
پیدایش تئوری نوین سرمایه گذاری (مجموعه اوراق بهادار)به سال 1952میرسد زمانی که هری مارکویتر مقاله ای تحت عنوان انتخاب پرتفوی را منتشر کرد .او در این مقاله درباره شیوه ای بحث کرد که می توان با استفاده از آن ،مجمومه ای از پرتفوی های سرمایه گذاری راتهیه کرد که با توجه به میزان ریسک ،دارای بالاترین بازده مورد انتظار باشد)هاگن،2007،ص2) .
2-4-2روش اساسي يا تجزيه وتحليل بنيادي :
این روش شامل سه مرحله بررسی اقتصاد کلان و عوامل سیاسی اجتماعی ،بررسی صنعت ودر نهایت بررسی شرکت می باشد.انتخاب سهام از کلیه ابعاد مورد ارزیابی دقیق وهمه جانبه قرار می گیرد که در نهایت پس از انتخاب شرکت ،قیمت ذاتی شرکت نیز محاسبه می شود (رفیعی امام ،87،ص15)
3-4-2 روش نموداري يا تجزيه تحليل تکنيکي:
تحلیل تکنیکی مطالعه رفتار گذشته قیمت به منظور پیش یسنی آینده ی قیمت است.مهم ترین اصل تحلیل تکنیکال این است که ((قیمت منعکس کننده ی همه چیز در باره ی یک سهم است)).(لطفی ودرویش،85،ص1) .
5-2اصطلاحات رايج تحليل تکنيکال:
چاندرا در کتاب خود با عنوان "تحليل سرمايه گذاري و مديريت پرتفوي "تحليل تکنيکي را اينگونه تعريف مي کند "تحليل تکنيکي عبارتست از مطالعه داده هاي ايجاد شده توسط بازار مانند قيمت وحجم معاملات به منظور تعيين جهت حرکت قيمت در اينده "(سلطان زالي ،1383،ص6)5 .
1-5-2بازار روند دار :زماني اتفاق مي افتد که بازار روند خاصي (صعودي يا نزولي )داشته باشد.
زماني که روند صعودي را طي مي کند،کف هاي جديد از کف هاي قبلي بالاتر ميباشد ودر روند
نزولي سقفهاي جديد پايين تر از سقف هاي قبلي مي باشد.بازار بدون روند ،زماني که بازار از روند خاصي پيروي نمي کند.ونوسانات در جهت مشخصي نمي باشد.وممکن است نوسانات زيادي را تجربه کند ولي بدون جهت است.تحليل گران تکنيکي با ترسيم قيمتهادر طول زمان سعي مي کنند از قيمتهاي تاريخي روند اينده را استنتاج کنند(راواردوماگ،2001 ، ص12-27) .
2-5-2سطح حمايت :سطحي است که انتظار ميرود مانع نزول بيشتر قيمت شود .در يک روند نزولي هنگامي که قيمت به سطح حمايت ميرسد احتمال توقف روند نزولي بيشتراست .اگر از اين سطح پايين تر رود سطح شکسته مي شود.
3-5-2سطح مقاومت :اين سطح مانع صعود بيشتر قيمت مي شود ،و زماني که قيمت به اين سطح مي رسد احتمال توقف روند زياد است واگر قيمت از سطح مقاومت عبور کند سطح شکسته مي شود
4-5-2کف :زماني که قيمت روند نزولي دارد و برگشت روندرخ دهد و روند صعودي شود پايين ترين نقطه را کف يا مينيمم گويند.
5-5-2سقف :زماني که قيمت روند صعودي دارد و اين روند تبديل به نزولي شود.بالاترين نقطه نمودار قيمت را سقف گويند.سقف با معني ماکسيمم به يک معنا است.
6-5-2واگرايي :اغلب نمودارهاي شاخص شبيه نمودار قيمت سقف وکف ايجاد مي کنند. واگرايي زماني رخ مي دهد که شاخص نتواند نمودار قيمت را تقليد کند واگرايي نشاني از ضعيف شدن روند جاري وبه احتمال زياد برگشت ان است.
7-5-2انواع نوسان نما :شاخصي است که حول يک خط يا ميان سطوح معيني نوسان مي کند.اغلب سطوح اشباع خريد وفروش را نشان مي دهند.نوسان نما به دو دسته تقسيم مي شوند .
8-5-2نوسان نماي مرکزي :که بيشتر براي تحليل جهت تغييرات قيمت مناسب هستند ،اين نوسان نما بالا وپايين يک خط يا نقطه نوسان مي کند.وبراي شناسايي قدرت يا ضعف حرکت به کار مي روند.
9-5-2نوسان نماي نواري :دراين نوسان نما دو خط به عنوان مناطق مرزي سقف وکف قيمت (سطوح اشباح خريد واشباح فروش)شناسايي مي شود وبيشتر براي قدرت وضعف حرکت به کار مي رود .
10-5-2شاخص پيشرو :اين شاخص ها براي هدايت حرکت طراحي شده انداين شاخص ها زودتر از قيمت حرکت مي کنند وسيگنال خريد صادر مي کنند.
11-5-2شاخص پيرو :اين شاخص ها بعد از اين که قيمت حرکت صعودي يا نزولي خود راآغاز کرد حرکت مي کنند. وازحرکات قيمت پيروي مي کنند. سيگنال اين شاخص ها بيشتر به عنوان تاييد حرکت استفاده مي شود . استفاده کنندگان از اين گونه شاخص ها بايد توجه کنند که اين گونه شاخص ها در بازار روند دار بهتر عمل مي کنند.
12-5-2نوار بولينگر :
اين روش به بررسي شدت تغييرات قيمتها مي پردازد .از اين روش ميتوان براي سرمايه گذاري در هر بازاري استفاده کرد در نوارهاي بولينگر ،فاصله دو نوار حاشيه متناسب با انحراف استاندارد تغييرات ميانگين متحرک انتخاب ميگردد.درنوارهاي بولينگر مانند بسياري از روشهاي تکنيکال ديگر بايد با روش ازمون وخطا دوره مناسب وبهترين مقدار انحراف استاندارد را انتخاب نمود.نوارهاي بولينگر را جز نوسان نماهاي نواري طبقه بندي مي کنند.
13-5-2مومنتوم :سرعت تغييرات قيمت را اندازه گيري ميکند وجز شاخص هاي پيشروطبقه بندي ميکنند.يعني حرکت شاخص نسبت به حرکت قيمت مقدم است.اين شاخص پتانسيل موجود براي تغيير روند رامشخص مي کند.
14-5-2اسيلاتور :بيشتر براي نشان دادن يک تصوير واضح از رفتار بازار استفاده مي شود از ويژگيهاي آن مي توان به استفاده در سه حالت رشد ،نزول ويا زماني که نوسانات کمي وجود دارد وقيمت ها تقريبا ثابت هستند،اشاره کرد.
15-5-2ميانگين متحرک :يکي از مزاياي استفاده از ميانگينها از بين بردن نوسانات جزيي روند قيمت سهام مي باشد .و تصوير واضح از روند حرکت قيمت سهام وبازاررا نشان مي دهد.ميانگين رابه سه روش تهيه مي کنند .که عبارتند از:
الف )ميانگين متحرک ساده :
اين ميانگين براساس ميانگين ساده حسابي تهيه مي شود.وميتوان براي بازه هاي زماني کوتاه مدت وبلند مدت از ان استفاده کرد.يکي ازاشکالات ميانگين متحرک ساده اين است که بين قيمت گذشته دور ونزديک تفاوتي قايل نمي شود.
ب)ميانگين متحرک وزني :
دراين ميانگين براساس دور ونزديک بودن زمان داده ها براي انها وزن خاصي در نظر گرفته مي شود . قيمت ها در وزن ان ضرب وحاصضرب انها با هم جمع شده بر مجموع ضرايب وزني تقسيم مي کنيم.
ج)ميانگين متحرک نمايي :
ميانگين متحرک نمايي به قيمت هاي اخير وزن بيشتري وبه قيمتهاي گذشته وزن کمتري ميدهد .برخلاف ميانگين وزني قيمت گذشته دور کنار گذاشته نمي شود .براي محاسبه ميانگين متحرک نمايي ميانگين ساده را به دست اورده از قيمت بسته شدن سهام در روز اخر کم ميکنيم در ضريب هموار سازي (عدد 2را بربازه زماني مورد بررسي تقسيم کردوعددبدست امده ضريب هموار سازي است )ضرب کرده وبا ميانگين ساده دوره زماني مورد بررسي جمع مي کنيم.
6-2برخي از اصلاحات سرمايه گذاري:
1-6-2 نهاد هاي مالي: منظور از نهاد هاي مالي فعال در بازار اوراق بهادار اندکه از آن جمله مي توان به کار گزاران، معامله گران، بازار گردان مشاوران سرمايه گذاري، شرکت هاي پردازش اطلاعات مالي، شرکت هاي تامين سرمايه ، صندوق هاي باز نشستگي اشاره کرد (شرکت اطلاع رساني و خدمات بورس،1388،ص13 ).
2-6-2بازده بدون ريسک : عبارتند از، متوسط نرخ بازدهي است که سرمايه گذاران بدون تحمل ريسک انتظار کسب آن را دارند. اوراق بها داري را که داراي هيچ گونه ريسک سيستماتيک نمي باشد، اوراق بهادار بدون ريسک مي نامند. ضريب بتاي اين گونه اوراق صفر است. بهترين نمونه اوراق بهادار بدون ريسک، اوراق خزانه هستند (نوو،1383 ،195).
3-6-2ريسک :عبارت است از ميزان اختلاف بازده واقعي يک سرمايه گذاري از بازده مورد انتظار آن (تهراني و نوربخش ،1384 ،ص16) .
بر اساس يک طبقه بندي کل ريسک به دو جزء ريسک قابل کنترل(ريسک غير سيستماتيک)و ريسک غير قابل رکنترل(ريسک سيستماتيک)تقسيم بندي مي شود.
4-6-2ريسک غير سيستماتيک : آن قسمت از تغيير پذيري در بازده ي کلي اوراق بهادار را که به تغيير پذيري کلي بازار بستگي ندارد ريسک غير سيستماتيک مي گويند. اين نوع ريسک منحصر به اوراق بهادار خاصي است و به عواملي چون ريسک تجاري، مالي، ريسک نقدينگي بستگي دارد.
5-6-2ريسک سيستماتيک: که زاييده ي تغييرات اقتصادي، سياسي، اجتماعي و محيطي بازار سرمايه است، غير قابل کنترل بوده، براي هر سهم مختلف روندي تقريبا يکسان وجود دارد.
6-6-2فاکتوربتا : نزديکي نوسان نرخ بازده يک فقره اوراق بهادار را در مقايسه با نرخهاي بازده کليه اوراق بهادار موجود در بازاررا اندازه گيري مي کند ( شباهنگ،1385 ،ص16)8.
7-6-2ريسک بازار:ريسک بازار عبارت است از تغيير در بازده که ناشي از نوسانات کلي بازار است.همه اوراق بهادار در معرض ريسک بازار قراردارند. ريسک بازار مي تواند ناشي از عوامل متعددي از قبيل رکود،جنگ،تغييرات ساختاري در اقتصاد وتغيير در ترجيحات مشتريان باشد ( جونز، 1384 ،ص11)9.
8-6-2مدل قيمت گذاري دارايي هاي سرمايه اي : يکي از کارآمد ترين روش هاي برآورد بازده مورد نياز است و اين مدل، ارتباط بين ريسک و بازده دارايي ها را در ارتباط با بازده بازار تبيين مي کند. با استفاده از مدل قيمت گذاري دارايي سرمايه اي نرخ بازده سهام عادي که به نوعي هزينه تامين مالي از طريق انتشار سهام عادي براي بنگاه تلقي مي گردد، محاسبه مي شود (نيکو مرام و ديگران،1385،ص352،353) .
با استفاده از الگوي قيمت گذاري دارايي سرمايه اي مي توان پيش بيني کرد که با توجه به نمودار بازده مورد انتظار وانحراف معيار پرتفوي هايي راکه همه سرمايه گذاران نگهداري مي کنند کارا ميباشند ( هاگن ،2006،ص379) .
9-6-2نظريه بازار کارا :سرمايه گذاران قيمت سهام رابراساس جريانات نقدي مورد انتظار حاصل از سهام وريسک ان تعيين مي کنند .سرمايه گذاراني که منطقي عمل مي کنند،بايد از اطلاعاتي که در دسترس دارند درتعيين وضعيت شرکت وقيمت سهام ان استفاده کنند. بازارکارا بازاري راگويند که در آن تمامي اطلاعات بلافاصله وبطور کامل در قيمت سهام منعکس مي شوند. مفهوم بازار کارا بر اين فرض استوار است که سرمايه گذاران در تصميمات خريد وفروش خود تمامي اطلاعات مربوط را در قيمت سهام لحاظ کرده اند .يعني قيمت سهام شامل تمامي اطلاعات گذشته و فعلي است .بعلاوه اطلاعاتي که که ازنظر منطقي استنباط شده نيز د ر قيمت سهام لحاظ شده است.
مفهوم بازار کارا به اين معني است که اطلاعات به محض اشکارشدن سريعا برقيمت ها تاثير ميگذارد .درايالات متحده که بااستفاده ازتجهزات ارتباطات الکترونيکي ،اطلاعات به محض وقوع سريعا ويا به صورت همزمان درميان کارگذاران وموسسات سرمايه گذاري پخش ميشود .طبق فرض بازارکارا،تغييرات قيمت ناشي از اطلاعات موجود است.
ميتوان گفت زماني يک بازار کارا بوجود خواهد آمد که:
1-حضور تعداد زيادي سرمايه گذار منطقي که به دنبال حداکثر کردن سود خود ميباشند وبه طور فعال ازطريق تجزيه وتحليل ،ارزشيابي ومعامله ي سهام دربازار مشارکت دارند،وآنها به تنهايي نمي توانند بر قيمت سهام تاثير گذار باشند .
2-دريافت اطلاعات بدون هزينه است وبلافاصله به طور وسيعي دراختيار همگان قرارمي گيرد.
3-اطلاعات به صورت تصادفي بوجود مي آيد و مستقل ازاعلان سايراطلاعات مي باشد.
4-سرمايه گذاران درقبال ارائه اطلاعات جديدبلافاصله عکس العمل نشان ميدهند ،که اين باعث تغيير قيمت سهام مي شود.
10-6-2اشکال مختلف بازار کارا:اشکال مختلف بازار کارا به سه صورت ميباشد.
1-10-6-2شکل قوي بازار کارا :شکل قوي بازار کارا بيان مي کند که اطلاعات اعم از عمومي وغير عمومي بلافاصله برقيمت هاي سهام اثر مي گذارند.
دراين صورت هيچ يک از سرمايه گذاران اطلاعاتي ندارند که باعث شود به طور ثابت بازده بيشتري نسبت به ديگر سرمايه گذاران به دست آورد. يکي مطالعاتي که دراين رابطه صورت گرفت توسط مايکل جنسن بود که براساس 115صندوق مشترک سرمايه گذاري درسالهاي 1945تا1964صورت گرفت که نشان داد نقش مديريت به علت کارايي قوي بازار ناچيزاست ومديران حرفه اي پرتفوها نمي توانند به طوردائم به عملکرد عالي دست يابند.
2-10-6-2شکل نيمه قوي بازار کارا : سطح خيلي متداول کارايي بازار کهنه تنها شامل اطلاعات موجود قيمتي است، بلکه شامل تمام اطلاعات شناخته شده ودردسترس مانند اطلاعات مربوط به درآمد ، تغييرات و محصولات جديد، مشکلات تامين مالي، اعلان تجزيه سهام، سودتقسيمي وتغييرات مربوط به حسابداري است.
بازارکاراي نيمه قوي شامل سرمايه گذاراني است که از اطلاعات مننتشره جديد استفاده نمي کنند، وانتظار دارند با توجه به متوسط ريسک بازده بيشتري بدست آورند .اگرتعديل قيمت سهام درمقابل برخي اطلاعات منتشره با تاخير انجام شود وسرمايه گذاران بتوانند با استفاده از آن به بازده بيشتري برسند به اين بازار، بازار با کارايي نيمه قوي گويند .
3-10-6-2شکل ضعيف بازارکارا: يکي ازمتداولترين نوع اطلاعات درارزيابي ارزش اوراق بهادار ،داده هاو اطلاعات مربوط به بازار است .برخي اطلاعات موجود مربوط به دوره هاي قبل بوده وتاثير انها در قيمتهاي اوراق بهادار منعکس شده است وتاثيري درپيش بيني تغييرات آتي قيمت ها نداردوبه همين دليل از ارزش کمتري برخوردارند .اين نوع اطلاعات که تاثير کمتري برروي قيمت سهام دارند شکل ضعيف بازار کارا را نشان ميدهد درصورتي که شکل ضعيف فرضيه بازارکارا صادق باشد بايد گفت که تغييرات گذشته قيمت بايد رابطه اي باتغييرات آتي قيمت نداشته باشد.
به عبارت ديگر ،تغييرات قيمت سهام در طول زمان بايد مستقل ويا تقريبا اين گونه باشد (تهراني و نوربخش ،1384،ص307) .
7-2شاخص ميانگين متحرک همگرا واگرا :
اين شاخص نخستين بار توسط جرالد اپلدرکتاب (روش معامله با ميانگين همگراواگرا )معرفي شد.انرا جز شاخص هاي مومنتوم قيمت طبقه بندي مي کنند. اين شاخص از گروه اسيلاتورها مي باشد.
روش محاسبه ان عبارت است از اختلاف مقداردو شاخص ميانگين متحرک نمايي برمبناي قيمت بسته شدن سهام در هر روز (معمولا12و 26روزه) محاسبه ويک ميانگين متحرک(معمولا 9روزه) به عنوان خط سيگنال درنظر گرفته مي شود ) ویسیلیو وهمکاران،2006،57) .
شاخص میانگین متحرک همگراواگرادرزماني که بازارداراي روند است، اين شاخص سيگنال هاي مناسبي صادر ميکند (لطفي و درويش،1385،87)4.
ميانگين همگراواگرا سه نوع سيگنال صادر مي کند.
1-سيگنال هاي تقاطع:
اين سيگنال زماني پديد مي ايد که ميانگين متحرک همگراواگرا خط سيگنال را قطع کند زماني که خط سيگنال رااز پايين به بالا قطع کند،سيگنال خريد است.وزماني که خط سيگنال را از بالا به پايين قطع کند سيگنال فروش به حساب مي ايد.
2-سيگنال واگرايي :
واگرايي نمودار ميانگين متحرک همگرا واگرانسبت به نمودارقيمت اخطاري است مبني بر بازگشت روند يعني به زودي روند فعلي متوقف يا معکوس مي شود.
3-مقاديرحدي درنمودارميانگين متحرک همگرا واگرا:
مقاديرماکزيمم ومينيمم در نمودار ميانگين متحرک همگرا واگرابه ترتيب نشان دهنده شرايط خريداري بيش از حد سهام وفروش بيش از حد سهام مي باشد. زماني که مقدارميانگين متحرک همگرا واگرابه شدت افزايش مي يابد .احتمال به وجود امدن يک قله در قيمتها وبرگشت روند از صعودي به نزولي بسيار بالاست.
8-2ميانگين متحرک همگرا واگرا( سه گانه ):
نخستين بار توسط پاتريک مالوي در سال 1994مطرح شدمنظور از ميانگين متحرک سه گانه اين است که ميانگين متحرک يک ميانگين متحرک دوگانه را حساب مي کنيم.به عبارت ديگر به محاسبه ميانگين متحرک ،يک ميانگين متحرک دوگانه بپردازيم.لازم به ذکر است که ميانگين متحرک دو گانه ميانگين متحرک يک ميانگين متحرک است (لطفي و درويش ،1385، ص140)2.
استفاده از میانگین متحرک سه گانه به جای میانگین متحرک در میانگین متحرک همگرا واگراسیگنالهای کمتر وپرسود تری ایجاد می کند.وبه صورت MACD(TEMA) نشان داده می شود (همان منبع ،ص140)3.
دراصل ميانگين متحرک همگرا واگرا(سه گانه) بهينه شده ميانگين متحرک همگرا واگرا ميباشد ( همان منبع ،ص 129 )4.
نمودار 1-2 سیگنال هایمیانگین همگراواگرا(سه گانه)
درنمودار نقاط 1و2بعد از برخوردصعودي باخط سيگنال وواگرايي با نمودار قيمت ،سيگنال فروش، ونقاط 3و4واگرايي نسبت به قيمت وبعد برخورد با خط سيگنال از پايين به بالا سيگنال خريد ميباشد.
9-2شاخص قدرت نسبي :
اين شاخص نخستين بار توسط ولس ويلدر معرفي شد.شاخص قدرت نسبي افزايش وکاهش رادر قيمت پاياني براي يک دوره ي معين مقايسه ميکند . اين شاخص به عنوان سنجش سرعت تغييرات استفاده مي شود .شاخص قدرت نسبي را جز اسيلاتورها دسته بندي مي کنند.
شاخص قدرت نسبي 5نوع سيگنال صادر ميکند .که شامل :
1-نوسان ناقص واگرايي :زماني که قيمت بالا برود ويک سقف را بسازد ،بعد پايين امده ويک کف بسازد سپس بالا رفته ،برابر يا پايين تر از قله قبلي قرار گيرد دوباره پايين امده از کف قبلي پايين تر سيکنال فروش صادر شده است.
2-خطوط روند:استفاده از خطوط روند در نمودار شاخص قدرت نسبي ميتواند سيگنالهاي مناسبي صادر کند(زماني که خطوط روند به وسيله شاخص شکسته شود ).مخصوصا زماني که با الگو هاوارايش هاي نمودار قيمت همراه شود.
3-شاخص قدرت نسبي عداد بين 0تا 100را شامل مي شود خط مرکزي ان عدد 50ميباشد بسياري از تحليل گران عقيده دارند زماني که شاخص قدرت نسبي خط 50را در حرکتي صعودي به سمت بالا قطع مي کند.نشان دهنده سيگنال خريد سهم وزماني که در حرکت نزولي خط 50را قطع مي کندزمان فروش سهم است.
4-الگو هاي نموداري :الگوهاي نموداري مانند الگوي سر وشانه،الگوي کنج هاي صعودي و...که در نمودار قيمت مشاهده و تصوير ميکنند را مي توان براي شاخص قدرت نسبي هم تفسير کرد.
5-واگرايي :به عقيده ويلدر مهم ترين سيگنال شاخص قدرت نسبي است .
که امکان خطاي کمي دارد به اين صورت که واگرايي صعودي سيگنال خريد و واگرايي نزولي سيگنال فروش است.
نمودار 2-2 سیگنال های شاخص قدرت نسبی
(لطفي ودرويش، 1385،57)1
در نمودار نقطه 1واگرايي نسبت به نمودار قيمت سيگنال فروش، و برخورد با خط 70به صورت نزولي وبرخورد به صورت نزولي با خط 50 تاييد سيگنال فروش است.
10-2بررسي مقايسه اي شاخص ميانگين همگرا واگرا(سه گانه) وشاخص قدرت نسبي روش تحليل تکنيکال:
در اين قسمت سعي مي شود که به مقايسه خصوصيات و ويژگي هاي دو شاخص پرداخته شود.
شاخص قدرت نسبي را جز نوسان نماي نواري دسته بندي مي شود در صورتي که شاخص ميانگين متحرک همگرا واگرا(سه گانه)نوسان نماي مرکزي مي باشد.
هردو شاخص قدرت نسبي وميانگين متحرک همگراواگرا (سه گانه)از گروه اسيلاتورها مي باشند. هردو شاخص ميانگين متحرک همگراواگرا(سه گانه) وقدرت نسبي را جز شاخص هاي مومنتوم(سنجش اندازه حرکت ) دسته بندي مي کنند.
دوره اي که ولس ویلدر، ابداع کننده شاخص قدرت نسبي پيشنهاد ميکند 14روزه است ولي بعضي تحليل گران دربعضی بازارها21روزه را بهتر مي دانند.(دراین تحقیق 14روزه در نظر گرفته شده است). در ميانگين متحرک همگرا واگراتفاوت 26و12روزه وخط9 روزه به عنوان خط سيگنال در نظر گرفته مي شود.
هردوشاخص با افزايش دوره زماني سيگنال هاي پايدار تر وکمتري صادر مي کنندوباافزايش مدت سيگنال ها بيشتر،وامکان خطا افزايش مي يابد. هردوشاخص از قيمت بسته شدن سهام براي تحليل استفاده مي کنند.با دو بار ميانگين نمايي گرفتن ازميانگين هاي همگرا واگرا ،ميانگين متحرک همگراواگرا (سه گانه)بدست ميايد.
به طور کلي فرصيه هاي تحقيق را مي توان به دو دسته تقسيم بندي کرد
دسته ي اول مربوط به بازده ي سهام مي شود
در فرضيه ي اول تحقيق به مقايسه ي ميانگين بازده سهام با استفاده از شاخص قدرت نسبي در شرکت هاي فلزات اساسي بورس اوراق بهاداربا ميانگين بازده سهام با استفاده از شاخص ميانگين متحرک همگرا واگر(سه گانه ) پرداخته مي شود.
شرکت هاي گروه فلزات اساسي در اين تحقيق شامل 12 شرکت از گروه فلزات اساسي بورس اوراق بهادار مي باشد.که درسال 1380در بورس حضور داشته وسهام ان مورد معامله قرار گر فته باشدو حداقل 10در صد روز هاي کاري بورس نماد شرکت باز باشد. وبازه زماني اين فرضيه بين ابتداي سال 1380تا13/9/1387 را در بر مي گيرد.
به دليل تعدد خريد و فروش سهام توسط تحليل تکنيکال کار مزد معاملات آن مي توان مبلغ تاثير گذاري بر بازده ي حاصل از خريد و فروش سهام باشد براي در نظر گرفتن آن در زمان خريد نيم درصد قيمت سهام در زمان خرید کارمزد در نظر گرفته شده است. در زماني سيگنال فروش صادر مي شود 05/1درصد ازقيمت فروش سهم به عنوان کارمزد فروش سهام در نظر گرفته شده است .
اختلاف بين قيمت خريد و فروش سهم به همراه مزاياي حاصل از مالکيت سهام در فاصله ي زماني بين خريد وفروش به عنوان بازده سهام می باشد.
شاخص دیگرميانگين متحرک همگرا واگرا(سه گانه)می باشد.که شامل تفاوت بين دو ميانگين نمايي(12و26روزه) يک ميانگين نمايي 9روزه به عنوان خط سيگنال مي باشد .(باید در نظر داشت که میانگینهای متحرک همگراواگرا(سه گانه)از یک میانگین متحرک دوبار میانگین متحرک نمایی گرفته شده است.) مساله ي مهم در مورد ميانگين هاي متحرک همگرا واگرا(سه گانه) که بايد مد نظر باشد اين است که سيگنال معتبر خريد و فروش فقط زماني که بازار داراي روند مي باشدبايد استفاده شود(لطفي ودرويش، 1385،123) .
سيگنال خريد فروش سهام درميانگين متحرک همگرا واگرا (سه گانه)با میانگین متحرک همگراواگرا یکسان است.
در اين شاخص نيز مانند شاخص قدرت نسبي کارمزد خريد و فروش سهام در نظر گرفته مي شود و 5/0درصد قیمت خرید سهم به عنوان کارمزد کارگزاري در نظر گرفته می شود. و در زمان فروش نيز 05/1درصد قيمت فروش به عنوان کارمزدکارگزاری فروش سهم در محاسبات لحاظ شده است. و مزاياي ديگر حاصل از مالکيت سهام شرکت در فاصله ي زماني بين خريد و فروش سهام در محاسبه ي بازده در نظر گرفته مي شود و در نهايت ميانگين بازده حاصل از شاخص قدرت نسبي با ميانگين بازده ي حاصل ازشاخص ميانگين متحرک همگرا واگرا(سه گانه) مقايسه مي شود.
در فرضيه ي ديگر مورد بررسي در تحقيق به مقايسه ي ميانگين بازده ي سهام با استفاده از شاخص قدرت نسبي با ميانگين بازده ي سهام شاخص ميانگين همگرا واگرا)سه گانه) در 12شرکت گروه فلزات اساسي مورد بررسي قرار مي گيرد اين فرضيه ي زمان افزايش شاخص کل بورس يعني فاصله ي زماني بين ابتداي سال 80تا تاريخ 22/9/83را شامل مي شود که شاخص از رقم3010 تارقم13813 افزايش يافت.
اين بازه ي زماني شامل 895روز کاري بورس اوراق بهادار تهران مي باشدو بازده ي سهام شامل تفاوت قيمت خريد و فروش سهم به علاوه ي مزاياي حاصل از مالکيت سهم در فاصله ي زماني بين خريد و فروش سهم مي باشد.
5/0 کارمزد خريد به قيمت خريد اضافه مي شود و 05/1در صد از قيمت فروش کسر مي شود و بازده ي هر دو شاخص قدرت نسبي و ميانگين متحرک همگرا واگرا محاسبه و با هم مقايسه مي شوند.
