بخشی از مقاله
خلاصه
یکی از کاراترین تکنیک های تصمیم گیری در بین مدیران، فرآیند تحلیل سلسله مراتبی - AHP - است، که بر اساس مقایسات زوجی بنانهاده شده است. این روش در یک نگاه کلی در قالب 4 مرحله، ساخت درخت سلسله مراتبی، مقایسات زوجی، ترکیب وزن ها و تحلیل حساسیت انجام می شود. محاسبه وزن در فرآیند تحلیل سلسله مراتبی در دو مبحث وزن نسبی و وزن نهایی مورد بحث می باشد. برای محاسبه وزن نسبی روشهای متعددی بیان شده، که در این مقاله به بررسی میزان تفاوت وزن نسبی با استفاده از دو روش بردار ویژه و میانگین حسابی می پردازیم. نتایج این پژوهش نشان می دهد که استفاده از هر کدام از این دو روش در جواب نهایی تغییری ایجاد نمیکند، ولی همبستگی اعداد حاصل از این دو روش معنی دار است.
کلمات کلیدی: تصمیم گیری، فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، رگرسیون، تأمین کنندگان
مقدمه
امروزه انتخاب بهترین تامین کننده از میان شمار تامین کنندگان در صدر برنامه های خریداران قرار دارد. چنین انتخابیخصوصاً در مواقعی که خریداران مدیران ارشد و تصمیم گیرندگان پروژه های بزرگ باشند، نیازمند بکارگیری دقت بالا در تصمیم گیری با استفاده از روش ها و ابزارهای خاص برای تحلیل عوامل مختلف مربوطه می باشد و از این رو چنین امری، ایشان را با یک مسئله تصمیم گیری چند معیاره روبرو خواهد نمود. از طرف دیگر، با در نظر داشتن معیارهای متعددی که باید در امر تصمیم گیری بنحوی دخالت داده شوند، بکارگیری روشهای تصمیم گیری چند معیاره برای انتخاب تامین کنندگان از قابلیت خوبی برخوردار می باشد.
با افزایش حساسیت موضوع خرید، بالا رفتن تکنولوژی و به تبع آن محدود شدن تعداد تامین کنندگان، افزایش قیمت کالا یا خدمت مورد نیاز، پیچیده شدن تشخیص و تعیین معیارها و مواردی این چنین، طبیعی است که موضوع تصمیم گیری پیچیده تر خواهد شد و در نتیجه به تامل بیشتر و ضرورت استفاده از روش های علمی مدون شده، نیاز خواهد داشت. در سالیان اخیر آنچه که به نظر ضروری رسیده، ابداع و تدوین روشی مدون و سیستماتیک برای تصمیم گیری بوده است. در این راستا روش های مختلفی معرفی شده اند که هر یک از آن ها در حل مسائل خاصی مورد استفاده قرار می گیرند و کاربرد ویژه ای دارند. بسیاری از دانشمندان تصمیم گیری را به عنوان عاملی اساسی در مدیریت می شناسند. تصمیم گیری منتج از فرآیندی است که نهایتا به تصمیم منتهی می شود و این در حالی است که کسانی که در فرآیند تصمیم گیری نیستند،صرفاً نتیجه تصمیم را مشاهده می نمایند - احمدی، . - 1386
تاکنون مقالات و پژوهش های متعددی در زمینه مقایسه وزن نهایی گزینه های تصمیم با استفاده از روش های مختلف از قبیل تاپسیس، AHP، AHP فازی و دیگر روش ها انجام گرفته - جعفرنژاد و دیگران، 1389؛ علیرضایی و رفیعی ثانی، 1389؛ میرفخرالدینی و امیری، - Bayazit, 2005 - - 1389، ولی در مورد تأثیر انواع روش های محاسبه وزن نسبی در وزن نهایی گزینه ها هیچگونه پژوهشی انجام نشده است. در این پژوهش، هدف، مقایسه وزن نسبی بدست آمده با استفاده از دو روش میانگین حسابی و روش بردار ویژه می باشد، و اینکه دریابیم آیا جواب نهایی در انتخاب گزینه های تصمیم از نوع روش تأثیرپذیر است یا خیر.
2. روش تحلیل سلسله مراتبی
یکی از مسائل تصمیم سازی مدیران، چگونگی انتخاب کردن یک گزینه از میان چندین گزینه موجود است که می بایست با توجه به معیارهایی که برای انتخاب مطرح است این کار صورت پذیرد. فرآیند تحلیل سلسله مراتبی - AHP - یکی از معروفترین فنون تصمیم گیری چندمنظوره است که اولیه بار توسط توماس. ال. ساعتی در دهه 1970 ابداع گردید. این روش در هنگامی که عمل تصمیم گیری با چند گزینه رقیب و معیار تصمیم گیری روبرو است می تواند استفاده گردد. معیارهای مطرح شده می توانند کمی و یا کیفی باشند. اساس این روش تصمیم گیری بر مقایسات زوجی نهفته است. روش تحلیل سلسله مراتبی بر چهار اصل استوار است که عبارتند از شرط معکوسی، شرط همگنی، وابستگی و انتظارات - احمدی، . - 1386
فرآیند تحلیل سلسله مراتبی در یک نگاه کلی شامل ساخت درخت سلسله مراتبی، مقایسات زوجی، ترکیب وزن ها و تحلیل حساسیت می باشد. یکی از مهمترین مزیت ها و ویژگی های روش تحلیل سلسله مراتبی، مقایسات دودویی است که بر اساس جدول 1 بین هر دو گزینه و معیار انجام می شود. - Saaty, 2008 -
