بخشی از مقاله
چکیده
مکان یابی صحیح کارخانه های سیمان می تواند قدمی بزرگ در کاهش هزینه ها و استفاده بهینه از منابع موجود باشد. استدلالها و قضاوتهای خبرگان و مدیران، نقش بسیار زیادی در تعیین مکان یابی کارخانه های سیمان دارد. لذا هرچه یک تصمیمگیری، درگیری بیشتری با نظر انسانی و همچنین سیستمهای پیچیده داشته باشد، پدیده فازی، تسلط بیشتری بر توضیح آن پیدا میکند. گرچه روش AHP برای مکان یابی، دارای مزایایی نسبت به سایر رویکردها است ، اما کاستیهایی نیز دارد. با بهره گیری از رویکرد فازی می توان این کاستی ها را به حداقل رساند. حال در این پژوهش ما با استفاده از روش FAHP مکان یابی پانزده کارخانه سیمان در مناطق مختلف ایران را با پنج معیار زمین، سوخت، حمل ونقل، آب و برق بررسی می کنیم تا بهترین کارخانه سیمان را از نظر مکان یابی، میان پانزده کارخانه مورد مطالعه بیابیم. به علت حجم بالای محاسبات فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی از نرم افزار MATLAB برای انجام عملیات تحقیق استفاده گردی
واژگان کلیدی: مکان یابی، کارخانه سیمان، فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی، نرم افزار MATLAB
نویسندهمسئول 1
.1مقدمه
شاخص ها ویژگی هایی از یک موضوع تصمیم گیری هستند که بر تصمیم های ما تاثیر می گذارند. انجام تصمیم گیری های کلان مانند گزینش محل بهینه واحدهای مختلف صنعتی در هر کشور، نیاز به شناخت شاخص های موثر در این زمینه دارد تا از امکانات و توانایی های مناطق مختلف استفاده درست و بهینه ای به عمل آید. موضوع تعیین و شناخت شاخص ها در زمینه بررسی قابلیت های مناطق مختلف با توجه به نیازهای گروه های مختلف صنعتی امری بسیار و مهم می باشد هر چند که این موضوع در کشورهایی که با محدودیت منابع و امکانات روبرو هستند ضرورت بیشتری پیدا میکند. احداث یک یا چند واحد صنعتی در مکان های بهینه و در بهترین وضعیت ممکن، نه تنها گردش مواد و خدمات به مشتریان را بهبود می بخشد، بلکه کارخانه را دریک وضعیت مطلوب قرار می دهد [1]
یکی از مسائلی که باید در مراحل اولیه طراحی سیستم های صنعتی مورد توجه قرار گیرد، مکان یابی و استقرار تسهیلات مورد نیاز است. مراکز صنعتی جهت تعیین مکان احداث کارخانه، استقرار تجهیزات و مراکز توزیع محصولات خود با چنین مسائلی روبرو هستند. محدود بودن منابع باعث می شود تا استفاده بهینه از آنها در اولویت کارها قرار گیرد، تا سرمایه ها در مناسب ترین راه به کار گرفته شوند.[2,3] عدم استفاده صحیح از سرمایه ها نه تنها سرمایه کذار را دچار فرصت های از دست رفته می نماید بلکه ممکن است موجت زیان های غیر قابل جبرانی شود. به منظور جلو گیری از این گونه زیان ها و استفاده بهینه از سرمایه ها لازم است تا هر طرح سرمایه گذاری قبل از اجرا، با کمک ضوابط و معیار های منطقی مورد ارزیابی قرار گیرد. احداث کارخانه های سیمان یکی از این دسته مسائل می باشد که که باید براساس معیار های اصولی احداث گردد.[2 , 3 , 4 , 5]
در این تحقیق برای انتخاب بهترین مکان یابی از روش AHP2 (فرایند تحلیل سلسله مراتبی) که یکی از روش های MCDM3 است، استفاده می گردد. این روش به منظور تصمیم گیری و انتخاب یک گزینه از میان گزینه های متعدد است. این روش در سال 1980 توسط توماس ساتی ابداع و ارائه شد. فرایند تحلیل سلسله مراتبی بازتاب رفتار طبیعی و تفکر انسانی است. این تکنیک مسائل پیچیده را براساس آثار متقابل شان بررسی و آن ها را به شکلی ساده تبدیل می کند و به حل آن می پردازد این روش از چهار گام برای انتخاب نهایی تشکیل شده است: -1مدل سازی -2جمع آوری داده ها و تشکیل ماتریس های مقایسات زوجی -3محاسبه ی وزن های نسبی -4محاسبه ی وزن های نهایی و انتخاب. [6]
البته چون در این پژوهش با نظر خبرگان و مردم سروکار داریم و آنها نظرات خود را به صورت کلمات بیان می کنند پس با عدم قاطعیت مواجه هستم. و برای دقیق کردن و واقعی نمودن نتایج از منطق فازی استفاده می گردد تئوری مجموعههای فازی و منطق فازی ابزارهای بسیار کارآمد و مفیدی برای این منظور بهشمار میروند. تئوری مجموعههای فازی نظریهای ریاضی است که برای مدلسازی و صورتبندی ریاضی ابهام و عدمدقت موجود در فرآیندهای شناختی طراحی شدهاست .[7] دامنه کاربرد این نظریه حوزههای بسیاری از علوم مختلف مانند طبیعی، زیستی، علوم اجتماعی، مهندسی، علوم کامپیوتر، علوم سیستمی و همچنین مدیریت، برنامهریزی و تصمیمگیری را فرا گرفته است .[8]
.2 روش تحقیق
.2,1 انتخاب شاخص ها
هدف انتخاب بهترین مکان یابی، میان پانزده کارخانه مورد مطالعه می باشد. مکانی که بیشترین پتانسیل برای رفع نیازهای یک کارخانه سیمان را دارا باشد انتخاب خواهد شد. شاخص های زیر با نظر خبرگان و مدیران در این زمینه انتخاب شده است. شاخص های دیگری نیز وجود داشت که به دلیل پایین بودن اهمیت از نظر خبرگان و مدیران از آنها چشم پوشی می کنیم و پنج شاخص زیر را به عنوان شاخص های اصلی در نظر می گیریم.
Analytical Hierarchy Process2
Multiple Criteria Decision Making3
2
