بخشی از مقاله
نقش و اهمیت ورزش در مقطع ابتدایی
مقدمه :
امروز همه آنها که دوران تحصیل دانش آموزی را پشت سر گذاشته اند با یادآوری دوران تحصیل خود قبل از آنکه به یاد شور و نشاط روزهای کودکی و نوجوانی خود بیفتند نام ریاضی، علوم، هندسه و ادبیات به ذهنشان متبادر می شود.
ایران با بیش از 15 میلیون دانش آموز یکی از کشورهای جوان منطقه و جهان به حساب می آید و لزوم توجه هرچه بیشتر به این قشر از جامعه از جمله الزامات دولت و بویژه وزارت آموزش و پرورش محسوب می شود. بر هیچکس پوشیده نیست که نخبگان علمی ، سیاسی، فرهنگی ، اقتصادی و ورزشی هر مملکتی از بستر مدارس به بار می نشینند. با این اوصاف باید دید در کشور ما تا چه حد به دانش آموز و نیازهای او پاسخ گفته می شود.
زنگ ورزش همواره برای دانش آموزان جزو اوقات مفرح و شاد به حساب می آید و این به ماهیت ورزش و بازی بازمی گردد که شادی و نشاط را به همراه می آورد. جمله معروف "عقل سالم در بدن سالم " بارها و بارها گفته شده و تاکید برآن تکرارمکررات است. همه می دانند که ورزش چقدر برای سلامتی جسم و جان مهم است با این حال باید دید دولتمردان ما چقدر به این موضوع بها داده اند و آیا راهکارهای علمی وعملی برای آن اندیشیده اند؟ به عنوان مثال ما برای درس هایی از جمله علوم ، ریاضیات و ادبیات کتاب تدوین کرده ایم اما آیا برای ورزش نیزکتابی دردسترس است تا دانش آموزان ما ضمن رویکرد عملی به ورزش به صورت علمی نیز با مبانی آن آشنا شوند؟
ورزش ارتباط مستقیم با سلامتی دارد و یک جزء لازم در مدارس به حساب می آید. ما چنانچه بخواهیم دانش آموزانی پویا ، شاد و باهوش داشته باشیم باید به این موضوع توجه ویژه ای داشته باشیم. البته وزارت آموزش و پرورش در این خصوص اقداماتی را انجام داده است.
در حال حاضر ورزشکاران بزرگ دنیا از بستر مدارس به جایگاه های رفیع جهانی رسیده اند. در واقع مدرسه محل مناسبی برای شناسایی این ورزشکاران به حساب می آید و پس از آن اصول اولیه حرکات ورزشی به آنها آموخته می شود. ضمن اینکه نوع علاقمندی شان هم مشخص می شود. البته در اینجا یک موضوع مهم پیش می آید و آن این است که دانش آموزعلاقمند به شنا چطور می تواند در مدرسه به این رشته بپردازند؟ حال آنکه مدارس ما در خصوص زمین فوتبال گل کوچک هم با مشکل مواجه هستند. این موضوع را می توان به رشته های دیگری نظیر ژیمناستیک و دو و میدانی تعمیم داد . این سه رشته جزو رشته های پایه محسوب می شوند و اهمیت فراوانی دارند.
معلم ورزش هم از جمله موارد تامل برانگیز وزارت آموزش و پرورش است. در حال حاضر این وزارتخانه به لحاظ کمی و کیفی در این خصوص با مشکل مواجه است که این خود می تواند عاملی بازدارنده در جهت کشف و رشد استعدادهای ورزشی به حساب بیاید.
ورزش در مدارس کشور ما به رغم تلاش هایی که وزارت آموزش و پرورش در این سال ها انجام داده هنوز جدی گرفته نشده است. مدارس کشور ما باید محلی باشند برای آموزش و پرورش نسل نوی کشور. این آموزش باید در همه سطوح صورت پذیرد از جمله ورزش.
اما متاسفانه در شرایطی فعلی مشکلاتی از قبیل نداشتن نیروهای متخصص در امر تربیت بدنی و ورزش ، نداشتن امکانات ورزشی در اکثر مدارس ، عدم توجیه معلمان ورزش و دانش آموزان به نقش ورزش و تاثیر آن در زندگی آینده ، نداشتن برنامه های منسجم و مدون برای ثمره دهی ورزش مدارس و ... اجازه نمی دهند ورزش مدارس آنطور اداره شود که انتظار می رود.
ورزش در مدارس و بازتاب روانی آن در کودکان
در طی این سال ها مسئولان آموزشی از موضوع ورزش دانش آموزان ابتدایی غافل بوده اند و این غفلت پیامدهای جسمی و روانی خاصی را دربرداشته است. روانشناسان ورزش در پژوهش هایی دریافته اند که پرداختن کودکان به ورزش و فعالیت های بدنی، علاوه بر تغییر شکل و استحکام عضلات و ایجاد هماهنگی بهتر در چشم و دست، پیامدهای روانی مثبتی را نیز در برخواهد داشت. شرکت کودکان در ورزش های سازمان یافته و فعالیت های جسمانی منظم، عزت نفس را در آنان افزایش داده و موجب بروز انگیزه و اشتیاق آنان می شود.
« پروفسور مارین ویس »، روانشناس ورزش و علم تمرین، در مطالعات گسترده خود در دهه گذشته، متوجه شد بین افزایش عزت نفس و ایجاد انگیزه و حضور کودکان در فعالیت های منظم ورزشی، ارتباط وجود دارد. او به همراه دانشجویان خود در دانشگاه « اورگون » با بررسی بیش از 60 مطالعه دریافت که فعالیت های منظم جسمانی، تأثیری شگرف بر ابعاد مختلف روانی و اجتماعی افراد گذاشته و موجب افزایش عزت نفس می شود.
وی در پژوهش های خود به سه نکته مهم اشاره کرد:
1- ادراک از توانمندیها و قابلیت های جسمانی تأثیرات مطلوبی را به همراه خواهد داشت و می تواند سبب بروز رفتارهای موفقیت آمیز و انگیزه شود. مثلاً کودکانی که توانمندی های بدنی خود را دست کم می گیرند در مقایسه با افرادی که توانمندی های خود را باور دارند و به طور صحیح از آن بهره مند می شوند، انگیزه و علاقه کمتری دارند و در برخورد با مسایل، بیشتر از خود اضطراب و نگرانی نشان می دهند.
2- ادراک خویشتن از یک فعالیت ورزشی ویژه، تنها موجب پیشرفت در همان فعالیت ورزشی می شود و نمی توان این پیشرفت را به دیگر فعالیت های ورزشی تعمیم داد
3- چگونگی برخورد با مسایل به طور مستقیم به عزت نفس و انگیزه افراد بستگی دارد. تجربیات تلخ و شیرین کسب شده در اماکن ورزشی می تواند راهنمای خوبی در مواجهه با مشکلات آینده باشد.
نقش ورزش مدارس در ابعاد روانی کودکان
پروفسور رونالد. ام. جزیرسکی، نویسنده کتاب « اهمیت ورزش مدارس »، معتقد است نوجوانانی که در فعالیت های ورزشی شرکت می کنند، نمرات بهتری را در دروس خود کسب می کنند،همچنین رفتارهای پسندیده ای را در داخل و خارج از مدرسه از خود بروز می دهند.
او در پایان بررسی یک نظرسنجی از کارگران، مأموران اجرای قانون و مربیان مدارس سراسر کشور درباره تأثیرات ورزش مدارس ابراز داشت: «همه افراد در نظریات خود اعلام کرده اند: کودکانی که در فعالیت های منسجم ورزش مدارس خود شرکت می کنند، نمرات بهتری کسب کرده اند، علاوه بر آن از خود رفتارهای معتدل و مطلوبی در کلاس نشان می دهند.
همچنین خارج از کلاس، مشکلات رفتاری کمتری دارند و به طور چشمگیری از تنبلی و سستی گریزان هستند، مضاف بر آن به حضور به موقع در کلاس درس اهمیت می دهند و غیبت های غیرموجه کمتری نسبت به دیگران دارند.
نقش مربیان ورزش در آموزش مهارت های زندگی
پروفسور تارا اسکن لان، روانشناس ورزشی از دانشگاه کالیفرنیا می گوید: «ورزش می تواند عرصه پیشرفت را برای جوانان فراهم آورد. کودکان و نوجوانان می توانند در این عرصه گسترده، مهارت های زندگی مانند چگونه ارتباط برقرار کردن، قاطعانه اظهار نظر کردن و تشریک مساعی و همکاری کردن را بیاموزند البته نمی توان از نقش مؤثر مربیان دلسوز و والدین صرف نظر کرد.
مهارت های زندگی آموخته شده باید تقویت شوند تا بتوان از آنها در صحنه های مختلف زندگی استفاده کرد و از آنها بهره جست.»
وی بر این باور است که: باید به نوجوانان بیاموزیم مهارت های زندگی را که از عرصه های مختلف ورزشی آموخته اند، در زندگی روزمره می توانند به کار ببرند. باید به آنان یاد بدهیم که در برخورد با همسالان خود و والدین و مربیان چگونه عمل کنند و اگر به عنوان یک مربی ورزش مجرب عمل کنیم می توانیم شاهد لذت آنها در به کارگیری این مهارت ها در برخوردهای اجتماعی باشیم.
لذا با سازمان دهی ورزش های گروهی، دانش آموزان در مدارس می آموزند که چگونه مهارتها را فراگیرند، به دیگران کمک کنند و به خودباوری و اعتماد به نفس دست یابند.جوانان باید بدانند که چگونه تعهد و احساس مسئولیت در فعالیت های گروهی ورزشی موجب می شود تا آنان توانایی لازم را برای پذیرش مسئولیت در زندگی به دست آورند.
اهمیت ورزش
امروزه ورزش یکی از اموری است که به عناوین مختلف در جهان مطرح شده و گروه زیادی به اشکال گوناگون با آن سرو کار دارند. برخی از مردم، ورزشکار حرفه ای اند و گروهی ورزشکار آماتور . گروهی طرفدار و علاقه مند به ورزش و دیدن برنامه ها، مسابقات و نمایش های ورزشی بوده، وعده ای نیز از راه ورزش امور زندگی خویش را می گذرانند.
وزارتخانه ها و ادارات ورزشی فراوانی تاسیس شده و مخارج زیادی صرف ورزش ، ساختن استادیوم ها، مجتمع ها و باشگاه های ورزشی و نیز تهیه وسائل و لباس های ورزشی و یا تماشای مسابقات ورزشی می شود. بخش های قابل توجهی از برنامه های تلویزیون ، رادیو، مجلات و سایر رسانه های گروهی، به ورزشی و اخبار ورزشی اختصاص دارد و خلاصه ورزش یکی از اموری است که در جهان به صورت جدّی مطرح بوده و از جهات مختلف دارای اهمیت می باشد
فعاليت بدني، آمادگي جسماني، تندرستي و طول عمر
نقش و اهميت فعاليت‌هاي بدني ديرزماني است كه در ميان افراد كم تحرك شناخته شده است. اين مسئله باعث شد تا افراد جامعه تمايل پيدا كنند نسبت به تأثيرات مختلف فعاليت‌هاي بدني حساس شوند و تلاش نمايند تا دانش و اطلاعات خود را توسعه بخشند. در اين مورد، رابطة بين ورزش، آمادگي جسماني و بهداشت (تندرستي) با تضادهاي آن در شكل زير به خوبي ترسيم شده است.
طول عمر زياد = تندرست = ورزيده = فعال
طول عمر كوتاه = بيمار = غير ورزيده = بي‌تحرك
بدون ترديد آرزوي هر فردي بهبود كيفيت و طول عمر زندگي‌اش مي‌باشد. با اين همه، نكاتي كه باعث پيشبرد موضوع مورد بحث ما مي‌شود همچنان ناشناخته باقي مانده است. حتي تعاريف ابتدايي مربوط به ورزش (تمرين)، آمادگي جسماني و تندرستي نيز همواره مورد بحث و مجادله است.
بعضي، فعاليت بدني يا تمرين را تحرك بدن همراه با انقباض عضلاني و مصرف انرژي تعريف مي‌كنند. بنابراين از آمادگي جسماني نيز به عنوان يك سري از شاخص‌هاي تعيين‌كنندة ظرفيت در اجراي فعاليت‌هاي بدني نام مي‌برند. تندرستي هم بود يا نبود بيماري نيست، بلكه تندرستي شاخصي است كه تمامي مراحل مختلف حيات جسماني از آغاز تا پايان زندگي را در بر مي‌گيرد.
ورزش ، علمی است که در آن به مسائل علمی و تخصصی ورزش پرداخته می شود و هدف از این علم آن است که علاقه مندان به ورزش از این طریق پی به کلیه مسائل مربوط به علوم ورزش برده و آن را بکار بندند تا کمتر دچار آُسیب شده و همچنین از طریق علم ورزش مهارت خود را در هر رشته ورزشی افزایش دهند
ورزش کمک می کند تا:
1- که بهتر و راحت تر بخوابید.
اگرچه ممکن است از نظر شما مسئله ای بدیهی بیاید، اما تحقیقات مربوط به ورزش کردن با راحت خوابیدن به تازگی انجام شده است. این تحقیقات نشان داده است که به طور میانگین 20 الی 30 دقیقه ورزش برای سه تا چهار روز در هفته کمک می کند که خواب راحت تری داشته باشید. هر چند، بهتر است که روز ها یا بعد از ظهرها ورزش کنید نه شب ها قبل از خواب چون در اینصورت خیلی پرانرژی خواهید شد و به سادگی خوابتان نخواهد برد.
ورزش کردن کمک می کند راحت تر خوابتان ببرد و بهتر بخوابید و ساعت خوابتان را هم بیشتر خواهد کرد. همچنین کیفیت خواب شما را هم بالاتر خواهد برد و سبب می شود که خواب عمیق تری داشته باشید.
2- باعث می شود دیرتر پیر شوید و از مرگ نابهنگام هم جلوگیری می کند.
هر چه سنتان بالاتر می رود، ورزش منظم می تواند شما را از نظر بدنی متناسب و سالم نگاه دارد. همچنین وضعیت پوست و ماهیچه های شما را هم بهتر خواهد کرد، قابلیت انعطاف شما را بالاتر خواهد برد و از بسیاری بیماری های مربوط به پیری از قبیل پوکی استخوان و بیماری های قلبی جلوگیری خواهد کرد.
3- مفصل ها، استخوان ها و ماهیچه های شما را سالم تر نگاه خواهد داشت.
هر چه سنتان بالاتر می رود، تراکم استخوان هایتان و انعطاف پذیری مفصل هایتان کمتر خواهد شد. ورزش کردن به طور منظم یکی از بهترین راه ها برای کم کردن مشکلات مربوط به ماهیچه ها، مفصل ها و استخوان ها است. یک برنامه ورزشی منظم به شما کمک می کند که قوا و انعطاف پذیری خود را حفظ کنید.
4- سیستم دفاعی بدنتان را تقویت خواهد کرد.
تحقیقات مختلفی نشان داده است که ورزش قدرت سیستم دفاعی بدن را بالا می برد. در نوجوانان و بزرگسالان ورزش می تواند به عنوان یک محرک طبیعی برای سلول های دفاعی به حساب آید. در افراد سالخورده عملکرد سیستم دفاعی خود به خود ضعیف می شود که می تواند خطر ابتلا به بیماری های مسری و واگیردار را افزایش دهد. اما تمرینات ورزشی منظم و متعادل مثل پیاده روی و دوچرخه سواری می تواند به طور تقریبی این ضعف سیستم دفاعی را در بدن کاهش دهد.
5- حافظه را قوی تر خواهد کرد.
پیاده روی سه روز در هفته به مدت 45 دقیقه برای بالا بردن زیرکی و هوش شما کافی است تحقیقات بسیاری نشان داده است که افرادی که روی قاعده ای منظم ورزش می کنند و قدرت تمرکز بهتری دارند. ورزش های هوازی قسمت های جلویی و جداره های بالایی مغز که به تمرکز مرتبط است را تحریک می کند.
6- اعتماد به نفس را بالا می برد.
این سوال ساده را از خود بپرسید: در کدام لحظه احساس بهتری دارم؟ وقتی روی مبل لم داده ام و مشغول خوردن یک پاکت چیپس هستم یا بعد از انجام یک تمرین ورزشی عالی از باشگاه برگشته ام؟ اگر مدتی است که بد هیکل شده اید، تمرینات ورزشی را شروع کنید، بنیه، ماهیچه ها و قدرت بدنیتان را افزایش خواهید داد و از نظر روحی حال بهتری خواهید داشت. این خود به خود باعث می شود که تصویر بهتری از خود داشته باشید و اعتماد به نفستان بالا رود.
7- انرژی و تحمل شما را بالا می برد.
تا به حال چند بار از باشگاه در رفته اید فقط چون خسته شده و دیگر تحمل ادامه تمرینات را نداشته اید؟ اما آیا زمانی که تنبلی را کنار گذاشته و به تمرینات ادامه داده اید احساس بهتری نداشته اید و پرانرژی تر نشده اید؟ افرادی که به طور مداوم ورزش می کنند، انرژی، قدرت بدنی و تحمل بیشتری دارند. مدت کمی بعد از آغاز تمرینات این انرژی بیشتر را در خود کاملاً حس خواهید کرد.
8- فشارهای عصبی، افسردگی و اضطراب را کاهش می دهد.
ورزش باعث می شود که اضطراب و استرس شما به پائین ترین حد خود برسد. در این حالت بدن شما بعد از یک یا دو ساعت بعد از اتمام تمریناتتان اندورفین بیشتری تولید خواهد کرد که اعصاب شما را تسکین داده و آسودگی خیالتان را افزایش خواهد داد. فایده دیگر فعالیت بدنی این است که شما را به داشتن رژیم غذایی مناسب تشویق می کند و تغذیه مناسب هم استرس را کاهش می دهد. حتی بعضی تحقیقات نشان داده است که از ورزش می توانیم به عنوان درمانی برای افسردگی نیز استفاده کنیم.
9- احتمال ابتلا به بسیاری از بیماری ها را کاهش می دهد.
بهترین نتیجه ای که از تمرینات ورزشی گرفته می شود این است که احتمال ابتلای شما را به بسیاری از بیماری های جدی و کشنده مثل بیماری های قلبی، فشار خون بالا، پوکی استخوان، دیابت، چاقی، کلسترول بالا، سرطان سینه ، ایست و حملات قلبی و ورم مفاصل کاهش می دهد.
پس ورزش کنید!
ورزش مصدومیت و لذت
برای ورزش نکردن، بهانه های زیادی وجود دارد. و متاسفانه، این بهانه ها معمولاً بر انگیزه ی شما برای باشگاه رفتن، کوه نوردی و دوچرخه سواری غلبه می کند. اما خوب است که موقع این بهانه تراشی ها، کمی هم به فواید فعالیت و ورزش فکر کنید. امیدوارم این مطالب بتواند با بهانه های شما مقابله کند.
ارتقاء ویژگی های ورزشکاری
بدنسازی و ورزش باعث می شود عضلات شما هماهنگی بیشتری پیدا کنند، و قدرت، انعطاف پذیری و استقامت بدنتان افزایش یابد. از آنجا که این ویژگی ها عملکردهای ورزشی شما را بهبود خواهند بخشید، بروز مصدومیت های ورزشی را هم کمتر خواهد کرد: عضلات سخت تر و نیرومندتر کمتر دچار گرفتگی و کشیدگی می شود.
اصلاح وضعیت قرار گیری بدن حین ورزش
قرارگرفتن نادرست و ضعیف حین ورزش می تواند یکی از مهمترین علل بروز مصدومیت های ورزشی باشد. داشتن حالت و ژست صحیح هنگام ورزش علاوه بر زیباتر کردن و شکل دادن به اندام شما، عضلاتتان را هم تقویت می کند.
چربی سوزی
ایروبیک و ورزش های قدرتی وقتی با رژیم غذایی کم کالری ترکیب شود، منجر به کاهش وزن خواهد شد. رژیم غذایی بدون ورزش ممکن است علاوه بر کاهش چربی بدن، منجر به از بین رفتن ماهیچه ها هم شود. اما رژیم غذایی به همراه ایروبیک نه تنها چربی سوزی می کند، بلکه ماهیچه سازی هم می کند. با این روش ممکن است وزن کمتری کم کنید اما از آنجا که بافت های ماهیچه ای کالری بیشتری نسبت به بافت های چربی می سوزانند، این کاهش وزن بادوام تر خواهد بود.
افزایش سلامت قلب
بااینکه علائم بیماری های قلبی تا میانسالی ظاهر نمی شود، اما شروع این بیماری ها ممکن است از دوره ی نوجوانی آغاز شود. ورزش کردن هفته ای سه مرتبه به مدت 20 تا 30 دقیقه از بروز چنین بیماری هایی تاحد ممکن جلوگیری می کند. درواقع ورزش منظم باعث تقویت قلب شده و باعث می شود خون بیشتری در بدن جریان پیدا کند. از طرف دیگر، ورزش ایروبیک میزان فشار خون و کلسترول را نیز پایین می آورد.
ارتقاء تصویر شما از خودتان
ورزش تاثیرات روانشناسی بسیاری بر ما دارد که مهمترین آن تقویت تصویری است که ما از خودمان داریم. رسیدن به اهداف ورزشی در ما اعتماد به نفس، هوشیاری و عزت نفس ایجاد می کند. ورزشکاران همیشه اولین باری را که از محدوده ی مهارت ها و توانایی های خودشان (به تصور خودشان) جلو افتادند را به خاطر دارند و این تاثیر بسیار زیادی بر تصور آنها از خودشان داشته است.
فواید اجتماعی
تجربه نشان داده است که افرادی که توانسته اند با ورزش و فعالیت بدنی، اندامی زیباتر و سالم تر داشته باشند، در ارتباطات اجتماعی خود موفق ترند. البته این اعتماد به نفس ایجاد شده در آنهاست که چنین موفقیتی را برای آنها حاصل کرده نه سایز کمرشان!
فواید فکری و عقلی
نظم و اعتماد به نفس حاصل از ورزش تاثیرات بسیار زیادی در این مقوله نیز خواهد داشت. این نظم و اعتماد به نفس باعث می شود که افراد کمتر از کار و مدرسه جا بمانند و درس ها و کارهایشان را هم روی قاعده و ترتیب انجام دهند. ورزش باعث بالا رفتن جریان خون و اکسیژن در بدن می شود که مغز نیز جزئی از آن است. به همین دلیل است که آنها که ورزش می کنند سریعتر به محرک ها واکنش می دهند.
