بخشی از مقاله
كاربرد مدل AHP جهت خريد بهينه ي سهام در بورس اوراق بهادار با استفاده از نسبت هاي مالي
چكيده :
مقاله‌ي حاضر پيرامون كاربرد مدل تحليل سلسله مراتبي با استفاده از نسبتهاي مالي براي خريد بهينه‌ي سهام شركت‌هاي توليدكننده‌ي خودرو در بورس اوراق بهادار تهران مي‌باشد. هدف عمده‌ي اين پژوهش به طور خلاصه ارايه‌ي الگويي به منظور خريد بهينه‌ي سهام، معرفي يك سبد سهام مناسب، معرفي روش‌هاي تجزيه و تحليل صورت‌هاي مالي و چگونگي به كارگيري اطلاعات مالي براي خريد بهينه‌ي سهام، آشنايي با چگونگي كاربردي كردن مدل تحليل سلسله مراتبي در بورس اوراق بهادار براي خريد بهينه‌ي سهام، ارايه‌ي يك فهرست اولويت‌بندي شده از لحاظ درجه‌ي اهميت براي نسبتهاي مالي، سادگي و كاربردي بودن الگوي ارايه شده و استفاده‌ي تلفيقي از دو ابزار مهم تصميم گيري است.
در اين پژوهش، نتايج حاصل از مدل تحليل سلسله مراتبي با نرخ بازدهي سهام شركت‌هاي توليدكننده‌ي خودرو در قالب فرضيه مورد بررسي قرار گرفته است. فرضيه فوق با استفاده از روش آماري ضريب همبستگي رتبه‌ي اسپيرمن مورد آزمون قرار گرفته و نتايج حاصل حاكي از اين نكته است كه بين نتايج حاصل از اولويت‌بندي نسبتهاي مالي با استفاده از مدل تحليل سلسله مراتبي و نرخ بازدهي سهام شركت‌هاي توليدكننده‌ي خودرو رابطه‌ي معني‌داري وجود دارد.
واژگان كليدي
مدل تحليل سلسله مراتبي، نسبتهاي مالي، خريد بهينه، بورس، سهام.
مقدمه
جهان در قرن بيست و يكم، جهاني آكنده از رقابت، توسعه‌ي بازارها، ظهور و رواج فن‌آوري‌هاي برتر و گسترش تجارت است. بنابراين شرط توفيق در اين عرصه، بهره‌گيري از فرصت‌ها و رويارويي با چالش‌هاي پيش‌رو است. اين موارد ايجاب مي‌كند كه فرآيند توسعه‌ي اقتصادي- اجتماعي با رويكردي راهبردي نسبت به تشخيص شرايط جديد بين‌المللي و با شناخت دگرگوني‌ها در تركيب و روند مناسبات سياسي- اقتصادي جهاني، و منطقه‌اي وهم‌چنين با نگرش به مهم‌ترين مسايل و تنگناهاي اقتصاد ملي، مسير انجام تحولات رشد پايدار و با ثبات اقتصاد كشور را هموار سازد. در اين ميان بازارهاي سرمايه ( بورس اوراق بهادار ) وظايف سنگين و حساسي دارد.
بورس اوراق بهادار تهران در سال 1346 تأسيس شد. اين سازمان از 15 بهمن ماه همان سال فعاليت خود را با انجام چند معامله بر روي سهام بانك توسعه¬ي صنعت و معدن آغاز كرد. طي 11 سال فعاليت بورس، تا پيش از انقلاب اسلامي در ايران تعداد شركت¬ها و بانك¬ها و شركت¬هاي بيمه پذيرفته شده از شش بنگاه اقتصادي با 2/6 ميليارد ريال سرمايه در سال 1346 به 105 بنگاه با بيش از 230 ميليارد ريال در سال 57 افزايش يافت. تصويب قانون حفاظت و توسعه¬ي صنايع ايران در تير ماه 1358 باعث شد تعداد زيادي از بنگاه‌هاي اقتصادي پذيرفته شده در بورس از آن خارج شود؛ به گونه‌اي كه تعداد آنها از 105 شركت و مؤسسه‌ي اقتصادي در سال 1357 به 56 شركت در پايان سال 1367 كاهش يافت. از سال 1368، در چارچوب برنامه¬ي پنج ساله¬ي نخست توسعه¬ي اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي، تجديد فعاليت بورس اوراق بهادار تهران به عنوان زمينه‌اي براي اجراي سياست خصوصي‌سازي و اصل 44 قانون اساسي مورد توجه قرار گرفت.
سازمان بورس اوراق بهادار تهران شركت‌هاي پذيرفته شده در بورس را بر اساس نوع صنعت و نوع محصول توليدي به گروه¬هاي مختلف تقسيم كرده است. از بين اين گروه‌ها شركت¬هاي توليدكننده¬ي خودرو از پرطرفدارترين شركت‌هاي مطرح در بورس است كه به عنوان جامعه¬ي مورد مطالعه‌ي اين پژوهش انتخاب شده است. اين شركت¬ها عبارت است از:
«سايپا، ساپيا ديزل، پارس خودرو، گروه بهمن، ايران خودرو ديزل، موتورسازان تراكتورسازي، ايران خودرو و زامياد.»
گشايش بورس‌هاي اوراق بهادار منطقه‌اي يكي پس از ديگري در مراكز استان ها ، خود گوياي رونق روزافزون بازار سرمايه در اين كشور است. ارايه‌ي انواع متعدد اوراق بهادار در بازار، مثل انواع اوراق مشاركت، اوراق قرضه و انواع سهام شركت‌ها نيز در رونق بازار و بالابردن درجه‌ي كارآيي آن مؤثر خواهد بود. تحقيقات مستمر و هدف‌دار در رابطه با جنبه‌هاي مختلف كاركرد بورس اورق بهادار تهران مي‌تواند به توسعه‌ي هر چه بيشتر آن كمك كند. در اين ميان پژوهش حاضر به دنبال تأمين چنين هدفي است.
مسئله¬ي اصلي مورد بررسي در اين پژوهش، خريد بهينه¬ي سهام است. براي حل اين مشكل از دو ابزار تصميم‌گيري (تحليل سلسله مراتبي و نسبتهاي مالي) به صورت تلفيقي استفاد شده است. مدل تحليلي سلسله مراتبي يك روش تصميم‌گيري است كه توسط آن مي‌توان تصميماتي كه وابسته به معيارهاي مختلف و يا تصميمات چند معياره است را اتخاذ نمود. خريد سهام جز تصميماتي است كه عوامل بسيار زيادي بر آن تأثيرگذار مي‌باشد، ولي پشتوانه¬ي هر سهم در بازارهاي مالي، وضعيت مالي شركت مورد نظر است. محققان با توجه به اين مطلب از ابزار ديگري به نام نسبت¬هاي مالي كه بيان‌گر وضعيت مالي يك مؤسسه است، استفاده مي¬كنند.
گزاره هاي تحقيق
هدف اين تحقيق عبارت است از :
ارائه مدلي جهت خريد بهينه سهام براساس مدل AHP و نسبت هاي مالي .
سؤال‌هاي تحقيق نيز عبارت است از:
آيا بين نتايج حاصل از اولويت‌بندي نسبتهاي مالي با استفاده از مدل تحليل سلسله مراتبي و نرخ بازده‌هي سهام شركت‌هاي توليدكننده‌ي خودرو رابطه وجود دارد؟
فرضيه تحقيق :
بين نتايج حاصل از مدل AHP و نرخ بازدهي سهام شركت هاي توليد كننده خودرو رابطه معني داري وجود دارد .
مباني نظري و پيشينه تحقيق
مدل فرآيند تحليل سلسله مراتبي
روش تحليل سلسله مراتبي يك روش تصميم¬گيري است كه توسط آن مي-توان تصميماتي كه وابسته به معيارهاي مختلف و يا تصميمات چند معياره است را اتخاذ نمود. اين روش در هنگامي كه عمل تصميم¬گيري با چند عامل تصميم¬گيري همراه است مي¬تواند استفاده شود. عامل¬هاي مطرح مي¬تواند كيفي يا كمي باشد. هم¬چنين تصميم¬گيري مي¬تواند به صورت فردي يا گروهي انجام شود. به علت ساده بودن و در عين حال كاربردي بودن روش، پياده¬سازي روش تحليل سلسله مراتبي در سازمان¬ها و مراكز تصميم¬گيري نسبت به ساير روش¬هاي تحقيق در عمليات از موفقيت بيشتري برخوردار بوده است .
فرآيند طوري طراحي شده كه با ذهن و طبيعت بشري مطابق و همراه مي¬شود، و با آن پيش مي¬رود. اين فرآيند مجموعه¬اي از قضاوت¬ها (تصميم¬گيري‌ها) و ارزش¬گذاري‌هاي شخصي به يك شيوه¬ي منطقي مي¬باشد. به طوري كه مي¬توان گفت روش از يك طرف وابسته به تصورات شخصي و تجربه به منظور شكل دادن و طرح¬ريزي سلسله مراتبي يك مسئله بوده، و از طرف ديگر به منطق، درك و تجزيه به منظور تصميم¬گيري و قضاوت نهايي مربوط مي¬شود. تمامي افراد اعم از دانشمندان اجتماعي و فيزيكي، مهندسان و سياست¬مداران و حتي افراد عامي مي-توانند اين روش را بدون استفاده از متخصصان به كار ببرند.
امتياز ديگر فرآيند تحليل سلسله مراتبي اين است كه ساختار و چارچوبي را براي همكاري و مشاركت گروهي در تصميم‌گيري¬ها يا حل مشكلات مهيا مي¬كند. پروفسور ساعتي ابداع كننده‌ي تحليل سلسله مراتبي در يكي از كتاب¬هاي خود با عنوان تصميم¬گيري براي مديران كه در سال 1990 به چاپ رسانده است .
اهداف تجزيه و تحليل صورت‌ها وگزارشات مالي و گروه‌هاي استفاده كننده از آن
انتخاب اقلام و مقايسه و تعيين رابطه‌ي اين اقلام با ساير اقلام و به دست آوردن يك نتيجه و انجام تفسير و ارزيابي و اظهار نظر درباره¬ي ارتباط اين اقلام با هم، تجزيه و تحليل صورت¬هاي مالي ناميده مي¬شود.
مجموعه‌ي صورت‌هاي مالي كه توسط شركت¬ها ارايه مي¬شود، حاكي از وقوع هزاران مبادله و رويداد يا گزارش ميليون¬ها ريال پول است. سوابق و جزييات اين مبادلات و رويدادها در دفاتر روزنامه، كل و معين به تفصيل ثبت شده و سپس طبقه¬بندي و تلخيص مي¬شود. عصاره¬¬ي اين مبادلات و رويدادها به صورت صورت¬هاي مالي تهيه و ارايه مي-شود.
هر يك از اقلام مندرج در صورت¬هاي مالي به تنهايي نمايان‌گر كميت مربوط به ماهيت خود است و هيچ يك از آنها به تنهايي قادر نيست بيان‌گر كيفيت موجود خود باشد. از اين رو اين ارقام بايد مورد تجزيه و تحليل قرار گيرد.
مديران شركت¬ها، مسئول تهيه و تنظيم صورت¬هاي مالي و ارايه¬ي آن به استفاده‌كنندگاني هستند كه به اطلاعات مندرج در اين صورت¬ها نياز دارند، ولي نمي¬توانند نحوه¬ي استفاده از اين صورت¬هاي مالي را توسط استفاده كنندگان از آنها پيش¬بيني كنند. از اين رو تجزيه و تحليل صورت¬هاي مالي بر عهده¬ي استفاده‌كنندگان است كه بايد بر حسب نيازي كه دارند، بررسي¬هاي خود را انجام دهند.
صورت‌هاي مالي اساسي با يكديگر ارتباط ذاتي دارد و مكمل يكديگر است. در حال حاضر براي تحقق اهداف گزارش‌گري مالي، صورت¬هاي مالي اساسي زير تهيه و ارايه مي¬شود:
الف. ترازنامه يا صورت وضعيت مالي، كه خلاصه¬ي وضعيت مالي يك مؤسسه را در يك تاريخ معين نشان مي¬دهد؛
ب. صورتحساب سود و زيان كه خلاصه¬ي نتايج عمليات يك شركت را در يك دوره¬ي مالي نشان مي¬دهد؛
ج. صورت تغييرات در وضعيت مالي كه خلاصه¬ي تأمين منابع مالي يك مؤسسه و چگونگي استفاده از آن (مصارف) را در فعاليت¬هاي سرمايه‌گذاري در يك دوره¬ي مالي نشان مي‌دهد؛
د. صورت ¬حساب سود و زيان انباشته كه نشان دهنده¬ي افزايش يا كاهش در سودهاي انباشته¬ي يك مؤسسه¬ي ناشي از فعاليت¬هاي توليدي و غيرتوليدي در يك دوره¬ي مالي مي¬باشد.
علاوه بر صورت¬هاي مالي اساسي بالا، اغلب مؤسسات همراه صورت-هاي مالي ضمايمي را نيز تهيه و ارايه مي¬كنند كه آن ياداشت‌‌ها جزء مهم و لاينفك صورت¬هاي مالي مي¬باشد.
نسبت¬هاي مالي و انواع آن :
نسبت¬هاي مالي را بر حسب نتايجي كه از آنها قابل استنباط است و كاربردي كه براي آنها متصور است، مي¬توان به چهار گروه اصلي طبقه‌بندي نمود. اگر چه اين گروه¬ها، برخي ويژگي¬هاي مشترك را دارا مي¬باشد، ولي ممكن است كه يك نسبت معين در بيش از يك گروه از گروه¬هاي چهارگانه مزبور قرار گيرد: چهار گروه اصلي نسبت¬ها به شرح زير است :
الف. نسبت¬هاي نقدينگي: نسبت¬هايي است كه توانايي مؤسسه را در بازپرداخت بدهي¬هاي كوتاه مدت نشان مي¬دهد. نقدينگي كوتاه مدت به توانايي يك شركت در برخورد با تعهدات جاري كه سر رسيد آنها رسيده است، اشاره مي¬كند. منظور از نقدينگي، توانايي يك شركت در تبديل دارايي¬ها به وجوه نقد و يا به دست آوردن وجوه نقد مي-باشد. كوتاه مدت به دوره¬ي زماني يك ساله و يا دوره عمليات عادي شركت يا هر كدام طولاني¬تر باشد، اشاره مي¬كند. در ارزيابي نقدينگي، تحليل‌گران مالي، از اطلاعاتي كه مرتبط با مبالغ، زمان-بندي و اطمينان جريانات نقدي آتي شركت است، استفاده مي¬كنند.
ب. نسبت¬هاي ساختار سرمايه: نسبت¬هايي است كه توانايي مؤسسه را در انجام تعهدات بلند مدت و ميان مدت نشان مي¬دهد و شامل نسبت كل بدهي¬ها به كل دارايي¬ها ، نسبت توانايي پرداخت هزينه‌هاي بهره، نسبت كل بدهي¬ها به حقوق صاحبان سهام و نسبت حقوق صاحبان سهام به كل بدهي¬ها مي‌باشد.
ساختار سرمايه‌ي يك شركت از بدهي و منابع حقوقي صاحبان سهام تشكيل مي¬شود. منابع و ساختار سرمايه تا حدودي ثبات مالي و بدهي¬هاي بلند مدت يك شركت را تعيين مي¬كند. سرمايه¬ي متعلق به صاحبان سهام داراي مخاطره است، و نرخ بازده سرمايه¬گذاري صاحبان سهام در معرض خطرات متعددي قرار دارد، و سرمايه¬گذاران نسبت به تحصيل بازده سرمايه¬گذاري¬شان در آينده هيچ¬گونه تضميني ندارند. اگر بخشي از ساختار شركت از استقراض تشكيل شده باشد، در اين صورت سرمايه‌ي استقراض شده بايد در تاريخ معين همراه با بهره¬ي متعلقه¬ي آن پرداخت شود.
ج. نسبت¬هاي فعاليت: نسبت¬هايي است كه براي سنجش كارآيي مديران در استفاده از دارايي¬هاي مؤسسه و منابع مالي كه در اختيار آنان قرار داده شده است، مورد استفاده قرار مي‌گيرد. اين نسبت¬ها نشان مي¬دهد كه آيا استفاده¬ي اثربخش از دارايي¬هاي مؤسسه به عمل مي-آيد؟
د. نسبت¬هاي سودآوري: نسبت¬هايي است كه نشان دهنده¬ي ميزان موفقيت مؤسسه در تحصيل سود مي¬باشد. نسبت¬هاي فوق نشان مي¬دهد كه مؤسسه تا چه حد در جهت سودآوري حركت نموده است و شامل نسبت سود ناخالص به فروش، نسبت سود عملياتي به فروش، نسبت سود ناخالص به فروش، نسبت بازده كل دارايي¬ها، نسبت بازده حقوق صاحبان سهام، نسبت قيمت به سود (P/E)، نسبت سود تقسيمي هر سهم (EPS)، نسبت پرداخت سود سهام و نسبت سود سهام مي‌باشد .
پيشينه‌ي تحقيق
برخي از تحقيقات و مقالات ارائه شده در مورد موارد كاربردي مدل AHP در ادامه آورده شده است .
1. اولويت¬بندي پروژه¬هاي ملي در شركت¬هاي آب منطقه¬اي با استفاده از روش تحليل سلسله مراتبي
2. برنامه¬ريزي استراتژيك بازاريابي و انتخاب استراتژي مناسب با استفاده از روش تحليل سلسله مراتبي
3. بهينه‌سازي تركيب توليد با استفاده از رويكرد تحليل سلسله مراتبي در يك واحد توليد فولاد آلياژي
4. طراحي استراتژي بهينه¬ي شركت دونا از طريق مدل تحليل سلسله مراتبي
5. رتبه¬بندي كامل شعب مؤسسه¬ي تأمين اقلام مصرفي بسيجيان با استفاده از مدل تحليل سلسله مراتبي
6. بررسي و تعيين و الويت¬هاي صنعتي استان آذربايجان شرقي براي سرمايه‌گذاران به روش تحليل سلسله مراتبي
7. متدولوژي تحليل سلسله مراتبي براي فرآيند ارزش‌يابي مشاغل
8. فرآيند تحليل سلسله مراتبي و ارزش‌يابي دستگاه¬هاي اجرايي
جامعه ي آماري و روش آماري تحقيق :
جامعه‌ي آماري پژوهش نيز شامل 8 شركت توليدكننده‌ي خودرو و 46 شركت كارگزار بورس اوراق بهادار است. جامعه ي آماري اين پژوهش 8 شركت توليد كننده ي خودرو و شركت هاي كارگزار بورس اوراق بهادر تهران مي باشد.
روش آماري مورد استفاده در اين پژوهش به منظور آزمون فرضيه¬هاي پژوهش، ضريب همبستگي رتبه‌ي اسپيرمن مي‌باشد (فرگوسن و تاكانه، 1377، 504). ضريب همبستگي رتبه¬اي يك شاخص آماري است، كه هرگاه رتبه¬هاي زوجي داراي ترتيب يكساني باشد، ارزش 1+ و هرگاه رتبه‌هاي ترتيبي وارونه داشته باشد، ارزش 1- ، و هرگاه رتبه‌ها ارتباطي با يكديگر نداشته باشد، ارزش مورد انتظار صفر را اختيار مي‌كند. فرمول ضريب همبستگي رتبه‌ي اسپيرمن مطابق فرمول شماره¬ي (1) است.
فرمول شماره¬ي (1):
در اين فرمول، حرف يوناني rho است. هرگاه رتبه¬هاي زوجي ترتيب يكساني داشته باشد، و است. هرگاه رتبه‌هاي زوجي داراي ترتيبي وارونه باشد، و است. در موقعيت استقلال، و است. با جايگزين كردن در فرمول شماره¬ي(1)، فرمول شماره¬ي(2) به دست مي¬آيد.
فرمول شماره¬ي(2):
اين فرمول، شيوه¬ي معمولي محاسبه¬ي ضريب همبستگي رتبه‌اي اسپيرمن را نشان مي‌دهد.
نحوه¬ي جمع‌آوري اطلاعات
به منظور جمع‌آوري اطلاعات مورد نياز اين پژوهش از دو روش جمع‌آوري اطلاعات يعني بررسي اسناد و مدارك و پرسش‌نامه استفاده شده است. به منظور محاسبه¬ي نسبت¬هاي مالي شركت¬هاي توليدكننده¬ي خودرو، نياز به صورت¬هاي مالي اساسي يعني ترازنامه، صورت سود و زيان و فرم پيش‌بيني درآمد هر سهم بوده كه با مراجعه به مركز اطلاع رساني سازمان بورس اوراق بهادار تهران اين مدارك تهيه شده است .
اطلاعات دوره مالي مورد استفاده در اين تحقيق مربوط به صورت هاي مالي ( ترازنامه و صورت سود و زيان ) منتهي به 29 اسفند 13878 مي باشد و نرخ بازدهي سهام 8 شركت مورد مطالعه منتهي به 29 اسفند 1388 مي باشد .
با توجه به قوانين حاكم بر مدل تحليل سلسله مراتبي، يكي از مهم ترين قسمت¬هاي اين مدل تخصيص وزن به هر يك از متغيرهاي مطرح شده به صورت مقايسات زوجي مي‌باشد. در اين پژوهش نيز به منظور مقايسات زوجي نسبتهاي مالي، از نظرات كارشناسان شركت¬هاي كارگزار بورس با استفاده از پرسش‌نامه، استفاده شده است. پرسش-نامه بر اساس اطلاعات مورد نياز مدل تحليل سلسله مراتبي طراحي شده و در برگيرنده‌ي چهار جدول مي¬باشد. وزن دهي اين پرسش¬نامه بر اساس جدول ارايه شده از طرف پرفسور ساعتي است. پس از مرحله‌ي جمع آوري پرسش¬نامه‌هاي ارايه¬ي شده به شركت¬هاي كارگزار بورس، وزن و نرخ ناسازگاري هر كدام از جدول‌هاي پرسش نامه¬ها توسط نرم افزار Expert Choice (EC) محاسبه، و در صورتي كه نرخ ناسازگاري مقايسات زوجي از عدد 1/0 بيشتر بوده است، پرسش¬نامه براي قضاوت دوباره به شركت مورد نظر عودت داده شده است.
محاسبه¬ي درجه‌ي اهميت (وزن) نسبت هاي مالي
به منظور محاسبه¬ي درجه¬ي اهميت معيارهاي تصميم¬گيري ( نسبت هاي مالي ) ، ابتدا مقايسات زوجي نسبت¬هاي مالي مطرح شده در پژوهش توسط كارشناسان شركت¬هاي كارگزار بورس اوراق بهادار تهران انجام گرفته است. سپس ماتريس نرماليزه شده، و از روي آن ماتريس ميانگين سطري عناصر نيز مورد استفاده قرار گرفته است. به منظور آشنايي با نحوه¬ي محاسبه‌ي ماتريس ميانگين سطري عناصر، ماتريس‌هاي ذكر شده براي يكي از شركت¬هاي مربوط به جامعه‌ي آماري ( 8 شركت توليد كننده خودرو ) مطابق جدول‌هاي (1) و (2) انجام گرفته شده است.
جدول (1)- ماتريس مقايسات زوجي يكي از شركت‌هاي كارگزار بورس اوراق بهادار تهران (نسبتهاي نقدينگي)
نسبت سرمايه درگردش نسبت آني نسبت سريع نسبت جاري نسبتهاي نقدينگي
2 1 نسبت جاري
3 1 2 نسبت سريع
5 1 2 4 نسبت آني
1 نسبت سرمايه در گردش
11 95/1 83/3 5/7 جمع ستوني
از روي ماتريس مقايسات زوجي، جمع ستون‌هاي ماتريس محاسبه و سپس هر يك از عناصر را به جمع ستون مربوطه تقسيم مي‌شود:
جدول (2)- ماتريس نرماليزه شده‌ي مقايسات زوجي يكي از شركت¬هاي كارگزار بورس اوراق بهادار تهران
نسبت سرمايه در گردش نسبت آني نسبت سريع نسبت جاري نسبتهاي نقدينگي
181/0 128/0 130/0 133/0 نسبت جاري
272/0 256/0 261/0 266/0 نسبت سريع
454/0 512/0 522/0 533/0 نسبت آني
091/0 102/0 086/0 066/0 نسبت سرمايه در گردش
با محاسبه¬ي ميانگين عناصر هر سطر نيز بردار وزني مطابق جدول (3) به صورت زير حاصل مي‌شود.
جدول (3)- بردار وزني هر يك از نسبت‌ها
نسبتهاي نقدينگي
143/0 نسبت جاري
263/0 نسبت سريع
505/0 نسبت آني
086/0 نسبت سرمايه درگردش
نرماليزه كردن نسبتهاي مالي شركت‌هاي توليدكننده‌ي خودرو
نسبتهاي مالي شركت‌هاي توليد كننده¬ي خودرو، منتهي به 29 اسفند 1387 در جدول شماره ( 5 ) ارائه گرديده . ماتريس نرماليزه شده‌ي نسبتهاي مالي بر اساس جدول (5)، كه شامل نسبتهاي مالي شركت‌هاي توليد كننده‌ي خودرو مي‌باشد، به صورت جدول ( 6 ) محاسبه شده است .
الف. نسبتهاي مالي شركت هاي توليدكننده‌ي خودرو
جدول (5)- نسبتهاي مالي شركت‌هاي توليد كننده¬ي خودرو، منتهي به 29 اسفند 1387
نسبت هاي مالي ايران خودرو ايران خودرو ديزل سايپا سايپا ديزل گروه بهمن زامياد موتورسازان پارس خودرو
نسبت جاري 0.6 0.96 0.92 0.78 1.26 1.32 1.6 1.08
نسبت سريع 0.42 0.57 0.71 0.41 0.71 0.34 0.36 0.52
نسبت نقدي 0.033 0.033 0.157 0.056 0.195 0.085 0.014 0.05
نسبت سرمايه در گردش 1.7 0.94 2.06 0.66 0.63 1.62 1.12 2.28
نسبت حقوق صاحبان سهام به كل بدهي ها 0.08 0.21 0.92 0.06 0.99 0.68 0.69 0.82
نسبت كل بدهيها به حقوق صاحبان سهام 12.17 4.82 1.09 16.3 1 1.48 1.43 1.22
نسبت كل بدهيها به كل داراييها 0.92 0.82 0.52 0.94 0.5 0.59 0.59 0.55
نسبت توانايي پداخت هزينه هاي بهره 1.18 1.68 10.31 1.07 5.64 14.37 12.96 7.57
نسبت سود ناخالص به فروش 0.12 0.18 0.16 0.18 0.15 0.16 0.3 0.2
نسبت سود عملياتي به فروش 0.097 0.15 0.2 0.13 0.21 0.082 0.18 0.14
نسبت سود خالص به فروش 0.015 0.065 0.18 0.019 0.28 0.16 0.14 0.1
نسبت بازده كل دارايي ها 0.013 0.046 0.187 0.009 0.105 0.18 0.14 0.107
نسبت بازده حقوق صاحبان سهام 0.155 0.29 0.37 0.18 0.21 0.41 0.37 0.28
نسبت قيمت به سود 9.6 2.5 2.05 4.47 2.64 1.4 2 2.67
نسبت سود تقسيمي هر سهم 148 450 701 186 360 823 565 445
نسبت پرداخت سود سهام 0.49 1.12 1.22 0 1.99 1.31 1.15 0.83
نسبت بازده سود سهام 0.1 0.39 0.3 0.22 0.37 0.71 0.5 0.37
نرماليزه كردن نسبتهاي مالي
جهت نرماليزه كردن نسبت هاي مالي هر نسبت مالي را در جدول شماره ( 5 ) به جمع ستون خودش تقسيم كرده تا جدول شماره ( 5 ) نرماليزه گردد .
جدول شماره ( 6) – جدول نرماليزه شده نسبت هاي مالي
نرماليزه شده نسبت هاي مالي شركت هاي توليد كننده خودرو ، منتهي به 29 اسفند ماه 1387
نسبت هاي مالي ايران خودرو ايران خودرو ديزل سايپا سايپا ديزل گروه بهمن زامياد موتورسازان پارس خودرو
نسبت جاري 0.070 0.113 0.108 0.092 0.148 0.155 0.188 0.127
نسبت سريع 0.104 0.141 0.176 0.101 0.176 0.084 0.089 0.129
نسبت نقدي 0.053 0.053 0.252 0.090 0.313 0.136 0.022 0.080
نسبت سرمايه در گردش 0.154 0.085 0.187 0.060 0.057 0.147 0.102 0.207
نسبت حقوق صاحبان سهام به كل بدهي ها 0.018 0.047 0.207 0.013 0.222 0.153 0.155 0.184
نسبت كل بدهيها به حقوق صاحبان سهام 0.308 0.122 0.028 0.413 0.025 0.037 0.036 0.031
نسبت كل بدهيها به كل داراييها 0.169 0.151 0.096 0.173 0.092 0.109 0.109 0.101
نسبت توانايي پرداخت هزينه هاي بهره 0.022 0.031 0.188 0.020 0.103 0.262 0.237 0.138
نسبت سود ناخالص به فروش 0.083 0.124 0.110 0.124 0.103 0.110 0.207 0.138
نسبت سود عملياتي به فروش 0.082 0.126 0.168 0.109 0.177 0.069 0.151 0.118
نسبت سود خالص به فروش 0.016 0.068 0.188 0.020 0.292 0.167 0.146 0.104
نسبت بازده كل دارايي ها 0.017 0.058 0.238 0.011 0.133 0.229 0.178 0.136
نسبت بازده حقوق صاحبان سهام 0.068 0.128 0.163 0.079 0.093 0.181 0.163 0.124
نسبت قيمت به سود 0.351 0.091 0.075 0.164 0.097 0.051 0.073 0.098
نسبت سود تقسيمي هر سهم 0.040 0.122 0.191 0.051 0.098 0.224 0.154 0.121
نسبت پرداخت سود سهام 0.060 0.138 0.150 0.000 0.245 0.162 0.142 0.102
نسبت بازده سود سهام 0.034 0.132 0.101 0.074 0.125 0.240 0.169 0.125
اولويت‌بندي شركت‌هاي توليدكننده‌ي خودرو بر اساس نسبتهاي مالي
پس از انجام مقايسات زوجي نسبتهاي مالي و محاسبه‌ي وزن نسبي هر يك از متغيرها، و استفاده از روش نرماليزه كردن اعداد براي نسبتهاي مالي، نوبت به محاسبه وزن نهايي متغيرها مي‌رسد. اين عمل از طريق ضرب وزن نسبي متغيرها بر اعداد نرماليزه شده نسبتهاي مالي و جمع آنها انجام مي‌گيرد. وز نهايي نسبت هاي مالي در جدول شماره (8) محاسبه گرديده است . براي نمونه در جدول شماره (7) مراحل محاسبه وزن نهايي نسبت هاي نقدينگي ارائه گرديده است .
جدول (7)- وزن نهايي نسبتهاي نقدينگي
نسبت هاي مالي شركت هاي توليد كننده خودرو ، منتهي به 29 اسفند ماه 1387
نسبت هاي نقدينگي ايران خودرو اعداد نرماليزه شده ايران خودرو ديزل اعداد نرماليزه شده سايپا اعداد نرماليزه شده سايپا ديزل اعداد نرماليزه شده
نسبت جاري 0.070 0.0144 0.112 0.0230 0.108 0.0220 0.091 0.0187
نسبت سريع 0.104 0.0241 0.141 0.0327 0.175 0.0408 0.101 0.0235
نسبت نقدي 0.053 0.0184 0.053 0.0184 0.252 0.0877 0.089 0.0313
نسبت سرمايه در گردش 0.154 0.0340 0.085 0.0188 0.187 0.0412 0.059 0.0132
0.0909 0.0929 0.1917 0.0867
وزن نهايي نسبتهايي نقدينگي 0.0198 0.0203 0.0418 0.0189
نسبت نقدينگي گروه بهمن اعداد نرماليزه شده زامياد اعداد نرماليزه شده موتورسازان اعداد نرماليزه شده پارس خودرو اعداد نرماليزه شده
نسبت جاري 0.147 0.0302 0.154 0.0316 0.187 0.0383 0.126 0.0259
نسبت سريع 0.175 0.0408 0.084 0.0195 0.089 0.0207 0.128 0.0299
نسبت نقدي 0.313 0.1089 0.136 0.0475 0.022 0.0078 0.080 0.0279
نسبت سرمايه در گردش 0.057 0.0126 0.147 0.0324 0.101 0.0224 0.207 0.0456
0.1925 0.1310 0.0892 0.1292
وزن نهايي نسبتهايي نقدينگي 0.0420 0.0286 0.0194 0.0282
