بخشی از مقاله
چکیده
با توسعه بازارهای سرمایه نقش معیارهای ارزیابی عملکرد در انعکاس عملکرد شرکتها از طریق محتوای اطلاعاتی موجودشان نیز پرنگتر شده است. در این میان رقابت بین دو دسته معیارهای ارزیابی عملکرد سنتی و مبتنی بر ارزش در جهت توجیه عملکرد شرکتهای مذکور مورد توجه محققان قرارگرفته است. همچنین انعطاف پذیری نقش مهمی در توانمند ساختن مدیران در خصوص سرمایه گذاری در آینده ایفا میکند. مشکلات بازار سرمایه، حفظ انعطاف پذیری را برای شرکتها جهت استفاده از فرصتهای سودآور الزامی کرده است. هدف از انجام این پژوهش بررسی تأثیر انعطافپذیری مالی و عملکرد مالی بر نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران میباشد.
بدین منظور تعداد 50 شرکت با استفاده از معیارهای مشخصی انتخاب شدند. دادههای مورد نیاز از صورتهای مالی و اطلاعات موجود در تالار بورس این شرکتها در یک بازه زمانی 5 ساله از ابتدای سال 1388 تا پایان سال 1392 استخراج شده است. در این پژوهش از روش پیشرفته گشتاورهای تعمیم یافته - GMM - و روش حداقل مربعات تعمیمیافته برآوردی - EGLS - برای آزمون فرضیهها استفاده شده است. نتایج بیانگر وجود رابطه مثبت و معنادار نسبت اهرمی و نسبت نقدینگی به عنوان معیارهای اندازهگیری انعطافپذیری مالی و نسبت جریان نقد عملیاتی به عنوان یکی از معیارهای اندازهگیری عملکرد مالی و رابطه منفی و معنادار نرخ بازده داراییها با نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار بوده است.
مقدمه
انعطاف پذیری نقش مهمی در توانمند ساختن مدیران در خصوص سرمایه گذاری در آینده ایفا میکند. مشکلات بازار سرمایه، حفظ انعطاف پذیری را برای شرکتها جهت استفاده از فرصتهای سودآور الزامی کرده است. مایرز - 1977 - 1 نشان داد که چگونه تهدیدات ناشی از بدهی شرکتها ممکن است که مانع استفاده آنها از فرصت های سودآور شود، حتی هنگامی که مدیران و سهامداران علاقمند به استفاده از این فرصتها هستند. تحصیل بهینه منابع منجر به موفقیت شرکتها در بازار شده و شرکتها از این طریق میتوانند فرصتهای بازار را با موفقیت دنبال کنند و از مزایای فعالیت در بازار بهرهمند شوند.
ادبیات و پیشینه پژوهش
محصول نهایی فرآیند حسابداری مالی، ارائه اطلاعات مالی به استفادهکنندگان مختلف، اعم از استفادهکنندگان داخلی و استفاده کنندگان خارج از واحد تجاری ، در قالب گزارشهای حسابداری است. آن گروه از گزارشهای حسابداری که با هدف تأمین نیازهای اطلاعاتی استفادهکنندگان خارج از واحد تجاری تهیه و ارائه میشود، در حیطه عمل گزارشگری مالی قرار میگیرد - گراهام1، . - 2009 صورت های مالی، بخش اصلی فرآیند گزارشگری مالی را تشکیل میدهد.
- فرانک2، . - 2012 هدف صورتهای مالی عبارت از ارائه اطلاعاتی تلخیص و طبقهبندی شده درباره وضعیت مالی، عملکرد مالی و انعطافپذیری مالی واحد تجاری است که برای طیفی گسترده از استفادهکنندگان صورتهای مالی در اتخاذ تصمیمات اقتصادی مفید واقع گردد - گامبا3، 2013، . - 276 اتخاذ تصمیمات اقتصادی توسط استفادهکنندگان صورتهای مالی مستلزم ارزیابی توان واحد تجاری جهت ایجاد وجه نقد و زمان و قطعیت ایجاد آن است.
این توان در نهایت، تعیینکننده ظرفیت واحد تجاری جهت انجام پرداختهایی از قبیل پرداخت حقوق و مزایا به کارکنان، پرداخت به تأمینکنندگان کالا و خدمات، پرداخت مخارج مالی، انجام سرمایهگذاری، بازپرداخت تسهیلات دریافتی و توزیع سود بین صاحبان سرمایه است. ارزیابی توان ایجاد وجه نقد از طریق تمرکز بر وضعیت مالی، عملکرد مالی و جریانهای نقدی واحد تجاری و استفاده از آنها در پیشبینی جریانهای نقدی مورد انتظار و سنجش انعطافپذیری مالی، تسهیل میگردد - حقیقت و بشیری، . - 1388 وضعیت مالی یک واحد تجاری دربرگیرنده منابع اقتصادی تحت کنترل آن، ساختار مالی آن، میزان نقدینگی و توان بازپرداخت بدهی ها و ظرفیت سازگاری آن با تغییرات محیط عملیاتی است.
اطلاعات درباره وضعیت مالی در ترازنامه ارائه میشود. اطلاعات درباره منابع اقتصادی تحت کنترل واحد تجاری و کاربرد این منابع در گذشته برای پیشبینی توانایی واحد تجاری جهت ایجاد وجه نقد از این منابع در آینده مفید است. اطلاعات در مورد ساختار مالی برای پیشبینی نیازهای استقراضی آتی و چگونگی توزیع سودها و جریانهای نقدی آتی بین افراد ذیحق در واحد تجاری مفید است. این اطلاعات همچنین برای پیشبینی میزان موفقیت احتمالی واحد تجاری جهت دستیابی به تسهیلات مالی بیشتر مفید میباشد. اطلاعات در مورد نقدینگی و توانایی بازپرداخت بدهی ها برای پیشبینی توان واحد تجاری جهت ایفای تعهدات مالی خود در سررسید مفید است.
"نقدینگی" به فراهمبودن وجه نقد در آینده نزدیک پس از احتساب تعهدات مالی تا آن زمان اطلاق میشود. "توان بازپرداخت بدهی ها" به فراهمبودن وجه نقد جهت ایفای تعهدات مالی در سررسید و طی مدتی بالنسبه فراتر از آینده نزدیک اطلاق میشود. اطلاعات مربوط به ظرفیت سازگاری با تغییرات محیط عملیاتی برای ارزیابی میزان ریسک تحمل زیان یا کسب منافع از تغییرات غیرمنتظره مفید میباشد. این ظرفیت به انعطافپذیری مالی نیز مربوط میباشد - فرانک، . - 2012 عملکرد مالی واحد تجاری دربرگیرنده بازده حاصل از منابع تحت کنترل واحد تجاری است. اطلاعات درباره عملکرد مالی در صورت سود و زیان و صورت سود و زیان جامع ارائه میشود.
اطلاعات در مورد عملکرد مالی و تغییرپذیری آن برای پیشبینی ظرفیت واحد تجاری جهت استفاده مؤثر از منابع موجود آن و قضاوت درباره میزان اثربخشی استفاده احتمالی از منابع اضافی توسط واحد تجاری است - هارفورد، . - 2008 انعطافپذیری مالی عبارت از توانایی واحد تجاری مبنیبر اقدام مؤثر جهت تغییر میزان و زمان جریانهای نقدی آن میباشد به گونهای که واحد تجاری بتواند در قبال رویدادها و فرصتهای غیرمنتظره واکنش نشان دهد.
مجموعه صورتهای مالی، اطلاعاتی را که جهت ارزیابی انعطافپذیری واحد تجاری مفید است منعکس میکند. انعطافپذیری مالی، واحد تجاری را قادر میسازد تا از فرصتهای غیرمنتظره سرمایهگذاری بهخوبی بهره گیرد و در دورانی که جریانهای نقدی حاصل از عملیاتمثلاً بدلیل کاهش غیرمنتظره در تقاضا برای محصولات تولیدی واحد تجاری در سطح پایینو احتمالاً منفی قرار دارد به حیات خود ادامه دهد - مارچیکا، 2010، . - 1349 چرخه حیات انعطافپذیری مالی چیست؟ انعطافپذیری مالی از طریق مراحل چرخه حیات یک شرکت شامل تولد، رشد و بلوغ تعریف میشود. بنابراین انعطافپذیری مالی به عنوان درجه ای از ظرفیت یک شرکت است که میتواند منابع مالی خود را در جهت فعالیت های واکنشی تجهیز کند تا ارزش شرکت را به حداکثر برساند - مایتون، . - 2011 شرکتها در مرحله تولد، وجوه کافی به منظور فعالیت های خود ندارند و ناگزیرند برای رفع نیازهای مالی خود به تأمین مالی برونسازمانی روی آوردند.
شرکتها در مرحله رشد از انعطافپذیری مالی بیشتری نسبت به شرکتهای مرحله تولد برخوردارند. بنابراین با توجه به اینکه در این مرحله شرکت ها به منظور دسترسی به بازارهای پولی کمتر تحت فشار هستند، همچنین برای فعالیتهای خود وجه نقد زیادی لازم دارند بنابراین شرکتها ترجیح میدهند نیازهای مالی خود را از طریق بدهی برطرف سازند. اما شرکت ها در مرحله بلوغ از انعطافپذیری مالی زیادی برخوردارند و به منظور رفع نیازهای مالی خود از تأمین مالی درون سازمانی استفاده مینمایند.
با مدیریت صحیح تأمین مالی، هزینه های تولید و یا خدمات شرکتها کاهش مییابد و آنها را به سودآوری بیشتر نزدیک میکند - هارفورد، . - 2008 مفاهیم نظری استاندارهای حسابرسی ایران در خصوص انعطافپذیری مالی عبارت است از: توانایی واحد تجاری مبنی بر اقدام مؤثر جهت تغییر میزان و زمان جریانهای نقدی آن میباشد به گونهای که واحد تجاری بتواند در قبال رویدادها و فرصتهای غیر منتظره واکنش نشان دهد - سازمان حسابرسی، . - 1386 انعطافپذیری مالی به چند صورت کلی مطرح میشود؟ انعطافپذیری مالی به دو صورت کلی مطرح میشود که برخی شرکتها سعی میکنند تا با سیاستهای مربوط به نگهداری وجه نقد انعطافپذیری مالی خود را حفظ کند و برخی دیگر با یک خط مشی محافظهکارانه ی بدهی مبتنی بر داشتن ظرفیت مازاد بدهی، این سیاست را در پیش میگیرند.
کل داراییها
حسنلو و همکاران - 1391 - در مقالهای تحت عنوان "ابزارهای مدیریت نوین در ارزیابی عملکرد شرکتهای بورس و اوراق بهادار تهران - طراحی مدل با استفاده از روش TOPSIS و تحلیل حساسیت - "، سعی داشتن تا با بهره گیری از روش TOPSIS و تحلیل حساسیت به طراحی مدلی بمنظور ارزیابی عملکرد شرکتها بپردازند. با توجه به نتایج بدست آمده مشخص شد که استفاده از روش TOPSIS در کنار تحلیل حساسیت به تجزیه و تحلیل صورتهای مالی و ارزیابی عملکرد شرکتها به شکلی دقیقتر کمک میکند.
رحمانی و همکاران - 1391 - مقالهای با عنوان "تأثیر انعطافپذیری مالی بر میزان سرمایهگذاری و ارزش آفرینی" انجام دادند. نتایج پژوهش نشان داد، انعطافپذیری مالی بر میزان سرمایهگذاری، تأثیر منفی و بر ارزش آفرینی تأثیر مثبت با اهمیتی داشته و شرکتهای دارای انعطافپذیری مالی، از دید بازار حائز ارزش بودهاند. حقیقت و بشیری - 1390 - مقالهای با عنوان" تأثیر انعطاف پذیری مالی بر چرخه حیات شرکت ها " را انجام دادند.. نتایج این پژوهش نشان داد که شرکتها در مرحله تولد نسبت به تأمین مالی از طریق بدهی کمتر خطر میکنند و اهرم مالی متعادلتری را نگهداری میکنند. شرکتها در مرحله رشد از تأمین مالی بدهی استفاده و نسبتهای اهرمی بالایی را نگهداری میکنند. شرکتهای مرحله بلوغ به تامین مالی درون سازمانی متکی هستند و نسبت های اهرمی کمی را نگهداری مینمایند.
فرانکلین و موتاسامی - 2011 - پژوهشی با عنوان تاثیر اهرم مالی بر تصمیمات سرمایهگذاری شرکتها انجام دادند. نتایج این پژوهش نشان داد که بین اهرم مالی و سرمایهگذاری رابطه معنادار مثبتی وجود دارد. همچنین دریافتند که جریان نقد و سود انباشته، نقش معناداری در تصمیمات سرمایهگذاری ایفا میکند. در پژوهش دیگری دنیس - 2011 - 2 نشان داد شرکتهایی که از طریق بدهی تأمین مالی نمودهاند، در سالهای بعدی با محدود کردن تقسیم سود سعی مینمایند تا به وضعیت فعلی خود برگردند. نتایج این پژوهش با نظریه سلسله مراتب تأمین مالی و انعطافپذیری مالی مبنی بر داشتن ظرفیت مازاد بدهی و برتری تأمین مالی از طریق بدهی بر تأمین مالی به وسیلهی سرمایه مطابقت دارد. همچنین نتایج پژوهش بیانگر قدرت و اهمیت انعطافپذیری مالی از طریق بدهی بر انعطافپذیری مالی از طریق نگهداری وجه نقد است.
