بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
مقدمه:
زمينلغزش ها بصورت انواع حرکات دامنه اي همواره سبب جابجايي توده اي از مواد بر روي دامنه مي شوند. نيروي لازم براي اين حرکت در نتيجه تجزيه نيروي ثقل زمين بر روي دامنه تامين مي شود. نيروي جاذبه زمين در نتيجه تجزيه نيروي وزن بر روي دامنه، سبب اعمال يک “مولفه پايين سو” به مواد موجود در دامنه شده و موجبات ناپايداري نسبي آنها را فراهم مي سازد. در شرايطي که اين نيروي محرک بر نيرو هاي مقاوم در برابر لغزش فزوني يابد مي تواند موجب جابجايي مواد بر روي دامنه شود. نيروهاي القايي با افزايش نيروهاي محرک مي توانند موجب چيرگي اين نيرو ها بر نيروهاي مقاوم در برابر لغزش شده و انواع حرکات دامنه اي را ايجاد نمايند. زمينلرزه ها به عنوان مهمترين نيروي القايي در طبيعت همواره با اعمال شتاب هاي افقي و عمودي به مواد موجب برهم زدن تعادل نسبي آنها مي شوند و با ناپايدار ساختن مواد خصوصا در دامنه هاي مرتفع و پرشيب سبب اعمال نيروهاي القايي به مواد شده و موجب تحريک لغزش هاي قديمي و بروز انواع زمينلغزش هاي جديد مي شوند.
اسلاید 2 :
تاثير زمينلرزه بر ناپايداري شيب ها تنها به اعمال نيروهاي اينرسي اضافي در توده خلاصه نمي شود. از آثار مهم ديگر زمينلرزه مي توان به تغييرات مقاومت مصالح (عمدتاً کاهش) در حين بارگذاري زمينلرزه و افزايش فشارهاي منفذي نام برد. همچنين وجود فعاليت هاي زمينساختي و گسل خوردگي هاي ناشي از زمينلرزه در درازمدت در يک منطقه، شرايط را براي ايجاد شکستگي هاي عمومي و کاهش مقاومت و افزايش مقدار آب که خود موجب ايجاد ناپايداري شيب ها مي شوند، فراهم مي سازد. وقوع يک زمينلرزه شديد نه تنها زمينلغزش هاي زيادي را به طور همزمان تحريک مي کند بلکه تا سال هاي بعد نيز اثر خود را به صورت تعداد زمينلغزش ها در منطقه برجاي مي گذارد (غفوري آشتياني و همکاران، 1373)
زمينلرزه ها در مناطق کوهستاني بدليل وجود شرايط مساعد بروز زمينلغزش، مانند ارتفاع و شيب توپوگرافي بالا همواره باعث رخداد انواع زمينلغزش هاي القايي شده اند که از اين ميان سنگ افت ها (Rock Fall) و سنگ لغزش ها (Rock Slide)داراي فراواني بيشتري مي باشند.
اسلاید 3 :
رانش زمین
رانش زمین یا زمین لغزش به حرکت لایه‌های رسوبی غیر متراکم و متراکمی بر روی سطح شیبدار که ناپایدار شده اند حال به دلایل متفاوت مانند زمین لرزه یا راه سازی به سمت پایین را گویند.
عامل حرکت توده رسوبی، نیروی جاذبه، زلزله جاده سازی، باران یا فشار منفذی سیالات، سبک سازی پایین دست توده و....است. حرکت نزولی در رانش زمین ممکن است بسیار کند رخ دهد (تنها چند میلی‌متر در سال) یا با سرعت بسیار بروز کند و تاثیرات مصیبت‌باری به جای بگذارد. رانش زمین حتی می‌تواند در بستر دریا و زیر آب رخ دهد و امواج جزر و مدی به وجود آورد که باعث تخریب در مناطق ساحلی شود . این رانش‌ها را رانش زمین زیردریایی می‌گویند. رانش زمین ممکن است به علت زلزله، فعالیت آتشفشانی، تغییرات آب‌های زیرزمینی، به هم خوردن یا تغییر شیب زمین رخ دهد.
اسلاید 4 :
۱-انواع زمین لغزش‌ها:
1.1لغزش انتقالی یا ساده
2.1لغزش دایره ای یا چرخشی
2.پراکندگی زمین لغزش در جهان
3.زمین لغزه ها بر روی سیارات دیگر
انواع زمین لغزش‌ها
لغزش انتقالی یا ساده
در لغزش انتقالی، توده‌ای از مواد به روی یک سطح کم و بیش سفت به سمت پایین دامنه می‌لغزند.
شرایط زمین‌شناسی و در راس آن وجود ناپیوستگیهای ساختی دارای جهتیابی مناسب، از جمله عوامل ایجاد یک لغزش انتقالی است.
لغزش دایره‌ای یا چرخشی
در این حالت گسیختگی در راستای سطوحی منحنی و قاشقی شکل، که حداکثر تنش برشی را تحمل می کنند، صورت می‌گیرد. برای ایجاد یک لغزش دایره‌ای معمولاً نیاز به شرایط زمین شناسی ویژه و گسستگیهای ساختی نیست.
اسلاید 5 :
پراکندگی زمین لغزش در جهان
نقشه احتمال بروز رانش زمین را نشان میدهد.
از آنجایی که پیش‌بینی مناطق حادثه خیز باعث میگردد تا تلفات و خسارات به حداقل برسد امروزه با استفاده از فناوری جی آی اس مناطق حادثه خیز را تا حدود زیادی مشخص کرده‌اند .
زمین لغزه‌ها بر روی سیارات دیگر
زمین لغزه بر روی سیاره مریخ ۱۹ فوریه ۲۰۰۸
زمین لغزه‌ها در سیارات دیگر همانند مریخ نیز ثبت شده‌اند.
اسلاید 6 :
زمین لغزش را چگونه بشناسیم؟
زمین لغزش یکی دیگر از خطرهای زمین شناختی است که در برخی از نقاط کشور ما روی داده و خسارات فراوان جانی و مالی بر جای گذاشته است.
به پدیده ی گسیختگی و ناپایداری شیب های خاکی و سنگی در اثر فزونی مؤلفه های جابجایی در راستای شیب بر نیروی ثقل زمین لغزش اطلاق می گردد. این پدیده می تواند در اثر وجود ناپیوستگی های موجود در توده ی خاک یا سنگ، تحریک ناشی از زلزله، تغییرات ایستابی یا بارش های ناگهانی ایجاد شود.
به عنوان مثال، در روز 12 فروردین 1377، بخشی از ارتفاعات آهکی کوه "کی نو" مشرف بر رودخانه "لبد" و روستای "آبی کار" در منطقه ی بازفت استان چهارمحال و بختیاری دچار لغزش شد و حجم عظیمی از توده های سنگ و خاک را بر روستای "آبی کار" ریخت و این روستا را با 55 نفر جمعیت، مزارع و حتی حیوانات کاملاً مدفون ساخت و یکی از غم انگیزترین رویدادهای سال های اخیر را به وجود آورد.
سرزمین ما ایران، با توجه به شرایط زمین شناسی و آب و هوایی از جمله کشورهایی است که شاهد وقوع زمین لغزش های بسیاری می باشد. در حال حاضر سالیانه چندین زمین لغزش بر اثر عوامل گوناگون در نقاط مختلف کشور به وجود می آید و مناطق مسکونی، راه ها و تأسیسات بسیاری را مورد تهدید قرار می دهد.
در برخی از مناطق شهر تهران خصوصاً در ارتفاعات و کنار دره های بزرگ، وقوع زمین لغزش، بسیار محتمل است که از جمله می توان به حادثه ی اخیر در ضلع شمال غربی "دره ی فرح زاد" اشاره نمود که برای تعدادی از شهروندان ما مشکلات و دل نگرانی های جدی ایجاد نموده است.
در اینجا به اختصار اقداماتی را که برای آمادگی در برابر زمین لغزش ضروری است، برای شما بیان می کنیم.
اسلاید 7 :
قبل از رویداد:
- وضعیت زمین محل سکونت خود را از لحاظ امکان وقوع لغزش مشخص نمایید. برای انجام این کار می توانید از کارشناسان علوم زمین و متخصصان ژئوتکنیک کمک بگیرید و اطلاعات لازم در مورد وضعیت منطقه ی محل سکونت خود را به دست آورید.
- سطوح شیب دار نزدیک منزل خود را درخت کاری نمایید و در صورت لزوم دیوارهای حایل را مقاوم بسازید.
- در مناطقی که در معرض خطر جریان های گِل و لای هستند، کانال هایی بسازید تا جریان های گِل را از اطراف ساختمان و دیوارها منحرف سازد.
- دیوارها و کانال ها را طوری بسازید که جریان های گِل و لای، خساراتی به اموال همسایگان وارد نسازد.
علایم هشدار دهنده ی زمین لغزش را بشناسید
- درها و پنجره ها برای اولین بار، گیر می کنند.
- ترک های جدیدی بر روی پوشش داخلی دیوارها، بام، دیوارهای خارجی یا پی ها ظاهر می شود.
- دیوارهای خارجی و پیاده رو کنار آنها شروع به دور شدن از ساختمان می کنند.
- ترک ها و شکاف هایی که به آرامی توسعه پیدا میکنند، بر روی زمین یا روی مناطق سنگفرش شده ظاهر می شوند.
- لوله های زیرزمینی می شکنند.
- بالا آمدگی و تورم زمین، در پای سطوح شیب دار ظاهر می شود.
- حصارها، دیوارهای حایل، دکل ها و درخت ها کج یا جابجا می شوند.
- غرشی ضعیف می شنوید که با نزدیک شدن زمین لغزش افزایش می یابد.
- شروع جابجایی و حرکت زمین را به یک سمت، احساس خواهید کرد.
اسلاید 8 :
نقشه ی خروج از محل
حداقل دو مسیر مطمئن برای خروج در نظر داشته باشید. از آنجا که ممکن است جاده ها مسدود شوند، با سایر اعضای خانواده و دوستان نقشه هایی جهت موارد اضطراری تهیه کنید و آمادگی خود را برای مقابله با زمین لغزش بالا ببرید.
هنگام رویداد:
اگر داخل ساختمان هستید:
- اگر فرصت پناه بردن به جای امنی فراهم نیست، داخل ساختمان بمانید و زیر میز یا مبلمان محکم، پناه بگیرید.
اگر خارج از ساختمان هستید:
- سعی کنید از مسیر زمین لغزش و جریان های گِل و لای فاصله بگیرید.
- به طرف نزدیک ترین زمین بلند در جهت دور شدن از مسیر زمین لغزش بدوید.
- اگر توده های سنگ در حال نزدیک شدن بود، به طرف نزدیک ترین سرپناه، نظیر ساختمان یا گروهی از درختان پناه ببرید.
پس از رویداد:
- از منطقه ی لغزش دور شوید، زیرا خطر لغزش های بعدی وجود دارد.
- به سراغ مجروحین و افراد به دام افتاده در نزدیک محل لغزش رفته و به کمک آنها بشتابید.
- به کمک همسایگان و افراد خردسال و از کارافتادگان بروید.
- به پیام های رادیو و تلویزیون برای اطلاع از آخرین وضعیت اضطراری گوش فرا دهید.
- وضعیت برق، خطوط تلفن، آب و سایر موارد را کنترل کنید و در صورت مشاهده ی آسیب به مراکز مسئول اطلاع دهید.
- پی ساختمان، آسیب های وارده به ساختمان و سایر موارد را کنترل کنید.
- در زمین های آسیب دیده مجدداً گیاه، بوته و درخت بکارید تا هوازدگی باعث از بین رفتن پوشش سطحی خاک و مستعد شدن منطقه برای سیلاب نگردد
اسلاید 9 :
بزرگ ترین زمین لغزش تاریخ زمین
اگرچه زمین لغزش ها اصولا در ارتباط با نواحی کوهستانی شکل می گیرند، اما می توانند در مناطق کم ارتفاع نیز رخ دهند. در مناطق کم ارتفاع، زمین لغزش ها به صورت گسیختگی دیواره ها در خاکبرداری و خاکریزی (حفاری های ساختمانی و راه سازی)، گسیختگی دیواره رودخانه ها، زمین لغزش های گسترش جانبی، فروریختگی توده های انباشته شده از باطله ی معادن (مخصوصا ذغال سنگ)، و تنوع گسترده ای از گسیختگی شیب های مرتبط با معادن روباز رخ می دهد.
لغزش ها (Slides)
اگرچه بسیاری از انواع جنبش های توده ای تحت عنوان "زمین لغزش (landslide)" نامیده می شوند، اما از این واژه برای جنبش های توده ای می توان استفاده کرد که در آنها یک مرز گسیختگی مشخص مواد لغزیده را از مواد پایدار لایه های زیرین جدا سازد. دو نوع عمده ی لغزش، لغزش دورانی (rotationalslide) و لغزش انتقالی (translationalslide) می باشند. انواع مختلف لغزش ها در بخش اول شرح داده شده اند.
اسلاید 10 :
جریان ها(Flows):
پنج دسته ی اصلی از جریان ها وجود دارند که در موارد بنیادی با یکدیگر متفاوت اند. این جریان ها در بخش قبل شرح داده شدند.
اگرچه برای وقوع زمین لغزش ها دلایل چندگانه ای وجود دارد، اما سه عامل اصلی ایجاد زمین لغزش ها در سراسر دنیا عبارتند از:
- زمین لغزش ها و آب:
اشباع شدن یا مرطوب شدن شیب ها بوسیله ی آب یک علت اولیه ی وقوع زمین لغزش ها است. این حالت می تواند در اثر یک باران شدید، ذوب برف، تغییر سطح آب زیرزمینی، و تغییر سطح آب در راستای خطوط ساحلی، سد ها و آب بندها، ساحل دریاچه ها، مخازن، کانال ها و رودخانه ها رخ دهد.
زمین لغزش و سیل ارتباط تنگاتنگی با هم دارند زیرا هر دو به بارش، جریان آب، و اشباع شدن زمین توسط آب وابسته اند. به علاوه، جریان های واریزه و روانه های گل معمولا در کانال های آبراهه پرشیب و کوچک رخ می دهند و اغلب با سیل اشتباه گرفته می شوند؛ در حقیقت، این دو رویداد اغلب با هم و در یک ناحیه مشابه اتفاق می افتند.
زمین لغزش ها با ایجاد سد های زمین لغزشی، که باعث بسته شدن دره ها و کانال های آبراهه می شود و مقدار زیادی آب را در پشت سد ذخیره می کند، می توانند باعث ایجاد سیل شوند. با شکستن سد زمین لغزشی سیل به سوی پایین دست به راه می افتد. همچنین واریزه های جامد حاصل از زمین لغزش می توانند انباشته شده و حجم و چگالی جریان آب طبیعی را بالا ببرند و یا با بستن کانال ها و آبراهه ها باعث ایجاد شرایط سیل یا فرسایش محلی می شوند. زمین لغزش ها همچنین می توانند باعث عبور سیلاب از روی مخازن سدها و یا کاهش ظرفیت مخازن برای ذخیره ی آب شوند.
