بخشی از مقاله
چکیده:
رویارویی با مخاطرات بخش اجتناب ناپذیر مجامع انسانی است چنانچه بهترین امکانات جهت رفاه حال انسان ها در قلب مخاطرات قرار گرفته است. لذا شناخت کامل، ارزیابی و پیش بینی رفتارها ، عوامل بو جود آورنده و تشدید کننده ی آن از اهمیت بالایی در برنامه ریزی برخودار می باشند. زمین لغزش ها از جمله مخاطرات مهم مورفوکلیماتیک ایران هستند که سالانه خسارات فراوانی را به عرصه های مختلف وارد می سازند. هدف از این پژوهش ارزیابی، علل و پیش بینی مخاطرات ناشی از توسعه زمین لغزش چهارتخته و اثرات توسعه شهر ناقان برآن می باشد. در این راستا با استفاده از داده های نرم افزار Google Earthو ترکیب آن با مستندات و شواهد میدانی به تهیه لایه های اطلاعاتی مورد نیاز پرداخته شد. سپس لایه ها به محیط نرم افزار های آماری و زمین آماری و کارتوگرافی و تحلیل مکانی از قبیل ( ( ArcGIS ,Surfer ,Global mapper ,Excel وارد و مورد تجزیه تحلیل و ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل نشان داد: پرتگاه اصلی پهنه لغزشی مجاور جریان های آبی رتبه 4 و 5 قرار گرفته که علت اصلی وقوع وتوسعه ی لغزش ها زیرشویی این پرتگاه توسط رودخانه ای است که در انتهای توده ی لغزشی قرار دارد و به مرور ر سوبات را به رودخانه تخلیه می کند . در این میان فعالیت های آنتروپوژنی از قبیل تخلیه زه آب های شهر ناقان، راه های ارتباطی و آبیاری وکشت غیر اصولی از عوامل تشدید کننده به حساب می آیند.
کلیدواژگان: مخاطرات مورفوکلیماتیک،Google earth،سیسـتم اطلاعـات جغرافیـایی، زمـین لغـزش، چهارتخته
مقدمه
-1 نویسنده ی مسئول: آران و بیدگل، میدان آزادگان ،بلوار دانشگاه ،دانشگاه پیام نور مرکز آران و بیدگل
زمین لغزش جابجایی سریع توده سنگی، خاکی یا رسوب های نهشته بر دامنه است، مرکز ثقل توده لغزش در جهت پایین و خارج از محل شروع کشیده می شود و سرعت حرکت مواد در زمین لغزش نمونه وار از صفر تا حداقل یک پا در هر ساعت افزایش می یابد(شایان ،.(1376
در بسیاری از علوم به ویژه علوم زمین مدل سازی، تحلیل، ترسیم و نمایش داده های سه بعدی اهمیت ویژه ای در بررسی داده ها دارد. بررسی سه بعدی زمین لغزش ها می تواند اطلاعات مفیدی را در مورد ویژگی های زمین لغزش ها فراهم نماید . سیستم اطلاعات جغرافیایی بطور گسترده برای تحلیل فضایی زمین لغزش ها مورد استفاده قرار می گیرد . به همین علت این تکنولوژی برای بکارگیری، مدیریت، تجسم، ترکیب، پرسش و پاسخ از داده های ورودی و ارائه خروجی های مناسب ابزار مهمی می باشد
.[Van Westen, 1994.300]
زمین لغزش ها مهمترین یکی از مهمترین مخاطرات مورفوکلماتیک ایران هستند که تشخیص زمان و علت های وقوع آن ها از مهمترین مسائل مورد بحث در مخاطرات محیطی و علوم زمین می باشد. بنابراین تحلیل رفتار ها و تغییرات ناشی از هر علت می تواند ما را در پیش بینی و پیشگیری از عواقب آن یاری نماید. در این میان پیشرفت تکنیک های RS&GIS به صورت روز افزون به کمک این علوم می شتابد. بنابراین هدف اصلی از این مطالعه ارائه روشی مناسب جهت سرعت، سهولت و دقت در مطالعه زمین لغزش ها با استفاده از امکانات مذکور می باشد.
محدوده ی مورد مطالعه
منطقه مطالعاتی پهنه مستعد زمین لغزش چهارتخته از توابع شهرستان اردل در استان چهـار محـال و بختیاری اسـت کـه در عـرض جغرافیـایی 31 54 36تـا 31 57 20 شـمالی و طـول جغرافیـایی 50 40 24 تا 50 45 18 شرقی قرار دارد (شکل .(1
شکل :1 منطقه مطالعاتی و موقعیت پهنه زمین لغزش چهار تخته
مواد و روش ها
داده های مورد نیاز برای این پژوهش شامل ویژگی های محدوده مطالعاتی، کاربری زمـین و داده هـای ارتفاعی از تصاویر ماهواره ایی گوگل ارتس و مدل ارتفاعی رقـومی آسـتر گرفتـه شـده و بـا اسـتفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، نرم افزار گلوبال مپر2F1، سـرفر3F2 و اکسـل4F3 تحلیـل و نقشـه هـای تصـویری منطقه مطالعاتی و پهنه لغزشی، نقشه کاربری زمین و نقشه ناهمواری بهمراه پروفیل های مربوطه تولید گردید(شکل .(2
.
