بخشی از مقاله
چکیده
زمینلغزش به عنوان یک پدیده زیانبار مسبب خسارات مالی و جانی بزرگی میباشد، بررسی پراکنش زمینلغزشھا نشان دهنده الگوي خاصی از عوامل موثر بر رخداد آن میباشد. این مطالعه با هدف بررسی مشخصات زمین لغزش و آرایش پراکنش آنها در منطقه کلاله انجام شد. مقایسه نقشه پراکنش زمین لغزش و عوامل موثر بر لغزش مشخص می کند که فاصله از گسل و شیب بیشترین تاثیر را بر زمین لغزش این منطقه دارد و از لحاظ نحوه فعالیت عمدتا زمین لغزشهاي مورد مطالعه از نوع ساده می باشند. بیش از 60 درصد زمین لغزشهاي مورد مطالعه داراي عرض و طول کمتر از 100متر میباشند و عمدتاً این زمین لغزشها در زمینهاي مرتعی و جنگلی رخ داده است.
مقدمه
مطالعه علمی و جامع پدیده زمین لغزش در دنیا به دلایل متعدد، از مهمترین مسائل است. به جرات میتوان گفت، از جمله حساسترین و مهمترین مسائل در پروژههاي عمده عمرانی، همچون انتخاب مسیر احداث بزرگراهها و راه-هاي اصلی و فرعی کوهستان، انتخاب محل احداث سدهاي خاکی، بتونی و همچنین آببندها و کانالهاي انتقال آب، احداث تونلهاي عبور و مرور و طرحهایی همچون توسعه جنگلها و مراتع طبیعی و هرگونه توسعه معدنی در گرو مطالعه پایداري شیبهاي طبیعی منطقه است. عدم توجه به این مسئله خسارات جبرانناپذیري را میتواند به دنبال داشته باشد. زمینلغزشها، در رسهاي سریع و ماسههاي نرم اشباع شده و سیلتها همچنین میتوانند نتایج خیلی جدي داشته باشند. از این رو گسیختگی در این خاكها خیلی سریع و بدون اخطار رخ میدهد.
زمینلغزش عبارت از لغزش زمین در جهت شیب و یا سقوط یک توده سنگ و یا مخلوطی از سنگ و خاك است - ١٩٣٨،. - sharp به طور کلی زمینلغزش، عبارت است از کلیه حرکات و گسیختگیهاي شیبی یا دامنه اي نسبتا سریع که با کاهش ناگهانی ضریب اطمینان به سطح پایینتر از واحد تحت تاثیر غلبه نیروهاي مخرب، محرك یا مهاجم بر نیروهاي مقاوم در سطوح شیبدار به وقوع میپیوندند.
در یک تقسیمبندي کلی زمینلغزشها به دو دسته انتقالی - ساده - و چرخشی - دایره اي - تفکیک میشوند. در این زمین لغزشهاي انتقالی توده اي از مواد به روي یک سطح کم و بیش مسطوي به سمت پایین دامنه میلغزند. شرایط زمینشناسی و در راس آن وجود ناپیوستگیهاي ساختاري داراي جهتیابی مناسب، از جمله عوامل ایجاد یک لغزش انتقالی است.زمینلغزش چرخشی عمدتا در دامنههاي خاکی و خرده سنگی طبیعی و مصنوعی و به مقدار کمتر در دامنههایی که از سنگ خرد شده یا ضعیف و هوازده ساخته شدهاند دیده میشود. در این حالت گسیختگی در راستاي سطوحی منحنی و قاشقیشکل که حداکثر تنش برشی را تحمل میکنند صورت میگیرد. براي لغزش چرخشی نیاز به شرایط زمینشناسی ویژه و گسستگیهاي ساختاري نیست.
عوامل متعددي مانند شرایط زمینشناسی، شرایط هیدرولوژي و هیدروژئولوژي، وضعیت توپوگرافی و مورفولوژي، آب و هوا و هوازدگی بر پایداري یک شیب تاثیر میگذارند و می توانند باعث ایجاد لغزش شوند. علاوه بر عوامل ذکر شده عواملی نظیر تغییرات ساختاري، حرکات تکتونیکی، زلزله، اثر باران و ذوب برف، تاثیر اثرات فصلها، افت سطح آب، تغییر در شیب دامنه، تغییر در ارتفاع سطوح شیبدار، تاثیر پوشش گیاهی، وزن توده و ... نیز در ایجاد زمین لغزش موثر هستند.
موقعیت منطقهي مورد مطالعه
شهرستان کلاله یکی از شهرستانهاي استان گلستان است. شهرستان کلاله با 4962 کیلومتر مربع وسعت در شرق استان گلستان قرار دارد، یکی از ویژگیهاي بارز این منطقه پوشش کامل نهشتههاي بادي لسی است. که به شدت تحت تاثیر عوامل فرسایشی، باعث ایجاد اشکالی مورفولوژي متعدد شده و در دامنهها زمینلغزشهاي نسبتا زیادي با ابعاد مختلف روي داده است.شهرستان کلاله 123 هزار هکتار عرصه هایی طبیعی دارد که از این میزان 50 هزار هکتار مرتع و بقیه جنگلهاي طبیعی و دست کاشت می باشد.
روشتحقیق
با دستیابی به اطلاعات بیش از 1000 زمین لغزش ثبت شده استان و دسته بندي مشخصات آنها و استفاده از عکسهاي هوایی و نقشههاي پایه توپوگرافی و زمینشناسی، نقشه پراکنش زمین لغزشها تهیه گردید.براساس تفسیر این نقشه و اطلاعات گردآوري شده، شاخصهاي ابعاد هندسی زمین لغزشها - طول و عرض - ، نوع کاربري زمین محل وقوع زمین لغزش، نوع فعالیت زمین لغزشها، شیب و ارتفاع و فاصله از نزدیک ترین گسل-ها تهیه و ارائه گردید. ابعاد هندسی زمینلغزشها و نوع کاربري و نوع فعالیت از بانک دادههاي زمینلغزش استخراج گردید ولی فاصله از نزدیک ترین گسلها با پلات کردن پراکنش زمینلغزشها در نقشه تکتونیکی منطقه به دست آمد.
بحث:
عرض و طول تعداد 100 زمین لغزش در محدوده شهرستان کلاله از بانک اطلاعاتی تفکیک گردیده و در دامنههاي 50 متري، هیستوگرام فراوانی آنها ترسیم گردیده است - شکل. - 2عرض متوسط زمین لغزشها برابر 152 متر میباشد که در دامنه بین8 تا700 قرار دارد.بررسی نمودار هیستوگرام نشان میدهد که بیشترین فراوانی مربوط به عرضهاي کمتر از 50 متر است و به طور کلی قریب به 60 درصد زمینلغزشها داراي عرض کمتر از 100 می-باشد. در ادامه، با بررسی نمودار هیستوگرام طول زمینلغزشها بیش از 70 درصد از زمینلغزشها طول کمتر از 100 متر دارند که متوسط طول زمینلغزشها 121 متر میباشد که در دامنه بین 7 تا 650 قرار دارد.
