بخشی از مقاله
چکیده
نماتد انگل حشرات جنس Heterorhabditis در کنترل بیولوژیک آفات از اهمیت ویژهای برخوردار است. با توجه به نقش مهم این عامل بیولوژیکی در کنترل آفات، نگهداری بهینه از آن نیز امری ضروری است. هدف از انجام این تحقیق تعیین دمای بهینه و بستر مناسب برای بقای نماتد انگل حشرات گونه Heterorhabditis bacteriophora در شرایط آزمایشگاهی بوده است. این نماتد روی لارو سن آخر پروانهی مومخوار زنبورعسل، Galleria mellonella L. تکثیر شد.
در این مطالعه، در شرایط آزمایشگاه واکنش لارو سن سوم نماتد انگل حشرات به دماهای صفر، 5، 10، 15، 20 و 25 درجه سلسیوس و بستر نگهداری آب مقطر استریل، ماسه بادی استریل و پنبه استریل در پتریدیشهای پنج سانتیمتری حاوی یک میلیلیتر سوسپانسیون از نماتد به تعداد 100 عدد لارو سن سوم مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که با در نظر گرفتن دما، بستر و زمان نگهداری بیشترین بقا نماتد در دمای 25 درجه سلسیوس و در بستر آب مقطر در هفته اول آزمایش بود.
1 مقدمه
نماتدهای انگلحشرات، برای بسیاری از آفات مهلک و برای موجودات غیرهدف، بیخطر هستند . - Georgis et al., 1991 - این درجهی بالا از بیخطری بدین معناست که برخلاف موادشیمیایی یا حتی Bacillus thuringiensis ، استفاده از نماتدها به ماسک یا تجهیزات ایمنی دیگر احتیاج ندارد و مسائلی مانند زمان استفادهی مجدد، باقیماندهی مواد، آلودگی آبهای زیرزمینی، مواد شیمیایی غیرمجاز و گردافشانی در استفاده از نماتدها مطرح نیست. بیشتر کنترلهای بیولوژیکی برای کشتن نیازمند روزها و هفتهها هستند، اما نماتدها با باکتریهای همزیست خود میتوانند حشرات را در طی 48-24 ساعت بکشند.
در مطالعات میدانی، هیچ اثر سویی بر حشرات مفید یا غیرهدف مشاهده نشده است . - Georgis et al., 1991; Akhurst and Smith, 2002 - نماتدها قابلیت تولید انبوه را دارند و از آنجایی که با تجهیزات شیمیایی کشاورزی استاندارد مانند سمپاشهای متنوع - مدل کوله پشتی، فشاری، مه، الکترواستاتیک، پنکه و هوایی - سازگار است و به تجهیزات کاربردی خاصی احتیاج ندارد. از دیگر دلایلی که به عنوان عوامل کنترل بیولوژیک مورد توجه قرار گرفته اند: دامنه میزبانی وسیع، امکان پرورش در محیط های غذایی مصنوعی، امکان نگهداری در انبار با حفظ خاصیت آلوده سازی، عدم مقاومت در میزبان و بی ضرر بودن احتمالی برای محیط است
با توجه به اهمیت این عوامل در کنترل بیولوژیک آفات، تعیین مناسبترین شرایط دمایی برای حفظ بقای جمعیت نماتدهای انگل حشرات گونه H. bacteriophora در شرایط آزمایشگاه و تعیین بهترین نوع بستر جهت حفظ بقای نماتد مذکور از اهداف تحقیق حاضر قرارگرفت.
.2 مواد وروشها
تهیه مایه تلقیح نماتد
مایه تلقیح اولیه نماتدH. bacteriophora با نام تجاری Larvanem از ایزولههای تجاری متعلق به شرکت هلندی کوپرت Koppert - - استفاده شد. جمعیت اولیه این نماتدها از آزمایشگاه نماتدشناسی گروه گیاهپزشکی دانشگاه شاهد تهیه شد. لاروهای سن چهارم پروانه مومخوار زنبور عسل - Galleria melonella L. - جهت تکثیر نماتدهای انگل حشرات به کار رفته در آزمایشات مورد استفاده بود.
جهت پرورش پروانه مومخوار تعدادی شفیره و حشره کامل این پروانه در ظروف پلاستیکی حاوی موم سیاه به عنوان محل تخمریزی نگهداری شدند. برای بستن درب ظروف از یک پارچه کتانی ضخیم به همراه تور پارچهای به منظور ایجاد تهویه مناسب و همچنین جلوگیری از فرار لاروها استفاده گردید. ظروف پرورش پروانه مومخوار در دستگاه ژرمیناتور GER SET 550 G با شرایط دمای 25±1 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی65±5 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و هشت ساعت تاریکی نگهداری شدند.
به منظور تکثیر در شرایط آزمایشگاه از پتریدیشهایی با قطر شش سانتیمتر که در کف آن ها کاغذ صافی استریل قرار داده شده بود استفاده گردید. در هر پتریدیش یک عدد لارو سن آخر پروانه مومخوار به همراه یک میلیلیتر از سوسپانسیون نماتد به غلظت 100 لارو سن سوم در میلیلیتر اضافه شد. پتریدیشها در درون دسیکاتور حاوی آب قرار داده شد و در ژرمیناتور با شرایط دمای 25±1 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 65±5 درصد به مدت سه روز نگهداری شدند. سپس لاشه لاروهای آلوده توسط نماتدها به تله وایت - White, 1927 - منتقل شد.
شیشه ساعت در درون پتری دیش نه سانتیمتری محتوی لایه نازکی از آب مقطر مستقر شد و در دسیکاتور داخل ژرمیناتور با شرایط دمای 25±1 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 65±5 درصد و شرایط تاریکی نگهداری شدند . - Nguyen et al., 2006 - بعد از دو هفته لارو گالریا از تله خارج و نماتدهای تکثیر یافته در آن در پتری دیشهای جداگانه جمع آوری گردید. نماتدهای جمع آوری شده در ظروف فالکون حاوی مقداری آب مقطر و اسفنج خرد شده استریل در دمای شش درجه سلسیوس داخل یخچال، جهت استفاده در آزمون زیستسنجی نگهداری و ذخیره سازی شد
آزمون زیست سنجی
تراکم یکسانی از جمعیت نماتد 100 - عدد لارو سن سوم در یک میلی لیتر - به ظروف یکسان - پتریدیشهای پلاستیکی به قطر شش سانتی متر - منتقل شد. هر پتریدیش نماینده یک تکرار بود. تعداد لارو زنده نماتد به عنوان صفت آزمایش در هر پتری دیش شمارش شد. فاکتورهای آزمایش شامل سه سطح بود. فاکتور اول آزمایش شرایط محیطی اعمال شده شامل دما در شش سطح - صفر، 5، 10، 15، 20 و 25 درجه سلسیوس - ، فاکتور دوم نوع بستر نگهداری در سه سطح - آب مقطر، الیاف پنبه و ماسه - و زمان نگهداری جمعیت نماتد در شرایط قید شده در پنج سطح زمانی به مدت پنج هفته بود. آزمایشات به صورت فاکتوریل و براساس طرح آماریکاملاً تصادفی انجام گرفت وآنالیزهای آماری و مرحله تجزیه واریانس با نرمافزار SAS نسخه 9، به صورت فاکتوریل اسپیلت پلات در زمان انجام گرفت. مقایسه بین میانگین تیمارها با استفاده از نرمافزار SAS و بهروش آزمون توکی در سطح آماری 5 درصد انجام شد.
.3 نتیجه گیری
نتایج بدست آمده از مقایسه میانگین درصد بقا نماتد تحت اثر برهمکنش بستر، دما و زمان، نشان داد بیشترین میزان بقا نماتد در هفته اول دمای 25°C و بستر آب مقطر بود. در هفته دوم بیشترین درصد بقا نماتد در دمای 10°C و بستر ماسه بادی بدست آمد. در هفته سوم دمای 15°C و بستر پنبه بیشترین درصد بقا نماتد را به خود اختصاص داد. در هفته چهارم آزمایش بیشترین درصد بقا نماتد در دمای 15°C و بستر آب مقطر بدست آمد. در آخرین هفته از آزمایش بیشترین میزان بقا نماتد در دمای 20°C و بستر آب مقطر بود
جدول-1 مقایسه میانگین درصد بقا نماتد تحت اثر برهمکنش بستر، دما و زمان به روش توکی - α=0/05 -
