بخشی از مقاله
گزارش کاراموزی تولید اجر به روش نیمه اتوماتیک
مقدمه:
آجر نيز از جمله مصالح ساختماني ميباشد كه توليد و عرضه آن بطور قابل ملاحظه‌اي كمتر از ميزان تقاضا در جامعه ميباشد يكي از علل عمدة اين وضعيت سرمايه گذاري نسبتاً بالاي اين صنعت ميباشد .
متأسفانه عليرغم اينكه ساخت ماشين آلات آجر و محصولات همرديف (نظير بلوك، سفال ، و كاشي كف و. . . ) از تكنولوژي بالايي هم برخوردار نيست ولي هنوز وابستگي به ماشين آلات خارجي بويژه براي ظرفيت هاي بالا وجود دارد موضوع سرمايه گذاري نسبتاً بالا بويژه در صورتيكه امكان استفاده از ارز دولتي مقدر نباشد و عدم كارآيي روشهاي كاملاً نسبتي جهت پاسخگويي به نياز جامعه زمينة استفاده از طرحهايي كه ضمن استفاده از امكانات ماشيني و موجود در جامعه وابستگي تكنولوژيكي كمتر و سرمايه‌گذاري كمتري را نياز داشته باشد،
فراهم مي‌سازد. بهمين منظور طرح براساس استفاده از حداكثر امكان ساخت داخل در زمينه ماشين آلات تهيه گرديده و در بخش ديگري از طرح نيز از روش صنعتي خشك كردن خشت استفاده خواهد شد كه البته با ملاحظاتيكه در نظر گرفته شده و در 0صورت اعمال كنترل‌هاي لازم نقاط ضعف روش مذكور برطرف و محصول توليدي از كيفيت لازم و قابل قبول برخوردار خواهد بود. نكته قابل توجه ديگر هزينة حمل بالاي اين محصول ميباشد كه احداث واحدهايي با ظرفيت پائين و مشابه ظرفيت طرح پيشنهادي را توجيه مي‌نمايد اين هزينه براي يك قالب آجر در طي مسافت يكصد كيلومتر 6تا 7 ريال باشد كه كمي بيشتر از قيمت تمام شده طرح ميباشد در حال حاضر هزينه يك قالب آجر كه از نقاط مختلف كشور جهت بازسازي به
مناطق زلزله زده مي‌رسد بين 75 تا 90 ريال است كه عمدتاً مربوط به هزينة حمل ميباشد. تنها نكته‌اي كه در مورد محل اجراي طرح بايستي مورد توجه قرار گيرد، وجود فصول آفتابي در محل احداث طرح ميباشد البته توجه به وضعيت آب و هوايي كشور اين امكان در اكثر نقاط بويژه در مناطق مركزي ، شرقي ، جنوب و جنوب غربي كشور وجود دارد. به منظور جلوگيري از وقفه در توليد نيز كه ممكن است بر اثر اختلافات موقتي جوي پيش مي‌آيد تدابير لازم از جمله انبار موقت خشت خام خشك شده ،انبار محصول و همچنين در نظر گرفتن چهار قميره بصورت رزرو در كوره هوفمن طرح پيش‌بيني گرديده است.
1ـ خلاصه طرح
نام محصول :آجر نماي سفالين
ظرفيت سالانه: 20 ميليون قالب در سال
تعداد روز كار در سال : 270 روز
تعداد شيفت : آماده سازي و عمل آوري مواد 2 شيفت
خشك كن و كوره 3 شيفت
ساعات كار هر شيفت: 8 ساعت
سطح زير بنا: 2281 متر مربع
مساحت زمين: 23200متر مربع
سرمايه گذاري ثابت: 265 ميليون ريال
كل سرمايه گذاري: 284 ميليون ريال
تعداد كاركنان: 61 نفر
قيمت فروش كل: 200ميليون ريال
سود ويژه: 80 ميليون ريال
ارزش افزوده ساليانه: 175ميليون ريال
سرمايه گذاري ثابت سرانه: 3 /4 ميليون ريال
ظرفيت در نقطه سر به سر: 8/10ميليون عدد
نرخ بازده: 30 %
2ـ مطالعات اقتصادي:
2-1 تعريف محصول :
آجر مادة ساختماني سختي است كه از پختن خشت خام بدست مي‌آيد . خشت گلي است كه به آن شكل هندسي داده شده و از مخلوط كردن خاك با آب بدست مي‌آيد . جهت تهية گل آب را در داخل خاك مي‌ريزند و بعد از مخلوط نمودن آن را مالش مي‌دهند بطوريكه دانه‌هاي خاك با آب مخلوط شود مواد خارجي و زائد نظير سنگ ريزه ، ريشه هاي گياهان و … نبايستي در گلي كه براي توليد خشت بكار مي‌رود وجود داشته باشد در زمانهاي قديم براي اينكه كارگران كلية مواد خارجي موجود در داخل گل را پيدا كرده و جدا نمايند صاحب كارگاه مخصوصاً سكه‌هاي پولي را داخل گل مي‌اندازد و كارگران براي اينكه سكه را پيدا كنند بالاجبار مواد خارجي موجود در گل را نيز بيرون مي‌آورند.
اشكال مختلف:
آجر در زمانهاي مختلف در ابعاد متفاوتي ساخته شده و بكار مي‌رفته است. در دوران ساسانيان آجر با ابعاد 7*40*40 سانتي‌متر ساخته مي‌شده است و آجري كه بنام قراقي معروف ميباشد داراي ابعاد 5*20*20 سانتي‌متر ميباشد . آجر مورد نظر در طرح در حالت پخته شده داراي ابعاد 55*105*220 ميليمتر ميباشد كه حدود 20% حجم آن را فضاي خالي (سوراخ) تشكيل مي‌دهد (شكل يك) ابعاد آجر مذكور در حالتيكه بصورت خشت‌تر و خشت خشك ميباشد عبارتند از:
در حالت خشك (ميليمتر): 56*107*224
در حالت خشت‌تر (ميليمتر) : 59*114*239
ساير مشخصات:
وزن آجر مورد نظر در حالت پخته شده درحالتيكه حدود 20% فضاي خالي بصورت سوراخ و حفره در داخل آن ميباشد 8/1 كيلوگرم خواهد بود. قدرت تحمل فشار اين نوع آجر بايستي حداقل حدود 120 كيلوگرم بر سانتي‌متر مربع باشد . رنگ آجر توليدي متناسب با حداكثر دماي پخت و همچنين تركيبات خاك مي‌تواند بصورت قرمز يا سفيد باشد.
استاندارد آجر :
آجر توليدي مطابق استاندارد شمارة 7 مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران توليد خواهد شد. ويژگيهاي آجر مورد نظر در قسمت (4-2) استاندارد فوق الذكر آمده است.
2-2 موارد مصرف و كاربرد:
آجر توليدي كه از كيفيتي مناسب و قابل قبول برخوردار است مي تواند در ساخت ساختمانهاي مسكوني، تجاري و صنعتي و بعنوان آجر نما مورد استفاده قرار گيرد.
2-3 كالاي رقيب جانشين :
با توجه به تنوع مصالح ساختماني مي توان عمدتاً از آجر معمولي (فشاري) ،سنگ سيمان سفيد و رنگي و پوششهاي فلزي (ورقهاي فولادي و آلومينيومي رنگي) بعنوان كالاهاي رقيب و يا كالاهائي كه بعضاً جانشين آجر نما خواهد شد نام برد. كاربرد هر يك از مصالح فوق به فاكتورهاي متعددي نظير ، جنس بدنه ساختمان و طراحي اوليه، دسترسي بيشتر به يكي از مصالح فوق نسبت به ساير مصالح ، نوع ساختمان از نظر صنعتي ، تجاري يا مسكوني بودن ، كيفيت مورد انتظار : قيمت هر يك از مصالح فوق و بعبارت ديگر قدرت خريد افراد مختلف بستگي دارد، با توجه به اين موضوع كه قيمت سنگ و پوششهاي فلزي در مقايسه با آجر بالا ميباشد و كيفيت پوششهاي سيماني و طول عمر آن در مقايسه با آجر بسيار كمتر مي باشد مي‌توان از آجر نما بعنوان يكي از مصالح ساختماني كه از نظر قيمت و كيفيت در مجموع مناسب‌تر از ساير مصالح ميباشد نام برد؛
2-4 قيمت فروش:
در حال حاضر بازار براي آجر نما نيز همانند برخي كالاهاي ديگر قيمتهاي متفاوتي وجود دارد ، قيمت فروش اين كالا بصورت دولتي 900 ريال ودر بازار آزاد متناسب با كيفيت آن 250 ريال براي هر عدد آجر نيز مي‌رسد قيمت تمام شده آجر در طرح 850 ريال و قيمت فروش آن 950 ريال پيش‌بيني شده است.
مقايسه قيمت فروش آجر نما با ساير محصولات مشابه به بطور مجرد و به تنهايي معقول و منطقي نمي باشد و در حقيقت با توجه به اينكه نماي ساختماني (روكار) با بدنه ساختمان (توكار) مستقيماً ارتباط دارد اين مقايسه به مقايسه يك واحد از ساختمان مثلاً يك متر مربع از ساختمان هاي مختلف با نماي مختلف باز مي‌گردد كه در حالتهاي متفاوت نتايج متفاوتي بدست مي‌دهد.
3- برسيهاي فني:
3-1- تكنولوژي هاي مختلف :
- تكنولوژي ساخت خط توليد و تجهيزات آجر در اكثر كشورهاي جهان اعم از كشورهاي پيشرفته و يا در حال توسعه وجود دارد، در حال حاضر در كشور خطوط توليد نصب شده عمدتاً از آلمان غربي ، تعدادي از ايتاليا و تعدادي نيز از اروپاي شرقي از جمله يوگوسلاوي و تعدادي نيز ساخت داخل ميباشد .
با توجه به برتري تكنولوژي آلمان غربي نسبت به ايتاليا و كشورهاي اروپاي شرقي نسبت به اروپاي غربي انتخاب تجهيزات ساخت آلمان غربي براي ظرفيت 60 ميليون قالب در سال به بالا ‚ تجهيزات ساخت ايتاليا براي ظرفيت 45 ميليون قالب، تجهيزات ساخت كشورهاي اروپاي شرقي براي ظرفيت 30 ميليون قالب در سال و تجهيزات ساخت داخل براي ظرفيت 20 ميليون قالب در سال مناسب ميباشد.
3ـ2 بررسي روشهاي مختلف توليد :
توليد آجر نما در دو بخش صورت مي‌گيرد . بخش اول شامل آماده سازي و عمل آوري گل تبديل آن به شمش گل و بخش دوم شامل برش شمش به آجر خام، خشك كردن آجر خام و پخت آن ميباشد .
3-2-1- آماده سازي و عمل آوري گل و تبديل آن به شمش گل:
در اين بخش خاك به ذرات ريز تبديل شده، در صورت دارا بودن ريشه گياهان، اين قبيل ناخالصي‌ها از آن جدا شده و به ميزان 30-28 درصد به آن آب اضافه شده و گلي هموژن و يكنواخت حاصل مي‌گردد. كه پس از خروج از دستگاه اكسترودر و در برش داده مي‌شود . در عمل مراحل مختلف عمل آوري به نوع خاك ، وجود ناخالصي هاي نظير شن و ماسه ، ريشه گياهان و وجود ناخالصي‌ها و مواد نظير سنگ آهك و …. در خاك بستگي دارد . برحسب خصوصيات خاك مصرفي مي‌توان در خطوط مختلف توليد كه در آن تجهيزات مختلفي را به كار رفته استفاده نمود. جهت تشريح بيشتر موضوع تجهيزات و وسائلي كه در يك خط توليد آجر مورد استفاده قرار مي‌گيرد را معرفي نموده و سپس خطوط مختلف توليد و خصوصيات هر يك از آنها را بيان مي‌نمائيم.
3-2-1-1 تجهيزات و وسائل مختلف:
در شكل شماره 2 تصوير تجهيزات مختلف مورد مصرف در خط توليد آجر نشان داده شده است ،ذيلاً به معرفي خصوصيات هر يك از ا ين دستگاه ها مي‌پردازيم .
الف ـ نقاله: شكل شماره 1و 2 شكل مذكور دو نوع نقاله را نشان مي‌دهد . نقالة نوع اول ،نقاله لاستيكي ،صاف ميباشد .شيب اين نقاله مي‌تواند تا 30 در جه بوده و با ظرفيت حمل بار از 30 تا 60 متر مكعب در ساعت ساخته مي‌شود . نقاله شماره 2، نقالة لاستيكي با غلطكهاي جانبي بوده و مقطه آن به صورت V و مقعر مي باشد. اين نقاله ها تا شيب 20 درجه مي توانند مورد استفاده قرار گيرند. و باظرفيت حمل بار از 35 متر مكعب تا 150 متر مكعب در ساعت ساخته مي‌شود.
ب - دستگاههاي اكسترودر: شكل شماره 3 دستگاه اكسترودر را نشان مي‌دهد اين دستگاه گل را به صورت متراكم درآورده و به شمش با مقطع مورد نياز خارج مي‌سازد.
ج - مخلوط كن دو محوره: در اين دستگاه آب به خاك اضافه شده و مخلوطي هموژن يا پلاستيسيتة لازم را فراهم مي‌گردد.
اين دستگاه تحت شمارة 4 نشان داده شده است.
د- باكس فيدر : باكس فيدر دستگاهي است كه با خريد و نصب آن سه هدف دنبال مي‌شود:
1ـ خاك مورد نياز جهت مصرف 30 تا 40 دقيقه در آن ذخيره شده و به اين ترتيب از قطع جريان مواد جلوگيري ميكند.
2ـ خط توليد را با جريان يكنواختي تغذيه نموده و به اين ترتيب از فشار به دستگاهها جلوگيري مي‌نمايد .
3ـ امكان اسپري نمودن آب بر روي خاك را امكان پذير مي‌سازد و به اين ترتيب به عمل آوري گل كمك ميكند .
هـ ـ آسياب غلطكي : آسياب غلطكي كه شماره 6 آنرا نشان مي‌دهد به خرد كردن كلوخه‌ها و تبديل آن به خاك يا ذراتي با ابعاد حداكثر چند ميليتر قبل از وارد شدن به مخلوط كن كمك ميكند وبه اين ترتيب عمل آوري خاك را بهتر مي‌سازد و به اين منظور فاصله بين دو غلطك را برحسب نوع خاك مصرفي از 3 تا 5 ميلمتر تنظيم مي‌نمايند .
در صورتيكه در خاك مصرفي موادي نظير سنگ آهك وجودداشته باشد به منظور خرد نمودن و پودر نمودن اين گونه مواد كه وجود آنها به صورت كلوخه خرد نشده منجر به فرسودگي و خرد شدن آجر پس از مصرف در اثر جذب آب مي گردد. استفاده از آسياب غلطكي ضروريست .
دستگاه اكسترود همراه با مخلوط كن دو محوره و پُمپ تخليه:
شماره 7 اين دستگاه را نشان مي‌دهد . اين دستگاه پس از مخلوط نمودن گل آنرا به صورت تكه‌ها ي گل درآورده و در محفظة خلاء كه توسط پمپ خلاء ايجاد مي‌شود مي‌ريزد تا پس از تخليه هواي موجود در گل توسط قسمت پائين دستگاه كه اكسترودر ميباشد متراكم شده و به صورت شمش از دستگاه خارج مي‌شود.
زـ خرد كننده: شماره 8 دستگاه خرد كننده را نشان مي‌دهد مكانيزم اين دستگاه به گونه‌اي است كه علاوه بر خرد كردن كلوخه‌ها مواد سخت داخل خاك كه تا سه موس سختي دارند، تكه‌هاي سنگ را از خاك جدا نموده و از خط خارج مي‌سازد
ح - مخلوط من يا سرند : دستگاه مخلوط كن يا سرند(شماره 9) هنگامي مورد استفاده قرار مي‌گيرد كه در داخل خاك ريشة گياهان و از اين قبيل مواد وجود داشته باشد. كلية تجهزات فوق بجز خرد كن و مخلوط كن يا سرند در داخل كشور ساخته مي شود.
3-2-1-2 خطوط مختلف توليد با توجه به خاك مصرفي:
برحسب نوع خاك مصرفي و وجود ناخالصي هايي نظير تكه سنگ ، ريشة گياهان و همچنين توان سرمايه گذاري ،خطوط مختلفي متشكل از تجهيزات مختلف مي‌توانند مورد استفاده قرار مي‌گيرند . طي صفحات بعد هفت خط مختلف عمل آوري گل نشان داده شده است موارد كاربرد هر يك از خطوط فوق عبارتند از :
خط شماره 1:
اين خطوط مركب از يك نقاله لاستيكي مقعر ، يك دستگاه مخلوط كن ، يك دستگاه نقالة ديگر جهت انتقال مخلوط‌كن به دستگاه اكسترودر و يك دستگاه اكسترودر ميباشد . اين خط توليد زماني مي‌تواند استفاده قرار گيرد كه خاك مصرفي كاملاً مناسب و بدون ناخالصي‌ها يي نظير شن و ماسه و ريشة درخت بوده و مستلزم تغذيه مداوم خاك به داخل نقاله ميباشد.
خط شماره 2:
در خط شماره دو كه مشابه به خط شمارة يك باكس فيدر اضافه شده كه جريان يكنواخت خاك به خط توليد و همچنين جلوگيري از وقفه در خط باعث مي‌شود.
خط شمارة 3:
در خط شماره 3 براي خاكهايي كه در داخل آنها كلوخه و شن وجود دارد مورد استفاده قرار مي‌گيرد در اين قسمت نسبت به خط شمارة 2 يك دستگاه آسيات غلطي اضافه شده است كه قبل از دستگاه مخلوط كن قرار گرفته و با تنظيم فاصلة دو غلطك خاك را به نرمي مورد نظر مي‌رساند.
خط شمارة 4 :
در خط شماره 4 بجاي دستگاه اكسترودر خط شماره 3 در نظر گرفته شده بود يك دستگاه اكسترودر وكيوم دار كه مخلوط كن نيز بهمراه دارد در نظر گرفته شده است. اكسترودر همراه با پمپ تخليه و مخلوط كن فوق الذكر منجر به افزايش كيفيت شمش گل خروجي خواهد شد بطوريكه كيفيت آن را به كيفيت مطلوب خواهد رسانيد .
خط شماره 5 :
با اضافه شدن يك دستگاه خرد كن به خط شماره 4، به خط شمارة 5 مي‌رسيم اين خط بايستي زماني مورد استفاده قرار گيرد كه خاك همراه ناخالصيهاي نظير ماسه، تكه سنگ، و …. با حداكثر سختي 3 موس باشد.
خط شماره 6 :
خط شماره 6 مخصوص خاكهايي است كه فاقد شن ، ماسه و تكه هاي سنگ بوده ولي همراه با ريشه‌هاي گياهان ميباشد . اين خط همانند خط شماره 4 ميباشد با اين تفاوت كه به جاي مخلوط كن سادة دو محوره از مخلوط كن سرند دار استفاده شده است.
خط شماره 7 :
خط كاملي است كه براي خاكهائي كه سخت بوده و داراي ناخالصيهايي نظير شن، ماسه ، تكه‌هاي سنگ، سنگ آهك ريشه‌هاي گياهان ميباشد مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
خط توليد انتخاب شده در طرح:
با توجه اينكه طرح به صورت تيپ تهيه مي‌شود بايستي خط توليدي انتخاب شود كه پاسخگوي نياز مناطق و محلها و خاكهاي مختلف باشد، بهمين دليل و با فرض اينكه خاك مورد مصرف بدون ريشه‌هاي گياهان و درختان باشد خط شماره 5 در نظر گرفته شده است. از مخلوط كن سرندار بجاي مخلوط كن معمولي وجود دارد در غير اين صورت خاكهاي رس كشور از عمق 50 سانتي متر سطح زمين به پائين فاقد ريشه‌هاي گياهان ميباشد.
مراحل مختلف توليد با خط شمارة 5 عبارتند از:
1- عمل خاك توسط لودر از محل دپو خاك به محل باكس فيدر
2- ريزش خاك از باكس فيدر بر روي نقاله اول
3- حمل خاك توسط نقاله به «خرد كننده»
4- خرد شدن اولية خاك توسط «خرد كننده» و جدا شدن تكه‌هاي سنگ
5- ريزش خاك به داخل نقالة دوم
6- انتقال خاك توسط نقاله دوم به آسياب غلطكي
7- آسياب كردن نهايي خاك و تبديل آن به ذرات ريز
8- ريزش خاك به داخل نقالة سوم
9- انتقال خاك توسط نقاله سوم به داخل مخلوط كن
10- اضافه شدن آب به خاك و مخلوط شدن آن توسط مخلوط كن
11- ريزش مخلوط حاصله به داخل نقاله چهارم
12- انتقال توسط نقاله چهارم به داخل اكسترودر وكيوم دار و مخلوط‌كن دار.
13- مخلوط كردن مجدد و تكه تكه كردن گل، ريختن به داخل محفظه خلاء، تخليه هواي موجود در گل، متراكم شدن توسط اكسترودر و خروج گل به صورت شمش از دستگاه اكسترودر.
در صورتيكه خاك رس مورد استفاده فاقد ناخالصيهاي سخت نظير ماسه، خرده سنگ باشد مي‌توان دستگاه خرد كن را حذف نمود كه همزمان نقاله بعد از اين دستگاه نيز حذف خواهد شده و در نتيجه در سرمايه گذاري صرفه‌جويي بعمل خواهد آمد ، بويژه آنكه اين دستگاه تنها دستگاهي خواهد بود كه در طرح خارجي منظور شده و با حذف آن ساير ماشين آلات از داخل قابل تأمين خواهند بود و از مورد نياز سرمايه گذاري طرح به صفر خواهد شد.
3-2-2 برش شمش گل، خشك كردن و پختن آجر خام:
پس از توليد گل توسط دستگاه اكسترو در ، شمس گل حاصله بر روي نقاله قرار گرفته و به طرف دستگاه برش حركت مي‌نمايد و به ابعاد مورد نظر برش داده مي‌شود در اين مرحله خشتهاي خام معيوب بر روي نقاله قرار داده شده و مجدداً به مخلوط كن قبل از دستگاه اكسترودر وارد مي‌شود.
3-2-2-1- خشك كردن خشتهاي خام:
خشك كردن خشتهاي خام با روشهاي متفاوتي وجود دارد. استفاده از خشك كن اتاقكي ، خشك كن تونلي و فضاي باز از روشهاي متعارف و معمول براي اين كاري مي‌باشند . در روش خشك كن اتاقكي، خشتهاي خام پس از برش بطور اتوماتيك به دستگاهي بنام فينگر كار كه قفسه، قفسه بوده و معمولاً داراي 14 طبقه بوده و هر طبقه با ظرفيت 4 رديف پالت و ظرفيت هر پالت 18 عدد آجر ميباشد منتقل مي‌شود. پس از پرشدن فينگر كار توسط ترانسفر كار به خشك كن هاي اتاقكي كه معمولاً به صورت واحدهاي دو اتاقكي و با ظرفيت هر
اتاقك 12 فينگر كار ميباشد منتقل مي‌شود. پس از خشك شدن فينگر كار مجدداً توسط ترانسفركار به محل تخليه عمل شده و آجرها به طور اتوماتيك بر روي نوار نقاله تخليه مي‌شوند.
در روش خشك كن تونلي خشتها بر روي قفسه‌اي قرار گرفته و بر روي نقاله داخل خشك كن تونلي كه بطور پيوسته در حركت ميباشد قرار بگيرد در روش استفاده از فضاي باز خشك شدن خشتهاي تر با استفاده از انرژي خورشيدي و حرارت آفتاب صورت مي‌گيرد . در اين روش خشتهاي خام پس از برش بر روي واگن چيده شده توسط يدك كش به محوطه اي كه
ويژة اين كار در نظر گرفته شده و توسط كارگر تخليه و چيده شده و توسط حرارت آفتاب و وزش باد خشك مي‌شوند. در اين روش پس از اينكه خشتها تا حدودي خشك شدند جهت صرفه‌جويي در فضا، ممكن است تا چندين رديف بر روي همديگر چيده شوند. محاسبات طرح بر اساس زمان فعاليت و ماه (270 روز، باستثناي زمستان) در نظر گرفته شده است. اين روش در حال حاضر در بسياري از مناطق كشور بويژه مناطق كويري و مركزي ، شرقي، غربي، و جنوبي كشور مورد استفاده قرار مي‌گيرد. گرچه با توجه به اينكه در اين روش شرايط
محيطي همانند روش خشك كن اتاقكي و تونلي تحت كنترل نمي‌باشد كيفيت خشتهاي خشك شده همانند كيفيت خشتهاي خشك شده توسط روشهاي فوق نمي‌باشد ولي با اعمال كنترل در حمل و نقل خشتهاي تر ، آموزش كارگران تخليه كننده و نظافت محوطة خشك كن و كنترل كيفيت و كنار گذاردن آجرهايي كه داراي عيب و نقص‌هايي نظير ، ترك خوردگي له شدگي، خم شدگي و ناصافي هستند مي‌توان به كيفيت قابل قبولي دست يافت از طرفي با توجه به اينكه استفاده از روشهاي خشك كن اتاقكي و تونلي بطور قبل ملاحظه‌اي حجم سرمايه گذاري را افزايش مي‌دهد و همچنين اين موضوع كه كيفيت آجرهاي توليدي توسط روش خشك كن آفتابي قابل قبول ميباشد لذا اين روش انتخاب گرديده است.
3-2-2- پختن خشتهاي خام:
درجه حرارت براي پخت آجر بستگي نه نوع خاك و مقدار عناصر معدني موجود در خاك دارد . اكسيد آلومينيوم AL2O3 در گرماي 2050 درجة ذوب مي‌گردد در صورتيكه گرماي ذوب شدن سيليكات آلومينيوم AL2O3Sio2 ، 1750 درجه سانتي‌گراد ميباشد هر چقدر مقدار عناصر گدازآور در خاك بيشتر باشد بهمان نسبت درجة ذوب شدن آن پائين مي‌آيد . عناصري مانند كربنات كلسيم و كربنات سديم در جه حرات خاك را حتي از 800 در جه سانتي‌گراد و نيز پائين‌تر مي‌آورند . در صورتيكه آجر مرغوب باشد در جه حرارت پخت آن 900 تا 1200 درجه ميباشد . وضعيت خشت در مراحل مختلف به اين ترتيب است كه در دماي 100 تا 150 درجه خشت معمولاً خشك مي‌شود. در دماي 500 تا 700 درجه خشت آب شيميايي خود را از دست مي‌دهد و در درجه حرارت 900 تا 1200 در جه آجر مي‌پزد . روشهاي مختلفي براي پخت آجر مورد استفاده قرار مي‌گيرد عبارتند از:
استفاده از كوره آجر پزي با آتش ثابت و آجر ثابت
استفاده از كوره آجر پزي با آتش رونده و آجر ثابت
استفاده از كوره آجر پزي با آجر رونده و آتش ثابت
استفاده از كوره آجر پزي با آتش ثابت و آتش ثابت
اين قبيل كوره‌ها كه در اغلب روستاها و يا حاشيه شهرها بچشم مي‌خورد بسيار متداول بوده، و كوره‌هاي رايج و سنتي ايران از اين نوع ميباشد، اين قبيل كوره‌ها به كورة چاهي نيز معروف مي‌باشند، ساختمان اين كوره‌ها به اين صورت است كه محل كوره بصورت حفرة گشادي است و در روي آن اتاقكي ساخته شده كه محل چيدن آجرها ميباشد حرارت حاصله از احتراق سوخت از سوراخهاي كف كوره به آجرهائي چيده شده و در بالا هدايت يافته و خشتهاي خام را مي‌پزد . نوع آجر اين قبيل كوره‌ها يكنواخت نيست و از پائين به بالا عبارت است:
1ـ آجر جوش 2ـ آجر زرد 3ـ آجر سبز 4 ـ آجر سفيد 5ـ آجر دو رنگ
6ـ آجر قرمز 7ـ آجر نيمه پخته كه در قسمت بالاي مي‌باشند.
استفاده ا ز كوره با آتش رونده آجر ثابت :
اين نوع كوره‌ها اولين بار توسط فردريك هوفمن در آلمان غربي اختراع شد و بنام خود وي كوره هوفمن ناميده شد. اين كوره بصورت اتاقكهاي پيوسته (قميره) و به تعدا بيست الي سي عدد بصورت حلقه‌اي يا مستقيم ساخته مي‌شود ، سوخت توسط سوخت پاشن از لوله‌هاي چدني كه در طاق كوره كارگذارده شده‌اند وارد كوره شده و گرماي حاصل از احتراق آن منجر به پخته شدن خشتهاي خام و تبديل به آجر مي‌شوند. حسن كاركورة هوفمن علاوه بر صرفه جويي در مصرف سوخت نسبت به روش كورة چاهي آن است كه چون خشتها با آهنگ
ملايمي گرم شده و كم كم مي‌پزد موقيعكه شعله به آن مي‌رسد سطح آن عرق نكرده و در نتيجه گرد خاكستري روي آن نمي‌نشيند و آنرا بد نما نمي‌كند ضمناً با توجه به اينكه در سقف كوره معمولاً پنج رديف سوخت پاش قرار گرفته و به اين ترتبي حرارت حاصله از شعله ايجاد شده به طور يكنواخت توزيع مي‌گردد كيفيت پخت بسيار خوب ميباشد . گازهاي حاصله از طريق مجراي كف كوره به مجراي سرسراي ميان كوره منتقل و از طريق دودكش و يا هواكش به بيرون هدايت مي‌شود. در اين طرح كوره‌اي با سي قيمره پيش بيني شده كه مشخصات آن در صفحه‌هاي بعد آمده است.
استفاده از كوره با آتش ثابت و آجر رونده :
در اين نوع كوره كه بنام تونلي معروف است خشتها در حاليكه بر روي واگن چيده شده اند از يك سوي كوره بصورت تونل ساخته شده بسوي ديگر در حركت بوده و در اثر گرماي ناشي از مشعل هايي كه در طول سقف كوره كارگذاري شده‌ند پخته مي‌شوند در اين نوع كوره بديل اينكه منحني پخت آجر قابل كنترل ميباشد كيفيت آجر توليدي بهتر ميباشد، ضمناً با توجه به اينكه در اين نوع كوره‌ها معمولاً از گاز و يا گازوئيل بعنوان سوخت استفاده مي‌گردد . گازهاي خروجي كوره داراي آلودگي كمتري بوده و از آن جهت خشك كردن خشتها در خشك كن استفاده مي‌گردد
مشخصات فني كورة هوفمن (شكلهاي شمارة 3و 4)
توليد هفتگي با احتساب 5% ظرفيت رزرو: 544439عدد
تعداد روز كار در فته: 7روز
توليد روزانه: 77777عدد
ابعاد محصول خشك شده: 56*10*224ميليمتر
ابعاد محصول پخته شده: 55*106*220 ميليمتر
وزن محصول خشك شده: 2 كيلوگرم
وزن محصول پخته شده: 8/1 كيلوگرم
درجه حرارت پخت: 1050-1000درجه‌سانتي‌گراد
زمان پخت: 120ساعت = 5روز
فاصله آتش تا آجرهاي چيده شده در كوره: 40-35 سانتي متر
فاصله بين سوراخهاي سقف (سوراخهاي آتش): 130سانتي متر
تعداد سوراخها در عرض كوره: 5
عرض تونل آتش (كوره): 420 سانتي متر
ارتفاع تونل آتش : (ارتفاع داخلي كوره ): 270سانتي متر
ظرفيت (تعداد آجر ) هر قمير: حدود 15000آجر
طول كوره كه روزانه در آن آجر چيده شده (ويا تخليه) مي‌شود: 253 متر
طول قمير: 520 سانتي متر
تعد قمير كه روزانه در آن آجر چيده (ويا تخليه) مي‌شود: 185/5=
تعداد قمير مورد نياز: 26=5*185/4
تعداد قمير مورد نياز: 4
تعداد كل قمير: 30 قمير
حرارت مورد نياز بازاي هر كيلوگرم آجر پخته شده: حدود450 كيلوكالري
طول كوره (داخلي): 156=78*2
سرعت پيشرفت آتش (متر در ساعت): حدود 24/1
سوخت: مازوت
طول كلي كوره: متر83
عرض كلي كوره: متر6 /16
كوره انتخاب شده در طرح:
انتخاب كوره به ملاحظات بستگي دارد اين ملاحظات عبارتند از :
تناسب كوره پخت با روش مورد استفاده در مرحله قبل از آن يعني مرحله آماده سازي مواد و روش خشك كردن خشت تر
حجم سرمايه گذاري
دررسترس بودن نيروي متخصص
درجه و ميزان وابستگي
با توجه به اينكه استفاده از كورة چاهي كاهش كيفيت آجر توليدي را به همراه خواهد داشت و از طرف ديگر استفاده از كوره تونلي حجم سرمايه گذاري و هزينه هاي تعميرات و نگهداري را افزايش داده و به لحاظ نياز به آهن آلات و آجر و سيمان نسوز وابستگي بيشتر را موجب خواهد شد لذا كورة هوفمن كه كاملاً امكان ساخت آن در داخل كشور وجود دارد انتخاب گرديده است. كورة هوفمن مذكور بايستي قمير(26 قمير معادل ظرفيت طرح و 4 قمير بعنوان رزرو) و به صورت دو سالن موازي با يكديگر پيش‌بيني شده بطوريكه ليفت تراك بتواند پالت هاي حامل خشت خام را مستقيماً به داخل كوره و به محل چيدن آجرها در كوره حمل نمايد .
3-3 شيوه‌هاي كنترل توليد محصول و نقاط كنترل در خط توليد :
كنترل‌هايي كه بايستي از ابتدا تا انتهاي خظ توليد صورت گيرد عبارتست از:
الف ـ كنترل مواد اوليه از نظر تطابق مشخصات شيميايي و فيزيكي با مشخصات استاندارد
ب ـ كنترل خشت خام و خروجي از اكسترو در از نظر :
- ميزان آب (درصد مرطوبيت)
- نداشتن ذرات درشت
- هموژن بودن و عدم وجود ذرات آب نديده (كلوخ) در آن
ج ـ كنترل خشتهاي خشك شده از نظر تركيدگي ، خميدگي و ناصافي
دـ كنترل آجر پخته شده از نظر رنگ، استحكام (تحمل فشار) تركيدگي ، خميدگي و ناصافي
الف: كنترل مواد اوليه از نظر تطابق ويژگيهاي شيميائي و فيزيكي با مقادير استاندارد:
به منظور كنترل مواد اوليه (خاك رس) مي‌توان از استاندارد شماره 1162 استفاده كرد در استاندارد مذكور در مورد نمونه برداري ويژگيهاي شيميايي و فيزيكي و روش آزمايش شيميايي و تعيين گاز كربنيك، انيدريد سولفوريك و اندازه گيري كروزن، همچنين روش آزمون فيزيكي شامل اندازه گيري دانه‌بندي، روش تعيين پلاستيسيه ، اندازه گيري نقطه ذوب روش تعيين انقباض آمده است.
ب: كنترل خشت خروجي از اكسترودر:
خشت خروجي از اكسترودر بايستي از نظر ميزان آب و نداشتن ذرات درشت و هموژن بودن و عدم وجود ذرات آب نديده و كلوخ در ان كنترل شود. ميزان آب شمش خروجي از اكسترودر مي‌تواند بين 15 تا 28 درصد باشد مقدار دقيق آن با توجه به نوع خاك، ويژگيهاي خط توليد و دستگاه اكسترودر با مشاوره با سازنده دستگاهها و تجهزات درصد بهينه انتخاب و بايستي در همان حد نگهداري شود ذرات درشت بالاتر از يك ميلميتر بويژه بصورت آب نديده (كلوخ) به هيچ وجه نبايستي در شمش گل اكسترودر شده ديده مي‌شود.
ج: كنترل كيفيت خشتهاي خشك شده:
خشتهاي خشك شده بايستي مورد بازرسي چشمي قرار گرفته وخشتهايي كه داراي تركيدگي، خميدگي و ناصافي ميباشد جدا شده و به ابتداي خط توليد برگردانيده شود.
د ـ كنترل كيفيت آجر پخته شده:
كنترل كيفيت آجر توليدي به منظور بدست آوردن مشخصات آن و به منظور تطابق با حدود استاندارد صورت مي‌گيرد . برحسب نتايج حاصله از اين كنترل بايستي كنترلها در خط توليد به گونه‌اي صورت گيرد كه محصول خروجي نهايي مظابق استاندارد شماره 7 باشد.
در اين شماره استاندارد ابتدا انواع آجر براساس چهار عامل زير تقسيم بندي گرديده است:
1ـ روش توليد 2ـ نوع مصرف 3ـ كيفيت 4ـ شكل
سپس در مورد نمونه برداري (تعداد نمونه‌ها، اصول نمونه‌برداري، روش نمونه برداري و علامت‌گذاري نمونه‌ها) و همچنين در مورد ويژگيهاي آجر مهندسي مرغوب ويژگيهاي آجر نما ومعمولي ، ويژگي آجر با كيفيت مناسب براي مصارف داخلي ، همچنين روش آزمون ، مشخصاتي كه لازم است كنترل شوند نظير مشخصات زير توضيح داده شده است :
-ابعاد -تحدب و تعقر - مقاومت فشار - جذب آب - شوره‌زدگي
3-4-1 مشخصات مواد اوليه از نظرنوع :
مواد اوليه مصرفي تنها خاك رس ميباشد كه در مورد ويژگيهاي آن در قسمت 3-3 توضيح داده شده و از تكرار آن خودداري مي‌شود.
