بخشی از مقاله
*** این فایل شامل تعدادی فرمول می باشد و در سایت قابل نمایش نیست ***
ارزیابی بکارگیری سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت زمانگرا TDABC و مقایسه با روش سنتی
چکیده
حسابداری بهای تمام شده را می توان به عنوان بازوی مدیریت جهت برنامهریزی و کنترل عملیات و فعالیتهای اقتصادی سازمان تلقی کرد. سیستم حسابداری بهای تمام شده سنتی دیر زمانی است که ظرفیت و قابلیت پاسخگویی به نیازهای مدیریت نوین و کمک به حل مسئله در محیطهای سازمانی جدید را از دست داده است. آثار ناشی از تغییرات تکنولوژیک، تشدید رقابت و تغییرات سریع در انتظارات و خواستههای مشتریان، جهانی شدن تجارت وتغییرات ساختاری که در نگرش مدیریت و الگوهای سازمانی پدید آمده است ، مجموعا موجب شده است که دست اندرکاران و صاحب نظران دانش و حرفه حسابداری مدیریت در بخشهای آکادمیک و حرفهای با در هم آمیختن جنبههای نظری و کاربردی مفاهیم حسابداری مدیریت به ابداع روشها و تکنیکهایی برای پاسخگویی به نیازهای جدید سازمانها و مدیران بپردازند.
یکی از اهداف اساسی تحقیق حاضر تهیه اطلاعات صحیح، مربوط و به موقع بهای تمام شده محصولات و شناسایی ظرفیت استفاده شده و بلا استفاده در مجتمع تولیدی صنعتی دنا صنعت یاسوج می باشد. از اهداف دیگر تحقیق حاضر شناسایی و معرفی مبناهای مناسبی برای تعیین قیمت لوله و ارائه راهکارهای مناسب در مورد استقرار سیستم TDABC در شرکت دنا صنعت می باشد. در این تحقیق با مقایسه بهای تمام شده هرمتر لوله به روش هزینه یابی برمبنای فعالیت زمان
گرا TDABC و روش فعلی چون t در سطح احتمال یک درصد معنی دار شده است بنابراین با اطمینان 99 درصد می توان گفت که بین محاسبه هزینهها در سیستم هزینهیابی بر مبنای فعالیت زمان گرا TDABC با سیستم هزینهیابی سنتی (روش فعلی) در مجتمع تولیدی دنا صنعت یاسوج اختلاف معنیداری وجود دارد و پیشنهاد می شود که شرکت جهت شناسایی ظرفیتهای کارخانه و بهره وری بیشتر در کارخانه و اتخاذ تصمیم گیریهای صحیح مدیریتی، سیستم TDABC را در شرکت اجرا نموده و از نتایج آن در تصمیم گیریهای خود استفاده نماید.
مقدمه
سیستم متداول هزینه یابی بر مبنای فعالیت یکی از مهمترین پدیده های نوینی می باشد که باعث ظهور انقلاب در زمینه محاسبه بهای تمام شده محصولات و خدمات شده است این روش در دهه 1980 توسط کپلن و کوپر (1988) و جانسون (1988) معرفی شد. روش فوق در ابتدا به طور گسترده در بسیاری از صنایع و کشورها حتی در ایران بکار گرفته شد،اما اجر ای این سیستم برای بسیاری از سازمان ها ، به دلیل هزینه های بالای مصاحبه و بررسی نظرات افراد برای الگو و مدل هزینه یابی بر مبنای فعالیت ،استفاده از تخصیص های زمانی ذهنی و پر هزینه ، مشکلات در بروز رسانی ، امری دشوار به شمار می رود . جهت رفع برخی از مشکلات سیستم متداول هزینه یابی بر مبنای فعالیت ، هزینه یابی بر مبنای فعالیت زمان گرا(( TDABC در سال 2004 توسط آقایان کپلن و اندرسون معرفی شد و در کتاب جدید خود نیز که در سال 2007 تحت همین عنوان منتشر شد ، آن را با جزییات بیشتر تشریح کردند.
روش هزینه یابی بر مبنای فع الیت زمان گرا به طور عمده مبتنی بر استفاده از محرک زمان بوده و روش اجرایی آن بسیار متفاوت از مراحل اجرایی روش متداول هزینه یابی بر مبنای فعالیت است . سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت زمان گرا بر خلاف سیستم متداول هزینه یابی بر مبنای فعالیت ، در مرحله اول فعالیت ها را شناسایی نمی کند و هزینه های مربوط را به فعالیت ها تخصیص نمی دهد بلکه در این روش مدیریت ابتدا به طور مستقیم منابع مورد نیاز را برای هر موضوع هزینه (کالا ، خدمات ، مشتری ...) پیش بینی می کند . بجای اینکه بر اساس مصاحبه از کارکنان یا ارائه پرسشنامه به آنان زمان انجام فعالیتها را مشخص سازند ، منابع هزینه را بر اساس معادله زمانی تعیین و به طور مستقیم و خودکار به فعالیت ها و عملیات انجام شده تخصیص می دهند.
بیان مساله تحقیق
سوال محقق در تحقیق حاضر این است که :
آیا در شرکت دنا صنعت یاسوج، جهت محاسبه بهای تمام شده هر متر لوله و فراهم آوردن اطلاعات مفید برای تصمیمگیری بین روش هزینهیابی بر مبنای فعالیت زمانگرا (TDABC) باروش فعلی شرکت اختلاف معناداری وجود دارد؟
فرضیه تحقیق:
بین محاسبه هزینه ها در سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت زمان گراTDABC با روش هزینه یابی سنتی (فعلی) در مجتمع تولیدی صنعتی دنا صنعت یاسوج اختلاف معناداری وجود دارد.
روش جمع آوری داده ها
روش گرد آوری اطلاعات در این تحقیق مبتنی بر مصاحبه و عملیات میدانی بوده و با مراجعه حضوری و بررسی اسناد و مدارک واقعی موجود در مجتمع تولیدی دنا صنعت یاسوج می باشد.
روش تجزیه و تحلیل دادهها
محقق پس از گردآوری اطلاعات مربوط به بهای تمام شده محصولات تولید شده در شرکت دنا صنعت یاسوج به روش سنتی وسیستم TDABC با استفاده از نرم افزارSPSS آنها را مورد آنالیز قرارداده است . آزمون مورداستفاده در این تحقیق آزمون T دونمونه ای مستقل می باشد.
فرمول آزمونT استودنت به صورت زیر است :
جامعه آماری
مجتمع تولیدی صنعتی دنا صنعت کلیه محصولات تک جداره خود را بر اساس دو نوع ماده اولیه پلی اتیلنی PE80 و PE100 و با استفاده از ماشین آلات این مجتمع که از تکنولوژی روز شرکت کراسمای آلمان می باشد تولید می نماید. با توجه به تنوع تولید انواع لوله با اقطار مختلف در مجتمع تولیدی دنا صنعت یاسوج، بنابراین تمام ی خطوط تولید مجتمع تولیدی صنعتی دنا صنعت یاسوج به عنوان جامعه آماری تحقیق مد نظر قرار می گیرد.
یافته های پژوهش
مدل TDABC ، مرحله تعریف فعالیت را حذف می کند و در نتیجه نیازی به تخصیص هزینهها به فعالیتهای چندگانه ندارد و در مقایسه با روش سنتی هزینهیابی نیازی به تخصیص هزینههای تبدیل به محصولات بر اساس مواد و یا دستمزد مستقیم نمی باشد و در عمل از معادلاتی که مستقیما و به گونه اتوماتیک هزینه های منابع را به فعالیت ها و معاملات انجام شده تخصیص می دهد، استفاده می نماید.
مدل TDABC فقط دو پارامتر را برآورد می کند:
نرخ هزینه ظرفیت برای دایره و استفاده از ظرفیت در هر تراکنش پردازش شده در دایره و هردو پارامتر می توانند بطور ساده و مستند برآورد شوند و نرخ هزینه ظرفیت از فرمول زیر بدست می آید:
برآورد هزینه های دایره
هزینه منابع عرضه شده به یک دایره، از چندین مورد زیر تشکیل می شود :
· هزینههای کارکنان - شامل هزینههای دستمزد مستقیم و هزینه های مربوط به حقوق و دستمزد از قبیل مالیات، بیمه درمانی و مزایای بازنشستگی
· هزینههای سرپرستان - حقوق و دستمزد مستقیم و مزایای مربوط به آنان
· هزینههای غیر مستقیم - حقوق و دستمزد ، مزایای غیرمستقیم کارکنان و سرپرستان و دوایر پشتیبانی از قبیل آنهایی که در دایره کنترل کیفیت و برنامه ریزی خدمت می کنند.
· هزینههای فضا - شامل هزینههای عرضه محل به کارکنان و سرپرستان آنها و تجهیزات
· سایر هزینههای غیرمستقیم و منابع پشتیبانی - سهم هزینها از دایره های پشتیبانی مانند هزینه دایره منابع انسانی، مالی و سیستمهای اطلاعاتی
در مجتمع تولیدی دنا صنعت یاسوج هزینه ظرفیت عرضه شده در دایره تولید شامل کلیه هزینه های دستمزد مستقیم تولید و سربار ساخت به شرح جدول 1 بر اساس صورتهای مالی می باشد.
ظرفیت عملی منابع عرضه شده
جهت محاسبه مخرج کسر ، ظرفیت عملی دایره ( سازمان ) مورد مطالعه باید تعیین شود . این کار با استفاده از روش های زیر امکان پذیر است:
- 1 به عنوان یک قاعده سر انگشتی، می توان در حدود % 80 تا % 85 ظرفیت نظری را معادل ظرفیت عملی قرار داد. به عنوان نمونه اگر کارمندی یا ماشین آلاتی در هر ماه می تواند معادل 166 ساعت کار کند ، ظرفیت عملی در حدود 132 ساعت تا 141 ساعت خواهد بود .
در شرکت تولیدی دنا صنعت یاسوج با توجه به اینکه تمامی ماشین آلات و دستگاهای خط تولید به صورت پیوسته و تمام اتوماتیک می باشند و نیروی کار فقط نقش نظارتی و سرپرستی دارد بنابراین تمامی خطوط تولید را به عنوان ظرفیت عملی منابع عرضه شده در نظر می گیریم و با توجه به اینکه این خطوط به صورت سه شیفت یعنی 24 ساعته فعالیت می کنند بنابراین هر یک از خطوط تولید در شبانه روز 24 ساعت فعالیت می کند و شروع فعالیت تولید شرکت از اول خرداد ماه سال 1388 می باشد و با توجه به اینکه خطوط تولید در سال 1388 ده ماه فعالیت داشته و در واقع ماشین آلات تولیدی کلا 304 روز فعالیت داشته است و باتوجه به اینکه تعداد خطوط تولید شامل 3 خط تولید لوله های تک جداره و دو خط تولید لوله های 2 جداره می باشد می توان ظرفیت عملی منابع عرضه شده را بشرح زیر محاسبه نمود:
از آنجایی که پنج خط تولید طی سال 304 روز فعالیت داشته اند :
و باتوجه به اینکه شرکت در سه شیفت یعنی 24ساعته فعالیت داشته:
و ظرفیت عملی منابع عرضه شده
بعد از محاسبه هزینه ظرفیت عرضه شده و ظرفیت عملی منابع عرضه شده می توان نرخ هزینه ظرفیت را بدست آورد:
مدل زمان گرای دنا صنعت
مدل کلی TDABC برای دایره تولید شرکت تولیدی صنعتی دنا صنعت به شرح زیر می باشد: زمان تولید لوله های تک جداره = زمان تعویض قالب
زمان تولید لوله های دو جداره : زمان تعویض قالب
زمان لازم برای کل تولیدات سال 1388 شرکت در جدول 2 براساس مدل ساخته شده ارائه گردیده است .
