بخشی از مقاله
بررسی تغییرات pH پلاک دندانی بر حسب DMFT در کودکان 12 ساله به دنبال مصرف نوشیدنی قندی
چکیده
بیان مسأله و هدف: با توجه به مصرف روز افزون نوشیدنی های دارای قند (نوشابه ها، آب میوه هایَ مصنوعی و ...) در میان کودکان و حتی بزرگسالان و اثرات ویرانگر این مواد بر روی ساختار دندانی و اهمیت بالای سلامت و بهداشت دهان و دندان در میان کودکان 12ساله و از سویی، وجود شاخص DMFT، به عنوان شاخص سلامت دهان و دندان و نیز، مساله ی افت PH پلاک دندانی، به عنوان زمینه ساز آغاز روند پوسیدگی، پژوهشگران را بر آن داشت تا پژوهشی را با هدف بررسی تغییراتَPH پلاک دندانی بر حسبDMFTدر کودکان 12ساله در پی مصرف نوشیدنی قندی در سال تحصیلی 1382 تا 1383 انجام دهند.
مواد و روش: این بررسی به صورت تجربی از گونه ی filed trial و به شیوه ی درون محیط طبیعی (invivo) بر روی دو گروه 30 نفری از کودکان 12ساله ی بخش شده در دو گروه باDMFT >5 وDMFT =0 انجام گرفت. یافته ها به وسیله ی آزمون آماری t زوجی مقایسه شدند.
یافته ها: یافته ها نشان می دهد که، میزان PH پلاک دندانی به دست آمده در گروه DMFT >5 ، پیش از مصرف نوشیدنی قندی، برابر با 6/21+0/06 بود و پس از مصرف، به 5/56+0/07 رسید و در گروهDMFT =0، پیش از مصرف، برابر با 6/66+0/06 بود و پس از مصرف، به 6/43+0/07 رسید. به این ترتیب، میزان PH پلاک دندانی در گروه DMFT >5، چه پیش و چه پس از مصرف نوشیدنی، کمتر از گروه DMFT =0 بود . همچنین، میزان افت PH پلاک دندانی به دنبال مصرف در گروه DMFT >5، برابر با 0/65+0/07 و در گروه DMFT =0 برابر با 0/23+0/06 بود که، نشان دهنده ی میزان افت PH پلاک دندانی بیشتر در گروه DMFT >5 است.
نتیجه گیری: آمادگی بیشتر نسبت به پوسیدگی دندانی بر پایه ی میزان افت PH پلاک دندانی و نزدیک شدن آن به PH بحرانی (5/5) درگروهDMFT >5 نسبت به گروه DMFT =0 آشکار گردید. آنچه دارای اهمیت است، لزوم نظارت پیگیر و مناسب پدران و مادران بر روی بهداشت دهان و دندان کودکان خود و بر میزان مصرف مواد قندی در گروه های با میزانDMFT بالاتر در کودکان است. از سویی، دندانپژشکان نیز، می توانند با سفارش های لازم در بالا بردن بهداشت دهان و دندان و لزوم برتری پیشگیری بر درمان دندانی و آگاهی دادن در باره ی زیان های مصرف مواد قندی و اسیدی ، روند پیشگیری از پوسیدگی و خطرات ایجاد شده به دنبال آن را کاهش دهند.
واژگان کلیدی: نوشیدنی قندی، PH پلاک دندانی، DMFT
مقدمه
مینای دندان یک ماده ی پلیمریک و دارای بلورهای کلسیم فسفات است که به وسیله ی ماتریکس پروتئینی احاطه دربر گرفته شده اند. پوسیدگی دندان به وسیله ی دمینرالیزاسیون اسیدی (حل شدن کلسیم و فسفر) مینای دندان پدید میآید. دمینرالیزاسیون به طور مستقیم (مصرف غذای اسید) و یا غیرمستقیم (تخمیر فراورده های باکتریایی ادنتوپاتوژن پلاک دندانی که، در ذرات غذایی بر جا مانده میان دندان ها یا چسبیده به پلاک) رخ می دهد .(1)
زمانی که درباره ی مواد غذایی گفت و گو میشود، یکی اثر تغذیهای (Nutrition Effect) را در نظر میگیریم و دیگری، اثر موضعی بر دندان ها (Local Effect)بررسی می گردد. در این پژوهش بر روی اثر موضعی مواد قندی بر روی ساختار دندانی گفت و گو خواهد شد. با توجه به استفاده ی روز افزون نوشیدنی های دارای قند (نوشابه ها، آب میوه ها و ...)
در میان کودکان و حتی بزرگسالان، لزوم بررسی بر روی اثرات ویرانگر این نوشیدنیها آشکار میگردد. به نظر میرسد که این نوشیدنیها به دو راه ساختار دندان را به آسیب دچار میکنند :(2)
(1 میزان اسیدتیه ی بالای ( pH = 3-4 ) این نوشیدنیها که، میتواند موجب ویرانی (Erosion) در سطوح مینای دندان شود.
(2 میزان بالای کربوهیدرات های قابل تخمیر این نوشیدنیها 7) تا 10 درصد) که، به وسیله ی ریزجانداران (میکروارگانیسمهای) اسیدوژنیک پلاک دندانی به اسیدهای آلی (Organic Acid) در پلاک دندانی تبدیل میشود که، موجب دمینرالیزاسیون مینای دندان و آغاز روند پوسیدگی دندانی میگردد.
از سویی دیگر، DMFT به عنوان شاخص سلامت دهان و دندان در نظر گرفته شده است، به این معنا که، هر چه شاخص DMFT در فردی پایینتر باشد، آن فرد از سلامت دندانی بالاتر برخوردار خواهد بود. در بررسی های گذشته به وسیله ی برخی پژوهشگران، به این نتیجه رسیدهاند، که هر چه میزان DMFTدر فردی پایینتر باشد، میزان افت pH پلاک دندانی (که خود آغاز کننده ی دمینرالیزاسیون مینا و پوسیدگی است)، به دنبال مصرف نوشیدنی های قندی کمتر خواهد بود(3،4،.(5 به بیانی، هر چه سلامت دندانی و دهانی یک فرد مطلوبتر باشد، احتمال ایجاد پوسیدگی در آن فرد به نسبت افرادی که، از سلامت دندانی و دهانی پایینتری برخوردارند، پس از مصرف مواد قندی، کمتر خواهد بود.
با اندازهگیری pH پلاک دندانی، پیش و پس از مصرف نوشیدنی قندی و اندازهگیری میزان افت آن، میزان اثرات ویرانگر این نوشیدنیها نیز، آشکار میگردد. هر چند که روند پوسیدگی با رسیدن pH پلاک دندانی به مرز بحرانی (pH = 5/5) آغاز میشود، اما ادامه ی این روند مجموعه ی عواملی را نیاز دارد که، بررسی بیشتر را خواهان است.
بر پایه ی دیدگاه لوشه در سال 1986، پنج گروه گوناگون از لحاظ میزان درگیری سطوح مختلف دندانی DMFS تعریف شدند : (6 )
(1 گروه بدون پوسیدگی :(Caries Free) که هیچ دندان پوسیده، ترمیم شده یا کشیده شدهای ندارند.
(2 گروه پوسیدگی غیر فعال : (Caries Inactive)
افرادی را در بر می گیرد که، دندان پوسیدهای ندارند، اما دندان ترمیم شده یا کشیده شده دارند.
(3 گروه پوسیدگی فعال :(Caries Active) افرادی را در بر می گیرد که، دست کم یک دندان پوسیده دارند.
(4 گروه پوسیدگی فعال با درجه ی پایین
: (Low-Caries Active) این گروه، خود زیر مجموعه ی گروه دوم است و شامل افرادی میشود که، DMFS آنها کمتر یا برابر پنج باشد.
(5 گروه پوسیدگی فعال با درجه ی بالا
:(High–Caries Active) این گروه نیز، زیرمجموعه ی گروه دوم است و افرادی هستند که، DMFS آنها بالاتر از پنج باشد.
در این پژوهش تصمیم بر آن است که، اثر میزان DMFT بر روی افت pH پلاک دندانی در کودکان 12 ساله (که خود از گروه های مهم در بررسی های دندان پزشکی هستند)، پس از مصرف نوشیدنیهای دارای قند، بررسی شوند.
مواد و روش
این بررسی به صورت تجربی از گونه ی Filed trial و در محیط طبیعی (Invivo) است.
کودکان 12 سالهای که بدون بیماری های سیستمیک هستند و در زمان انجام بررسی، مصرف کننده ی هیچ دارویی نباشند، جامعه ی آماری این بررسی را تشکیل میدهند. حجم نمونه برابر 30 نفر برآورد گردید.
بنابراین، روی هم رفته 60 کودک 12 ساله ی دارای شرایط ورود به بررسی بر پایه ی ویژگیهای جامعه ی آماری شامل 30 کودک با DMFT =0 و 30 کودک با DMFT >5، به صورت تصادفی از کودکان 12 ساله ی دارای DMFT =0 و DMFT > 5، انتخاب و به بررسی وارد گردیدند.
از افراد هر دو گروه خواسته شد که، 24 ساعت پیش از نمونهگیری، اعمال بهداشت دهانی را انجام ندهند. در روز انجام آزمایش، یک نمونه ی پلاک اولیه از سطح باکال دندان های پشتی هر شرکت کننده و با استفاده از یک سواپ برداشته شد و در پنج سی سی آب دیونیزه مخلوط گردید. سپس، به هر فرد یک پاکت آب پرتقال ساندیس داده شد که، هر فرد شرکت کننده، آب میوه را با نی (شیوه ی رایج مصرف) مصرف کرد. پس از 10 دقیقه، یک نمونه ی پلاک دیگر، به گونه ای که توضیح داده شد، برداشته شد. pH هر دو نمونه برای همه ی افراد به وسیله ی دستگاه اندازه گیری PH، محاسبه گردید و اختلاف اندازه ی این دو مقدار، به عنوان میزان کاهش pH در نظر گرفته شد. آزمون آماری مورد استفاده در این بررسی، t
زوجی بود.
یافته ها
یافته های بررسی نشان می دهد که، میانگین PH پلاک به دست آمده در گروه DMFT >5، پیش از مصرف نوشیدنی قندی، برابر 6/21+0/06 بود و پس از مصرف به 5/56+0/07 رسید. در گروه DMFT =0، میانگین PH پلاک به دست آمده، پیش از مصرف نوشیدنی قندی، 6/66+0/06 بود و پس ازمصرف به 6/43+0/07 رسید (جدول 1و.(2
میزان کاهش PH پلاک دندانی پس از مصرف نوشیدنی قندی، در گروه DMFT> 5، برابر با 0/65+0/07 و در گروه DMFT =0، برابر با 0/23+0/06به دست آمد. جدول 3، مقایسه ی میزان کاهش PH در دو گروه را نشان می دهد.
درصد افت pH پلاک دندانی پس از مصرف نوشیدنی قندی، در گروه DMFT> 5 ، برابر با 10/46+1/22 درصد و در گروه DMFT =0 ، برابر با /45+ 0/9 درصد بود.
