بخشی از مقاله
بررسی عوامل دستکاری قیمت سهام
خلاصه
وجود دستکاری قیمتها، از جمله عواملی است که موجب بی اعتمادی سرمایه گذاران به بازار سهام شده و مانع رشد و شکوفایی آن میشود .هدف اصلی این پژوهش پیش بینی دستکاری قیمت ها سهام می باشد. یکی از نشانه های شناسایی دستکاری، تغییرات شدید قیمت است در زمانی که هیچ خبر اثرگذاری بر بازده سهم منتشر نشده باشد. متقلبین می توانند با دستکاری بازار و ارائه نمایش کاذبی از فعالیت معاملاتی سهام به گمراه نمودن سرمایه گذاران بپردازد و آنها را به خرید سهام مورد نظرشان ترغیب کنند. لذا لزوم وجود کنترل و آئین نامه های خاص در مقابله با این پدیده به منظور جلوگیری از تحریف اذهان سرمایه گذاران و مقابله با قیمت های کاذب نمود می یابد .
مقدمه
از جنجال برانگیزترین موضوعاتی که قدمت آن به شکل گیری اولین بازار سرمایه در شکل نوین آن (آمستردام هلند) بر میگردد .بحث دستکاری در بازار های مالی است، مطالعات انجام شده دردیگر کشورها در خصوص دستکاری قیمت بیانگر این است که در این بازار ها دستکاری به فعالیت هایی اطلاق می شود که به هر طریق ممکن کارکرد آزادانه عرضه و تقاضا را دچار اختلال کند و به خلق قیمت های ساختگی بپردازد و نمایش کاذبی از فعالیت های بازار و در نهایت به گمراه ساختن بازار منتهی گردد .بحث دستکاری بازار همواره در هر دو نوع بازار های توسعه یافته و نو ظهور به عنوان یک موضوع مهم مطرح می باشد .اگرچه در بازار های توسعه یافته به واسطه تصویب قوانین مناسب و مکانیسم های نظارتی اثر بخش، بسیاری از جنبه های دستکاری محدود شده است . در مقابل در بازار های نو ظهور که از سیستم نظارتی کارا و اثر بخش برای جلو گیری از دستکاری بازار برخوردار نیستند دستکاری بازار و تحت تاثیر قرار دادن قیمت از سوی کسانی که از قدرت لازم برای این منظور برخوردارند به طور گسترده در همه اشکال آن وجود دارد(جیان پینگ میو، 2004 )و یکی از عوامل مهم درعدم تکامل بازار سرمایه و نبود اعتماد عمومی به این بازار ها می باشد .اعتماد عمومی به سلامت بازارها، قدرت نقدشوندگی و کارایی آنها را افزایش می دهد و این امر در مورد بازارسرمایه و به ویژه بورس اوراق بهادار اهمیت قابل ملاحظه ای دارد. از جمله مهمترین پیش نیاز های توسعه همه جانبه و تعمیق بازار سرمایه در هر سیستم مالی به عنوان موتورمتحرکه اقتصادی، اعتماد عموم مشارکت کنندگان به کارایی ودرستی آن به عنوان مبنایی در جهت تعیین عادلانه قیمت های دارایی های سرمایه ای و از این رهگذر تخصیص بهینه منابع مالی به حوزه های مختلف اقتصادی می باشد .به طور کلی مساله ای که مطرح می باشد این است که اگر سرمایه گذاران به این دیدگاه دست پیدا کنند که قیمت ها منعکس کننده ارزش واقعی سهام نیست باعث از بین رفتن اعتماد آنها به بازار سرمایه می شود .دریک بازار دستکاری شده یا درمعرض چهین تهدیدی، نمی توان ونباید انتظار داشت که قیمت ها بازتاب دهنده درستی از واقعیت های اقتصادی حکم فرما بر سازوکار عرضه وتقاضای بازار باشد .درواقع دستکاری بازار می تواند تمامی مزیت ها ومنابع اقتصادی بورس را با تهدیدی جدی مواجه سازد.
تعریف سهام
در تعریف سهام می توان گفت: سهم قسمتی از سرمایه شرکت سهامی است که مشخص کننده میزان مشارکت و تعهدات و منافع صاحب آن در شرکت سهامی می باشد. ورقه سهم سند قابل معامله ای است که نماینده تعداد سهامی است که صاحب آن در شرکت سهامی دارد. سهم ممکن است با نام و یا بی نام باشد . در صورتی که برای بعضی از سهام شرکت با رعیت مقررات قانون تجارت مزایایی قائل شوند این گونه سهام سهام ممتاز نامیده می شود .
مجموع ارزش اسمی سهام سرمایه شرکت را تشکیل می دهد و پس از انحلال شرکت هر سهامداری حق دارد مبلغ اسمی سهام خود را دریافت نماید در صورتی که سهم انتفاعی جز سرمایه شرکت نبوده و صاحب آن حق مطالبه مبلغ اسمی آن را پس از انحلال شرکت ندارد .
اصولا همه سهامداران در شرکت سهامی از تساوی حقوق برخوردارند و این حقوق شامل میزان مشارکت تعهدات و منافع صاحب سهم در شرت سهامی می باشد و برای استفاده از این حقوق دارنده سهم باید مبلغ اسمی سهمی را که پذیره نویسی نموده در مهلت قانون پرداخت نماید .
انواع سهام
سهم با نام
سهمی است که بر مالکیت شخص معینی دلالت می کند و نام مشخصات صاحب سهم در ورقه سهم و در دفتر ثبت شرکت درج می گردد و در موارد زیر صدور سهام با نام الزامی است :
مادامی که تمام مبلغ اسمی هر سهم بی نام پرداخت نشده باشد . سهامی که مدیران شرکت به عنوان وثیقه می سپارند و تا خاتمه مفاصا حساب دوره تصدی مدیران غیر قابل انتقال می باشد .
سهام محجورین و صغار به منظور حمایت از حقوق آنها . سهام با نام و هر گونه نقل و انتقال آنها باید در دفتر ثبت سهام شرکت به ثبت برسد و الا فاقد اعتبار قانونی برای شرکت و اشخاص ثالث خواهد بود . در صورتی که قسمتی از مبلغ اسمی سهم با نام پرداخت نشود منتقل الیه قائم مقام ناقل خواهد بود .
سهم بی نام
سهمی است که نام دارنده در آن درج نم یشود و به صورت سند در وجه حامل تنظیم دارنده آن مالک شناخته می شود مگر آنکه خلاف آن ثابت گردد. این سهم به راحتی قابل نقل و انتقال بوده و انتقال مالکیت با قبض واقباض تحقق می یابد . این نوع سهام از حیث صلاحیت محاکم در حکم اموال منقول است وباید به دادگاه محلی رجوع شود. سرقت و یا مفقود شدن سهام بی نام و همچنین خیانت
درامانت امین و وکیل نسبت به سهام بی نام که به آنها سپرده شده خطر بزرگی برای صاحب آن محسوب می شود. زیرا بی نام بودن سهم مانع شناسایی دارنده اصلی می شود و سارق و یا باینده به آسانی می تواند سهم مزبور را در بازار بورس و یا خارج از آن به اشخاص دیگر بفروشد و خریدار نیز حق دارد به تصرف خود به عنوان مالکیت استناد نماید .
سهام ممتازه
یکی از اصول اساسی شرکتهای سهامی تساوی حقوق سهامداران است . مگر در دو مورد اول آنکه شرکت با مشکلات مالی مواجه باشد و نتواند به آسانی به منابع مالی دسترسی یابد. در این صورت ناچار خواهد بود امتیازات بیشتری به سهامداران جدید قائل شود و دوم اینکه در هنگام افزایش سرمایه شرکت شرکت از ذخایر مالی خود برای این منظور استفاده نماید که در این صورت باید حقوق بیشتری برای سهامداران سابق شرکت در نظر گرفت . در این دو مورد سهم ممتاز صادر می شود.
امتیازاتی که توسط ممتاز به وجود می آید می تواند به صورت برداشت نفع ثابت از سود قابل تقسیم شرکت باشد و یا اینکه دارنده سهم ممتاز می تواند نسبت به صاحبان سهام عادی در برداشت ارزش اسمی ممتاز به هنگام انحلال و تصفیه وتقسیم دارائی شرکت اولویت داشته باشد. به هنگام انحلال و تصفیه شرکت مطالبات معوقه صاحبان سهام ممتاز از دارائی شرکت پرداخت می گردد و نیز هنگام استهلاک سهام شرکت صاحبان سهام ممتاز دارای اولویت می باشند .
سهم موسس یا انتفاعی
سهم موسس یا انتفاعی سهمی است که دارنده آن بدون داشتن حقی به سرمایه شرکت از منافع شرکت به نسبت سهم خود بهره مند گردد و معمولا این گونه سهام را موسسان بابت اطلاعات علمی و فنی و تجارتی که به شرکت می آورند به خود تخصیص می دهند . در اساسنامه شرکت می باید حقوق صاحبان سهام موسس یا انتفاعی مثل حق حضور در مجامع حق رای حق اولویت در پذیره نویسی سهام و غیره تصریح گردد . چون سهامداران مزبور مالک سرمایه نمی باشند لذا نمیتوانند سهامداران شرکت محسوب شوند ولی در منافع شرکت حقوقی دارند که از آن مانند طلبکار منتفع می گردند و استفاده آنها از سود شرکت بستگی به موفقیت و سودآوری شرکت دارد .
شکل سهام و مطالبه مبلغ اسمی سهام
در ورقه سهام باید نام شرکت و شماره ثبت آن در دفتر ثبت شرکتها مبلغ سرمایه ثبت شده و مقدار پرداخت شده آن تعیین نوع سهم مبلغ اسمی سهم و مقدار پرداخت شده آن به حروف و به اعداد و بالاخره تعداد سهامی که هر ورقه نماینده آن است ذکر گردد . در مورد مطالبه مبلغ اسمی سهام باید گفت که بهای تعهد شده سهام هر شرکت سهامی باید ظرف مدت مقرر که حداکثر نباید از پنج سال تجاوز نماید از کلیه صاحبان سهام و بدون تبعیض مطالبه شود (بند 7 ماده 8 ل.ا.ق.ت) مطالبه تمام یا قسمتی از مبلغ پرداخت نشده
