بخشی از مقاله
چکیده:
کشاورزي ارگانیگ را میتوان به عنوان نوعی کشاورزي تعریف نمود که هدف آن: ایجاد سیستمهاي تولیدي کشاورزي یکپارچه، نظام یافته و انسانی است که تضادي با منافع زیست محیطی و اقتصادي ندارد. در این نوع کشاورزي درجهي اطمینان نسبت به منابع تجدیدپذیر مورد بهره برداري توسط بخش کشاورزي به حدي است که امکان و توان تولید مقادیر قابل قبولی از محصولات زراعی و دامی و مواد غذایی مورد نیاز انسان و همچنین شرایطی از قبیل مصونیت در برابر آفات و بیماريها براي گیاهان و دامها فراهم میآید . بدون شک توسعه این نوع کشاورزي در مناطق روستایی کشور با چالشها و چشماندازهایی مواجه است.
بر این اساس تحقیق حاضر در صدد بررسی چالشها و چشماندازهاي توسعه کشاورزي ارگانیک در مناطق روستایی از دیدگاه کشاورزان مناطق روستایی شهرستان ارسنجان برآمده است. این تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. جامعه آماري مورد نظر را 5403 خانوار مناطق روستایی تشکیل دادهاند. که حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 358 نفر از سرپرستان خانوارها برآورد گردید. در این تحقیق از روش نمونهگیري تصادفی ساده استفاده شده، که براي گردآوري دادههاي مربوطه از پرسشنامه استفاده شد.
سپس پرسشنامههاي جمع-آوري شده را با استفاده از روش T تک نمونهاي در نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل کردیم. نتایج تحقیق نشان می - دهد که: در بعد آموزشی و ترویجی، گویه - تحقیقات و مطالعات کمی در این زمینه صورت گرفته است با میانگین 4. 17 و ضریب تغییرات - . 20، در بعد اقتصادي، گویه - فقدان حمایت کافی از طرف دولت با میانگین 4.08 و ضریب تغیرات - .24 و در بعد نهادهاي گویه - نهادههاي مورد نیاز در دسترس نیست با میانگین 3.94 و ضریب تغیرات - .24 مهمترین چالشها و چشماندازهاي پیشروي کشاورزان براي توسعه کشاورزي ارگانیک در این منطقه میباشند.
.1 مقدمه:
کشاورزي زیستی که از سالهاي 1960و 1970 به عنوان یک کشاورزيکاملاً خاص مطرح بوده و داراي رو شهاي ویژهاي میباشد. در سالهاي اخیرتقریباً در تمام کشورهاي جهان به طور گسترده و روزافزونی مورد توجه قرار گرفته است. در سطح دنیا هر روزه کشاورزان بیشتري به نظامهاي تولیدي زیستی رو ي میآورند، این روند افزایشی در سالهاي اخیر شدیدتر بوده، به طوري که در سال 2008 سطح زیر کشت ا ین محصولات به بیش از 30.04 میلیون هکتار رسیده است.
- Willer et al ., 2008 - کشاورزي ارگانیک یک نظام پایدار اقتصادي، اجتماعی و اکولوژیک است که به عنوان یکی از راهکارهاي کاهش پیامدهاي منفی کشاورزي صنعتی متداول به سرعت در بسیاري از کشورها مورد توجه قرار گرفته است. امروزه مصرف غذاهاي ارگانیک به عنوان یک جایگزین به مصرفکنندگان معرفی میگردد - ملک سعیدي و همکاران، . - 1389 در این روش کشت کاربرد موادشیمیایی به حداقل موردنیاز خود کاهش یافته است . در عوض تولید محصول وابستگی بیشتري به نگهداري و استفاده از منابع موجود در مزرعه مانند دام، انسان و ضایعات گیاهی - بقایاي گیاهی - دارد.
هدف عمده کشاورزي ارگانیک، رسیدن به ثبات در تولید، بدون قربانی کردن اهداف اصولی - عملکرد زیاد - و بدون آلوده سازي آب، خاك و هوا می باشد - عبدالهی، . - 1387 رشد سریع جمعیت جوامع بشري و افزایش تقاضا براي مواد غذایی در قرن گذشته موجب تحول شگرفی در کشاورزي سنتی گردید. به گونهاي که با توسعه و گسترش علوم و فناوريهاي نوین همچون مهندسی ژنتیک و بیوتکنولوژي، کاشت ارقام پر محصول گونههاي زراعی و باغی و استفاده بیرویه از کودها و آفت کشهاي شیمیایی باعث افزایش کمی تولیدات کشاورزي گردید و مشکل غذا را در بسیاري از کشورها باویژه کشورهاي توسعه یافته و در حال توسعه حل نمود.
اما همواره این افزایش تولید با مشکلات زیست محیطی متعددي مانند آلودگی منابع آب و خاك، بروز آفات و بیماريهاي جدید گیاهی، سوء تغذیه و بیماريها دراثر کاهش کیفیت مواد غذایی رو بهرو شد - کیانی ولیاقتی، . - 1386 یکی از راه حلهاي این مشکلات تمایل به کشت ارگانیک میباشد. که اجراي این نوع کشاورزي همواره با چالشها و موانعی رو بهرو بوده است. که هدف ما در این مقاله بررسی موانع و چالشهاي اجراي کشاورزي ارگانیک در مناطق روستایی شهرستان ارسنجان، استان فارس میباشد.
2. سوالات تحقیق:
1. کدام عامل در بعد آموزشی و ترویجی مهمترین چالش پیشروي کشاورزان براي توسعه کشاورزي ارگانیک میباشد؟
2. کدام عامل در بعد اقتصادي مهمترین چالش پیشروي کشاورزان براي توسعه کشاورزي ارگانیک میباشد؟
3. کدام عامل در بعد نهادهاي مهمترین چالش پیشروي کشاورزان براي توسعه کشاورزي ارگانیک میباشد؟
3. فرضیات تحقیق:
1. به نظر میرسد عامل تحقیقات و مطالعات کمی در این زمینه صورت گرفته است مهمترین چالش پیشروي کشاورزان براي توسعه کشاورزي ارگانیک باشد.
2. به نظر میرسد عامل فقدان حمایت کافی از طرف دولت مهمترین چالش پیشروي کشاورزان براي توسعه کشاورزي ارگانیک از دیدگاه کشاورزان باشد.
3. به نظر میرسد عامل نهادههاي مورد نیاز در دسترس نیست مهمترین چالش پیشروي کشاورزان براي توسعه کشاورزي ارگانیک از دیدگاه کشاورزان باشد.
4. پیشینه تحقیق:
مطالعات گوناگونی در مورد کشاورزي ارگانیک در سطح ایران و جهان صورت گرفته که مهم موارد بیان شده عبارتند از: چیذري و ذوقی - 1376 - با بررسی دیدگاه کارشناسان ترویج استان خراسان دریافتند که نگرش آنها نسبت به کشاورزي پایدار در مقایسه با کشاورزي رایج به طور کلی مطلوب تر است و همچنین کارشناسان جوان تر و با سابقهي کار کمتر، نگرش بهتري نسبت به کشاورزي کشاورزي پایدار دارند.
کیانی و لیاقتی - - 1386 در تحقیقی تحت عنوان تحلیل شرایط اقتصادي تبدیل کشاورزي رایج به کشاورزي ارگانیک با استفاده از مدل برنامه ریزي خطی پویا به این نتایج رسیدند که: نرخ تنزیل و محدودیت هاي مالی اثر منفی بر فرایند تبدیل دارند. به نظر می رسد اعطاي اعتبارات کم بهره، خصوصاً در دوره انتقال، تأثیر مثبتی بر جریان تبدیل مزارع به مزارع ارگانیک داشته باشد. در بررسی که توسط محمد خالدي - - 1386 در مقاله اي تحت عنوان نگرش کشاورزان متداول در خصوص موانع و انگیزه هاي تبدیل به کشاورزي ارگانیک به این نتیجه رسید که کشاورزان متداول در زمینه هاي فنی، مدیریتی، بازار رسانی و قوانین و مقررات مربوط به کشت و فراوري محصولات ارگانیک داراي فقر اطلاعاتی می باشند. و فقدان دانش و مهارت و نبود بازارهاي فروش براي محصولات ارگانیک از موانع عمده انجام فعالیت هاي زراعی ارگانیک عنوان شده است.
مطالعه انجام شده توسط آذر هاشمی و احمد رضوانفر - - 1389 در مقاله اي تحت عنوان بررسی موانع و مشکلات کشاورزي ارگانیک از دیدگاه تولیدکنندگان محصولات ارگانیک شهرستان روانسر استان کرمانشاه به این نتیجه رسیدند که مهم ترین مشکلات فراروي کشاورزان، پنج عامل نگرشی، تولیدي، بازار و حمل ونقل، نهاده اي و حمایتی میباشد. کریمی و همکاران - 1390 - ، در مقالهاي تحت عنوان بررسی موانع پیشبرد کشاورزي ارگانیک از دیدگاه کارشناسان وزارت جهاد کشاورزي به این نتایج رسیدند که: در بین سه عامل بازدارنده - موانع اقتصادي، شناختی و اطلاعاتی، بینشی - ، موانع اقتصادي در اولویت اول است. همچنین همبستگی مثبت و معنیداري بین موانع اقتصادي بر روند پیشبرد کشاورزي ارگانیک و دیدگاه کارشناسان، در سطح یک درصد وجود دارد.
سالازر - - 2005، فرصتها و موانع مؤسساتی و اجتماعی کشاورزي فیلیپین را بررسی کرده است. وي در تحقیق خود گزارش کرد که کشاورزان با درآمد کم به موفقیت هدایت میشوند زمانی که آموزش کافی ببینند و به نهادهها و بازارها اطمینان داشته باشند. استرت و همکاران - 2005 - ، تغییر به تولید ارگانیک در 142 مزرعه در ویرژینا را بررسی کردند. آنها موانع چندگانهاي براي تولید ارگانیک گزارش دادند به طوري که موانع اولیه کشاورزي ارگانیک قیمت و عدم اطمینان به فرایند ارگانیک بود و موانع دیگر شامل کمبود اطلاعات بازاریابی و اطلاعات راجع به بودجه و قیمت، قابل دسترس بودن و قیمت نیروي انسانی، مشکلات تولید و کمبود اطلاعات تولید بوده است.
.5 مبانی نظري:
کشاورزي زیستی - ارگانیک - ، یک نظام تلفیقی کشاورزي بر پایه اصول بومشناسی است. کشاورزان زیستی به جاي استفاده از کودهاي شیمیایی، با عملیاتی که در خاك انجام میدهند و با کمک چرخه عناصر غذایی در خاك، باعث حاصلخیزي آن میشوند. کشاورزان زیستی تنوع زیستی را در مزارع خود افزایش میدهند. آفات و علفهاي هرز از راه تناوب زراعی، روشهاي مکانیکی و استفاده از جمعیتهاي متنوع گیاهان، حشرات و دیگر موجودات، کنترل میشوند.
