بخشی از مقاله
بهره برداری بهینه از فناوریهای اطلاعات مکانی در راستای تهیه کاداستر زراعی
چکیده
یکی از چالشهای اساسی در بخش کشاورزی فقدان آمار و اطلاعات صحیح از سطوح زیر کشت ، نوع کاربری و بهره برداران یا مالکین اراضی است. از آنجایی که مدیریت دربخش کشاورزی به شدت تحت تاثیر اقلام اطلاعاتی فوق میباشد، اطلاع و آگاهی از این آمار نقش راهبردی و تعیین کننده در اعمال سیاستها و هدفمند کردن پروژه های بخش کشاورزی دارد. به همین منظور و در همن راستا سیستم های رایانه ای اطلاعات اراضی کشاورزی در دنیا مورد توجه قرار گرفته و تحت عنوان کاداستر زراعی شناخته میشود. داده های ماهواره ای یکی از منابع غنی در تهیه کاداستر زراعی محسوب می شوند. بموازات توسعه فناورری سنجش از دور سیستم های ذخیره و پردازش اطلاعات مکانی موسوم به سامانه های اطلاعات مکانی (GIS) توسعه یافته و مبنای جدیدی برای کاداستر زراعی را بوجود آورده اند. برای ایجاد کاداستر زراعی در بستر GIS نیاز به داشتن نقشه های بزرگ مقیاس با دقت 1:2000 تا 1:5000 است. دستیابی به نقشه هایی با این میزان از دقت بطریق نقشه برداری زمینی و یا با استفاده از تصاویر ماهواره ای زمین مرجع امکان پذیر می شود. نقشه برداری زمینی در سطوح وسیع زمانبر و منابع مالی قابل توجهی را به خود اختصاص میدهد، ولی با توجه به دسترسی به تصاویر ماهواره ای با توان تفکیک بالا و امکان تعیین مرز اراضی، استفاده از روشهای سنتی برای برداشت محدوده اراضی و مساحی مقرون به صرفه نبوده و از حیث زمانی بسیار طولانی و زمانبر است. . این پژوهش در مدیریت آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی طی سال 1388 الی 1390 و با هدف ارائه یک نمونه عملی از کاربرد تصاویر بارگذاری شده در Google Earth و بررسی امکان استفاده از آن در تهیه کاداستر زراعی صورت گرفته است. علاوه بر این آشنایی به ابعاد فنی کاداستر زراعی و مشکلات و موانع اجرایی آن بخصوص در شناسایی بهره برداران مد نظر قرار گرفته است. نتایج بدست آمده نشان میدهد که در مناطقی که تصاویر بارگذاری شده در Google Earth از نوع Geoeye-1 ، Ikonos و یا QuickBird میباشد، امکان تهیه کاداستر زراعی در مقیاس 1:5000 برای اراضی زراعی واقع در مناطق دشتی وجود دارد.
واژه های کلیدی: کاداستر زراعی ، Geoeye-1، تعاونی تولید، GIS
-1 مقدمه
اولین قدم در راه توسعه و برنامه ریزی جهت استفاده بهینه از امکانات موجود, دستیابی به آمار و اطلاعات دقیق همراه باسرعت عمل بالااست. چراکه نقطه اتکا مدیریت وبرنامه ریزی در بخش های مختلف درحقیقت اطلاع دقیقی از داشته های موجود است که براساس آن می توان مسیر حرکت به سوی توسعه پایدار را مشخص کرد. در بخش کشاورزی داده های مکانی پایه و اساس اطلاعات و سپس دانش و آگاهی نسبت به محورهای کاری است (اکبری ، (1389 و یقینا حرکت کلی در توسعه پایدار بدون برخورداری از داده های کافی وفن آوریهای نوین امری سخت و دشوار و یا غیر ممکن است. مدیران آینده باید بتوانند بااستفاده از تکنولوژی های نوین مثل GIS و سنجش از دور امکان برنامه ریزی و هدایت طرحها و پروژه ها را در فضای کاری خود ایجاد کنند. الگوی کلی مدیریت اراضی در کاداستر زراعی معنا و مفهوم می یابد. کاداستر زراعی با اهداف گوناگونی ایجاد می شود و در مراجع مختلف تحت عناوینی مثل Land Parcel Identification System (LPIS)و Land Information System (LIS) از آن یاد شده است ( olivier Leo 2001 )
-2 اهمیت وجایگاه کاداستر
بر طبق گفته رجبی فرد (2008) کاداستر یک زیرساخت توسعه است و بدون داشتن این زیر ساخت امکان اجرای طرحهای زیر بنایی مثل الگوی کشت ، مدیریت بحران و مدیریت منابع آب وجود ندارد. شکل شماره 2 گویای چگونگی این ارتباط و نقش کاداستر در مدالهای توسعه پایدار است.
-3 پیشینه داخلی کاداستر زراعی
اولین بخشنامه سازمان ثبت در خصوص کاداستر در سال 1334 صادر شده است. پس از انقلاب و در سال 1368 با تصویب مجلس شورای اسلامی و در زیر مجموعه سازمان ثبت اسناد و املاک کشور تاسیس شد و در سال 1369 شورای فنی کاداستر کار مطالعاتی خود را آغاز نمود. اما تا کنون این تشکیلات در زمینه کاداستر زراعی به موفقیت چندانی نایل نشده است. طبق بررسی های انجام شده نمونه های از طرح کاداستر زراعی دراستانهای زنجان ، فارس و گلستان توسط جهاد کشاورزی در دست تهیه میباشد.
-4 پیشینه جهانی کاداستر زراعی
اتحادیه اروپا در سال 1992 میلادی به منظور کنترل و مانیتورینگ کشاورزان و اطمینان از صحت اظهارات کشاورزان یک سیستم جامع مدیریت و کنترل با عنوان Integrated Administration and Control System (IACS) ایجاد کرده است( یوسفی , .(1385 اخیرا این سیستم بر مبنای عکسها و تصاویر زمین مرجع حاصل از داده های سنجش از دور بروز شده و تحت عنوان سیستم شناسایی قطعات اراضی (LPIDS) Land Parcel Identification System شناخته میشود. توسعه و تکمیل این سیستم قبل از سال 2005 میلادی خاتمه یافته و هر 5 سال یکبار بهنگام می شود. در سالهای اخیر سنجنده های WorldviewوGeoeye-1 بعلت توان تفکیک بالا مورد بهره برداری قرار گرفته اند(. (Halil, 2006 در سالهای اخیر سنجنده های WorldviewوGeoeye-1 بعلت توان تفکیک بالا مورد بهره برداری قرار گرفته اند.
-5 مقیاس در کاداستر زراعی
استانداردهای موجود در این زمینه و تجربیات دیگر کشورها نشان می دهد که مقیاس کاداستر در اکثر موارد بین 1:2000 تا 1:5000 در نظر گرفته شده است (یوسفی , .(1385 طبق استاندارد ارائه شده از طرف مرکز ملی زیر ساختهای اطلاعات مکانی آمریکا (NSDI) با در نظر گرفتن این مقیاس, دقت نقشه های فوق مطابق جدول 1 ارزیابی میگردد. جدول 2 کوچکترین اندازه قابل تبدیل به نقشه در روی زمین و نقشه را نشان میدهد.
