بخشی از مقاله
چکیده
در چند دهه اخیر به وجود آمدن روشهای نوین داد و ستد، نظیر تجارت الکترونیک، روابط و چالشهای جدیدی را به وجود آورده است. تاثیر تجارت الکترونیک بر کیفیت و هزینههای آن یکی از این چالشها است که در این پژوهش تاثیر تجارت الکترونیک بر هزینههای کیفیت مورد بررسی قرارگرفتهاست. انواع مختلفی از هزینههای کیفیت شامل هزینههای پیشگیری، ارزیابی و شکست - شامل شکست داخلی و خارجی - مطرح شده است. تجارت الکترونیک میتواند هزینههای کیفیت را تحت الشعاع قرارداده و از طریق آن هزینههای ناشی از تامین، ارزیابی، جبران شکست داخلی و خارجی کیفیت را کاهش داد. در تجارت الکترونیک خالص دستیابی و تامین کیفیت محصولات به مراتب کم هزینهتر و آسانتر است. همچنین ارزیابی کیفیت در تجارت الکترونیک نیز کم هزینهتر بوده و هزینههای ناشی از شکست داخلی و حتی خارجی نیز به مراتب کمتر خواهد بود. این بدان دلیل است که در تجارت الکترونیک هزینه دستیابی به سطح مورد قبول استاندارد، ارزیابی کیفی، بازسازی و رفع ایراد محصولات، هزینه حمل و نقل و برگشت محصولات، ضایعات و هزینه انبار و نگهداری در این نوع از تجارت بسیار پایینتر از تجارت سنتی است. از این رو میتوان یکی از مزیتهای عمده تجارت الکترونیک را کاهش هزینههای کیفیت قلمداد کرد.
واژگان کلیدی: تجارت الکترونیک، هزینههای کیفیت، هزینه پیشگیری، هزینه ارزیابی، هزینه شکست
مقدمه
در چند دههی اخیر شیوههای تجارت نوینی به وجود آمده که با ایجاد فضاهای کسب و کار جدید بر ابعاد مختلف تجارت نظیر رضایت مشتریان، زمان و نحوهی تحویل کالا و خدمات و کیفیت و هزینههای آن، تاثیر قابل ملاحظهای گذاشته است. یکی از شیوههای نوین تجارت، تجارت الکترونیک است، که در دههی اخیر گسترش چشمگیری داشته است و محققان ابعاد مختلف این تجارت نوین را مورد بررسی و تفحص قرار دادهاند. شاید بتوان ادعا کرد که تجارت الکترونیک انقلابی در کسب و کار ایجاد کرد، به نحوی که امروزه مطرحترین شرکتها، شرکتهای فعال در زمینه کسب و کار الکترونیک و فضای مجازی هستند. تجارت الکترونیکی به عنوان برآیند دو انقلاب فناوری اطلاعات و ارتباطات و جهانی شدن و به عنوان یکی از مظاهر کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در اقتصاد و بازرگانی مطرح بوده و مزایای فراوان آن شامل حذف محدودیتهای زمانی و مکانی در تجارت، کاهش هزینههای مبادلاتی، دسترسی تولیدکنندگان و فروشندگان به مشتریان زیاد، دسترسی مصرف کنندگان به تأمین کنندگان کالا و خدمات در سطح وسیع و ... موجب توجه به این پدیده شدهاست.
برای بکارگیری تجارت الکترونیکی به عنوان فناوری نوین تجاری، زیرساختهای فنی و ارتباطی و مخابراتی، فرهنگی، حقوقی و قانونی و مدیریتی باید مهیا شود. در جهان اقتصادی متحول امروز، روز به روز نقش تجارت الکترونیک در اقتصاد بیشتر میشود و هر ساله شاهد رشد قابل توجه این نوع تجارت در سطح جهانی هستیم، تا آنجا که براساس اظهارات سازمان آمار آمریکا - 2016 - 1، حجم مبادلات الکترونیکی در سال 2014، %60 کل مبادلات تجاری را در برگرفتهاست. حجم ارزی مبادلات الکترونیکی بالغ بر 7,5 هزار میلیون دلار ارزیابی شده است و همچنین رشد تجارت الکترونیک بیشتر از سایر گونههای تجارت است که سالانه حدود -17% 16 رشد دارد . - Turban, et al., 2017 - تجارت الکترونیک، به علت سرعت، کارایی، کاهش هزینهها و امکان بهرهبرداری از فرصتهای زودگذر، عرصه جدیدی را در رقابت جهانی گشوده است - شهیدی, . - 1382 از این رو یکی از مزایای تجارت الکترونیک کاهش هزینهها از جمله هزینههای اجاره فروشگاه، هزینههای تبلیغات و سفارشات است، حال این مسئله مطرح است که آیا تجارت الکترونیک سبب بهبود کیفیت و کاهش هزینههای کیفیت میگردد؟
بیان مسئله
موفقیت هرتجارتی در گروِ کیفیت، هزینه و زمان است . - Trkman, 2010; Santos, 2003 - تجارت الکترونیک بهعنوان یکی از مهمترین شیوههای نوین در کسب و کار، زمینه را برای افزایش کیفیت و کاهش هزینهها فراهم کرده است
. - Santos, 2003 - تامین کیفیت بدون صرف هزینه و زمان میسر نخواهد بود. بنابراین باید با استفاده از روشها، فرایندها، ابزارها و استانداردهای مختلف برای تامین کیفیت اقدام نمود که در بردارنده هزینه بوده و از آن ها تحت عنوان هزینههای کیفیت یاد میشود. در ارتباط با هزینههای کیفیت2 تحقیقات و پژوهشهای زیادی انجام گرفته است - نظری , ;1378 شعری, - 1380، لیکن در رابطه با تاثیر تجارت الکترونیک بر هزینههای کیفیت، تحقیقات داخلی و خارجی محدودی انجام شدهاست. هدف از این پژوهش بررسی تاثیر تجارت الکترونیک بر هزینههای کیفیت بوده که برای این منظور ابتدا به مفاهیم هزینههای کیفیت و تجارت الکترونیک پرداخته شده تا دیدگاه مشترکی ایجاد گردد.
ضرورت موضوع
در عصر حاضر برای باقیماندن در صحنه رقابت جهانی، باید محصولات متنوع با کیفیت بالا و قیمت مناسب، همراه با خدمات سریع متناسب با درخواست مشتری، در خدمت وی قرار گیرد. در دههی 1990 میلادی، به همراه بهبود در فرایندهای تولید، مدیران بسیاری از صنایع دریافتند که برای ادامه حضور در بازار، تنها بهبود فرایندهای داخلی و انعطافپذیری در تواناییهای شرکت کافی نیست؛ بلکه تأمین کنندگان قطعات و مواد نیز باید موادی با بهترین کیفیت و کمترین هزینه تولید کنند - زنجیردار, بهارک, احمدی , . - 1388 از این رو کیفیت به عنوان یکی از شاخصهای مهم موفقیت سازمان مطرح گردید.
تامین کیفیت بدون هزینه ممکن نخواهد بود، که این طیف از هزینهها بهطورکلی هزینههای تامین کیفیت، کنترل کیفیت و هزینههای خرابی را دربرگرفته و بخش قابل توجهی از هزینههای سازمان را شامل میشود. محققین روشها و ابزارهای
گوناگونی را برای کاهش این دسته از هزینهها ارائه دادهاند. یکی از این ابزارها فناوری اطلاعات است - عبداله زاده محمدی, . - 1392 استفاده از فناوری اطلاعات در مدیریت کیفیت به افزایش بهرهوری منجر میشود - رئیسی خاکباز, . - 1384 تاثیر تجارت الکترونیک، بهعنوان یکی از مهمترین کاربردهای فناوری اطلاعات در تجارت، بر هزینههای کیفیت میتواند یکی از راهکارهای کاهش هزینههای سازمان تلقی گردد. از این رو ضروری است که تاثیر تجارت الکترونیک هزینههای کیفیت مورد ارزیابی قرارگیرد.
