بخشی از مقاله
چکیده:
هدف این تحقیق بررسی تاثیر کیفیت سود بر هزینه حقوق صاحبان سهام براساس رویکرد مقایسه ای کیفیت سود بالا و کیفیت سود پائین در شرکتهای بازار بورس اوراق بهادار تهران می باشد.به منظور دستیابی به اهداف تحقیق از اطلاعات 50 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی یک دوره 6 ساله - - 1388-1394استفاده شده است. به منظور بررسی روابط بین متغیرهای تحقیق از تحلیل رگرسیون ترکیبی استفاده شده و تاثیر کیفیت سود بر هزینه حقوق صاحبان سهام با متغیر مجازی آزمون شده است. براساس نتایج بدست آمده می توان بیان نمود که با افزایش کیفیت سود شرکت های پذیرفته شده در بورس تهران، هزینه حقوق صاحبان سهام کاهش می یابد. این نتیجه حاکی از این است که کیفیت سود در کاهش و یا افزایش هزینه حقوق صاحبان سهام شرکت ها یک عامل موثر و معنادار می باشد.
-1 مقدمه:
از اهداف اولیه گزارشگری مالی، تهیه اطلاعاتی در زمینه عملکرد واحد تجاری است که از طریق اندازه گیری سود و اجزای آن به دست می آید.از علایق خاص ذینفعان صورتهای مالی سنجش خالص جریانهای نقدی آتی واحد تجاری به منظور برآورد بازده مورد انتظار خود می باشد. - فرانسیس - 2005,1 به منظور افزایش توان پیش بینی جریانهای نقد آتی سود افشا شده باید با کیفیت باشد.انتشار عمومی اطلاعات با کیفیت توسط مدیریت، باعث کاهش عدم تقارن اطلاعاتی میان مدیریت و سایر استفاده کنندگان خواهد شد.
بر اساس مطالعات صورت گرفته، کاهش عدم تقارن اطلاعاتی به نوبه خود منجر به کاهش هزینه سرمایه، کاهش ریسک اطلاعاتی، افزایش توان پیش بینی جریان های نقدی، بهبود ارزش یابی شرکت و همچنین افزایش نقد شوندگی سهام می شود. - اردستانی،. - 1386 با توجه به اینکه ریسک اطلاعات از دقت پایین در اطلاعات ارائه شده و یا ناتوانی اطلاعات در برآورد بازده مورد انتظار ناشی می شود انتظار می رود ویژگی کیفیت سود به اندازه ای که برآورد بازده مورد نظر سرمایه گذاران و ذینفعان را با ابهام مواجه سازد بر هزینه حقوق صاحبان سهام تاثیر منفی داشته باشد. - فرانسیس, - 2003از آنجا که هزینه سرمایه مبتنی بر نرخ بازده مورد انتظار سرمایه گذاران است ، با میزان ریسک پذیرفته شده توسط آنها مرتبط است.
سهامداران در تعیین نرخ بازده مورد انتظار خود بر صورتهای مالی شرکت، به ویژه سود گزارش شده تکیه می کنند. بنابراین کیفیت سودگزارش شده بر برآورد بازده مورد انتظار سهامداران و تعیین نرخ هزینه سرمایه شرکت موثر می باشد. در این تحقیق ارتباط هزینه حقوق صاحبان سهام با کیفیت سود با رویکرد مقایسه ای شرکتهای با کیفیت سود بالا و شرکتهای با کیفیت پایین سود در بورس اوراق بهادار تهران مورد آزمون تجربی قرار گرفته است.
-2 بیان مسئله پژوهش:
برقراری تعادل میان ریسک و بازده از جمله کارکردهای مهم بازار سرمایه است. ریسک و بازده از جمله مفاهیم اساسی در ادبیات مالی بوده که در قالب هزینه سرمایه نمایان می شود.هرینه سرمایه در تصمیمات تامین مالی و سرمایه گذاری، نقش اساسی ایفا می کند.هزینه سرمایه از نظر مفهومی در ارتباط با بازده مورد انتظار تعریف می شود.به عبارت دیگر هزینه سرمایه به حداقل نرخ بازده مورد انتظارگفته می شود. در صورتی که بازده مورد انتظار از هزینه سرمایه کمتر باشد ارزش واحد اقتصادی کاهش خواهد یافت، بنابراین مدیریت برای حفظ ارزش واحد اقتصادی باید تلاش کند بازده مورد انتظار را حداقل به سطح هزینه سرمایه برساند، در این میان کلید موفقیت کاهش هزینه سرمایه است.
- عثمانی،. - 1381 ازآنجا که هزینه سرمایه مبتنی بر نرخ بازده مورد انتظار سرمایه گذاران است، با میزان ریسک - تغییرات سود - پذیرفته شده توسط آنان مرتبط است. - صوفیانی، - 1384 شرکتها در تلاشند تا از طریق تهیه اطلاعات با کیفیت توان پیش بینی جریانهای نقد آتی را افزایش و ریسک اطلاعاتی را کاهش دهند - اردستانی، . - 1386 هزینه سرمایه میانگین موزون هزینه منابع تامین شده از محل بدهی ها و حقوق صاحبان سهام است.
با توجه به اینکه در ایران نرخ هزینه تامین مالی از طریق بدهی - نرخ بهره - رقابتی نبوده و معمولا از طریق سیستم بانکی و به صورت دستوری تعیین می شود ، لذا در این تحقیق از میان اجزای هزینه سرمایه ، فقط هزینه حقوق صاحبان سهام مد نظر قرار گرفته است. بنابراین، در این تحقیق سعی برآن است که ارتباط هزینه حقوق صاحبان سهام و کیفیت سود با توجه به رویکرد مقایسه ای شرکتهای با کیفیت سود بالا و شرکتهای با کیفیت سود پایین در بورس اوراق بهادار تهران مورد آرمون تجربی قرار دهد .سؤالات اصلی که این پژوهش به دنبال یافتن پاسخ آنهاست به شرح ذیل می باشد:
1. آیا بین هزینه حقوق صاحبان سهام با ویژگی شرکتهای دارای سود با کیفیت بالا در بورس اوراق بهادار تهران رابطه وجود دارد؟
2. آیا بین هزینه حقوق صاحبان سهام با ویژگی شرکتهای با سود با کیفیت پایین در بورس اوراق بهادار تهران رابطه وجود دارد؟
-3 مبانی نظری و پیشینه پژوهش :
سود حسابداری و اجزای آن از جمله اطلاعاتی محسوب میشود که در هنگام تصمیمگیری توسط افراد در نظر گرفته میشود. سرمایه گذاران منافع خود را در اطلاعات سود جستجو میکنند . سود حسابداری نشانهای است که موجب تغییر باورها و رفتار سرمایهگذاران می-شود . شواهد نشان داده است که سود حسابداری شاخص خوبی برای بازدههای سهام و پیش بینی جریانهای نقدی آینده است، اما به دلیل استفاده از محدودیتهای محافظهکاری و اهمیت در تعیین سود حسابداری، برخی از تحلیلگران به این نتیجه رسیدند که سود اقتصادی نسبت به سود حسابداری، شاخص بهتری برای پیشبینی جریانهای نقدی آینده است. سود اقتصادی نیز اولین بار توسط آدام اسمیت تعریف شد و سپس این تعریف توسط هیکس بسط داده شد.
او سود را مبلغی تعریف کرد که شخص میتواند طی یک دوره مصرف کند و در آخر دوره دارای همان رفاهی باشد که در اول دوره داشته است. برای اینکه سود گزارش شده بتواند در ارزیابی عملکرد و سنجش توان سودآوری یک شرکت به استفاده کنندگان کمک نماید و ذینفعان و سرمایه گذاران با اتکاء به اطلاعات سود، بازده مورد انتظار خود را برآورد کنند، کیفیت اطلاعات باید به نحوی باشد که ارزیابی عملکرد گذشته را ممکن سازد و در سنجش توان سودآوری و پیش بینی فعالیت های آتی موثر باشد. بنابراین علاوه بر اینکه رقم سود گزارش شده برای سرمایه گذاران مهم است و بر تصمیم های آنها تاثیر دارد، ویژگی کیفیت سود نیز به عنوان یکی از ابعاد اطلاعات سود مورد توجه خاص سرمایه گذاران است.
کیفیت سود مفهومی است که دارای جنبههای متفاوتی است. به همین دلیل، تعاریف مختلف و معیارهای اندازهگیری متفاوتی در رابطه با آن مطرح شده که برخی از مهمترین آنها عبارتند از - روساین - 1999, 2 سودی را با کیفیتتر میداند که پایدارتر باشد. از دید - ریچاردسون و همکاران - 2001,3 کیفیت سود درجه ثبات عملکرد عایدات در دورهی آینده است. تعریف - بنیش و وارگاس - 2002, 4 از کیفیت سود احتمال پایداری عایدات جاری در آینده است. - پنمن و ژانگ - 2003, 5 کیفیت سود را توانایی سود در نشان دادن عایدات آینده تعریف میکنند.
- اسکیپر و وینسنت - 2003, 6 کیفیت سود را مرتبط با سود مورد نظر هیکس میدانند، یعنی ازدید آنان کیفیت سود حدی از صداقت است که عایدات گزارش شده در گزارش سود مورد نظر هیکس را نشان دهد. طبق نظر ایشان کیفیت سود بر اساس رابطه بین سود، اقلام تعهدی و وجه نقد تعریف می شود و در آن سودی با کیفیت است که به وجه نقد نزدیک تر بوده و دارای قابلیت استمرار و پیش بینی باشد. در این مبنا اعتقاد بر این است که اقلام تعهدی کیفیت سود را کاهش می دهد. یکی از معیارهای اندازه گیری کیفیت سود در این است که در تحقیقات گوناگونی همچون نوشته و به آن اشاره شده است.
آنها چنین استدلال کرده اند که در این نسبت هرقدر سود به وجه نقد نزدیک تر باشد کیفیت سود بالاتر است. سود با کیفیت بالا به لحاظ کاهش ریسک اطلاعات که با کاهش هزینه حقوق صاحبان سهام و افزایش حجم معاملات ارتباط دارد، موجب کاهش هزینه سرمایه می شود.افزایش ابهام در سود با افزایش هزینه حقوق صاحبان سهام و کاهش حجم معاملات در بازار سهام در ارتباط است. زمانی که عموم مردم به فرایند گزارشگری مالی یا به اطلاعات مالی منتشر شده اطمینان نداشته باشند، از سرمایه گذاری منصرف می شوند و این امر به نوبه خود از گسترش بازار سرمایه جلوگیری می کند.کیفیت بالای سود در سرمایه گذاران برای انجام سرمایه گذاری بیشتر اشتیاق ایجاد می کند. زمانی که سرمایه گذاران مطمئن شوند که کیفیت سود شرکتها بالاست. آنها در اوراق بهادار بیشتر سرمایه گذاری می کنند. - بولو، - 1385
پیشینه پژوهش :
فرانسیس و همکاران - - 2003 ارتباط بین کیفیت سود را با هزینه خاص بدهی و هزینه خاص حقوق صاحبان سهام عادی مورد بررسی قرار دادند. در این تحقیق، ارتباط بین هشت شاخص کیفیت سود با هزینه خاص بدهی و هزینه خاص حقوق صاحبان سهام عادی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج بدست آمده حاکی است که شرکتهای با کیفیت سود پایین در مقایسه با شرکتهایی با کیفیت سود بالا ، هزینه بدهی و هزینه سرمایه سهام عادی بالاتری دارند.
گش7 و دیگران - 2004 - کیفیت سود و ضریب واکنش سود را، هنگام افزایش با ثبات سود و فروش بررسی کردند. نتایج تحقیق آنان نشان داد، شرکتهای دارای رشد سود توام با افزایش فروش، از کیفیت سود و ضریب واکنش سود بالاتری نسبت به شرکتهای دارای رشد سود توام با کاهش هزینه برخوردار هستند. چان8 و دیگران - 2004 - رابطه اقلام تعهدی - تفاوت بین سود و جریان های نقدی - را با بازده آینده سهام بررسی کردند و نشان دادند که شرکتهای با ارقام تعهدی زیاد در دورهی بعد از گزارشگری اطلاعات مالی، بازده سهام آنها کاهش مییابد. یک تفسیر از این نتایج این است که شرکتها با کیفیت سود پایین - یعنی شرکتهایی که ارقام تعهدی بالایی دارند - در دورهی پس ازگزارشگری سود، دچار افت بازدهی میشوند، زیرا سرمایهگذاران به مساله کیفیت سود پایین شرکتها پی میبرند و قیمت سهام را متناسب با آن تعدیل میکنند.
فرانسیس و همکاران - 2005 - به این نتیجه رسیدند که کیفیت اقلام تعهدی بر هزینهی تامین مالی اثر میگذارد. افزون بر این، هزینهی سرمایه شرکتهای دارای اقلام تعهدی با کیفیت پایین، بیشتر است چیو چی - 2009 - 9تاثیر میزان شفافیت گزارشگری مالی بر کارکرد و ارزش شرکت را در بورس تایوان مورد مطالعه قرار داد. نتایج تحقیق نشان داد شفافیت افشای اطلاعات مالی ، ارزش شرکت را حداکثر و از ایجاد مخاطرات اخلاقی بین مدیر و مالک جلوگیری می کند.
