بخشی از مقاله
چکیده
امروزه مادران تحت تاثیر عوامل متعددی تمایل به شیردهی را از دست داده و شیردهی مصنوعی را شروع می کنند که صدمات بیشماری را بر کودکان، خانواده ها و جامعه تحمیل می کند. در حالی که شیر مادر بهترین انتخاب برای تغذیه شیرخواران است. شیر مادر اثر محافظتی در مقابل عفونت های روده ای، عفونت دستگاه تنفسی، بیماری های آلرژیک، چاقی و دیابت نوع یک دارد. همچنین، تغذیه انحصاری با شیر مادر در میزان وزن گیری و رشد نوزادان تاثیر دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر تغذیه با شیر مادر بر سلامتروان کودک بر اساس منابع روانشناسی و اسلام انجام شد. نتایج نشان داد که نقش شیردهی و تغذیه با شیر مادر بر سلامت جسمی و روانی مادران و کودکان، در هر دو منبع اسلام و روانشناسی، مورد تأکید قرار گرفته است.
کلید واژه ها: تغذیه با شیر مادر، سلامت کودک، اسلام، روانشناسی.
مقدمه
تغذیه با شیر مادر1 در توصیف روانشناختی خود به معنای یک »فرایند2« است. به این معنی که نباید شیردهی را صرفاً در »به دهان گرفتن پستان توسط نوزاد« خلاصه کرد و از فواید بلندمدّت این فعالیت ارزشمند چشم پوشید. در واقع، هنگامی که مادر در نخستین روزهای تولّد نوزاد، او را به آغوش میکشد و نوازش میکند، نخستین مرحله دلبستگی آغاز شده و نوزاد این بازخورد را دریافت میکند که میتواند به مراقب اعتماد داشته و برای رفع نیازهای خود به او تکیه کند. بر همین اساس، عقیده بر این است که شیردهی، ارتباط دوجانبه مادر و نوزاد را تضمین کرده و به عنوان یک واسطه مهم عاطفی عمل میکند. به این ترتیب که اگر مادری بخواهد پرورش نوزاد خود را به بهترین شکل انجام دهد، ابتدا باید ارتباط همدلانه ای با او برقرار سازد، که در این میان، شیردهی موقعیت مناسبی برای ایجاد این رابطه دوجانبه است. مادری که به نوزاد خود شیر میدهد، خود را به عنوان حامی اصلی او معرفی میکند و این امکان را بوجود میآورد که فرزندش در آینده اعتماد بیشتری به مادر داشته باشد، و دقیقاً چنین اعتمادی است که باعث میشود نوزادان یاد بگیرند مادر خود را به عنوان یک الگوی اصیل بپذیرند - آقاجانی،1393، . - 55
در منابع و آموزشهای اسلامی نیز متجاوز از 14 قرن است که با جامعترین انگیزشها نکات مهمی درباره شیر مادر در قالب توصیه و آموزش مطرح شده است. قرآن کریم که مهمترین و اساسیترین منبع و در حقیقت قانون اساسی اسلام است، در آیات متعدد و مستقیماً درباره اهیت شیر مادر تاکید نموده که آیه 233 سوره بقره یکی از مهمترین آنها است. پرداختن به این موضوع دارای اهمیت است؛ زیرا هنوز تحقیق جامعی بر روی این دوران صورت نگرفته است و با توجه به اهمیتی که این دوران در دنیای امروز دارد، بیان این دیدگاه لازم و ضروری است. در مرتبه دوم، حقانیت دیدگاههای اسلامی به اثبات خواهد رسید؛ یعنی نکاتی که هزار و چهارصد سال پیش توسط احادیث بیان شده است، توسط علوم جدید قابل اثبات است؛ توصیههایی که پس از فراز و نشیب-هایی که علم تجربی طی نمود، اهمیت آنها اکنون به اثبات رسیده است. در مرحله سوم، این دیدگاه میتواند به عنوان منبعی برای عرصه تحقیقات باشد؛ به این نحو که در جایی که منابع اسلامی توصیه ای دارد، به جای استفاده و کپیبرداری از سازمانهای بهداشتی از آنها استفاده شود؛ به طور مثال، در مورد مرخصی شیردهی مادران، به جای مدت زمانی که توسط سازمانهای بهداشتی توصیه شده است، مدت زمان توصیه شده احادیث قرار داده شود. در انتها، بیان این دیدگاه و رونق دادن به آن تبلیغ بسیار مهمی برای به وجود آوردن انگیزه شیردهی برای مادران جوان است، که بهتر از تبلیغات سازمانهای بهداشتی و سلامتی عمل میکند و نسل جدید از غنی بودن فرهنگ خویش مطلع خواهد شد - محمد زاده و همکاران، 1387، . - 272
تغذیه کردن نوزاد با شیر مادر بخش مهمی از مطالعات روانشناختی و مذهبی را به خود اختصاص داده است چرا که این نوع تغذیه در ابتدای کودکی، علاوه بر تأثیرات پزشکی، روانی، و معنوی، تأثیرات تربیتی ویژه ای نیز دارد. با توجه به این نک ته، مطال عه حاضر با هدف بررسی تأثیرات تغذیه از شیر مادر بر سلامت نوزادان از دیدگاه اسلام و روانشناسی صورت پذیرفت.
فواید شیردهی برای مادر
برخلاف باور عموم که شیر مادر را تنها برای سلامت نوزادان، ارزشمند توصیف میکنند، بسیاری از بررسی ها ن شان مید هد که نخستین اثرات مثبت فرایند شیردهی متوجّه »مادر شیرده« است. شیردهی باعث ایجاد احساس زای ندگی در مادران شده و ا ین بازخورد را به آنان می دهد که فردی مفید و آفریننده برای خانواده و جامعه خود هستند. علاوه بر ا ین بازخورد های شخ صیتی و
