بخشی از مقاله
چکیده
این بررسی درپی نشان دادن میزان تاثیر گذاري جنگ تحمیلی بر مهاجرت هاي روستایی و شکل گیري حاشیه نشینی در شهر اهواز است؛ و ضمن شناسایی این علل، و پاسخ به سوالات تحقیق، انگیزه اسکان در چنین مکانهایی، راه کارهاي لازم جهت کاهش معضلات موجود ارائه نماید. از این رو در این تحقیق عوامل مؤثر بر مهاجرت هاي روستایی و ایجاد شهر نشینی مورد بررسی قرار گرفت. جامعه آماري تحقیق حاضرکلیه افراد ساکن منطقه کوي سیاحی اهواز در سال92-93 میباشد. نمونه تحقیق420 نفر بود که به صورت تصادفی خوشه اي انتخاب گردیدند. ابزار تحقیق پرسشنامه محقق ساخته شامل چهاربخش انسانی، اقتصادي، کالبدي و نقطه نظر ساکنین بوده و نتایج حاصل به کمک برنامهspss18 داده ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت، نتایج این تحقیق نشان داد که عوامل مختلفی از جمله: ظهور انقلاب اسلامی و مسأله جنگ تحمیلی، تصرف شهر و زادگاه خود توسط دشمن، فقرمالی و ازدست دادن خانه و کاشانه خود، ارزانی زمین و مسکن و نزدیکی به بستگان و زادگاه خود، وضعیت اقتصادي قوي شهر اهواز و مرکزیت آن در استان، فعالیت هاي نفتی و صنعتی این شهر وتمایل به سکونت در مناطق عرب نشین در مهاجرت روستایی و ایجاد حاشیه نشینی در منطقه سیاحی اهواز تأثیر دارند.
کلمات کلیدي :جنگ تحمیلی، مهاجرت، حاشیه نشینی، کوي سیاحی
مقدمه
اصطلاح شهرگرائی بعنوان شیوهاي از زندگی که با سکونت در شهر مربوط میباشد، گویند Pacione - ، - 2001 مفهوم آن براي اولین بار در دهه 1930، در مقاله تحت عنوان " شهرگرائی بعنوان شیوه اي از زندگی " که در چارچوب مکتب شیکاگو در سال 1938 توسط لوئیس ویرث مطرح شد و در آن به مسائل اجتماعی که در درون شهرها مشاهده کرده بود پرداخت. او در این مقاله شهرگرائی را بعنوان یک روند که منجر به اضمحلال نظم اخلاقی جامعه و در نهایت سقوط کل جامعه منجر می شود معرفی نمود . او پیچیدگی سازمان اجتماعی و اقتصادي و جذابیت تقسیم کار در نواحی شهري را از زندگی فردي افراد مجزا میدانست. بطوریکه بسیاري از برخوردهاي اجتماعی با افراد ناشناس بصورت سطحی و گذرا است در حالیکه این برخوردها در ارتباط با خانواده هاي گسترده و اجتماعات در مناطق روستائی و سکونت گاههاي کوچک عمیق تر می باشد. بنابراین از نظر ویرث سه معیار براي تفکیک مکانهاي شهري و عدم سازماندهی مناسب اجتماعی شهرها را ناشی از اندازه، تراکم جمعیتی و تجانس آنها میدانست. نظریه ویرث در واقع بعنوان دیدگاهی بود که شهر را بعنوان یک محدوده فضائی با تأثیرات محیطیاش به دیگران معرفی نمود - Wirth، . - 1985
در نهایت می توان گفت شهرگرائی، به شیوه زندگی ، خط مشی، ارزشها و الگوهاي رفتاري ساکنین نواحی شهري گفته می شود - Knox and Marston، . - 1998
مهاجرت به معناي تغییر محل سکونت فردي یا گروهی به طور دائم و یا براي یک زمان طولانی مدت است. اغلب جغرافیدانان به مهاجرت بیش از دیگر شاخه هاي جمعیت شناسی اهمیت و بیشتر به مطالعه آن می پردازند. جمع آوري اطلاعات دربارهي مهاجرت نیازمند بررسی آداب و رسوم و علل تغییر محل زندگی و مطالعه آن در یک دوره ي زمانی مشخص براي آن دسته از ساکنان تازه وارد می باشد. مهاجرت، زاد و ولد و مرگ و میر به عنوان سه عامل اصلی در رشد جمعیت و تشکیل ساختار آن به شمار می روند. مهاجرت بصورت ناخالص در برگیرنده ي تمام نقل و انتقالات و جابجائیهاست، ولی مهاجرت خالص، تفاضل جابجائیها به درون و بیرون یک منطقه یا محدودهي جغرافیائی است. پویائی و تغییرپذیري - - MOBILITY نسبت به مهاجرت معناي کلی تري را در بر می گیرد و تمام تحولات کوتاه مدت و طولانی مدت بدون داشتن مرز، یک منطقه جغرافیائی را شامل می شود. بعلاوه، دو واژه ي مهاجرت و حرکت چرخشی - - circulation متفاوت از یکدیگرند. حرکت چرخشی به معناي جابجائی کوتاه مدت، مداوم یا چرخه اي می باشد. بازنگري و بررسی فرایند حرکت در طول تاریخ - Zelinsky، - 1971 مدل توسعه بر مبناي پویائی حرکت و ارتباط آن با مدل عمومی حرکت جمعیتی ثابت کرد انواع مختلف جابجائی و روند کلی شهرنشینی، صنعتی شدن و مدرنیزه شدن در یک محدوده زمانی و فضائی مشخص با این مدل در ارتباط اند.
پدیده مهاجرت هم در کشورهاي توسعه یافته و هم در کشورهاي در حال توسعه وجود دارد؛ لیکن نوع و ماهیت این مهاجرت ها متفاوت است. جز در مورد مهاجرت هاي اجباري که در اثر مسائل سیاسی یا حوادث طبیعی صورت می گیرد، تمامی شواهد و مدارك حاکی از آن است که جوانان بیش از دیگر گروه هاي سنی، تن به مهاجرت میدهند و در طولانی مدت با مهاجرت آنان ممکن است تولید نسل در جامعه کاهش یابد. مهاجرت و جابجایی مکانی انسانها، به عنوان موضوعی پایدار در رشته هاي گوناگون علوم انسانی و اجتماعی، توجه پژوهشگران را به خود معطوف داشته است. پویایی رابطه انسان ها با مکان در قلب پدیدة مهاجرت قرار داشته است. به علت گستردگی مهاجرت در دنیاي امروز، همه جوامع بشري بنحوي با چالش مهاجرت بخصوص مهاجرت جوانان از روستا به شهرها مواجه هستند.
مهاجرت یکی از چهار عامل اصلی تغییر و تحول جمعیت بوده، به دلیل ماهیت خود می تواند علاوه بر تغییرات درازمدت و طولانی، آثاري سریع و کوتاه مدت نیز در تعداد و ساختار جمعیت ایجاد کند - احمدیان، . - 1387
