بخشی از مقاله
چکیده
حاشیه نشینان را کسانی میدانند که در شهرها زندگی میکنند و به دلیل مسایل و مشکلات مالی و اقتصادی نتوانسته ان جذب نظام اجتماعی شوند که علاوه بر این مورد و مهاجرت را نیز یکی از عوامل پدیدار شدن حاشیه نشین ی میتوان برشمرد که مهاجرت و حاشیه نشینی مقوله جدا از هم هستند.که هر دو مرد در یک هدف مشترک میباشن که انها بدنبال خود تبعات مشابهی را در شهر در پی خواهند داشت مهاجرت که خود نتیجه ی نابرابری های مکانی و بی عدالتی های منطقه ای می باشد، به دلیل ویژگی های خاص مهاجران و علل مهاجرتشان پیامدهای منفی متعددی برای شهرها بدنبال دارد که از جمله ی آنها ظهور وگسترش پدیده ی حاشیه نشینی درشهرهای می باشد
هدف کلی: این تحقیق بررسی پدیده حاشیه نشینی برامنیت اجتماعی و همچنین نقش مهاجرت بر این پدیده می باشد اهدف جزیی مهاجرت و حاشیه نشینی چه مقدار بر کیفیت و امنیت جامعه شهری تاثیر گزار می باشد . این پژوهش به صورت توصیفی- تحلیلی با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و بررسی های میدانی برای شناخت و بررسی وضعیت فعلی شهرازنا ، در زمینه حاشیه نشینی و امنیت اجنماعی شهر میپردازد.
.1 مقدمه
حاشیه نشینی خصلت شهرنشینی و شهرنشینی از خصلت های عمده جامعه صنعتی است در کشورهای در حال توسعه معمولا بسیاری از امکانات زندگی در شهرهای بزرگ خلاصه می شوند و همین امر باعث رشد بی رویه شهرنشینی دراثر مهاجرت روستائیان به شهرهای کوچک و بزرگ میگردد
اولین فردی که اصطلاح حاشیه نشینی و انسان حاشیه نشین را بکار برد رابرت ای پارک بود - - r.e.park او در مقاله بشر و انسان حاشیه نشین این مفهوم را جنین بیان میکند .انسان حاشیه نشین فردی است که از لحاظ فرهنگی انسانی است دو رگه که صمیمانه در زندگی فرهگی دو جمعیت متمایز زندگی میکند
گسترش فیزیکی نابسامان و بی رویه شهرها یکی از مشکلات شهر و شهرنشینی جهان سوم دردوران معاصر می باشد؛ به طوری که طی فرآیندی مداوم محدوده های فیزیکی و فضاهای کالبدی شهردر جهات عمودی و افقی به لحاظ کمی و کیفی رشد م ی یابد و اگر این روند سریع و بی برنامه باشد به ترکیبی نامتناسب از فضاهای شهری مشکل زا خواهد انجامید . لذا یکی از علل شکل گیری این روند وهمچنین یکی از مهمترین پیامدهای آن حاشیه نشینی شهری است
شهر دارای یک استانه جمعیتی است و هدف ان براورد نیازهای جمعیتی ان است .رشد جمعیت در کشورهای توسعه یافته نظم نسبی یافته است .ولی این امر در کشورهای در حال توسعه به علت مهاجرت های بی رویه چنان سامان نیافته است
.بعد از جنگ جهانی دوم یکی از مهمترین مسایل اجتماعی کشورهای در حال توسعه رشد و توسعه شتابان و ناهمکون رشد جمعیتی بوده است .بدیهی است که این رشد انفجاری شهر نشینی و در پی ان رشد انفجاری حاشیه نشینی شده است .برایند مهاجرت های داخلی یعنی از روستاها به شهر است که بازتاب اجتماعی اقتصادی و فیزیکی ان گروها و جوامع حاشیه نشین شده است که در جاهای مختلف به شکل زاغه نشین ها حلب اباد ها و حاشیه نشین ها بروز میکند
در مورد ارتباط حاشیه نشینی و جرم دو تبیین رایج و مسلط وجود دارد : یکی دیدگاهی که بر عوامل اجتماعی کلان تأکید می ورزد؛ و دیگری دیدگاهی که بر عوامل سطح فردی تأکید دارد . برخلاف دیدگاه فردی که معتقد است میزان جرایم محصول رفتارهای انحرافی تک تک افراد است، در دیدگاه های کلان بر نقش جامعه و ساختارهای اجتماعی تأکید می شود .دیدگاه قشربندی اجتماعی، معتقد است که ارتکاب جرم با وضعیت اقتصادی جامعه ارتباط دارد . این دیدگاه گرچه سابقه طولانی دارد، اما دو نسخه فرعی آن بر تحقیقات مختلف درباره حاشیه نشینی و جرم تسلط داشتند . دیدگاه نخست که مدل محرومیت مطلق خوانده می شود، بر تأثیر جرم زدایی فقدان درآمد مکفی برای تأمین نیازهای معیشتی اولیه تأکید دارد و معتقد است که ارتکاب جرم یکی از منابع و شیو ه های اصلی کسب معاش برای ساکنان نواحی فقیرنشین است
.علاوه بر این، مدل فقر مطلق تأکید می کند که تأثیرات استرس زا و غیرانسانی زندگی در شرایط نامساعد اقتصادی، ناکامی هایی را ایجاد می کند که از طریق خشونت های جسمی و فیزیکی ابراز می شود
حاشیه نشینی یا زاغه نشینی با جرم رابطه مستقیم و نزدیک دارد. تنوع، تجمل و اختلاف فاحش و چشمگیر طبقات اجتماعی ساکن شهرهای بزرگ، گرانی و سنگینی هزینه های جاری زندگی موجب می شود تا مهاجران غیرمشخص که درآمد آنان کفاف مخارجشان را نمی دهد، جهت برآوردن نیازهای خود دست به هرکاری، ولو غیرقانونی بزنند. درچنین مناطقی به لحاظ از بین رفتن ارزش های انسانی، کجروی های اجتماعیسریعاً رشد می کند و اعمالی چون سرقت، اعتیاد، قاچاق و نظایر آن گسترش بسیار می یابد
از نظر جامعه شناسی، جرم یک نوع رفتار غیرعادی تلقی میشود که آن عمل، صور مشخص و قدرتمندی از وجدان جمعی را نادیده انگارد و درصد از میان بردن و یا تضعیف آن برآید. که نظریه های جامعه شناسان کلاسیک و معاصر با رویکرد سازگاری اجتماعی و ناسازگاری، بر نقش اساسی محیط اجتماعی در شکل گیری انحراف های اجتماعی تأکید کرده اند. در این رویکرد، جرم و جنایت در راستای برهم خوردن نظم و تعادل اجتماعی و به عنوان تهدیدی برای پایداری و دوام نظام اجتماعی مورد توجه قرار گرفته و بر حسب نظم اجتماعی تبیین می شود.
ای اجتماعاتمعمولاً کانو نهای جرم و فساد تلقی شنده و سناک نان آنهنا را افنراد ی ازنظر اجتماعی آسیب زا می دانننداز همن ی رو کوشنش هنا ی بسن یاری برای از میان بردن ای مناطق صورت گرفته که اغلب آنها با شاست مواجه شده انند اما در شهرستان ازنا می توان مناطقی را یافت که هیچ کدام از ویژگی های قدیمی و فقیرنشین بودن را دارا نیست اما می توان این مناطق را در دسته مناطق حاشیه نشین به شمار آورد.
اهمییت و ضرورت تحقیق
در شهرها ، به ویژه شهرهای بزرگ کشورهای در حال توسعه، همواره یک نوع دوگانگی دیده می شود : یکی شهر قانونی که زمین و واحدهای مسکونی آن بر مبنای قوانین و مقررات جاری تهیه شده و دیگری شهر غیر قانونی که زمین و واحدهای مسکونی آن به صورت تصرف عدوانی و غیر قانونی اشغال شده که بیشتر مناطق حاشیه نشین و آلونک نشین ها شهرها را شامل4 درصد وسعت می یابد، در حالیکه شهر غیرمی شود. شهر قانونی سالانه به طور متوسط 8 - .3 درصد - وسعت پیدا می کند
اثر ساستهای اقتصادی در انحرافات اجتماعی به واسطه عواملی مثل بیکاری نابرابری فقر و بیکاری که خود نیز تحت تاثیر این ساستها قرار گرفته است قابل مطالعه است که پرت ولو نکمب در یک مطالعه سری زمانی و مطالعه معکوس میان شرایط اقتصادی و جرم شهری وجود دارد .
دکتر لافون و خانم میشو در سال 1976 تحقیقاتی در شهر فرانسه انجام دادند به روشنی مشخص گردیده است که بیشترین افراد بزهکار در خانه های ناسالم و برخی محلات که فاقد سلامتی اخلاقی هستند زندگی میکنند این تحقیقات نشان میدهد که بزهکاری در این محلات و ساختمانهای مخروبه از حد متوسط یزهکاری در دیگر قسمتهای شهر یبوده است
با توجه به وضعیت کنونی جامعه شهری ایران، پدیده حاشیه نشینی یا امکان غیررسمی کشور، یکی از مهمترین معضلات اجتماعی شهری است .در تبیین کلی پدیده اجتماعی اقتصادی ناشی از علل ساختاری مانند نابرابری در فرصتها، توزیع-منابع، ثروت و درآمد جامعه است که در فرآیند رشد و توسعه به شکلهای عدمتعادل منطقهای، شهری، روستایی ظهور کرده است.بررسی ویژگیهای جوامع اسکان غیررسمی و حاشیهای نشان میدهد که این جوامع یا از مهاجران تهی دست روستایی و یا اقشار محروم شهریاند و علیرغم اینکه محلات حاشیهنشین هر یک ویژگیهای منحصر به فردی دارند، ولی در برخیخصوصیات از جمله فقر و آسیبهای اجتماعی گسترده مشابه اند.
یه طور کلی حاشیه نشینی بر اثر رشد شهرها ایجاد میگردد.به این صورت که شهر در مراحل اولیه مرکز شهر محل سکونت افراد متمول و طبقه بالاست و کم کم با گسترش مناطق تجار ی و صنعتی در این مناطق انها دراری وضعیت بهتری هستند که از سمت مرکز شهر کم کم به خارج از شهر حرکت میکنند .کارگران و گروه فقیر این مناطق روی اورده و ساکن میشوند. و از انجا که مالکان اجاره کمی جهت تعمبر و نگهداری دریافت میکنن این مناطق شلوغ و خراب شده و تبدیا به بافت زاغه نشین شهر خواهد شد
پیشینه تحقیق
در بین مطالعات داخلی صورت گرفته در زمینه حاشیه نشینی و امنیت اجتماعی میتوان به پژوهش های زیر اشاره کرد :
در مقاله مطالعه آسیب های اجتماعی ناشی از حاشیه نشینی در منطقه 19 شهرداری تهران از دیدگاه مدیران شهری نتایج کلی و یافته های تحقیق بیانگر آن است که مدیران منطقه 19 ، خاستگاهآسیب های اجتماعی را مسائل خانوادگی و اقتصادی می دانند و بیکاری، اعتیاد و تکدی گری را به عنوان مهمترین آسیب ها معرفی می نمایند .فقر و طلاق با رتبه دو و پنج، در بخش دلایل بروز آسیب های اجتماعی، از مهمترین دلایل هستند
