بخشی از مقاله
چکیده
در باب اهمیت سبزینگی در فضاها می توان چنین بیان کرد که، رنگ سبز از سایر رنگ ها خوشایند تر بوده و می تواند درون ساختار روان شناختی افراد تأثیر گذاشته و تعادل ایجاد کند. در این رابطه روانشناسان بر این عقیده اند که رنگ سبز حالتی از نگرش ذهنی مثبت را ایجاد می کند. این رنگ چون بیشتر در طبیعت دیده می شود رنگی متعادل محسوب می شده و به آرامش روحی و اعصاب کمک کرده و محیطی آرامش بخش را فراهم می کند، از طرفی فضاهاي درمانی علاوه بر اهمیت جنبه درمانیشان باید قادر باشند نیروهاي ذهنی و احساسی را تحت تأثیر قرار داده و از نظر روحی اثر مثبت بر روند بهبود سلامت بیماران داشته باشند. بنابراین با توجه به تأثیر مثبت و مزایاي شناخته شده از فضاهاي سبز و سبزینگی می توان به اهمیت و اثر بخشی مثبت آن بر تسریع روند سلامت بیماران پی برد، لذا هدف از این پژوهش دستیابی به عوامل کالبدي و عملکردي تأثیر سبزینگی بر سلامت بیماران و تأکید بر اهمیت توجه به سبزینگی در فضاهاي درمانی می باشد. در این پژوهش انجمن اطلاع رسانی گابریک عنوان نمونه موردي، مورد بررسی قرار گرفت و نتایج پرسشنامه اي چگونگی ایجاد سبزینگی براي فضاهاي درمانی کودکان ارزش گذاري شد. این مقاله معیارهایی را براي چگونگی اجراي سبزینگی در فضاي درمانی تدوین نموده است. براي رسیدن به اهداف این تحقیق از روش توصیفی تحلیلی و با تکیه بر مطالعات میدانی و کتابخانه اي استفاده خواهد شد.
واژه هاي کلیدي : فضاهاي درمانی، سبزینگی، سلامت
-1 مقدمه
سلامتی به عنوان تجلی حیات انسان لازمه حرکت و رشد و پویایی وي به شمار می آید و براي زندگی روزمره به عنوان سرچشمه اي می باشد که بدون رشد تعالی انسان امکان پذیر نمی باشد. با توجه به پیشرفت تکنولوژي، فضاهاي باید دقیق تر از گذشته طراحی و اجرا شوند زیرا که علاوه بر رسیدگی به بیمار و بهبودي آنان باید به لحاظ روحی هم توجه ویژه به بیماران شود. زیرا که محققان پی برده اند علاوه بر بهبود جسمی، از لحاظ روحی نیز بیماران به توجه ویژه نیاز دارند و ارتقاء روحیه می تواند روند تسریع درمان بیماري را بهبود بخشد. فضاهاي بیمارستانی و درمانی علاوه بر جنبه درمان،باید قادر باشند نیروهاي ذهن و احساسی بیمار را تحت تأثیر قرار داده و از فعالیت و نیروي تحرك نکاهد تا از این طریق هم در بهبودي بیمار تأثیر گذار باشد و محیطی با طراوت براي وي بوجود آورد که سبزینگی یکی از عوامل تسریع و روحیه بخشی در درمان است. از این رو در طراحی فضاهاي درمانی استفاده ازسبزینگی و رنگ سبز در محیط درمانی به لحاظ کمی وکیفی تأثیر گذار است.
این طور به نظر می رسد که در مراکز درمانی و بیمارستان ها و کلنیک ها تنها به تندرستی جسمی افراد توجه ویژه می شود ولی توجه چندانی به روح و روان انسان ها ندارد.
این تحقیق بررسی کاربرد تأثیر سبزینگی در بهبود سلامت بیماران را در فضاي درمانی دیده است. با توجه به تحقیقات پیشین در زمینه سبزینگی در این مقاله پیش رو به عملکردها تأثیر سبزینگی در تسریع روند درمان پرداخته می شود.
-2 ادبیات تحقیق
پیشینه تحقیق
در حوزه بررسی رابطه فضاي سبز با سلامت روان خانوم نجمه حمید و آقاي محمد بابا میري تحقیق کرده اند و به تأثیر وجود سبزینگی و فضاي سبز در محل زندگی که باعث افزایش سلامت روان می شود و در بهبود مولفه هاي مربوط به سلامت روان اهمیت دارد رسیده اند. در زمینه چگونگی استفاده از گیاهان دارویی سارانی در مقالات استفاده از گیاهان دارویی در احداث فضاي سبز، بر چگونگی استفاده از گیاهان دارویی جهت افزایش سلامت روحی و تنوع در فضاي سبز پرداخته است. در حوزه تأثیر فضاي سبز در سالم سازي روحیه شهروندان آقاي دکتر اکبر سردره و علی رستگار کار کرده اند و به نتایجی چون کاهش استرس، شادکامی، حس آرامش، کاهش ضربان قلب رسیده اند. در مورد تأثیر سبزینگی بر سلامت بیماران در فضاي درمان تحقیقی صورت نگرفته است که جاي خالی تحقیقات قبلی را این تحقیق پر می کند.
2-1 فواید بدنه هاي سبز بر سلامت جسمی
2 -1- 1 کاهش آلودگی هوا
2-1-2 کاهش دي اکسید کربن
2-1-3 کاهش انتقال حرارت از طریق ذخیره انرژي ساختمان
2-1-1 کاهش آلودگی هوا
سبزینگی، نقش مثبتی در بهبود کیفیت هوا دارد چون با این پدیده مقابله می کند. از سوي دیگر گیاهان ترکیبات فلزات سنگین موجود در محیط، ذرات معلق در هوا و دیگر ترکیبات آلی را جذب کرده و تجزیه میکنند. به این ترتیب ذرات آلاینده دیگر وارد آبهاي جاري نمیشوند و کیفیت منابع آبهاي طبیعی نیز افزایش مییابد. - www.efbgreenroof.eu -
گیاهان آلاینده هاي گازي را از طریق روزنه هاي خودجذب می کنند، ذرات آلایندهها را با برگهاي خود جدا میکنند و همچنین قادر به شکستن ترکیبات آلی خاصی مانند هیدروکربن پلی آروماتیک در بافتهاي گیاهی و یا در خاك هستند. Bake an Brooks, 1989 - - علاوه بر این، آن ها به طور غیرمستقیم به وسیله کاهش درجه حرارت سطح از طریق تراوشات خنککننده و توسط سایه انداختن آلودگی هوا را کاهش میدهند، که به نوبه خود باعث کاهش واکنشهاي فتوشیمیایی میشود که ازنوع آلایندههایی مانند اوزن در جو است. - Bradley - Rowe,2010 از آن جا که گونه هاي گیاهی داراي تواناییهاي مختلفی براي حذف آلایندههاي هوا و کاهش تولید گازهاي گلخانهاي هستند میتوان آنها را براي به حداکثر رساندن بهبود کیفیت هوا انتخاب کرد. با ایجاد این مکان ها همراه با سبزینگی در فضاي درمانی، باعث ایجاد تسریع در روند بهبود سلامت از لحاظ روحی روانی و جسمی در یک بیمار می گردد.
2-1-2 کاهش دي اکسید کربن
سبزینگی به دو روش می تواند در کاهش دياکسیدکربن در جو موثر باشد:
-1 کربن جزء اصلی ساختار گیاهان بوده و به طور طبیعی در بافت هاي گیاهی از طریق فتوسنتز و در بستر خاك از طریق بوته و تراوشات ریشه تجزیه میشود.
-2 کاهش انرژي از طریق عایقسازي ساختمان و کاهش اثرجزیره گرمایی شهري. - - Bradley Rowe,2010
با بکارگیري فضاي سبز و ایجاد سبزینگی در جزء جزء یک فضاي درمانی، می توان در کل به یک مرکز درمانی سبزینه با هدف ایجاد دماي مناسب همراه با اکسیژن کافی بدون آلاینده در راستاي بهبودي بیمار و تسریع درمان اقدام نمود.
2-1-3 کاهش انتقال حرارت از طریق ذخیره انرژي ساختمان
براي تأمین هدف سبزینگی می توانیم از بام سبز هم براي ایجاد سبزینگی استفاده کنیم. علاوه بر بام در بالکن ها و تراس ها نیز می توان به چنین خاصیتی رسید که با کارکرد سبزینگی به کاهش حرارت در طبقات و هواي مطلوب با اکسیژن بالا دست یافت. فضاهاي طراحی شده بدون شک هم از نظر جنبه اکولوژیکی و هم اجتماعی مزیتهاي متعددي دارند. آن ها بر آب وهواي شهر و منطقه و همچنین برآب و هواي داخلی ساختمانی که بر روي آن قرار دارند عملکرد مثبت دارند. آن ها از تابش اشعه نورهاي خورشیدي محافظت به عمل می آورند چرا که نقش مهمی درخنک سازي پنهانی دارند. این بام ها از طریق کاهش نوسانات گرمایی بر روي سطح خارجی بام و از طریق افزایش ظرفیت گرمایی آن ها، به خنک سازي فضاي زیر بام در طی تابستان کمک می کنند و میزان گرما را در طی زمستان افزایش میدهند. بامهاي سبز به دلیل کاهش اتلاف گرما، باعث صرفهجویی درمصرف انرژي میشوند.
بام هاي سبز به دلیل حفظ رطوبت موجب خنک شدن ساختمان در تابستان و گرم نگه داشتن نسبی آن در زمستان می شود و در نتیجه در تعدیل دماي ساختمان نقش مؤثري ایفا می کنند. البته میزان این تأثیر متناسب با فصل هاي گوناگون سال و میزان رطوبت موجود در شبکه بام متغیر است. - نیاکو و همکاران، - 2001
2-2 رابطه سبزینگی بر سلامت روان
ازجمله تأثیرات سبزینگی بر سلامت روان کاهش تأثیرات منفی ناشی از استرس است که امروزه به میزان زیادي افزایش یافته این در حالی است که تحقیقات نشان داده اند که بین ادراك محیط و سلامتی انسان رابطه وجود دارد بنابراین دانش موجود در زمینه راهی که مناظر دیداري و طبیعت سلامتی و رفاه افراد را تحت تأثیر قرار می دهد می تواند به کاهش استرس و افزایش ترمیم و بازسازي کمک کند.
رویکردها و نظریات مختلفی در جهت توضیح و سنجش تأثیر طبیعت بر سلامت انسان ایجاد شده اند، نظریات معاصري مانند نظریه بهبود استرس الریچ پیش بینی کرده اند که مناظر طبیعی استرس را کاهش می دهند در حالی که محیط هاي ساختمانی بهبود استرس را به تأخیر می اندازند. طبق این نظریه قرار گرفتن در موقعیت هاي طبیعی پاسخ هاي عاطفی مثبت را گسترش می دهد این امر می تواند تا اندازه اي به بهبود استرس کسی که قبلا در معرض استرس بوده است کمک کند. هارتیگ و همکاران کاهش استرس را در نتیجه مواجه با طبیعت با زندگی در فضاي سبز گزارش کرده اند. در نتیجه فضاي سبز عاملی تأثیر گذار در کاهش استرس افراد است در سلامت روان نقش بسیار موثري دارد. - هارتیگ و همکاران، - 2009
