بخشی از مقاله

زمینه: انجمن هاي علمی به عنوان کانون علمی فعالیت در جوامع پیشرفته محسوب می شوند. انجمن کتابداري و اطلاع رسانی ایران نیز از این قائده مستثنی نیست و فعالیت هاي خود را می تواند از طریق شاخه ها گسترش دهد. انجمن شاخه فارس در دوره جدید توانسته طی گذشت مدت کوتاهی با فعالیت هاي خود شور و نشاطی درجامعه حرفه اي فراهم آورد که بررسی علمی این مسئله می تواند از اهمیت ویژه اي برخوردار باشد.
هدف: تعیین تأثیر فعالیت هاي انجمن کتابداري و اطلاع رسانی ایران- شاخه فارس در ارتقاء سطح انگیزشی کتابداران و دانشجویان استان.
روش: روش پژوهش حاضر توصیفی- پیمایشی بوده و جامعه مورد بررسی تمامی کتابداران و دانشجویان علم اطلاعات و دانش شناسی استان فارس 600 -

نفر - می باشند که به روش نمونه گیري تصادفی ساده و براساس جدول کرجسی و مورگان تعداد 234 نفر به عنوان نمونه انتخاب شده اند. ابزار گردآوري داده ها پرسشنامه پژوهشگر ساخته بوده و براي تجزیه و تحلیل داده ها نیز از آزمون t تک متغیره با کمک نرم افزار SPSS ویرایش 20 استفاده شده است.

یافته ها: یافته هاي پژوهش نشان دادکه فعالیت هاي انجمن بر انگیزش درونی و بیرونی و در مجموع کل انگیزش کتابداران و دانشجویان تأثیر مثبت و معناداري داشته است. همچنین یافته ها بیانگر آن بوده که به ترتیب سخنرانی افراد شاخص برجسته رشته، کارگاه هاي آموزشی و خبرنامه انجمن بر انگیزش کتابدران و دانشجویان بیشترین تأثیر را بر جا گذاشته اند.

کاربردهاي احتمالی: نتایج و یافته هاي پژوهش حاضر می تواند به اعضاي هیئت مدیره و تصمیم گیران انجمن شاخه فارس و حتی سایر شاخه ها در برنامه ریزي بهتر جهت ایجاد انگیزش در جامعه مخاطب خود کمک شایانی نماید.

اصالت/ ارزش: از آنجایی که پژوهش خاصی تا کنون در حوزه فعالیت هاي انجمن ها و تأثیر گذاري برنامه هاي آن ها به ویژه انجمن کتابداري و اطلاع رسانی ایران- شاخه فارس تاکنون صورت نگرفته و با توجه به اهمیت موضوع، پژوهش حاضر از نوآوري و اهمیت کافی برخوردار است.

کلید واژه ها: انجمن کتابداري و اطلاع رسانی ایران- شاخه فارس، انگیزش، کتابداران، دانشجویان علم اطلاعات و دانش شناسی

مقدمه و بیان مسئله

نیروي انسانی مهم ترین رکن یک سازمان است و موفقیت یا عدم موفقیت سازمان، ارتباط تنگاتنگی با عملکرد کارکنان آن دارد. در سال هاي اخیر سازمان ها سعی کرده اند از طریق ایجاد انگیزش در نیروي انسانی آن ها را به مشارکت مفید و سازنده در طرح هایی که به وسیله سازمان رو به گسترش است وادارند - عسگریان، . - 1378 در واقع انگیزه یکی از مهم ترین و اساسی ترین ویژگی هاي کیفی سرمایه ي انسانی است که می تواند موجب افزایش عملکرد آنان در انجام وظایفشان گردد؛ ضمن آنکه خود در افزایش بهره وري سازمان نقش اساسی دارد و می تواند عاملی جهت افزایش رضایتمندي شغلی باشد. لذا انگیزش در کار، به صورت مجموعه اي از نیروهاي درونی و بیروینی که شروع، شکل، جهت، شدت و مدت رفتار مربوط به کار را تعیین می کند، بروز و ظهور می یابد. همچنین انگیزش در کار، نتیجه ي تلفیق خصیصه هاي فردي، ماهیت کاري و ویژگی هاي محیط کاري است - استیو و کنراد4، . - 2003

در نهایت باید گفت که عامل انسانی به عنوان مهم ترین سرمایه و ایجاد کننده ي قابلیت هاي اساسی هر سازمانی و یکی از موثرترین راه هاي دستیابی به مزیت رقابتی به شمار می آید. آنچه در این زمینه اهمیت دارد، پی بردن و تلاش براي محقق کردن این امر است که ارتقاء کیفیت سرمایه انسانی مولد و بارآور و عملکرد مطلوب آن تنها از طریق دادن آموزش هاي فنی و تخصصی - دانش - و یا ارتقاء سطح مهارتی افراد - توانش - و یا استفاده از انگیزاننده ها - انگیزش - به طور منفرد، آن طور که باید و شاید، به دست نخواهد آمد؛ بلکه این سه بعد اساسی - دانش، توانش و انگیزش - در تعامل همزمان با هم به صورت یک منظومه می توانند منجر به توسعه ي سرمایه ي انسانی و کیفت آن شوند. روابط این ابعاد در منظومه ي یاد شده، به گونه اي است که هر گونه خلل و یا ناهماهنگی در هر یک از ابعاد، خلل و ناهماهنگی را در سایر ابعاد در پی خواهد داشت و نهایتاً مانع تولید سرمایه یا توسعه ي انسانی مورد نظر می شود. اغلب مشاهده می شود کارکنانی در حوزه ي کاري خویش دانش کافی داشته، اما به دلایل گوناگون قادر به کاربست یا پیاده سازي آن نیستند که خود موجب دلسردي و بی انگیزگی آنان می گردد. یا کارکنانی که به دلیل روز آمد نبودن دانش و مهارت ها قابلیت بارآوري مطلوب را ندارند و عملاً در سازمان کاراي خود را از دست می دهند. در حالتی دیگر، کارکنانی هستند که از دانش و مهارت مناسبی برخوردارند، اما انگیزه اي براي به کارگیري یا به اشتراك گذاشتن آن در مساعی جمعی سازمان و یا حتی فردي خود ندارند؛ لذا قابلیت دانش و توانش آن ها بلا استفاده باقی می ماند و عملاً منجر به تولید و بارآوري نمی شود. با افت انگیزه، عملکرد و در نتیجه بارآوري افراد دچار افت و نزول می شود. اگر بپذیریم که انگیزه موتور رفتار آدمی است، با نبود انگیزه نیرویی براي حرکت وجود نداشته و به اصطلاح موتور انسان خاموش می شود .

از سوي دیگر انجمن هاي علمی در تمامی رشته هاي علوم نقش موثري ایفا می نمایند. این انجمن ها با هموار کردن مسیر رشد، امکان بالندگی و ارتقاء را براي اعضاي خود هموار کرده و حلقه واسطی هستند میان تک تک افراد عضو جامعه بیرون

به همین دلیل بوده است که وزارت علوم، تحقیقات و فناوري امکانات لازم و مشوق هاي مورد نظر را براي ایجاد یا گسترش بیش از 130 انجمن علمی فراهم آورده است. انجمن کتابداري و اطلاع رسانی ایران نیز به منظور ارتقاء سودمندي اجتماعی و همچنین ارتقاء منزلت اجتماعی کتابداران و اطلاع رسانان به وجود آمده است انجمن کتابداري و شاخه هاي استانی آن می توانند با انجام فعالیت هاي متنوع و افزایش مهارت هاي فنی حرفه مندان علم اطلاعات و دانش شناسی و همچنین ایجاد روحیه شور و نشاط در جامعه حرفه اي در ایجاد انگیزه در آنان تأثیرگذار باشد. با توجه به تجربه چند ساله پژوهشگر به عنوان دبیر انجمن کتابداري و اطلاع رسانی ایران در شاخه هاي مازندران و فارس و انجام فعالیت هاي متنوع در این دو شاخه، مسئله اینجاست که انجام این فعالیت ها تا چه میزان بر ایجاد انگیزه در کتابداران و دانشجویان تأثیرگذار بوده است؟ انجام این پژوهش می تواند به مسئولان، برنامه ریزان و تصمیم گیران انجمن کمک کند تا بتوانند با برنامه ریزي بهتر در راه ایجاد انگیزه بیشتر در دانشجویان و کتابداران این جامعه حرفه مند را به سوي تعالی و پیشرفت به جلو هدایت نمایند.

مبانی نظري

انگیزش و انواع آن انگیزه اصطلاحاً به نیرویی اطلاق می شود که از درون یک فرد را به سمت یک هدف سوق می دهد. از سوي دیگر

انگیزش به فرآیند یا جریانی اطلاق می شود که از طریق آن ما قادر به ایجاد انگیزه در دیگران می شویم. پس انگیزه به صورت بالقوه در وجود آدم ها هست و دیگران آن را برانگیخته می کنند. افراد براي بروز روش و رفتاري مشخص بایستی برانگیخته شوند.

برانگیختن اگر جنبه فردي داشته باشد، می بایست کلیه انگیزه هایی که در نهاد و ذات او به وجود می آیند، جنبه مشخصی داشته باشد و اگر حالت گروهی و سازمانی به خود بگیرد، بایستی انگیزه ها به طور گروهی و سازمانی حالت سازگاري و همسازي را به خود بگیرند. حالات افراد چه به صورت فردي باشد و چه به صورت گروهی، معلول علت ها و دلایلی است که آنها انگیزه هاي وجود انسانی هستند. اینگونه ریشه هاي محرکی که فرد یا افراد را وادار به بروز نوعی عمل و یا رفتار می کند تا نیازها و خواسته هاي او را برطرف سازد، همان انگیزش است

واژه انگیزش در اصطلاح به معناي پویایی و حرکت است. از نظر سازمانی انگیزه عبارت است از عامل درونی که باعث تغییر در رفتار و حرکت در مسیر پیشرفت و اهداف سازمانی می گردد. منابع هر سازمان به دو دسته منابع انسانی و منابع مادي تقسیم می شود؛ از آنجا که منابع مادي نیز توسط منابع انسانی مورد استفاده قرار می گیرد، استفاده بهینه از این منابع مادي بدون داشتن نیروي با انگیزه میسر نیست. در دنیاي پیشرفته امروز، در هر سازمانی نیروي انسانی عمده ترین سرمایه و یکی از عوامل تأثیرگذار در تحقق اهداف هر سازمان محسوب می شود. براي رسیدن به این اهداف باید عوامل انگیزاننده را در انسان شناخت و در جهت تأمین نیازهاي ضروري او بود. آنچه مسلم است و باید مورد پذیرش قرار گیرد، این است که به علت تفاوت هاي فردي، انگیزه هاي افراد با یکدیگر متفاوت می باشد، پس قبل از هر گونه اقدام در زمینه ایجاد انگیزش لازم است ویژگی هاي فردي اشخاص شناخته شود تا بتوان عوامل آنگیزش در آنان را تشخیص داد 

افراد متفاوت ممکن است توسط عوامل انگیزشی متفاوتی برانگیخته شوند چون آدم فقط به این دلیل که دیگران درباره او چگونه عمل و عکس العملی را نشان می دهند، برانگیخته نمی شود، بلکه انگیزش او صرفاً در جهت انجام خواسته ها، آن هم به صورتی که خود او احساس می کند، می باشد و این خواسته ها و احساس ها متفاوت است. اشخاص مختلف در مقابل اعمال نفوذهاي یکسان، واکنش هاي مختلفی نشان می دهند. تشویق و ترغیب هایی که در مورد افراد صورت می گیرد، در همه اشخاص یکسان اثر نمی بخشد، بلکه اثر آن ها متناسب با آمادگی انگیزه اي اشخاص براي قبول آن تشویق ها خواهد بود. لذا به دلیل همین تنوع در مکانیزم ها و محرك هاي انگیزشی، نظریه هاي مختلفی در بحث رفتار فردي و رفتار سازمانی توسط دانشمندان مختلف ارائه شده که هریک روشن می کند که چگونه می توان نیازهاي افراد را شناخت و آن ها را برانگیخت تا در راه رسیدن به نیازشان تلاش کنند

انگیزش انواع مختلفی دارد که در اینجا صرفاً به انگیزش هاي درونی و بیرونی خواهیم پرداخت. منبع وکانون تقویت کننده و تحریک کننده این انگیزه ها تفاوت اساسی آن ها را با یکدیگر سبب می شود. به طوریکه در تعریف انگیزه هاي درونی گفته می شود که منبعی از درون به صورت یک ویژگی فرد را به انجام فعالیت و رسیدن به هدفی ترغیب می کند. منبع و کانون انرژي بخش در کلیه مباحث مربوط به روان شناسی انگیزشی و انواع انگیزه مطرح است. زمانیکه این منبع یک عامل درونی است مثل تمایل به پیشرفت، رسیدن به قدرت، دوست داشته شدن و غیره؛ صحبت از انگیزه هاي درونی است. ولی زمانیکه یک عامل بیرونی مطرح است که به عنوان محرکی فرد را وادار به فعالیتی خاص می کنند، صحبت از انگیزه هاي بیرونی است 

در واقع انگیزش درونی یکی از مهم ترین و باارزش ترین منابع انگیزشی است که براساس آن انسان تلاش می کند تا به استعدادها و شایستگی هاي بالقوه خود دست یابد. برخی از عواملی که موجب تقویت انگیزه هاي درونی می شوند عبارتند از:

    نیاز به موفقیت و شایستگی؛
    نیاز به همبستگی به گروه؛

    نیاز به مشارکت در کار گروهی؛

    نیاز به احترام در محبط هاي اجتماعی؛

    احساس مسئولیت کردن در گروه و
    نیاز به فضاي مطلوب روانی در گروه.

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید