بخشی از مقاله
چکیده:
با توجه به اثرات مضر مواد شیمیایی بر محیط زیست و جهت حفاظت محیط زیست و بهبود رشد گیاه، آزمایشی به صورت فاکتوریل با اعمال میدان مغناطیسی در شدتها 50 - ، 100، 150 و 200 میلیتسلا - و زمانهاي 0 - ، 5، 10، 15 و 20 دقیقه - بعنوان پیش تیمار فیزیکی، در قالب طرح کاملاً تصادفی در 3 تکرار بر بذر دان سیاه انجام شد. نتایج نشان داد که درصد جوانهزنی تحت تأثیر تیمارها قرار نگرفت. کمترین متوسط زمان جوانهزنی در تیمار شدت 200 میلیتسلا و در مدت زمان 20 دقیقه بدست آمد که نسبت به شاهد 3/70 درصد کاهش نشان داد. شدت میدان مغناطیسی 200 میلیتسلا و در مدت زمان 20 دقیقه برروي سرعت جوانهزنی با افزایش 2/69 درصد نسبت به شاهد تأثیر معنیداري داشت. بالاترین شاخص بنیه بذر و طول گیاهچه به ترتیب با 17/73 و 22/91 درصد افزایش نسبت به شاهد مربوط به تیمار 50 میلیتسلا در مدت زمان 15 دقیقه بود.
کلمات کلیدي: جوانهزنی، دان سیاه، شدت میدان مغناطیسی، مدت میدان مغناطیسی مقدمه:
تیمارهاي فیزیکی و شیمیایی براي جوانهزنی بهتر، قبل از کاشت بر روي بذر انجام میشود. تیمارهاي شیمیایی یک نگرانی براي محیط زیست محسوب میشوند. در این راستا میدان مغناطیسی 1 - MF - قبل از کاشت روشی امن و ارزان براي افزایش جوانهزنی و رشد گیاهچه میباشد . - 1 - الکتریسیته، مغناطیس، نور تکرنگ و صدا میتواند رشد گیاهان را تحت تأثیر قرار دهد. این فناوري کشت الکتریکی نامیده میشود . - 3 - بذرهایی که از یک میدان مغناطیس عبور داده میشوند، دچار تورم شده و در نتیجه فعالیت هورمون اکسین در این بذرها افزایش مییابد. همچنین میزان تنفس در آنها افزایش یافته و داراي انرژي و فعالیت زیادتري شده که نتیجه آن جوانهزنی سریع و یکنواختتر و ایجاد گیاهان مقاوم به تنشها است . - 2 - میدان مغناطیسی باعث تحریک متابولیسم سلولی و میتوز در سلولهاي مریستمی گیاه میشود . - 3 - طی افزایش فعالیتهاي بیوشیمیایی آنزیمها و پروتئینها تحت تیمار مغناطیسی و الکتریکی، افزایش جوانهزنی در گوجه فرنگی در پیش تیمار بذرها با میدان مغناطیسی و الکتریکی گزارش شده است . - 3 - دان سیاه2 متعلق به خانواده کاسنی - Asteraceae - میباشد. جنس Guizotia از 6 گونه که پنج گونه آن از جمله نیجر، بومی ارتفاعات اتیوپی است. نیجر تنها گونه کشت از جنس Guizotia است که جوانهزنی آن بصورت اپیجیل است. بذر دان سیاه داراي 50-75 درصد روغن است که از آن در درمان روماتیسم، سوختگی و جرب و جانشینی براي روغن زیتون و از کنجاله آن در تعلیف دام استفاده میشود - . - 1
مواد و روشها:
به منظور بررسی اثرات پیش تیمار میدان مغناطیسی در 4 سطح شدت 50 - ، 100، 150 و 200 میلیتسلا - و 5 مدت زمان 0 - ، 5، 10، 15، 20 دقیقه - پژوهشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار بر جوانهزنی بذر گیاه دان سیاه در محیط آزمایشگاهی انجام شد. . بذرهاي دان سیاه در دانشگاه شهرکرد با طول جغرافیایی 50 درجه و 51 دقیقه شرقی و عرض جغرافیایی 32 درجه و 20 دقیقه شمالی و ارتفاع 2016/4 متر از سطح دریا در بخش مرکزي رشته کوههاي زاگرس جمعآوري شد. میدان مغناطیسی به عنوان پیش تیمار با استفاده از دستگاه مولد میدان مغناطیسی بر روي بذرها اعمال شد. سپس بذرها با استفاده از الکل 70 درصد به مدت 10 ثانیه و محلول 10 درصد هیپوکلریت سدیم به مدت 5 دقیقه ضدعفونی و پس از سه بار شستشو با آب مقطر استریل شد. بذرها در سه تکرار و دستجات 25 تایی در هر پتري دیش به صورت یکنواخت بر روي کاغذ صافی مرطوب قرار داده شد. ظروف در دماي 25±2 درجه سانتیگراد و شرایط نوري کنترل شده 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی در دستگاه ژرمیناتور قرار گرفتند. شمارش جوانهزنی بذور بهصورت روزانه در بازه زمانی 7 روز صورت گرفت. بعد از 7 روز گیاهچهها از پتريدیش خارج و پارامترهاي درصد جوانهزنی، سرعت جوانهزنی، متوسط زمان جوانهزنی و ضریب سرعت جوانهزنی به ترتیب زیر محاسبه و مورد بررسی قرار گرفت:
تعداد کل بذرها، :NG تعداد بذرهاي جوانهزده
نتایج و بحث:
درصد جوانهزنی:
نتایج حاصل از تجزیه واریانس دادهها نشان داد، که سطوح مختلف شدت و مدت زمان اعمال میدان مغناطیسی و اثر متقابل آنها بر درصد جوانهزنی معنیداري نبود - جدول . - 1 تحقیقات مختلف مبنی بر عدم تأثیر شدت و مدت زمان اعمال میدان مغناطیسی و اثر متقابل آنها بر درصد جوانهزنی حاکی از این امر است.
جدول -1 تجزیه واریانس اثر شدت و زمانهاي میدان مغناطیسی بر برخی پارامترهاي جوانهزنی
سرعت جوانهزنی:
نتایج حاصل از تجزیه واریانس دادهها نشان داد، که سطوح مختلف شدت و مدت زمان اعمال میدان مغناطیسی و اثر متقابل آنها بر سرعت جوانهزنی در سطح 1 درصد معنیدار بود - جدول . - 1 بیشترین سرعت جوانهزنی در تیمار200 و150 میلیتسلا و مدت زمان 20 و 15 دقیقه بدست آمد که نسبت به شاهد 2/69 درصد افزایش داشت و تیمار50 میلیتسلا به مدت 5 دقیقه با 22/77 درصد کاهش نسبت به شاهد در پایینترین سطح قرار داشت - جدول . - 2 این امر ناشی از تأثیر میدان مغناطیسی بر شتاب متابولیسم بذر و تغییر مراحل بیوشیمیایی و فیزیولوژیک در بذرها میباشد . - 4 - با توجه به نتایج، شدت میدانهاي قويتر باعث افزایش سرعت جوانهزنی و ظهور سریعتر ریشهچه میشود.
متوسط زمان جوانهزنی:
نتایج حاصل از تجزیه واریانس دادهها نشان داد، که سطوح مختلف شدت و مدت زمان اعمال میدان مغناطیسی و اثر متقابل آنها بر متوسط زمان جوانهزنی در سطح 1 درصد معنیدار بود - جدول . - 1 با کاربرد میدان مغناطیسی ضعیف 50 - میلیتسلا -
متوسط زمان جوانه زنی در بالاترین حد بود، به طوري که قرارگرفتن بذرها در معرض این تیمار در زمان 5 دقیقه بیشترین زمان را جهت جوانهزنی به خود اختصاص داد و کمترین متوسط زمان جوانهزنی در شدت میدان 200 میلیتسلا و مدت زمان 20 دقیقه با کاهش 3/70 درصد نسبت به شاهد در بهترین وضعیت با متوسط 1/04 روز قرار داشت. بنابراین، میدان مغناطیسی قوي تأثیري مشابه سرعت جوانهزنی بر متوسط زمان جوانهزنی بذرها داشت.
طول گیاهچه:
نتایج تجزیه واریانس نشان داد که شدت و زمانهاي مختلف میدان مغناطیسی و اثرات متقابل آنها بر طول گیاهچه در سطح 1 درصد معنیدارشد - جدول . - 1 بالاترین طول گیاهچه از تیمار 50 میلیتسلا و در مدت زمان 15 دقیقه حاصل شد. این شدت و مدت زمان بر روي طول ریشهچه 20/37 - درصد - و طول ساقهچه 27/04 - درصد افزایش نسبت به شاهد - ، تأثیر مثبت داشته و نهایتاً طویلترین طول گیاهچه با میانگین 11/80 سانتیمتر 22/91 - درصد افزایش نسبت به شاهد - را به خود اختصاص داد. در حالی که همین شدت میدان در مدت زمان کمتر 5 - دقیقه - موجب کوتاهتر شدن گیاهچه به میزان 11/87 درصد نسبت به شاهد شد.
