بخشی از مقاله
چکیده
رکود بذر به طور معمول روی جوانه زنی و متعاقباً رشد دانهالهای حاصل از بذور اکثر گونه های گیاهی تاثیر گذار میباشد. در این تحقیق تاثیر دما - چینه سرمایی - روی جوانه زنی و رشد دانهال حاصل از این بذرها و همچنین ارتباط بین نیاز سرمایی جوانه و بذر درختان گردوی ایرانی پنج ساله مورد مطالعه قرار گرفته است.
ارقام و ژنوتیپهای مورد مطالعه، شامل پنج رقم و ژنوتیپ ایرانی به نامهای "6HUU"' "/DUD" "5. .0"' Z63 and Z53 در دمای 4تا 7 درجه سانتیگراد به مدت 0 تا 8 هفته قرار گرفتند سپس نمونههای مورد آزمایش در هر تیمار، به گلخانهای با فتوپریود طبیعی و دمای 17 تا 26 درجه سانتیگراد منتقل شدند و پس از آن اولین آثار جوانه زنی ریشه اولیه و طول ریشه هر کدام از نمونهها به طور هفتگی ثبت گردید و پس از دو ماه ارتفاع ارقام و نمونهای مربوط به هر تیمار اندازه گیری و ثبت شد.
متعاقباً نیاز سرمایی جوانههای هر رقم نیز اندازه گیری شد و ارتباط بین نیاز سرمایی جوانه و بذر مورد ارزیابی قرار گرفت . نتایج آزمایش مبین آن بود که چینه سرمایی موجب تسریع جوانه زنی در بذر ها و رشد دانهال حاصل از این بذور در آینده میشود. همچنین ارتباط مستقیم بین نیاز سرمایی در جوانه و چینه سرمایی در بذر ها وجود دارد.
مقدمه
رکود بذر اصطلاحی است که به کمبود و یا عدم رشد جوانه وبذر گیاهان در اثر عوامل درونی و یا بیرونی اطلاق میگردد. رکود یک اصطلاح کلی است، که برای مشخص کردن حالت غیر فعال بکار برده میشود. رکود دارای جنبه های مختلفی میباشد
الف - سکون: هنگامیکه جوانهها در نتیجه شرایط بیرونی نامطلوب، مانند درجه حرارت، آب قابل استفاده، طول دوره روشنایی، به حالت سکون میروند.
ب - استراحت: هنگامیکه جوانهها به دلیل موانع فیزیولوژیکی درونی، که تحت شرایط بیرونی ایده آل مانع رشد میشود به رکود وارد شوند
. گیاهانی که دارای رکود در جوانه باشند معمولاً بذرهایشان دارای رکود هستند .جنین موجود در بذر بسیاری از گیاهان به دلیل سختی پوستشان قادر به جذب اکسیژن مورد نیاز خود نیستند ولی در دماهای پایین تر اکسیژن به میزان بیشتری در آب قابل حل بوده و در نتیجه جذب آب، در شرایط چینه سرمایی زمستان برای جنین آسانتر میگردد
تحقیقات نشان دهنده آنست که هر نوع گیاه و هر رقم نیازمند ساعات معینی از دوره- های سرمایی، جهت غلبه بر خواب جوانه و جوانه زنی می باشند
هدف از این تحقیق، مطالعه تاثیر دمای 4تا 7 درجه ساتیگراد - چینه سرمایی - روی وانهج زنی بذور و متعاقباً رشد ثانویه دانهالBهای حاصل از آن و مطالعه ارتباط بین نیاز سرمایی بذر و جوانه در پنج رقم و ژنوتیپ گردوی ایرانی - - "6HUU"' "/DUD" "5. .0"' 63 DQG 53 می باشد.
مواد و روشها
جمع آوری نمونهBهای مورد آزمایش از محل باغ مادری کمال آباد واقع در 50 کیلومتری غرب تهران قرار دارد انجام شده است ارتفاع از سطح دریا در این منطقه در حدود 1312 متر میباشد .
ساقههای یکساله جمع آوری شده، از باغ مادری در داخل پارچه مرطوب و کیسه های نایلونی قرار گرفتند. و به آزمایشگاه انتقال داده شدند این شاخهها به اندازه های 20 1 سانتیمتری تقسیم بندی شدند و با محلول کاپتان ppm 400 ضدعفونی شدند. در هر کدام از شاخهها، یک شاتون، یک جوانه انتهایی و یک جوانه جانبی نگه داشته شد و سایر جوانههای موجود حذف شدند.
سپس این شاخهها در داخل پارچه های تنظیف ضدعفونی شده و مرطوب پیچیده شدند و برای نگهداری هر چه بیشترِ رطوبت، داخل پاکتهایی نایلونی قرار داده شدند. پس از آن، نمونههای مذکور به یخچالی با دمای 4∓1 درجه سانتیگراد انتقال داده شدند و تیمارهای 400 تا 1500 ساعت سرما به آنها اعمال شد. در فاصلههای 100 ساعته، 24 شاخه که شامل سه تکرار و 8 شاخه برای هر تکرار بود از یخچال بیرون آورده شدند و از ته داخل ظرف های حاوی آب مقطر قرار داده شدند و به گلخانه ای با دمای تنظیم شده در حدود 18 تا 27 درجه سانتی گراد و نور طبیعی منتقل شدند. هر روز، آب مقطر داخل ظرفها تعویض و ته زنی شاخه ها هر سه روز یکبار به میزان 5 میلیمتر از ته آنها به منظور جلوگیری از انسداد آوندها انجام گردید. سرکشی به نمونهها و ثبت شاخههایی که در آن جوانه از رکود خارج شده بود؛ هر دو روز یکبار انجام میشد.
بذرهایی که در سال قبلاز درختان باغ مادری جمع آوری شده بودند و قبلاً در انبارهای خنک وخشک نگهداری شده بودند؛ را برای انجام این کار به آزمایشگاه منتقل کرده و اجازه داده شد که این بذرها به مدت 24 ساعت در داخل ظرفهای محتوی آب خیس بخورند. سپس بذرها در محلول کاپتان ppm 400 برای گندزدایی قرار گرفتند. وپس از ضدعفونی لابهلای پیت یا پیت ماس که قبلاً با کاپتان ضد عفونی و مرطوب شده بود و رطوبت آن در حد ظرفیت مزرعه بود قرار داده شدند. سپس این جعبهها در یخچالی با دمای ثابت5 1 درجه سانتیگراد قرار گرفتند و به مدت 8 هفته در این دما باقی ماندند و به فاصلههای یک هفته ای بذرها خارج شدند و در داخل ظرفهای محتوی پِرلیت قرار داده شدند.سپس به گلخانه ای با دمای 18 تا 27 درجه سانتیگراد و نور طبیعی منتقل شدند. رطوبت ظرفهای حاوی پِرلیت در حد ظرفیت مزرعه نگه داشته شد. هردو روز، یکبار به بذرها سرکشی میشد و یادداشت برداریهای لازم انجام میگرفت.
نتیجه گیری و بحث
بذرهای هر رقم دامنه گستردهBای از نیاز سرمایی را از خود نشان دادند. در ارقام ʽ 63ʼوʽ/DUDʼ که ارقامی با نیاز سرمایی بالاهستند و جوانهBهای آنها دارای نیاز سرمایی بالایی هستند به چینه سرمایی بالاتری نیز نیازمند بودند و برعکس در ارقام و ژنوتیپهای دیگر که زود گل هستند و جوانه آن نیاز سرمایی کمتری دارد دارای بذرهایی با نیاز چینه سرمایی کمتر بودند - شکل . - 1 نتایج این آزمایش تحقیقات قبلی دیگر را درزمینه ارتباط نیاز سرمایی بذر و جوانه تایید می کند - گرادزیل و مارتینز-گومز، 2002؛ گارسیا کوسانو و همکاران ، . - 2004 این نتایج مبین این مطلب است که ساز و کار رکود در بذر و جوانه مشابه هم میباشد - ارز و کوییلون ،. - 1987 همچنین مطالعات پاوول - 1987 - نشان دهنده شباهتهای هورمونی در رکود بذر و جوانه میباشد.
مطابق شکل 2 بیشترین میزان جوانه زنی در ارقام " Z53" وR.D.Mمشاهده گرید که نشان دهنده عدم ارتباط بین میزان جوانه زنی بذور با نیاز سرمایی جوانهها میباشد.
نتایج نشان داد که در تمامی ارقام و ژنوتیپ ها در صد جوانه زنی با افزایش ساعات چینه سرمایی افزایش یافته است. همچنین زمان لازم برای جوانه زنی بذور و جوانهها با افزایش میزان سرما دهی کوتاه تر شد. این حالت به علت فعالسازی آنزیمهای لیپاز و پروتئاز، در جریان سرمادهی میباشد
