بخشی از مقاله
چکیده
تحقیقات گذشته در خصوص رابطه بین پاداش مدیران و سطح عملکرد شرکت به نتایج یکسانی دست نیافتهاند. برخی از تحقیقات عدم وجود رابطه بین پاداش و سطح عملکرد شرکت را نشان دادهاند و ثابت کردهاند مدیران حتی در سطح ضعیف عملکرد شرکت نیز پاداش دریافت میکنند. برخی دیگر نیز حساسیت تغییرات پاداش مدیران در سطوح بالا و پایین عملکرد شرکت را بررسی نموده و نتایج متفاوتی را ارائه کردهاند. مطالعه حاضر با استفاده از تحلیل دادههای ترکیبی 672 سال شرکت در بازه زمانی 1387 تا 1393 به بررسی حساسیت تغییرات پاداش مدیران به سطوح عملکرد شرکت با استفاده از دو معیار بازده داراییها و نسبت Q توبین پرداخته است. در تقسیمبندی سطوح عملکرد شرکتها بر اساس بازده دارایی، یافتهها نشان میدهند که تغییرات پاداش مدیران در سطوح پایین عملکرد شرکت حساسیت بیشتری به تغییرات پاداش نسبت به سطوح عملکرد بالای شرکت دارند. نتایج بر اساس تقسیمبندی سطوح عملکرد شرکت بر مبنای نسبت Q توبین نیز نشان میدهند که حساسیت تغییرات پاداش مدیران با سطح عملکرد شرکت رابطه منفی دارد ولیکن در سطوح پایین عملکرد شرکت رابطه معنادای میان نسبت Q توبین و تغییرات میزان پاداش مدیران یافت نگردید. به طور کلی، نتایج ثابت میکنند که مالکان نسبت به کاهش ثروت خود حساسیت بیشتری دارند و از کاهش پاداش مدیر به عنوان ابزاری برای توبیخ وی استفاده می کنند.
مقدمه
به منظور تقلیل مشکلات نمایندگی ناشی از احتمال عدم همسویی منافع بین مدیران و سهامداران، باید بر تابع مطلوبیت هر یک از دو طرف و نحوه تسهیم منافع و ریسک بین آنان تمرکز نمود. از این طریق میتوان مدیران را در به کارگیری تواناییها و مهارتهایشان در راستای منافع مالکان ترغیب کرد و در آن ها انگیزه ایجاد نمود - کبیرزاده، . - 1386 پرداخت پاداش به مدیران به عنوان جزئی از حقالزحه آنان یکی از روشهای مطرح به منظور همسو نمودن دیدگاهها و عملکرد مباشران در راستای افزایش ثروت سهامداران است. حقوق و مزایای مدیران شرکتها شامل حقوق ثابت، پاداش نقدی عملکرد و مزایای غیر نقدی است. از دید نظری انتظار میرود پاداش نقدی پرداختی به مدیران بر عملکرد آنان مبتنی باشد. تحقیقات تجربی که به بررسی ارتباط بین حقالزحمههای مدیران و عملکرد حسابداری یا بازار شرکت پرداختهاند، اکثراً بر جزء نقدی حق الزحمه تمرکز داشته اند. البته نتایج کلی در مورد مجموع حق الزحمه را میتوان از یافتههای این مطالعات استنتاج نمود، چرا که جزء نقدی بخش عمدهای از حقالزحمه را در این مطالعات تشکیل میدهد - اندرسن و همکاران1، . - 1999 در تحقیقات پیشین ارتباط بین تغییرات در حقالزحمه مدیران با بازده سهام شرکت و بازده حسابداری بررسی شده است.اکثر این مطالعات رابطهای یک سویه را بین پرداخت و عملکرد بررسی نمودهاند، در حالیکه توصیف مدل های نمایندگی در این زمینه یک رابطه دو سویه است. اعتقاد بر آن است که پرداخت به مدیران متفاوت از پرداخت ساده به کارمند عادی صورت میگیرد و بر عملکرد شرکت و بازده آن مؤثر است - هال و لیبمن2، . - 1998 هر چند برخی از تحقیقات نیز نشان دادهاند که پرداخت به مدیران همانند کارمندان ساده انجام میگیرد و تحت تأثیر عملکرد شرکت نیست یا تأثیر آن ناچیز است - جنسن و مورفی 3، 1990؛ راسن4، . - 1992 با این حال نتایج اکثر مطالعات - نظیر: مورفی5، 1985؛ هو 6، 1989 ؛ هیل و استیونز7، 1999؛ کبیرزاده، 1386؛ لاریسمنانی و جعفریزاد، 1389؛ سجادی و زارعزاده مهریزی، - 1390 نشان میدهند رابطه معناداری میان عملکرد شرکت و پاداش مدیران وجود دارد. هر چند در مطالعات پیشین بیشتر به جنبه انگیزشی پاداش بر سطح عملکرد مدیران پرداخته شده است، ولیکن این موضوع را نیز بایستی در نظر گرفت که مالکان می توانند از پاداش به عنوان ابزاری برای مجازات و توبیخ مدیران نسبت به عملکرد ضعیف آن ها استفاده نمایند. نتایج تحقیقات دیکو - 2006 - 8 و لئون و همکاران - 2006 - 9 نشان می دهند که پاداش مدیران حساسیت بیشتری به سطوح عملکرد پایین شرکت نسبت به سطوح عملکرد بالا دارد. این موضوع نشان میدهد که مالکان نسبت به عملکرد ضعیف مدیران حساسیت بیشتری را دارند و با کاهش عملکرد شرکتمدیران را از میزان پاداش بیشتری محروم مینمایند، ولیکن در سطوح بالای عملکرد شرکتتغییرات پاداش مدیران از این حساسیت برخوردار نیست. این امر نشان میدهد مالکان به کاهش ثروت خود حساسیت بیشتری نسبت به افزایش آن دارند و با محرومیت مدیران از پاداش در سطوح عملکرد پایین میکوشند که مدیران را مجاب نمایند تا با تصمیمگیریهای اشتباه، ثروت و منافع آنها را به خطر نیندازند.در صورتیکه شاو و ژانگ - 2010 - 10 نتیجهای عکس این موضوع را نشان دادند و اثبات کردند که پاداش مدیران حساسیت کمتری در عملکرد ضعیف شرکت نسبت به عملکرد بالای آن دارد. از سوی دیگر، ببچاک و فرید - 2004 - 11 استدلال کردند که عملکرد شرکت تأثیری بر پاداش مدیران ندارد و به عبارت دیگر، قراردادهای پاداش مدیران شامل آستانههای خاصی از سطوح عملکرد نمیباشد. در مقابل، لئون و همکاران - 2006 - پاداش را ابزاری برای توبیخ مدیران نسبت به عملکرد ضعیف آنها میدانند. همانطور که مشاهده می گردد نتیجه واحدی از تحقیقات پیشین در خصوص حساسیت پاداش مدیران به سطوح عملکرد به دست نیامده است. لذا در این پژوهش با استفاده از دو معیار ارزیابی عملکرد که بر مبنای دیدگاه بازار و اطلاعات حسابداری میباشند این موضوع در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بررسی شده است و به طور کلی اثبات گردیده است که پاداش مدیران حساسیت بیشتری با عملکرد ضعیف شرکت نسبت به عملکرد بالای آن دارد. این نتیجه مطابق با یافتههای لئون و همکاران - 2006 - می باشد.
ادبیات پژوهش
در این پژوهش به منظور ارزیابی عملکرد از دو شاخص Q توبین و بازده داراییها استفاده شده است. دلیل استفاده از دو شاخص مزبور به این دلیل می باشد که در نسبت Q توبین، ارزش بازار سهام شرکت نیز در نظر گرفته شده است و لذا می توان دید سرمایهگذاران نسبت به عملکرد مدیران را در محاسبات گنجاند. از سوی دیگر، بازده داراییها نسبتی بر اساس اطلاعات حسابداری میباشد. روشن است که سود حسابداری در اکثر قراردادهای پاداش یکی از مهمترین آستانههای تعیین شده میباشد. بررسیهای مورفی - 1999 - در میان 125 شرکت بزرگ صنعتی نشان داده است که 50 درصد 40 - درصد - از این شرکتها از یک معیار برای ارزیابی عملکرد خویش استفاده می کنند و از این دسته از شرکتها 44 درصد - 88 درصد - سود حسابداری را برای این معیار به کار میگیرند.تغییرات میزان پاداش مدیران نسبت به سطوح عملکرد شرکت بر اساس این معیار درنمودار پاداش مبتنی بر بازده داراییها12 - نمودار - 1 نشان داده شده است. به طور میانگین، اگر عملکرد شرکت به حد پایین خود برسد، مدیران تنها پاداشی معادل 7 درصد حقوق خود را دریافت خواهند کرد. در حد آستانه به میزان 55 درصد حقوق و در حد بالایی به میزان 88 درصد حقوق آنها به عنوان پاداش در نظر گرفته میشود و در عملکردهای بالاتر از آن، میزان پاداش مدیران افزایشی نمییابد - هلتازن و همکاران13، . - 1995 بنابراین به طور متوسط رسیدن مدیران از حد پایین بازده داراییها - ROA - به آستانه بازده داراییها، 48 درصد پاداش مدیران را افزایش خواهد داد. همچنین افزایش در عملکرد شرکت به طوری که حد آستانه بازده دارایی ها به حد بالای بازده داراییها برسد، باعث خواهد شد پاداش مدیران تنها 33 درصد افزایش یابد.
