بخشی از مقاله
چکیده
هدف اصلی این پژوهش بررسی رابطه انتظارات معلمان در حیطههاي برنامهریزي آموزشی و درسی، امور کارکنان، امور دانشآموزان، روابط مدرسه و اجتماع، تسهیلات و تجهیزات، تغییر و نوآوري، امور اداري و مالی، با میزان عملکرد مدیران بود. تعداد 147 نفر زن و 54 نفر مرد از بین معلمان ابتدایی ناحیه دو خرم آباد با استفاده از روش نمونهگیري تصادفی طبقهاي انتخاب گردید. ابزار اندازهگیري این پژوهش یک پرسشنامه دو وجهی بود.
نتایج تحقیق نشان داد : بین انتظارات معلمان از مدیران در حیطههاي برنامهریزي آموزشی و درسی، امورکارکنان، امور دانشآموزان، روابط مدرسه و اجتماع، تسهیلات و تجهیزات، امور مالی و اداري، تغییر و نوآوري و میزان عملکرد مدیران رابطه معناداري وجود دارد، همچنین بین معلمین زن و مرد از لحاظ انتظاراتشان از مدیران تفاوت معنیداري وجود ندارد ، اما بین مدیران زن و مرد از لحاظ عملکردشان از نظر معلمان تفاوت معنیداري وجود دارد.
- 1 مقدمه
اشخاص بخش عمدهاي از زندگی خود را به عنوان کارکنان در محیطهاي سازمانی سپري میکنند، کارکنان خواهان کسب رضایت بوده و بسیاري از آنها در جستجوي فرصت براي رشد، توسعه و یادگیري جدید میباشند شناخت رفتار سازمانی می تواند به مدیر کمک کند تا نیازها و انتظارهاي متنوع افراد را بهتر احساس کند، دعوت معمولی از کارکنان براي شرکت در تصمیم گیري موجب افزایش احساس منزلت در آنها میشود، مشارکت میتواند بیان انتظار کارکنان را آسان کند به عبارت دیگر کارکنان ممکن است با شرکت در تصمیم گیري، ارتباط بین عملکرد پاداشهاي مورد علاقهشان را بهتر درك کنند - الوانی، . - 1375
یکی از نکات حائز اهمیت این است که در اغلب مواقع کارکنان مراکز آموزشی براساس انتظاراتی که از یکدیگر دارند درباره ي رفتار همدیگر پیشگوییهایی به عمل می آورند که بهطور معمول صحیح نیست اگر چه در موارد معدود میتواند صحیح باشد یعنی هرگاه میزان شناخت آنها از یکدیگر زیاد باشد پیشگوییها به واقعیت نزدیکتر خواهد بود - سرمد، . - 1384 ترقی هر جامعهاي در گرو نوع و چگونگی فعالیتی است که در مدارس انجام می گیرد و اثر مدیریت به عنوان رهبري آموزشی در مدرسه را نمی توان نادیده گرفت در جهان امروز معلمی که حداقل چند سال از تحصیلات قبل از شروع کار خود را در مراکز تربیت معلم نگذرانیده باشد وجود نداشته و یا به ندرت دیده میشود، مسلماً دیدگاه ها و انتظارات و نیازهاي چنین معلمی با معلم گذشته تفاوت دارد که این تفاوت را باید در ژرفاي فکري و وجودي او جستجو کرد.
مهم- ترین موضوعی که در برنامهریزي آموزشی به همکاري و تبادل نظر مؤثر نیازمند است، مسئله تعیین نیازها، انتظارات، اولویت ها،هدف ها، خواست هاي عمومی راهبردهاست. همچنین مجموعه هاي منابع، موانع، راهبردها، انتظارات اولویتها ثابت و یکسان نیستند و در طول زمان تغییر میکنند - فیوضات، . - 1376 آنگونه که جاکوب دبلیو گتزلز1 میگوید: رفتار مدیران در سازمان حاصل کنش متقابل شیوه انتظارات است - کبیري،. - 1383 درك انتظارات، اساس روابط مطلوب سازمانی میباشد زیرا وقتی مدیر سازمانی از انتظارات کارکنان آگاهی یابد بهتر میتواند به تطبیق رفتارهاي خود با انتظارات معقول و مقبول و تغییر انتظارات غیرمنطقی آنان بپردازد، تا نتایج اقدامات وي در سازمان بهجاي تنش و تعارض، تفاهم و هماهنگی ایجاد نماید.
بنابراین دامنه وسیع روابط انسانی در سیستم اجتماعی آموزشگاهها و پیچیدگی روابط بین نقشهاي سازمانی در مدارس، مدیران را موظف میسازد تا در شناخت نظرات و انتظارات مختلف معلمان و از نقش و وظایف خود تلاش کنند و در ایجاد هماهنگی و تفاهم متقابل از سوء تعبیرها و اختلاف در برداشتها بکاهد و برکارایی و تأثیر روابط انسانی خود بیافزایند - بهرنگی، . - 1380 لذا با توجه به اهمیت آموزش و پرورش و جایگاه معلم در جامعه، محقق درصدد است که رابطهي بین انتظارات معلمان از مدیران و میزان عملکرد مدیران را در دبستان- هاي ابتدایی بررسی کند.
- 2 پیشینه ي پژوهش
در میان نهادهاي اجتماعی که بهکار تعلیم و تربیت میپردازند نظام آموزش و پرورش رسمی از همه بنیاديتر عمل مینماید این نظام از طریق مدارس عهدهدار نقش حساس آموزش و پرورش افراد جامعه میگردد مدارس سیستمهاي اجتماعی هستند که از منابع مختلف مادي و انسانی تشکیل گردیدهاند - علاقه بند، . - 1384 از بین منابع مختلفی که باعث توفیق مدارس در تحقق اهداف آموزش و پرورش میگردند منابع انسانی از اهمیت ویژهاي برخوردارند منابع انسانی در مدرسه مشتمل بر مدیر، معلم، کارکنان اداري، دانشآموزان، اولیاء میباشند بدیهی است که این عناصر زمانی باعث توفیق مدرسه میشوند که هر یک از آنها به وظایف خویش و دیگران در سیستم اجتماعی مدرسه آشنا باشند تا ضمن تعامل صحیح با یکدیگر در راستاي اهداف با هم هماهنگی داشته باشند.
ترقی هر جامعهاي در گرو نوع و چگونگی فعالیتی است که در مدارس انجام میگیرد و اثر مدیریت به عنوان رهبر آموزشی در مدرسه را نمیتوان نادیده گرفت چون مدیریت آموزشی با انسانها سرو کار دارد و کار او انسانسازي است باید رفتار انسان را بشناسد و روشهاي تغییر رفتار را بداند مدیر مسئول برقراري ارتباط با دانش آموزان، معلمان و اولیاء و کارکنان است و این امر نیاز به اطلاعات وسیعی از روابط انسانی دارد، در جهان امروز مسلماً دیدگاهها و انتظارات و نیازهاي معلم با معلم گذشته تفاوت دارد که این تفاوت را باید در ژرفاي فکري و وجودي او جستجو کرد.
وقتی میگوییم یک شخص انتظارات مشترك با شخص دیگر دارد به این معنی است که هر یک از این افراد نقش خود و نقش دیگري را به درستی درك میکنند و میپذیرند. براي این که انتظارات سازگار و موافق باشند لازم است که هدفها و مقاصد مشترکی در میان باشند. یا این که دو فرد چون نقش آنها مستلزم سبکهاي رفتاري متفاوت است ممکن است شخصیتهاي متفاوت داشته باشند، ولی براي اثر بخشی یک سازمان ضروري است که آنها هدفها و مقاصد سازمانی را بهعنوان هدفهاي خود بپذیرند - علاقه بند، . - 1382
لیفام و هووئه2 انتظارات نقش را اینگونه تعریف کردهاند: حقوق و وظایف مشخصی که به هر نقش مرتبط میگردد، انتظارات نقش میگویند - رضاییان، . - 1379 شاید بتوان گفت که مدیران مدارس براي انتظارات مسئولین آموزش بیش از انتظارات دیگر گروهها اهمیت قائلند، زیرا مسئولین آموزشی تعیین کننده وضعیت شغلی، مقام و حقوق مدیرانند و همین دلایل کافی است تا مدیران را برانگیزد که از انتظارات مسئولین آگاهی یابند و آنها را برآورده سازند. موزر3 پس از مطالعات و تحقیقات گسترده به این نتیجه رسید که رؤساي نواحی یا مناطق آموزش و پرورش انتظار دارند مدیران تحت پوشش آنها در تحقق موارد یا رفتارهاي ذیل کوشش کنند.
-1 با قاطعیت رهبري کند -2 آغازگر عمل هستند. -3 اهداف سازمانی را تحقق بخشند. -4 رفتار سازمانی فرادستان را تقلید و تبعیت کنند -5 انتظارات سازمان را بر انتظارات خود و دیگران ترجیح دهند. علیرغم این که برخی از انتظارات گروه- هاي فوق الذکر متضاد بهنظر میرسد مدیر مدرسه با توجه به نقش محوریش ناگزیر است براي دستیابی به تفاهم و همسازي بین انتظارات هر یک از گروهها، با رفتارها و انتظارات خود اقداماتی انجام دهد، در این راستا کمپل4 پس از تحقیقات زیادي مینویسد، تفاهم تا اندازهاي قابل دستیابی است لذا براي این منظور مدیر بایستی انتظارات هر گروه را دقیقاً شناسایی و عکسالعمل هر گروه را نسبت به رفتار خود پیشبینی نماید.
سپس برنامه اصلاح انتظارات گروه و تعدیل رفتار و انتظارات خود را شروع کند - ساکی، . - 1379 بیدول 5 در تحقیقات خود به این نتیجه رسید که معلمین از مدیر انتظار دارند وظایف منصفانه و روشنی براي آنها تعیین کند. شارپ6 در تحقیقات خود به این نتیجه رسید که معلمین از مدیر مدرسه انتظار دارند تا با آنها مستمراً در ارتباط باشد از اعمال محدودیت در ایدههاي نو و آزادیشان پرهیز کند، و همچنین مدیر موقعیتی بوجود آورد که معلمین در تمام برنامههاي مدرسه مسئولیت مشترکی با او داشته باشند، به استثنا فعالیتهاي مربوط به تدریس که خواستار تمام مسئولیت آن و عدم مداخله مدیر هستند.
هورالیک7 در تحقیقات خود به این نتیجه رسید که انتظارات معلمین از مدیر مدرسه به قرار زیر است : مدیر بایستی در مقابل دانشآموزان و والدین آنها از معلمین حمایت کند حتی اگر حق به جانب معلمین نباشد و اگر مدیر میخواهد از معلمی انتقاد بکند به او بگوید حق به جانب او نیست بایستی این انتقاد را خصوصی با او مطرح کند. مدیر بایستی ناظم خوبی باشد. مدیر بایستی رفتار دموکراتیکی با معلمین داشته باشد. در ضمن هورالیک در پایان نتیجه گرفت که مدیر تا وقتی به انتظارات معلمین از نقش خود پاسخ ندهد و یا انتظارات آنها را تغییر ندهد مورد قبول معلمین قرار نخواهد گرفت و رهبري موثر شمرده نمیشود - شیرازي، . - 1373
