بخشی از مقاله
چکیده
طلا همواره به عنوان یک دارایی سرمایه ای از اهمیت بالایی برخوردار بوده است و به علت قدرت نقدشوندگی بالایی که دارد مورد توجه همگان بوده است.نوسانات قیمت طلا اثرات روشنی بر روی وقایع مالی و اقتصادی هر کشوری دارد و در حال حاضر طلا به عنوان یک بازار بزرگ اقتصادی در کنار بازارهای سرمایه دیگر پیش روی سرمایه گذاران قرار دارد و نوسانات قیمت آن بیش از پیش در متغیرهای اقتصادی،رونق و رکود سایر بازارها موثر است.
با توجه به نوسانات شدیدی که این دارایی سرمایه ای در 4 سال اخیر،یعنی از سال 1391 تا 1394 داشته است،تصمیم بر این شد تا در این پژوهش به بررسی و تحلیل قیمت طلا پرداخته شود و همچنین چهار متغیر را در نظر گرفتیم و تاثیرات و رابطه آن ها را با نوسانات قیمت طلا در ایران بررسی کردیم این چهار متغیر شامل قیمت نفت،نرخ دلار،شاخص صنعت و شاخص کل بود و برای تحلیل و پردازش قیمت های شاخص های سکه طلا،گرم طلا،نرخ دلار،قیمت نفت و شاخص صنعت و کل برای 4 سال در نظر گرفتیم و با استفاده از نرم افزار برنامه نویسی R و یکی از روش های داده کاوی به نام درخت تصمیم به تجزیه و تحلیل داده ها پرداختیم و قیمت های شاخص ها را به بازده تبدیل کردیم یعنی امروز lnرا از دیروز ln کم کردیم و در واقع ورودی های داده هایی هستند که گسسته اند و همچنین در ادامه ی کار برای آن که کار تحلیل به راحتی انجام شود داده ها به پنج رنج تقسیم شدندکه شامل موراد کم،خیلی کم،متوسط،زیاد و خیلی زیاد است
به کمک این پنج رنج به راحتی توانستیم نمودارهای درختی را بررسی کنیم بعد از بررسی نمودارها و شکل ها به این نتیجه رسیدیم که در بین آن چهار متغیر تنها متغیر دلار عاملی است که به طور زیادی بر نوسانات قیمت طلا در ایران تاثیرگذار است و با این که تصور بر آن بود که متغیر نفت نیز اثرگذار باشد اما در این تحقیق قیمت نفت تاثیری بر نوسانات قیمت طلا در این 4 سال نداشت.
-1مقدمه
طلا همواره به عنوان پشتوانه و محافظی در مقابل افزایش و کاهش ارزش پول،ایفای نقش ذخیره ارزش و سرمایهگذاری امن مورد توجه قرار گرفته است.طلا به عنوان یک دارایی با اهمیت میباشد چرا که تغییرات و نوسانات روزانه آن در وقایع و رویدادهای مالی و اقتصادی بسیار برجسته است. طلا در بازههای زمانی مختلف تحت تأثیر عوامل سیاسی و اقتصادی متعددی قرار گرفته است.
طی دو سال گذشته گرایش بالایی در سطح جهانی برای خرید طلا ایجاد شده است،چرا که بعد از جنگ ارزها که از سال 2009 آغاز شد،بسیاری از دولت ها نگران کاهش ارزش ارز و ذخایر آن و همچنین نوسانات ارزی در دنیا شدند .به همین دلیل اکثر دولت ها به دو سیاست تنوع بخشی به سبد ارزی و خروج از انحصار و همچنین جایگزین کردن ذخایر طلا به جای ارز روی آوردند که اقدام دوم،قوی تر از اقدام اول بود.در این مقاله نوسانات قیمت طلا و عواملی که به طور مستقیم و غیر مستقیم بر روی قیمت طلا تاثیرگذار هستند بررسی شده است.
-2بیان مسئله
طلا همواره به عنوان رقیبی برای پول های رایج و جایگزینی برای آن در ایفای نقش ذخیره ارزش،موقعیت خود را در بحران های سیاسی و اقتصادی حفظ کرده است.طلا به عنوان محافظی درمقابل افزایش یا کاهش ارزش پول و سرمایه گذاری امن مورد توجه قرار گرفته است.اهمیت عینی بازار طلا در مطبوعات مالی و انعکاس نوسانات روزانه قیمت آن به صورت برجسته،این واقعیت را نشان می دهد که قیمت و عملکرد سرمایه گذاری طلا به عنوان یک دارایی بسیار با اهمیت است
همچنین طلا به عنوان یک دارایی سرمایه گذاری بسیار مورد تحقیق قرار گرفته است.در تحقیقات انجام شده میانگین نرخ واقعی تغییرات قیمت طلا را در ایالات متحده از سال 1838 تا 2011 محاسبه شده و متوجه شدند که برابر با %1,1 در سال با انحراف معیار %13,1 می باشد.آن ها نشان دادند که میزان واقعی مورد انتظار برگشت سرمایه طلا که شامل بازگشت سود مشاهده نیز می شود به میزان بدون ریسک بازگشت سرمایه نزدیک می باشد.این میزان میانگین پایین بازگشت سرمایه و ناپایداری بالای آن نشان می دهد که یک سرمایه گذاری منفعلانه بسیار بلند مدت در طلا به نظر چندان مناسب نمی باشد و استراتژی های کوتاه مدت تر که متغیر های اقتصادی را شناسایی می کنند یعنی متغیر هایی که باعث ناپایداری می شوند می تواند با سود بیشتری همراه باشد -
از سال 2001 ،قیمت طلا از سطح 250 دلار آمریکا به ازای هر اونس تروی به بالاترین قیمت همه دوران های خود یعنی 1900 دلار آمریکا در آگوست 2011 رسید و بعد از آن در پایان ژوئن 2013 با افت شدید به حدود 1200 دلار آمریکا رسید.در اولین نگاه،این خط سیر قیمت می تواند مشابه با یک مسیر حبابی باشد. به علاوه تقاضا برای سرمایه گذاری در زمینه طلا در دهه گذشته به شدت افزایش یافته است که علاقه روزافزون به طلا به عنوان یک دارایی مالی را تصدیق می نماید.باید یادآوری شود که این دوره مد نظر شاهد برخی تغییرات شدید در اصول اقتصادی بود که به تاثیر ارزش ذاتی طلا مربوط می شود
در این پژوهش ما به بررسی عوامل موثر بر تغییرات قیمت طلا در ایران می پردازیم و هدف اصلی در این جا بررسی این عوامل و اثراتی که بر قیمت طلا دارند،است.کاربردی که این تحقیق می تواند داشته باشد این است که با مشخص شدن عوامل موثر و اثراتشان می توان در تثبیت قیمت طلا،از بین بردن حباب های قیمت طلا و نشان دادن قیمت واقعی استفاده کرد.
-3مبانی نظری و پیشینه پژوهش
طلا در طول زمان یک فلز گران بهایی بوده که مورد توجه بشر قرار گرفته است.طلا به دلیل نقد شوندگی بالا در سطح جهانی یک دارایی مهم و مقبول بوده است.در کل قیمت طلا در سطح جهان با توجه به مقدار عرضه و تقاضا برای آن تعیین می شود.علاوه بر عرضه و تقاضا،عوامل متعدد دیگر از قبیل بحران های اقتصادی،تشنج های سیاسی،نوسانات نرخ ارزهای کلیدی خصوصا دلار و نرخ بهره آمریکا بر قیمت طلا تاثیر می گذارند.اگر در این جا به عوامل اقتصادی موثر بر تغییرات قیمت توجه شود این تغییرات شامل تغییرات قیمت نفت،تغییرات سود بانکی و نوسانات ارزش دلار در برابر سایر ارزها است.قیمت طلا در دهه های گذشته،همواره دارای روند صعودی بوده و این روند صعودی در سال های اخیر به مراتب چشمگیرتر بوده است
.با افزایش شدید بهای نفت خام و به تبع آن درآمدهای حاصل از صادرات نفت در کشور،نقدینگی زیادی وارد بازار طلا شده است و با افزایش تقاضا و سرمایه گذاری در طلا روند قیمت آن صعودی شده است.و بدلیل نبود بازارهای مالی متشکل در ایران،پس اندازهای مردم صرف خرید زمین،طلا و ارز می شود.لذا بخش اعظم پس اندازهای مردم که با افزایش قیمت طلا تحت تاثیر قرار می گیرد،به سمت خرید این نوع دارایی ها سوق یافته و تغییرپذیری را در بازارهای ارز و طلا افزایش می دهد.بنابراین با توجه به نقش مهمی که طلا در اقتصاد دارد و موارد مصرف متنوع آن در صنعت،جواهرات،و سرمایه گذاری،بررسی تغییرپذیری و عوامل موثر بر نوسانات قیمت آن می تواند نتایجی ارزنده برای سرمایه گذاران و برنامه ریزان به همراه داشته باشد
در این مقاله با توجه به جهش ناگهانی در قیمت اخیر طلا،به بررسی این می پردازد که آیا حباب دارایی در بازار طلا وجود دارد.در این تحقیق با استفاده از چندین مدل اقتصاد سنجی و به کاربردن تغییر رژیم مارکوف و آزمایش تکثیر دیکیBفولر - - ADFبه تقریب مقدار اساسی طلا پرداخته که روش ADF دارای قدرت زیادی برای کشف رفتارهای ناگهانی می باشد.اگر چه نتایج به تشخیص مقدار اساسی حساس می باشد اما نشان داده شده است که یک مدل در محدوده اروپایی و برای بحران بدهی حال حاضر آن دقیقا قیمت مشاهده شده طلا در بازار را دنبال می کند.همچنین تورم در شاخص قیمت یک کالای عمومی و تقاضا برای طلا ETF یک پتانسیل برای توضیح خط سیر قیمت ها می باشد.
طلا به صورت گسترده به عنوان مانع دلار،مانع تورم،تنوع سرمایه و مکان امن در نظر گرفته می شود.اول این که چنان چه طلا مانعی برای دلار باشد،قیمت آن باید به صورت معکوس با قدرت پول ایالات متحده ارتباط داشته باشد.دوم این که چنان چه طلا مانعی در مقابل تورم باشد،قیمت آن باید حرکت هم زمانی با شاخص قیمت سبد کالایی داشته باشد،بنابراین ارزش واقعی طلا حفظ می شود.سوم این که چنان چه طلا یک متنوع کننده سرمایه است - مکان امن - که در مقابل دارایی های مالی نظیر سهام و اوراق قرضه عینیت دارد،بنابراین قیمت آن باید با آن ها ارتباط نداشته باشد و یا ارتباط منفی داشته باشد - در دوران آشفتگی بازار - ،این اصول توسط بائور - - 2013نیز در نظر گرفته شده است.در نهایت قیمت طلا احتمالا به موارد ریسک سیستمی واکنش نشان می دهد،مواردی نظیر بحران بدهی حال حاضر حوزه اروپایی را می توان نام برد - .
در این تحقیق با استفاده از داده های فصلی قیمت طلای لندن از ژانویه 1975 تا دسامبر 2001 و بهره گیری از روش خودرگرسیون برداری،دریافت که وابستگی معناداری بین بازده های قیمت طلا و تغییرات برخی متغیرهای کلان اقتصادی مثل تورم،تولید ناخالص داخلی و نرخ بهره وجود دارد.وی گزارش کرد که بازده قیمتی طلا به شاخص های بازده سهام و اوراق قرضه کمتر از بازده سایر کالاها وابسته است -
طی تحقیقات انجام شده در این مقاله محققین با استفاده از مدل APGARCH به بررسی قیمت های ماهانه نقد و آتی طلای COMEX در دوره 2003B1983 پرداخته اند.آن ها تاثیر متغیرهایی چون نرخ دلار،پوند،شاخص - FTSEنقد و آتی - ،قیمت نفت برنت،شاخص S&P 500،شاخص قیمت مصرف کننده - - CPIدر آمریکا و انگلستان،نرخ بیکاری،شاخص های تولید صنعتی و نرخ بهره در آمریکا و انگلستان را بر قیمت های نقد و آتی طلا با استفاده از تکنیک خودرگرسیون برداری بررسی نمودند
.از آن جا که متغیرهای شاخص - FTSEنقد - ،نرخ های دلار و پوند،نرخ بهره آمریکا و شاخص قیمت مصرف کننده در انگلستان موثر تشخیص داده شدند،بنابراین متغیرهای مذکور در معادلات میانگین و واریانس شرطی به عنوان متغیرهای دورن زا وارد شدند - در این مقاله به بررسی تغییرپذیری بازده های قیمت روزانه قراردادهای آتی طلای COMEX در دوره 1997B1994 با استفاده از مدل های ARCH پرداخته و از بین 23 متغیر کلان اقتصادی،متغیرهای اشتغال،شاخص بهای مصرف کننده،تولید ناخالص داخلی و درآمد شخصی را به عنوان عوامل موثر بر قیمت طلا معرفی نموده است
در این تحقیق از داده های ماهانه قیمت های آتی طلای COMEX در دوره 1975 تا 1988 و یک مدل GARCH جهت تخمین واریانس شرطی قیمت های طلا استفاده کرده و دریافتند که آشوب های سیاسی آفریقای جنوبی و تغییرات قیمت نفت،عواملی تعیین کننده در تخمین واریانس شرطی خطاهای پیش بینی قیمت های لحظه ای طلا می باشد
در این پژوهش با شناسایی عوامل موثر بر نوسان های قیمت طلا برای دوره 1359B1390 الگوی متناسب با این نوسان ها مدل سازی شده است.برای مدل سازی از دو روش غیر خطی شبکه عصبی و مدل رگرسیون چرخشی مارکف استفاده شده است.هدف مدل سازی در این تحقیق مقایسه دو روش نیست بلکه با یاری جستن از دو مدل سعی در برازش بهتر و پیش بینی بهتر مدل ها می باشد.
هریک از این دو روش توانایی خاصی در قسمتی از فرآیند مدل سازی دارند.در این مطالعه مهم ترین متغیرهای موثر بر نوسانات قیمت طلا به صورت 5 متغیر قیمت نفت،ارزش دلار،شاخص کالاها و خدمات مصرف کننده - که خود نماینده تورم می باشد - تولید ناخالص داخلی بدون نفت - برای جلوگیری از هم خطی با قیمت نفت - و قیمت جهانی طلا به عنوان متغیرهای توضیحی یا اثرگذار معرفی شد.این متغیرها در شبکه عصبی حکم لایه ورودی برای شبکه را خواهد داشت.متغیر وابسته نوسانات قیمت طلا می باشد.با گرفتن لگاریتم تفاضل از قیمت سکه بهار آزادی طرح قدیم به عنوان متغیر وابسته یا لایه خروجی در شبکه عصبی معرفی شد.نتایج حاکی از آن است که شبکه عصبی با خطایی در حدود 0,1 به برآورد روند نوسانات قیمت طلا در ایران می پردازد و همچنین مدل چرخشی مارکف توانسته سال های شوک های وارد شده به بازار طلای ایران و منشا ایجاد نوسانات را شناسایی کند و نوسانات قیمت طلای ایران را تونسته به دو رژیم پرنوسان و کم نوسان تفکیک کند.شبکه عصبی به کار گرفته شده در این تحقیق حاوی 2 لایه پنهان و رگرسیون چرخشی نیز دارای 2 رژیم می باشد.نتایج
