بخشی از مقاله
چکیده:
بازار بورس اوراق بهادار نقشی کلیدی در جذب سرمایه های راکد مردم و تخصیص آن ها به شرکت ها و افزایش انباشت سرمایه ی جامعه و در نهایت رشد اقتصادی کشور دارد، لذا آن را همواره یکی از عوامل رشد اقتصادی یک کشور،در میزان توسعه یافتگی بازارهای مالی دانسته اند. در نتیجه،شناسایی عوامل تأثیر گذار بر بازار بورس اوراق بهادار به عنوان یکی از نهادهای جذب کننده ی سرمایه های راکد و هدایت آن به سمت تولید،ضروری به نظر می آید. عوامل متعددی بر بازده بورس اوراق بهادار تأثیرگذار می باشد که در این پژوهش،یکی از عوامل اقتصادی برگزیده شده است.
مسأله ی اصلی پژوهشبیان، رابطه ی علّی بین تغییرات قیمت نفت خام با شاخص کل قیمت بورس اوراق بهادار تهران می باشد. داده های مورد نیاز مدل پژوهش،از طریق اخذ شاخص قیمت سهام از سایت رسمی بورس اوراق بهادار تهران جمع آوری و با استفاده از امکانات بسته های نرم افزاری همچون اکسل فرآوری آن ها انجام خواهد شد.
پژوهش حاضر،براساس هدف،از نوع کاربردی،بر اساس ماهیت داده ها و روش گردآوری،توصیفی-علّی می باشد.داده های مورد استفاده،داده های تاریخی واقعی خواهد بود و برای تحلیل داده ها ازمدل رگرسیون خطی استفاده می شود.روش آماری مورد استفاده در این پژوهش،روش دادههای پانل میباشد..نتایج پژوهش حاکی از آن خواهد بودکه بین قیمت جهانی نفت خام و شاخص قیمت بورس اوراق بهادار تهران رابطه ی معنادار و معکوسی وجود دارد.
مقدمه:
هدف دولت از اجرای سیاست خصوصی سازی،جذب سرمایه و جلب سرمایه گذاران در فعالیت های مولد و اقتصادی بوده است تا بدینوسیله بتواند مقدمات رشد اقتصادی را فراهم نماید.بورس اوراق بهادار ایران نیز در راستای سیاست های کلان اقتصادی دولت،پس از پایان جنگ و برای جلب مشارکت مردم در سرمایه گذاری و سوق دادن سرمایه های راکد و غیرمولد به سوی فعالیت های مولد اقتصادی و تأمین نیازهای مالی بنگاه های تولیدی و به تبع آن تأمین کالاهای مورد نیاز جامعه،فعالیت دوباره ی خود را به شکل گسترده تری از سال1369آغاز کرد.جذب بخش خصوصی در فعالیت های اقتصادی و مشارکت هر چه بیشتر این بخش،موجب تجدید حیات بورس گردید.
با گذشت زمان،بورس جایگاه قابل توجهی در مجموعه اقتصاد کشور پیدا کرده به طوری که شاخص سهام که در گذشته اهمیت چندانی نداشت،امروزه،وضعیت و عوامل تغییر دهنده و نتایج تغییرات آن از حساسیت قابل ملاحظه ای برخوردار شده است.علاوه بر مسائل داخلی کشور،فراز و نشیب های سیاسی و اقتصادی دهه ی آخر قرن بیستم که باعث تحولات فوق العاده ی اقتصادی در کل جهان شد ,،به طور طبیعی بر اقتصاد ایران نیز بی تأثیر نبوده است.
تأثیر گذاری مستقیم و غیر مستقیم بورس اوراق بهادار تهران از تحولات اقتصادی و اجتماعی که تعداد آن ها در دهه ی اخیر کم نبوده باعث تحولات و چرخه هایی در روند بورس اوراق بهادار ایران شده است.در هر حال،به نظر می رسد بورس،دماسنج اقتصاد بوده است و بسیاری از متغیرهای اقتصادی بر بورس تأثیر گذار می باشند
بیان مسأله
بورس می تواند دماسنج اقتصاد باشد؛چرا که همواره شاهد آن بوده ایم که بورس اوراق بهادار به سرعت نسبت به تغییر و تحولات اقتصادی و سیاسی از جمله انتشار آمارهای اقتصادی همچون تورم،بیکاری،رشد اقتصادی و حتی رویدادهای سیاسی همچون تحریم،جنگ و...،واکنش نشان داده و در نتیجه از حال و هوای بورس اوراق بهادار می توان به شرایط فعلی اقتصادی و سیاسی یک کشور پی برد.
سوال اصلی این پژوهش این است که آیا تغییرات قیمت نفت خام بر روی شاخص کل قیمت بورس اوراق بهادار تهران تأثیرگذار می باشد یا خیر؟.با عنایت به نقش و اهمیت نفت در اقتصاد ایران،تغییر قیمت نفت می تواند از کانال تولید ناخالص ملی بر عملکرد شرکت های پذیرفته شده در بورس تأثیر گذار باشد.
اهمیت موضوع
یکی از ویژگی های کشورهای توسعه یافته،وجود بازارها و نهادهای مالی کارآمد است که ضمن ایفای نقش مهم در اقتصاد، زمینه ساز رشد و توسعه ی اقتصادی این کشورها می باشد
با عنایت به این که رشد اقتصادی کشورها ارتباط مستقیمی با میزان سرمایه ی مورد استفاده در تولید جامعه دارد؛بنابراین اهمیت بورس اوراق بهادار به عنوان تخصیص دهنده ی بهینه ی منابع فوق مشخص می گردد
علت این امر را می توان در اهمیت سرمایه گذاری و انباشت سرمایه،در تحول اقتصادی کشور دانست
بورس اوراق بهادار یکی از مناسب ترین جایگاه ها جهت جذب سرمایه های کوچک و استفاده از آن ها جهت رشد یک شرکت و در سطح کلان،رشد اقتصادی جامعه می باشد.
لذا با عنایت به اهمیت بورس اوراق بهادار در جذب سرمایه های مردم و تخصیص بهینه ی آن،شناسایی عوامل مؤثر بر بازدهی بورس به عنوان عامل ایجاد جاذبه ی ورود به بازار بورس اوراق بهادار،ضروری به نظر می اید
پیشینه ی پژوهش:
سجادی و همکاران - - 1389در پژوهشی با "عنوان بررسی رابطه ی بین متغیرهای کلان اقتصادی و شاخص کل قیمت بورس اوراق بهادر تهران" با بررسی و آزمون رابطه ی بین داده های فصلی متغیرهای کلان اقتصادی با شاخص کل قیمت بورس اوراق بهادر تهران برای سال های 1374 تا 1386 به رابطه ی تعادلی بلند مدت بین شاخص کل بورس اوراق بهادر تهران با متغیرهای کلان اقتصادی صحه گذاشتند. متغیر وابسته ی پژوهش حاضر،نوسانات شاخص کل بورس اوراق بهادر تهران بوده که با استفاده از روش خود رگرسیون برداری با وقفه های توزیعی فرضیات پژوهش را مورد آزمون قرار دادند. نتایج این پژوهش نشان می دهد در بلند مدت درآمد نفتی رابطه ی مستقیم با نوسانات شاخص کل قیمت بورس دارد.
صمدی و همکاران - - 1386،در پژوهشی بررسی میزان اثرپذیری شاخص قیمت سهام بورس اوراق بهادار تهران از قیمت جهانی نفت و طلا را با استفاده از داده های ماهیانه طی دوره 1997-2006 توسط روش اقتصاد سنجی گارچ مورد ارزیابی قرار دادند.آن ها پس از شناسایی و انتخاب روند مناسب برای پیش بینی متغیر وابسته نشان دادند تأثیر شاخص قیمت جهانی طلا بر شاخص قیمت سهام بورس تهران نسبت به تأثیر شاخص جهانی نفت بیشتر است.
تقوی و محمدزاده - - 1381در مقاله ای با عنوان واکنش بازار سرمایه نسبت به متغیرهای کلان اقتصادی ، به ارتباط بین متغیرهای کلان اقتصادی و شاخص قیمت سهام پرداخته شده است. یکی از این متغیرهای کلان اقتصادی در این مطالعه قیمت جهانی نفت برای دوره 1370 تا 1379 بوده است.
الشوگتری - - 2011 در پایان نامه ی خود باعنوان " عوامل کلان اقتصادی تعیین کننده ی تغییرات بازار سهام - نمونه مورد مطالعه بازار بورس اوراق بهادار عربستان - " ارتباط بلندمدت و کوتاه مدت بین بازدهی بازار سهام و متغیرهای کلان اقتصادی از جمله قیمت نفت خام برای دوره ی زمانی ماهیانه ژانویه 1993 تا دسامبر 2009 نشان داده است.آزمون هم انباشتگی یوهانسون - یوسلیوس وجود رابطه ی بلندمدت مثبت بین متغیرهای شاخص قیمت بازار سهام عربستان و قیمت نفت خام را نشان می دهد.
آزایری و همکاران - 2011 - در مقاله ای باعنوان " اثرآزاد سازی بازار سهام و متغیرهای کلان اقتصادی بر عملکرد بازار سهام " به بررسی نتایج سیاست آزادسازی بازار سهام در سه کشور مالزی، تایلند و اندونزی در مدل های با حضور متغیرهای کلان اقتصادی و بدون حضور آن ها برای دوره ی زمانی ژانویه 1997 تا دسامبر 2009 پرداختند. آن ها شاخص آزادسازی را با درصد مالکیت خارجیان در بازار سهام سنجیدند . همچنین با به کارگیری متغیری مانند قیمت نفت خام به عنوان یکی از متغیرهای کلان اقتصادی ، اثر آن را بر بازار سهام مورد ارزیابی قرار دادند. نتایج آزمون فرضیه توسط روش های تک و چندمتغیره حاکی از آن است که قیمت نفت خام اثر معناداری بر عملکرد بازار سهام پس از اعمال سیاست آزادسازی تجاری داشته اند.
گوسامی و جانگ - - 1997 به بررسی رابطه ی بین متغیرهای کلان اقتصادی مانند قیمت نفت و شاخص بورس اوراق بهادار کشور کره با استفاده از روش تصحیح خطای برداری پرداختند قلمرو زمانی پژوهش از ژانویه 1980 تا ژوئن 1996 شامل 192 مشاهده برای متغیر - قیمت نفت خام - بود. آن ها در نهایت به این نتیجه رسیدند که قیمت نفت تأثیر منفی بر شاخص بورس اوراق بهادار کشور کره دارد.
اهداف پژوهش
هدف پژوهش حاضر شناسایی رابطه ی شاخص قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران با تغییرات قیمت نفت خام است که می تواند به درک بهتر از رابطه ی بین بخش های مالی و حقیقی اقتصاد کمک نماید.بازار سهام به دلیل این که به عنوان یک میانجی بین قرض دهندگان - سرمایه گذاران - و قرض گیرندگان - شرکت ها - عمل می کند،نقش حیاتی در اقتصاد معاصر بازی می کند.
هدف کلی این پژوهش، شناسایی رابطه ی موجود بین تغییرات قیمت نفت خام و متغیرهای بازار سرمایه در کشور ایران می باشد.
فرضیه ی پژوهش:
بین تغییرات قیمت جهانی نفت خام وشاخص قیمت بورس اوراق بهادار تهران رابطه ی معناداری وجود دارد.
متغیرهای پژوهش:
متغیر وابسته: شاخص قیمت بورس اوراق بهادارتهرانiدر سالt متغیر مستقل:قیمت جهانی نفت خام شرکتi در سال .tدر این مدلها داریم:
i بیان گر شرکت - واحدهای مقطعی - و t بیان گر سال میباشد. εi ,t خطای تصادفی شرکت i در سال .t
