بخشی از مقاله
*** این فایل شامل تعدادی فرمول می باشد و در سایت قابل نمایش نیست ***
عنوان : تأثير نوسانات شديد قيمت هاي جهاني نفت و طلا بر بورس اوراق بهادار تهران :رويکرد وابستگي دمي
چکيده
بورس اوراق بهادار يک بازار رسمي خريد و فروش سهام شرکتها است . سرمايه گذاران براي اينکه بتوانند سهامشان را با بازده بيشتر و ريسک کمتر مبادله کنند نياز به اطلاعات در مورد عوامل مؤثر بر ريسک بازار سهام دارند. قيمت جهاني نفت و طلا دو متغيير عمده تأثيرگذار بر بورس اوراق بهادار است . هدف اين مقاله بررسي تأثير نوسانات شديد قيمت هاي جهاني نفت و طلا بر بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از توابع مفصل است .
توابع مفصل ، توابع توزيع چند متغيره را به توابع توزيع حاشيه اي آن ها متصل ميکنند. مزيت استفاده از توزيع چند متغيره امکان استفاده از توابع توزيع حاشيه اي متفاوت است . در اين مقاله با استفاده از تابع مفصل به بررسي وابستگي دمي بين دو متغير شاخص قيمت سهام و قيمت جهاني نفت ، و همچنين قيمت جهاني طلا و شاخص قيمت سهام پرداخته شده است . براي اين منظور از داده هاي فصلي مربوط به سال هاي ٨٧-١٣٧٨ استفاده شده است . نتايج تحقيق نشان داد که بين قيمت نفت و شاخص قيمت سهام وابستگي دمي بالايي وجود دارد؛ به اين معني که قيمت بسيار زياد نفت باعث افزايش شديد شاخص قيمت سهام شده است ولي بين قيمت جهاني نفت و شاخص قيمت سهام وابستگي دمي پاييني وجود ندارد يعني قيمت بسيار پايين نفت وابستگي چنداني با شاخص قيمت سهام ندارد. نتايج حاصل از بررسي قيمت جهاني طلا با روش ياد شده نيز مشابه نتايج قيمت جهاني نفت است . با توجه به نتايج بدست آمده ميتوان نتيجه گرفت که در تحليل هاي ريسک بازار سهام ، بايد توجه جدي به قيمت هاي جهاني نفت و طلا کرد.
واژه هاي کليدي: تابع مفصل ، وابستگي دمي، قيمت جهاني نفت ، بورس
مقدمه
بورس به عنوان بخشي از بازار مالي تاثير بسيار زيادي در توسعه اقتصادي کشورها دارد، بطوريکه بسياري از محققين و پژوهشگران رشد بازار اوراق بهادار را همگام با ساير بخشهاي مالي زمينه ساز توسعه ميشناسند. بورس مزاياي زيادي را براي سرمايه گذاران و مشارکت کنندگان اين بازار فراهم ميکند. جمع آوري سرمايه هاي جزئي و پراکنده و انباشت آن براي تجهيز منابع مالي شرکتها، قابليت نقد شوندگي و هزينه کم سرمايه گذاري از جمله اين مزاياست .
براي انجام يک سرمايه گذاري درست در اوراق بهادار معمولاً دو مرحلۀ کلي پيشنهاد ميگردد. نخست تجزيه و تحليل اوراق بهادارو سپس مديريت پورتفوي. منظور از مرحلۀ اول ، شناخت و ارزشيابي اوراق بهادار است ، يعني دانستن اينکه قيمت واقعي، بازدهي، ريسک و کيفيت هر اوراق بهادار چگونه است . در مرحلۀ دوم ، سرمايه گذار با تشکيل سبد سرمايه گذاري و مديريت آن سعي در کاهش ريسک و افزايش بازدهي مينمايد (شهرآبادي، ١٣٨٩).
سرمايه گذاران همواره به دنبال بيشترين بازده ممکن مي باشند. اما در اين راستا آنها بايد به ريسک مربوط به سرمايه گذاري نيز توجه کنند و در صورتي تحمل ريسک را پذيرا شوند که از بابت آن ، ما به ازاء مناسبي عايدشان شود. به عبارتي در هر تصميم گيري جهت سرمايه گذاري، دو فاکتور از اهميت به سزايي برخوردار بوده و مبناي امر سرمايه گذاري مي باشند. اين دو فاکتور ريسک و بازده هستند. هر سرمايه گذاري که افزايش ارزش سرمايه گذاريهاي خود را تعقيب مينمايد، مجبور است که ريسک و عوامل تشکيل دهنده آن و بازده سرمايه گذاري را شناسايي و محاسبه نمايد (جان حال ١، ١٩٤٦).
توابع مفصل توابعي هستند که از طريق توزيع هاي حاشيه اي همبستگي بين متغيرها را مورد ارزيابي قرار مي دهند و از آنجايي که همبستگي بين متغير ها را در مقادير ماکسيمم يا مينيمم آنها مورد بررسي قرار ميدهند مي توان از اين نوع توابع در مديريت ريسک سهام استفاده کرد (نوينا٢، ٢٠١٢).
در اين پژوهش با استفاده از الگوهاي آماري و توابع مفصل به بررسي تأثير نوسانات شديد قيمت هاي جهاني نفت و طلا بر شاخص بورس اوراق بهادار ميپردازيم .
اين مقاله رادرچهاربخش تنظيم نموده ايم پس ازمقدمه ،دربخش اول مروري برمطالعات انجام شده خواهيم داشت . معرفي مدل وداده هادربخش دوم ارائه شده است .بخش سوم به نتايج تجربي پژوهش اختصاص داردودرانتهادربخش چهارم به جمع بندي ونتيجه گيريپرداخته ايم
١- پيشينه ي تحقيق
١-١ مطالعات داخلي
تقوي و محمد زاده (١٣٨١) در تحقيق خود به بررسي رابطه بين بازار سهام و متغيرهاي کلان اقتصادي: نرخ ارز، حجم پول در جريان ، قيمت جهاني نفت و متوسط قيمت مسکن در شهر تهران با استفاده از داده هاي فصلي و دوره زماني ٧٩-١٣٧٠ پرداخته اند، روش تجزيه و تحليل داده ها روش حداقل مربعات بوده است ، نتايج تحقيق نشان داد که بين نرخ ارز و شاخص کل قيمت سهام بورس اوراق بهادار تهران رابطه معناداري وجود دارد.
صمدي ( ١٣٨٥) رابطه بلند مدت و کوتاه مدت متغيرهاي کلان اقتصادي، توليد ناخالص داخلي، حجم پول ، نرخ ارز و درآمد حاصل از صادرات نفت با شاخص قيمت سهام بورس اوراق بهادار ايران را در دوره زماني ٨٣- ١٣٦٩ و با استفاده از روش خود رگرسيون برداري بررسي کرده است . نتايج تحقيق نشان دهنده وجود ارتباط معنادار بين متغيرهاي مورد بررسي و شاخص قيمت سهام است اين ارتباط در بلند مدت با توليد ناخالص داخلي، نرخ ارز و درآمدهاي نفت مثبت است .
صمدي ( ١٣٨٥) به بررسي تأثير شاخص قيمت جهاني نفت و طلا شاخص قيمت بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از داده هاي ماهانه و مدل اقتصاد سنجي گارچ ١ پرداخت . نتايج تحقيق آنها نشان داد که تأثير شاخص قيمت جهاني طلا بر شاخص قيمت بورس اوراق بهادار تهران نسبت به تأثير شاخص قيمت جهاني نفت بيشتر است .
سعيدي ( ١٣٨٩) به بررسي رابطه متغيرهاي کلان اقتصادي با شاخص هاي بورس اوراق بهادار تهران پرداخت و به اين نتايج رسيد که بين شاخص کل بورس و قيمت نفت رابطه وجود دارد ولي بين شاخص مصرف کننده ، نرخ ارز بازار آزاد با شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران رابطه اي وجود ندارد.
١-٢ مطالعات خارجي
کريستوفرگان و همکاران ١ اثرات متقابل بين شاخص سهام نيوزلند و يک مجموعه ي هفت گانه از متغيرهاي کلان اقتصادي را براي داده هاي ماهانه از ژانويه ١٩٩٠ لغايت ژانويه ٢٠٠٣، و با استفاده از آزمونهاي همجمي مورد آزمون قرار دادند. نتايج حاکي از وجود يک رابطه ي بلند مدت ميان متغيرهاي اقتصادي با شاخص سهام نيوزلند بود.
جون و کال ٢ (١٩٩٦)، نشان دادند که شاخص بازار سهام و قيمت نفت در امريکا و کانادا همبسته هستند.
علاوه بر اين فاف و بريلدفرد٣ (١٩٩٩)، سادارسکي ٤ (٢٠٠١) در يافتند که نوسانات قيمت نفت تأثير نامتقارن روي بازار سهام دارند. پاپاپترون ٥ (٢٠٠١) با استفاده از الگوي (VAR) به بررسي رابطه ديناميک بين قيمت نفت ، قيمت واقعي سهام ، نرخ بهره و اشتغال براي يونان استفاده کردند. هاموده و اليزا٦ (٢٠٠٤) با استفاده از الگوي (VAR) و الگوي همجمعي مبني بر آماره هاي شوارتز و آکاييک براي فهم رابطه بين بازارهاي سهام و قيمت نفت براي کشورهاي حوزه خليج فارس محاسبه کردند، آنها دريافتند که شاخص بازار سهام عربستان رابطه بيشتري با شاخص قيمت نفت دارد.
نوينا و بتي٧ (٢٠١٢) به بررسي رابطه بين قيمت نفت و بازار سهام در چين و ويتنام با استفاده از توابع مفصل و روش هاي پارامتريک و ناپارامتريک پرداختند. آنها دريافتند بين قيمت جهاني نفت و شاخص بازار سهام ويتنام وابستگي دمي پايين وجود دارد، درحالي که اين رابطه براي بازار سهام چين نتيجه اي عکس دارد. امبرچت ١ (٢٠٠٣) از مفهوم وابستگي دمي در کاربردهاي مالي براي بررسي روابط بين بازارها يا اعتبار ريسک پذيري استفاده کرد. کاربردهاي زيادي از توابع مفصل و اندازه هاي دمي در مسائل مالي وجود دارد، فريس ٢ و همکاران (١٩٩٦)، فريس و والدز٣ (١٩٩٨)، کلوگمن ٤ و پارسا٥ (١٩٩٩)، هورليمن ٦ (٢٠٠٣)، مندز٧ و سوزا (٢٠٠٤) از اين توابع براي تحليل مسائل پيشرفته مالي و مديريت ريسک استفاده کردند.
٣- معرفي مدل
در اين تحقيق ميزان و درجه ي اثر پذيري شاخص کل قيمت سهام بورس اوراق بهادار تهران از نوسانات شديد قيمت جهاني نفت و طلا مورد سنجش وارزيابي قرار گرفته است . در اين تحقيق از شاخص قيمت جهاني طلا (بر حسب دلار آمريکا) استفاده شده است . همچنين ، شاخص قيمت جهاني نفت نيز به عنوان نماينده ي قيمت نفت مورد استفاده قرار گرفته است .دوره ي زماني مورد بررسي داده هاي فصلي طي دوره ي ٨٧-١٣٧٨ است .
٣-١ توابع مفصل
اسکلار (١٩٥٩) براي اولين بار توابع مفصل را در قضيه ي به صورت زير معرفي کرد. فرض کنيد که تابع توزيع توأم براي دو متغير تصادفي X,Y با توابع توزيع حاشيه اي باشد. در اين صورت تابع مفصلي مانند C وجود دارد، به طوري که براي هر x و y در R داريم :
با مشتق گرفتن از دو طرف معادله (١) داريم :
معادله (٢) يک چگالي توأم ميباشد، که به صورت حاصلضرب چگالي تابع مفصل در چگاليهاي حاشيه اي تک متغيره آن ها بيان شده است .
٣-٢ وابستگي دمي
وابستگي دمي، رابطه وابستگي بين مقادير بزرگ (کوچک ) از يک متغير با مقادير بزرگ (کوچک ) از متغير ديگر را توصيف مي کند، که تحت عنوان وابستگي دمي بالايي (پاييني) تعريف مي شوند.
تعريف : فرض کنيد X و Y دو متغير تصادفي پيوسته با توزيع هاي حاشيه اي F و G باشند ضريب وابستگي دمي بالايي به صورت زير است :
به طور مشابه ضريب وابستگي دمي پاييني به صورت زير است : (جوي، ١٩٩٧)
٣-٣ تابع مفصل کلايتون ٢
اين تابع مفصل براي اولين بار توسط کلايتون (١٩٧٨) معرفي شد که توابع توزيع و چگالي آن به صورت زير مي باشند:
کلايتون (١٩٧٨) براي تابع مفصل کلايتون با پارامتر خصوصيات زير را بيان کرد.
١- اگر آن گاه نشان دهنده استقلال بين توزيع هاي حاشيه اي است .
٢- تابع مفصل کلايتون وابستگي دمي پاييني را به خوبي نشان مي دهد.
٣-٤ تابع مفصل گامبل
اين تابع مفصل براي اولين بار توسط گامبل (١٩٦٠) معرفي شد، که توابع توزيع و چگالي آن به صورت زير مي باشند.
گامبل (١٩٦٠) براي تابع مفصل گامبل با پارامتر خصوصيات زير را بيان کرد.
١- اگر ١ استقلال بين توزيع هاي حاشيه اي را نشان ميدهد.
٢- تابع مفصل گامبل وابستگي دمي بالايي را به خوبي نشان مي دهد.
٣-٥ تابع مفصل فرانک
اين تابع مفصل براي اولين بار توسط فرانک (١٩٧٩) معرفي شد، که توابع توزيع و چگالي آن به صورت زير مي باشند.
فرانک (١٩٧٩) براي تابع مفصل فرانک با پارامتر خصوصيات زير را بيان کرد.
١- اگر بيانگر وابستگي مثبت است .
٢- اگر استقلال بين توزيع هاي حاشيه اي را نشان ميدهد.
٣- اگر بيانگر وابستگي منفي ميباشد.
٣-٦ تابع مفصل ترکيبي
