بخشی از مقاله
چکیده
هدف ا صلی ا ستفاده از پیوند در گیاهان: جلوگیری از آ سیب نا شی از آفات و عوامل بیماریزا خاک زاد بوده ا ست. در پژوهش حا ضرتاثیر پایههای مختلف بر خصو صیات ر شدی ن شاء چند رقم خربزه مورد برر سی قرار گرفت. طرح آزمای شی فاکتوریل به صورتکاملاً تصادفی با 3 تکرار و 16 تیمار طراحی و اجرا شد. تیمارها شامل چهار پایه -1 - شاهد - بدون پیوند، -2کدو قلیانی، -3 کدوی شینتوزا، -4 گرمک اصفهان و چهار پیوندک -1 خربزه زرد جلالی، -2 خاتونی، -3 تو سبز ساوه، -4 سبز جلالی، موردبرر سی قرار گرفتند. صفتهای ن شت یونی - % - ، محتوای ن سبی آب، وزنتر ن شا، محتوای کلروفیل برگ اندازهگیری گردید. نتایج نشان داد استفاده از پایه اثرات معنیداری بر خصوصیات رشدی گیاهان پیوندی نسبت به گیاهان غیر پیوندی - شاهد - دارد. به طوریکه کمترین میزان ن شت یونی، بی شترین میزان محتوی ن سبی آب برگ، وزنتر ن شا و محتوی کلروفیل برگ، مربوط به پایه کدو شینتوزا بود. نتایج این آزمایش ن شان داد که بهترین پایه برای گیاهان پیوندی کدوی شینتوزا و بعدازآن کدوی قلیانی بوده و بهترین پیوندک خربزه زرد جلالی و خاتونی میباشد.
کلمات کلیدی: پیوند، کدو، خربزه، گرمک
مقدمه
خربزه1 بومی آسیا بوده و به خانواده کدوئیان تعلق دارد. خربزه یکی از مهمترین گیاهان جالیزی میباشد که با دارا بودن ارقام بسیار متنوع دامنه گسترش زیادی داشته و در بسیاری از مناطق جالیزکاری ایران پرورش داده میشوند . - 4 - در سالهای اخیر افزایش بیماریهای قارچی خاک زاد به این محصول خسارت زیادی وارد نموده است . - 8 - پژمردگی فوزاریومی طالبی و خربزه از خاورمیانه، ژاپن، تایوان، اروپا، جنوب آمریکا، کانادا، مکزیک و ایالاتمتحده آمریکا گزارششده است . - 6 - هدف اصلی استفاده از گیاهان پیوندی: جلوگیری از آسیب ناشی از آفات و عوامل بیماریزا خاک زاد در شرایطی که در آن - ژنتیک و یا مواد شیمیایی - روشهای مدیریت بیماری در دسترس نیست . - 7 - پیوند در سبزیهای چندین سال است که در شرق آسیا کشت میشوند . - 3 - نیاز بالای خربزه به نیتروژن و استفاده بیمورد ازآنجهت تأمین نیاز گیاه سبب برخی از مشکلات زیست محیطی مانند افزایش نیترات منابع آب زیرزمینی شده است؛ بنابراین با انجام پیوند و انتخاب پایههای مناسب میتوان از میزان مصرف نیتروژن کاست و تغییری در عملکرد و کیفیت محصولات مشاهده ننمود. پایههای انتخاب شده جهت پیوند بهطورمعمول دارای سیستم ریشهای بزرگتر و حجم بیشتر از ریشه پیوندک میباشد که این قدرت را به پایه میدهد تا میزان بیشتری از آب و مواد غذایی را جذب کند و در نتیجه بازده جذب گیاهان پیوندی بیشتر از گیاهان غیر پیوندی میباشد. به طور مثال در هندوانه های پیوندی روی پایههای معمول میزان جذب مواد شیمیایی در حدود 1/5 تا 3 برابر بیشتر از گیاهان غیر پیوندی میباشد . - 1 - کدو قلیانی یکی از گونههایی است کهمعمولاً بهعنوان پایه برای هندوانه به کار میرود و سبب افزایش رشد گیاه و افزایش انتقال آب و مواد غذایی میشود . - 9 - تعداد برگ، طول ساقه و وزنتر گیاهان خربزه پیوندی روی 22 پایه مختلف از جنس کوکوربیتا2 در مقایسه با گیاهان غیر پیوندی دارای افزایش چشمگیر بود . - 2 - بیشتر مطالعات نشان میدهد که تغییرات ناشی از پیوند توسط پایه از طریق جذب، سنتز و انتقال آب، مواد معدنی و هورمونهای گیاهی کنترل میشود . - 4 - در بررسی هورمونی گیاهان پیوندی و غیر پیوندی به این نتیجه رسیدند که میزان سایتوکنیینها در گیاهان پیوندی بیشتر از گیاهان غیر پیوندی میباشد که سبب افزایش رشد رویشی در گیاه میگردد.
مواد و روشها
این آزمایش در سال زراعی 1394 در گلخانههای سبزیکاری گروه مهندسی علوم باغبانی دانشگاه شهید باهنر کرمان اجرا گردید. برای اجرای آزمایش از طرح آماری فاکتوریلکاملاً تصادفی در سه تکرار استفاده گردید. تیمارها شامل چهار گیاه به عنوان پایه - کدوی شینتوزا، کدوی قلیانی، گرمک اصفهان و گیاه شاهد - بدون پیوند - و چهار گیاه بهعنوان پیوندک - خربزه زرد جلالی، سبز جلالی، تو سبز ساوه و خاتونی - بود. درمجموع 16 تیمار با 3 تکرار در نظر گرفته شد. بستر مورداستفاده برای کشت حاوی 25 درصد پرلیت متوسط و 75 درصد کوکوپیت بود. بذرهای پایه و پیوندک در سینیهای کشت 72 تایی در 25 اردیبهشت سال 1394 کاشته شدند و به مدت 10 روز در گلخانه با دمای 35-25 درجه رشد نمودند. پس از بیرون آمدن گیاهان تا زمان پیوند دو بار تغذیه کمکی توسط کود 20:20:20 انجام شد. گیاهان قبل از پیوندکاملاً آبیاری شدند تا در اتاقک پیوند رطوبت کافی داشته باشند. با رشد تدریجی نشاها و ظاهر شدن اولین برگهای حقیقی پیوند انجام گرفت. در این تحقیق از روش پیوند نیمانیم به علت گیرایی بالا، روش ساده کار و سرعت بالای پیوندزنی استفاده شد. جهت برش پایه و پیوندک از تیغ معمولی و جهت اتصال پایه و پیوندک به یکدیگر از گیرههای مخصوص پیوند استفاده گردید. اتاقک پیوندک با سه لایه پوششی - توری سایبان گلخانه - پوشانده شد. برای کاهش میزان نور ورودی و ایجاد تاریکی از دو لایه پلاستیک یکیکاملاً تیره و دیگری کدر استفاده شد. پس از پیوند گیاهان به اتاقک پیوند که در آن دما 30 - درجه سانتیگراد - ، رطوبت نسبی سه روز اول بعد از پیوند در حدود 95 تا %100 و بعدازآن %70 و تور - چهار روز اول تاریکی مطلق و بعد تور طبیعی - بهطور دقیق کنترل میشد منتقل گردید .
پس از گذشت 9 روز از زمان پیوند گیاه چه های پیوندی از اتاقک پیوند خارجشده و در هوای آزاد گلخانه منتقل و روزانه یک نوبت آبیاری انجام گردید. صفات موردنظر شامل وزنتر بوته، محتوای کلروفیل برگ - SPAD - ، محتوای نسبی آب برگ - RWC - و نشت الکترولیت - LI - بود. پس از جمعآوری دادهها و پایان آزمایش دادهها توسط نرمافزار اکسل وارد و سپس با نرم افزار SAS تجزیه شد. جهت مقایسه میانگینها از آزمون چند دامنهای دانکن استفاده شد.
نتایج و بحث
نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که در صفات وزنتر بوته، محتوای کلروفیل برگ، میزان نشت یونی و محتوی نسبی آب برگ اختلاف معنیداری بین پایهها وجود دارد و اثر متقابل پایه در پیوندک در سطح %5 معنادار میباشد.
نمودار-1 میانگین وزن تر نشا تحت تاثیر اثرمتقابل پایه×پیوندک
وزنتر نشا: مقدار وزنتر بوته در پایههای مختلف متفاوت است - نمودار . - 1 بیشترین وزن متعلق به پایه شینتوزا و پیوندک خربزه
زرد جلالی 4/73 - گرم - و کمترین وزن بوته در تیمار شاهد - بدون پیوند - تو سبز ساوه 3/30 - گرم - به دست آمد. تاتیر پایهها بر وزنتر بوته متفاوت بود که یکی از دلایل آن را میتوان در افزایش رشد ریشه دانست.
نمودار-2 میانگین محتوای کلروفیل برگ نشا تحت تاثیر اثرمتقابل پایه×پیوندک
محتوی کلروفیل برگ:میزان محتوای کلروفیل برگ در پایههای مختلف معنیدار است - نمودار . - 2 بیشترین میزان شاخص کلروفیل برگ مربوط به پایه شینتوزا و پیوندک خربزه زرد خاتونی و کمترین متعلق به گیاهان شاهد خاتونی - بدون پیوند - مشاهده شد.
