بخشی از مقاله
چکیده
در این تحقیق برخی مشخصههای فیزیکی و شاخصهای کیفی دو رقم تجاری خربزه ایران - زرد ایوانکی و سوسکی سبز - تعیین و اندازهگیری شد. مشخصههای طول میوه، عرض میوه، طول به عرض میوه، طول درونبر، عرض درونبر، طول به عرض درونبر، میانگین هندسی قطرها، قطر معادل، میانگین حسابی قطرها، ضریب کرویت، سطح رویه، جرم میوه، جرم گوشت، جرم پوست، جرم دانه، درصد گوشت، درصد پوست، درصد دانه، رطوبت، TSS، ضخامت گوشت، شاخص گوشت، ضخامت پوست، شاخص پوست، حجم، حجم تخمینی، درصد حجم درونبر و جرم مخصوص تعیین گردید. نتایج نشان داد که ضریب کرویت زرد ایوانکی%78/4 و سوسکی سبز %78/5، جرم خربزه رقم زرد ایوانکی3/425 کیلوگرم و از آن سوسکی سبز 3/664 کیلوگرم بوده و بخش اعظم جرم هر دو رقم - حدود - %79 را گوشت میوه تشکیل میدهد. دادههای به دست آمده از این تحقیق میتواند در طراحی و بهینهسازی تجهیزات برداشت، فرآوری و حمل و نقل، جداسازی و بستهبندی مورد استفاده مهندسان قرار گیرد.
کلمات کلیدی: خواص فیزیکی، خربزه، شاخصهای کیفی، تجهیزات برداشت
مقدمه
خربزه از جنس Cucumis، گونه Melo و تیره یا خانواده کدوییان - کدوسانان - 1با نام علمی کوکومیس مِلو2 میباشد. کدوییان که به آنها گیاهان جالیزی نیز گفته میشود دارای90 جنس و 750 گونه بوده و انواع زراعی مهم آن هندوانه، خیار، خربزه، طالبی، گرمک و انواع کدوها میباشد - پیوست، . - 1384 شکل، اندازه، حجم، سطح رویه، چگالی، تخلخل، رنگ و ظاهر از جمله مشخصه های فیزیکی هستند که در بسیاری از مسائل مربوط به طراحییک ماشین مخصوص یا تحلیل رفتارهایحاصله در انتقال مواد دارای اهمیت می باشند . - Mohsenin, 1986 -
تحقیقات زیادی در دنیا در زمینه تعیین خواص فیزیکی محصولات مختلف کشاورزی صورت گرفته است که به چند مورد اشاره می شود. صفا و همکاران - 2003 - برخی خواص فیزیکی انار از قبیل نسبت وزن انار به وزن دانهها، نسبت حجم انار به حجم واقعی دانهها، نسبت حجم دانه به حجم ظاهری دانهها، چگالی حقیقی، چگالی ظاهری و تخلخل دانهها را اندازهگیری کردند. در پژوهش دیگری برخی خواص فیزیکی و مکانیکی دو رقم طالبی نظیر ابعاد، جرم، حجم، جرم مخصوص، قطر میانگین هندسی، سطح رویه، سطح تصویر، درجه کرویت، سفتی و ضریب اصطکاک استاتیکی روی سه سطح فولاد گالوانیزه، لاستیک و برزنت بررسی گردید. نتایج نشان داد که ضریب کرویت برای رقم سمسوری0/93 و رقم شاهآبادی0/90 است - یونجی و قنبریان، . - 1387
در تحقیق دیگری خواص فیزیکی - طول، عرض، ارتفاع، جرم، حجم، چگالی، قطر میانگین هندسی و ضریب کرویت - برای دو رقم طالبی - تیل مگسی نیشابور و تیل شهری مشهد - تعیین گردید. نتایج نشان داد که طول، عرض، ارتفاع، جرم، حجم، قطر میانگین هندسی، شعاع انحنا و ضخامت پوست و گوشت تیل شهری از تیل مگسی بیشتر بوده و این در حالی است که چگالی آن کمتر است - سیدآبادی و همکاران، . - 1389 صفییاری و همکاران - 1392 - در تحقیقی برخی از خواص فیزیکی و مکانیکی میوه خرمالو رقم خرمندی را اندازهگیری کردند. خواص فیزیکی شامل طول، عرض، ضخامت، قطر میانگین هندسی، قطر میانگین حسابی، قطر معادل، ضریب کرویت، نسبت نما، وزن، مساحت رویه و حجم بودند. دروگر و همکاران - 1392 - در تحقیقی برخی از خواص فیزیکی خربزه قصری شامل ابعاد، جرم، حجم، چگالی، قطر هندسی، ضریب کرویت و ضریب اصطکاک بر سطوح آهن گالوانیزه و چوب و برخی خواص مکانیکی بافت گوشت و پوست شامل مدول الاستیسیته، تنش تسلیم، کرنش تسلیم و چقرمگی را در سه اندازه کوچک، متوسط و بزرگ تعیین کردند. نتایج نشان داد که با افزایش اندازه خربزه چگالی، ضریب کرویت و خواص مکانیکی گوشت کاهش ولی خواص مکانیکی پوست افزایش مییابد. بررسی منابع نشان میدهد که اطلاعات مستندی در مورد اندازهگیری خواص فیزیکی و شاخصهای کیفی خربزههای صادراتی ایران وجود ندارد؛ لذا هدف از این تحقیق تعیین و مقایسه شاخصهای کیفی دو رقم خربزه صادراتی ایران میباشد.
مواد و روشها
جهت انجام این تحقیق دو رقم خربزه صادراتی زرد ایوانکی و سوسکی سبز از شهرستان گرمسار انتخاب شد. این دو رقم به دلیل خواص مکانیکی مطلوب، مقاوم به ارتعاشات در حین حمل و نقل بوده و مناسب صادرات میباشند. خربزه-ها باید کامل، تازه، سالم و تمیز باشند. میوهها باید بدون هرگونه بوی خارجی و علائم بیماری باشند. در حین حمل و نقل، خربزهها را بایستی به نحوی بستهبندی کرد که از هر گونه آسیب مکانیکی حفظ شوند. برای حذف میزان دمای محیط و رطوبت نسبی هوا در موقع برداشت، نمونهها به مدت 24 ساعت در دمای آزمایشگاه 25 - تا 29 درجه - قرار داده شدند. برخی مشخصههای فیزیکی و شاخصهای کیفی اندازهگیری شدند. برای اندازهگیری ابعاد، خربزهها را به دقت و در راستای طولی برش داده شد. طول و عرض هر دو قسمت بیرونیb - و - a و درونبر - فضای دانه - - E و - D توسط کولیس دیجیتال با دقت 0/05 میلیمتر و عرض دهانه حداکثر 500 میلیمتر اندازهگیری شد. برای تعیین جرم از ترازوی دیجیتال با دقت 5 گرم استفاده شد. جهت تعیین حجم، یک ظرف آب روی ترازو قرار داده، سپس میوه را در آب غوطهور نموده و جرم آب جابجا شده، قرائت شد. با استفاده از رابطهی زیر حجم میوه بدست میآید:
- 1 -
از نسبت جرم به حجم، جرم مخصوص به دست میآید. میانگین هندسی قطرها - Dg - ، قطر معادل - Dp - ، میانگین حسابی قطرها - Da - ، ضریب کرویت - Sp - ، سطح رویه - - و حجم تخمینی - Vest - از روابط زیر محاسبه شدند:
درصد گوشت - RF - ، درصد پوست - RP - و درصد دانه - RS - به ترتیب از تقسیم جرم گوشت - MF - ، جرم پوست - MP - و جرم دانه - MS - به جرم کل میوه - M - محاسبه میشوند:
نسبت ضخامت گوشت به قطر میوه به عنوان صفت گوشتدار بودن - شاخص گوشت - توصیف میشود. برای این منظور یک برش کامل در امتداد طول میوه ایجاد کرده و ضخامت گوشت میوه و قطر آن در نواحی وسط میوه تعیین شد.
در روابط بالاFI شاخص گوشت، TF ضخامت گوشت در نواحی وسط، SI شاخص پوست و TS ضخامت پوست است.
نسبت طول به عرض خربزه از رابطه a b q و نسبت طول به عرض فضای دانه از رابطه a/b q به دست میآید . - IPGRI, 2003 - درصد حجم درونبر - %V - عبارت از نسبت حجم درونبر به حجم اندازهگیری شده خربزه است. به دلیل عدم امکان اندازهگیری حجم درونبر، برای اندازهگیری آن از تشابه به شکلهای هندسی استفاده شد. برای تعیین درصد قند، مقداری از گوشت میوه از وسط آن برداشته و با چکاندن چند قطره از عصارهاش روی شیشهی رفراکتومتر - فامنگار - در دمای20±0/5 درجه سلسیوس، درصد مواد جامد محلول - TSS - قرائت شد. چون بیشترین مقدار مواد جامد محلول را قندها از جمله ساکاروز، فروکتوز و گلوکز تشکیل میدهد و بین این دو مقدار رابطهی مستقیم و نزدیک وجود دارد لذا آن را به عنوان درصد قند در نظر میگیریم. مواد جامد محلول بخش مهمی از مواد جامد کل میوه را شامل میشود این مواد از این جهت دارای اهمیتاند که مهمترین جزء تشکیل دهندهی طعم و مزه
