بخشی از مقاله
چکیده
به منظور مطالعه تاثیر آبیاری جویچه ای متناوب بر محتوای رطوبت ن سبی - RWC - برگ ارزن دم روباهی، پژوه شی مزرعه ای در سال 1387 و 1388 در دانشکده علوم و مهندسی کشاورزی دانشگاه تهران اجرا شد. فاکتورها شامل روش آبیاری - آبیاری جویچه ای متداول و آبیاری جویچه ای یک درمیان - و کم آبیاری - 100، 85، 70 و 55 درصد نیاز آبی گیاه - بود. نتایج نشان داد که در بعضی از مراحل نمونه برداری با کاهش مقدار آب آبیاری و تغییر روش آبیاری جویچه ای یک در میان به روش آبیاری جویچه ای متداول محتوای رطوبت نسبی برگ کاهش یافت. در کل مشاهده شد که محتوای رطوبت نسبی برگ ارزن دم روباهی بصورت جزیی تحت تاثیر تنش خ شکی قرار گرفت. تاثیر جزیی تنش خ شکی بر محتوای رطوبت ن سبی برگ را شاید بتوان به مقاوم بودن این گیاه در مقابل تنش خشکی نسبت داد.
کلمات کلیدی: آبیاری متناوب ریشه، خشکی، ارزن دم روباهی
مقدمه
برای مقابله با خشکی گزینه های مختلفی وجود دارد یکی از این گزینه ها استفاده از گیاهان مقاوم به خشکی مانند ارزن دم روباهی و روش های جدید آبیاری است. محتوایی رطوبت نسبی برگ یکی از شاخص های مورد استفاده در مطالعات خشکی است که توسط بسیاری از محققین بکار رفته است [1] و . [2] عبدا... و الخوشیبان [3] در بررسی اثر تنش رطوبتی بر محتوی رطوبت نسبی ارقام گندم گزارش کردند که میزان RWC در واریته مقاوم گندم - 28/6% - کمتر از واریته غیر مقاوم - % - 33/6 بود. چنین تغییراتی در پا سخ این دو واریته به کمبود آب به توانایی این خ صو صیت ژنتیکی مرتبط ا ست تا تغییرات خا صی در م سیر متابولی سم آنها ایجاد شود بنابراین پتانسیل اسمزی و آبی آنها با یک کاهش آستانه ای همراه در RWC آنها کاهش می یابد. هدف از این تحقیق تعیین اثر روش آبیاری جویچه ای یک در میان بر محتوای رطوبت نسبی برگ ارزن دم روباهی بود.
مواد و روش ها
پژوهشی مزرعه ای بصورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سال 1387 و 1388 در دانشکده علوم و مهندسی کشاورزی دانشگاه تهران اجرا شد. فاکتورها شامل روش آبیاری - آبیاری جویچه ای متداول و آبیاری جویچه ای یک درمیان به ترتیب M1 و - M2 و کم آبیاری 100 - ، 85، 70 و 55 درصد نیاز آبی گیاه به ترتیبV1، V2، V3 و - V4 بود. برای تعیین محتوای رطوبت نسبی برگ، آخرین برگ از روی یک بوته مورد نمونه برداری قرار گرفت. برگها بلافاصله بعد از اینکه از قاعده پهنک بریده شدند، در داخل یک کیسه پلاستیکی قرار گرفتند و در جای خنک نگهداری شدند.
وزن تازه دو ساعت بعد از برش در آزمایشگاه تعیین شد. وزن آماسیده نیز بدین ترتیب بدست آمد که برگ ها به مدت 16 تا 18 ساعت در آب مقطر در دمای اتاق - تقریبا 20 درجه سانتی گراد - قرار داده شدند سپس برگ ها به سرعت و به دقت با استفاده از دستمال کاغذی خشک شدند و وزن تر آنها تعیین شد:[4]× 100 - 1 - × - وزن خشک- وزن آماسیده - - / وزن خشک-وزن تازه - = محتوای آب نسبی - % - اندازه گیری محتوای رطوبت نسبی برگ در سه نوبت در سال 1387 در تاریخ های 52، 59 و 69 روز بعد از کاشت و در سال 1388در چهار نوبت در تاریخ های 47، 54، 61 و 67 روز بعد از کاشت انجام گرفت. سه بوته در هر پلات برای اندازه گیری محتوای رطوبت نسبی برگ انتخاب شد.
نتایج و بحث
در سال 1387، در مرحله اول و دوم نمونه گیری برای محتوای رطوبت نسبی برگ، تفاوتی بین تیمارهای آبیاری در هر مرحله وجود نداشت ولی در مرحله سوم نمونه گیری مشاهده شد که M2V4 نسبت به - M1V3 و همچنین M2V3 نسبت به M1V3 دارای محتوای رطوبت نسبی برگ بالاتری بودند - P < 0/05، جدول - 1 که نشان دهنده کارایی بالاتر روش آبیاری جویچه ای متناوب نسبت به روش آبیاری متداول است. در این مرحله روند نسبتا کاهشی از نظر محتوای رطوبت نسبی برگ در حالت تنش رطوبتی مشاهده شد. کانگ و همکاران [5] اعلام داشتند که با وجود کاهش مقدار آب مصرفی در روش آبیاری ثابت و متناوب ریشه ولی محتوای رطوبت نسبی برگ کاهش معنی داری نداشت که با نتایج این آزمایش مطابقت دارد. بخشهای از نتایج این آزمایش با نتایج محققان دیگر مطابقت دارد [1]، [2] و .[3]
در تیمار M1V3، مرحله دوم نمونه گیری نسبت به مرحله سوم دارای محتوای رطوبت نسبی برگ بالاتری بود. در تیمار M2V3 مرحله سوم نمونه گیری ن سبت به مرحله اول دارای محتوای رطوبت ن سبی برگ بالاتری بود و در تیمار M1V4 مرحله دوم نمونه گیری نسبت به مرحله سوم دارای محتوای رطوبت نسبی برگ بالاتری بود P < 0/05 - ، جدول . - 1 لذا مشاهده می شود که محتوای رطوبت ن سبی برگ ارزن دم روباهی با گذ شت زمان و ر سیدن به مراحل برداشت - علوفه ای - کاهش نیافت با اینکه انتظار می رفت که با نزدیک شدن به مرحله آخر دوره بعلت کاهش مقدار آب در خاک و افزایش میزان تنش خشکی در گیاه این اتفاق روی دهد و حتی در یک تیمار - M2V3 - محتوای رطوبت نسبی برگ در مرحله سوم نمونه گیری - برداشت علوفه ای - بیشتر از مرحله اول نمونه گیری بود که احتمالا بعلت قدرت تنظیم اسمزی در این گیاه باشد .[6]
در سال 1388، در مرحله اول نمونه گیری، M1V1، M2V1، M1V2 وM2V2 نسبت به M2V4 دارای محتوای رطوبت نسبی برگ بالاتری بودند و تفاوت بین بقیه تیمارها معنی دار نبود P < 0/05 - ، جدول . - 2 در مرحله دوم و چهارم نمونه گیری بین تیمارها در هر مرحله تفاوتی نبود و در مرحله سوم نمونه گیری M1V1 نسبت به M2V4 دارای محتوای رطوبت نسبی برگ بالاتری بود.در مطالعه اثر تنش رطوبتی بر روابط آبی ارقام گندم گزارش شده است که خشکی میزان RWC را کاهش داد. گیاهانی که در مرحله رویشی در معرض تنش رطوبتی بودند دارای RWC ای برابر گیاهان شاهد در مرحله گلدهی بودند که پیشنهاد می کند که آبیاری مجدد پس از رهایی از تنش در مرحله رویشی منجر به بازگشت کامل بنیه گیاه می شود. تا وقتی که گیاهان در مرحله زایشی باقی ماندند، تاثیرات تنش رطوبتی که در مرحله رویشی اعمال شده بود کاهش یافت.
RWC و پتانسیل آبی بالاتر منجر به سرعت فتوسنتز بیشتری شد .[1]سی و سه مرده و همکاران [2] در بررسی عوامل روزنه ای و غیر روزنه ای کنترل کننده فتوسنتز و ارتباط آن با مقاومت به خشکی در ارقام گندم اظهار داشتند که با وجود هدایت روزنه ای و تعرق بیشتر در ارقام مقاوم تحت تنش، محتوای آب نسبی در این ارقام %8 بی شتر از ارقام ح ساس بود و لذا می توان گفت ارقام مقاوم توانایی بی شتری در جذب آب از خاک دارند. RWC بالاتر بمعنی توانایی برگ در حفظ مقادیر بیشتری آب در شرایط تنش است.
نتیجه گیری
در کل مشاهده شد که محتوای رطوبت نسبی برگ ارزن دم روباهی بصورت جزیی تحت تاثیر تنش خشکی قرار گرفت و مقدار آن کاهش معنی داری نداشت. تاثیر جزیی تنش خشکی بر محتوای رطوبت نسبی برگ را شاید بتوان به مقاوم بودن این گیاه در مقابل تنش خشکی نسبت داد. شیب نسبتا افزایشی محتوای رطوبت نسبی برگ در مرحله آخر نمونه گیری نسبت به مرحله اول در برخی تیمارها در سال دوم تحقیق احتمالا بعلت قدرت تنظیم اسمزی در این گیاه باشد
