بخشی از مقاله
تاثيرمصرف نيتروکسين ،بيوفسفر،کلپاک واسيدآمينه گلايسين بر گياه ذرت(.Zea mays L)
چکيده
جهت بررسي تاثيرکودهاي بيولوژيک نيتروکسين وبيوفسفر،کلپاک(عصاره جلبک دريايي )واسيدآمينه گلايسين برگياه ذرت ، آزمايشي در سال ١٣٨٩ به صورت آزمايش فاکتوريل در قالب طرح پايه بلوک هاي کامل تصادفي با چهار تکرار اجرا شد. تيمارهاي آزمايش شامل کود بيولوژيک (نيتروکسين و بيوفسفر)در دو سطح : a٠= عدم مصرف، a١= مصرف (بذر مال)، عصاره ١ جلبک دريايي (کلپاک)در دوسطح :b٠=عدم مصرف، b١=مصرف (محلول پاشي ) و مصرف اسيد آمينه گلايسين در دو سطح : c٠= عدم مصرف، c١= مصرف (مخلوط با آب آبياري ) بود.نتايج نشان دادکه مصرف کودهاينيتروکسين ، بيوفسفر،عصارهي جلبک دريايي (کلپاک)و اسيد آمينه گلايسين برصفات وزن ترکل بوته ، وزن خشک برگ،وزن خشک ساقه وعملکرد دانه در سطح آماري يک درصدمعني دارشد.وهمچنين اثرات دوگانه کودهاي(نيتروکسين ، بيوفسفر)،عصارهي جلبک دريايي (کلپاک)بر عملکردنيز در سطح يک درصدمعني دارشد.وزن تر کل بوته واثرات دوگانه کلپاک واسيدآمينه گلايسين برعملکردواثرات سه گانه (نيتروکسين وبيوفسفر)،کلپاک واسيدآمينه گلايسين بر وزن خشک برگ وعملکرددر سطح احتمال پنج درصدمعني دارشد.وبقيه صفات اختلاف معني داري مشاهده نشد.
واژگان کليدي: نيتروکسين ، بيوفسفر،کلپاک، گلايسين ،ذرت
مقدمه
در چند دهه اخير مرف نهاده هاي کشاورزي در اراضي کشاورزي موجب مععضلات زيست محيطي عديده اي از جمله آلودگي منابع آب ، افت کيفيت محصولات کشاورزي وکاهش ميزان حاصلخيزي خاکها گرديده است (٢٠٠٣,shrma) کاربرد کودهاي بيولوژيک ،از جمله راهبردهاي تغذيه گياه براي نيل به اهداف کشاورزي اکولوژيک است (٢٠٠٤,.kapoor et al) گرچه استفاه از کودهاي بيولوژيک در کشاورزي قدمت زيادي دارد ولي بهره برداري علمي از اين گونه منابع سابقه چنداني ندارد.
هرچند کاربرد اين کودها در چند دهه اخير کاهش يافته ولي امروزه باتوجه مشکلاتي که مصرف بي رويه کودهاي شيميايي به وجود آورده است استفاده ازآنها در کشاورزي مجددا مطرح شده است (آستارايي وهمکاران.١٣٧٥)وسعي برآن است تا از پتانسيل ارگانيسم هاي خاک ومواد آلي به منظور حداکثرتوليد در ضمن توجه به کيفيت خاک ورعايت بهداشت وايمني محيط زيست استفاده گردد(معلم وهمکاران.١٣٨٦)کودهاي بيولوژيک در مقايسه با کودهاي شيمياي مزيت هاي قابل توجهي دارندازآن جمله اين که در چرخه غذايي ،توليدموادسمي وميکربي نمي نمايند،قابليت تکثير خودبخودي دارند، باعث اصلاح خصوصيات فيزيکي وشيمياي خاک مي شوند(معلم وهمکاران.١٣٨٦) اصطلاح کودهاي بيولوژيک منحصراًبه مواد آلي حاصل از کودهاي دامي ،بقاياي گياهي ،کود سبز وغيره اطلاق نمي گردد،بلکه ريزموجودات باکتريايي و قارچي و مواد حاصل از فعاليت آنها در رابطه با تثبيت نيتروژن ،فراهمي فسفر وساير عناصرغذايي از جمله مهمترين کودهاي بيولوژيک محسوب مي گردند(١٩٩٤,.Manaffee et al)باکترياي هاي جنس ازتوباکتر،آزوسپيريليوم ، سودوموناس وريزوبيوم از مهمترين باکتري هاي محرک رشد گياه مي باشند که علاوه بر تثبيت زيستي نيتروژن ومحلول کردن فسفر خاک با توليد مقاديرقابل ملاحضه هورمون هاي تحريک کننده رشد به ويژه انواع اکسين ،جيبرلين و سيتوکنين رشد و نمو گياهان زراعي را تحت تاثير قرار مي دهند(٢٠٠٤,.Zahir et al) ميگاهد وهمکاران با بررسي اثرآزوسپيريليوم(Azotobacterchroococcum)تلقيح ازتوباکتر (Apiumgraveolens)
روي کرفس (Azospirillumlipoferum) به اين نتيجه رسيدند که تلقيح با کودهاي بيولوژيک باعث افزايش معني دار ارتفاع ، تعداد شاخه جانبي ،تعداد چتر ،وزن خشک ،عملکرد و محتوي نيتروژن ،فسفر وپتاسيم گياه در مقايسه با شاهد(٢٠٠٤,.Migahedetal).براي اولين بار در کشور مصرف عصاره جلبک دريايي در گياه ذرت موجب افزايش وزن خشک
کل بوته ، تعداد دانه در رديف بلال، ارتفاع بلال ازسطح خاک و نسبت ساقه به ريشه شد (چه بيشاط وهمکاران.١٣٩٠).در پژوهشي عنوان شد که با افزايش مصرف کلپاک عملکرد دانه ، تعداد غلاف در بوته ، عملکرد بيولوژيک ساقه و ريشه در گياه لوبيا افزايش يافت (١٩٩٤ ,.Beckett et al). در پژوهشي عنوان شد با مصرف اسيد آمينه گلايسن ، وزن خشک کل بوته ، نسبت ساقه به ريشه و عملکرد دانه در ذرت افزايش يافت (چه بيشاط وهمکاران.١٣٩٠)
.
مواد و روش ها
اين آزمايش در سال ١٣٨٩ در مزرعه آموزشي تحقيقاتي (شهيد سالمي ) دانشگاه آزاد اسلامي واحد اهواز واقع در ٢ شهرستان اهواز انجام شد. اين تحقيق بر اساس آزمايش فاکتوريل در قالب طرح پايه بلوک هاي کامل تصادفي با چهار تکرار اجرا شد. تيمارهاي آزمايش شامل کود بيولوژيک (نيتروکسين و بيوفسفر) در دو سطح : a٠= عدم مصرف، a١= مصرف (بذر مال )،
عصاره جلبک دريايي در دو سطح : b٠= عدم مصرف، b١= مصرف (محلول پاشي ) و مصرف اسيد آمينه گلايسين در دو سطح :
c٠= عدم مصرف، c١= مصرف (مخلوط با آب آبياري) روي گياه اعمال شدند. لازم به ذکر است که نحوه استفاده کودهاي بيولوژيک (نيتروکسين و بيوفسفر) به اين صورت بود که اين دو با هم ترکيب شده و به صورت بذر مال در محل سايه آن ها را با بذر مخلوط کرده تا جذب بذرها شدند، بعد اقدام به کشت نموديم . براي مصرف عصاره جلبک دريايي از محصولي به اسم کلپاک استفاده شد که به صورت اسپري (محلول پاشي ) در سه مرحله انجام شد که شامل : مرحله اول: هنگام تنک کردن گياه، مرحله دوم : هنگام ارتفاع ٥٠ سانتي متري گياه و مرحله سوم: هنگام گلدهي گياه بود. براي مصرف اسيد آمينه گلايسين از محصولي به اسم بنومين استفاده گرديد که اين ماده نيز در سه مرحله و در مخلوط با آب آبياري در اختيار گياه قرار گرفت که شامل : مرحله اول : در آب آبياري بعد از تنک کردن گياه، مرحله دوم: آبياري در هنگام ارتفاع ٥٠ سانتي متري گياه و مرحله سوم: آبياري هنگام گلدهي گياه اعمال شد. هر کرت آزمايشي شامل ٥ خط کشت به طول ٤ متر و فاصله خطوط ٧٥ سانتي متر و فاصله بوته ها روي رديف ١٨ سانتي متر در نظر گرفته شد. رقم ذرت مورد استفاده در اين آزمايش رقم سينگل کراس ٧٠٤ بود.
نتايج وبحث
وزن تر کل بوته نتايج حاصل از جدول تجزيه واريانس ، صفت وزن تر کل بوته تحت تأثير مصرف تاثيرنيتروکسين ،بيوفسفر،کلپاک واسيدآمينه گلايسين در سطح آماري يک درصد و اثر متقابل دوگانهنيتروکسين ،بيوفسفر،کلپاک گلايسين در سطح پنج درصد اختلاف معني دار نشان داد.ولي در اثرات دوگانه نيتروکسين ،بيوفسفر، اسيدآمينه گلايسين و کلپاک ،اسيدآمينه گلايسين واثرات سه گانه اختلاف معني داري ازلحاظ آماري مشاهده نشد.(جدول ١)بر اساس نتايج مقايسه ميانگين صفات وزن ترکل بوته تحت مصرف نيتروکسين ،بيوفسفر،کلپاک واسيدآمينه گلايسين باعث افزايش شد که بيشترين وزن تر کل بوته با ميانگين هاي ٥٤٩.١٠ ، ٥٢٤.٩٧ ،٤٨٩.٥٤ گرم به ترتيب مربوط به نيتروکسين ،بيوفسفر،کلپاک واسيدآمينه گلايسين بود.دربين اثرات سه گانه صفات بيشترين وزن ترکل بوته مربوط به تيمار مصرف نيتروکسين ،بيوفسفر،کلپاک واسيدآمينه گلايسين باميانگين ٧٢٧.٩گرم کمترين ميانگين وزن ترکل بوته ٢٦١.٥٣گرم ازتيمارعدم مصرفنيتروکسين ،بيوفسفر،کلپاک واسيدآمينه گلايسين حاصل شد .(جدول٢).
ميانگين هايي که حداقل در يک حرف مشترکند، اختلاف آماري معني داري در آزمون چند دامنه اي دانکن در سطح احتمال پنج درصد ندارند.
