بخشی از مقاله
چکیده :
براي بررسی تاثیر سطح هاي نیتروژن بر عملکرد و اجزاي عملکرد سه هیبرید ذرت شیرین،آزمایشی مزرعه اي در دانشکده کشاورزي دانشگاه شیراز در سال زراعی 1393 به صورت طرح کرت هاي خرد شده با طرح پایه بلوك هاي کامل تصادفی در سه تکرار اجراء گردید انجام شد. تیمارها شامل پنج سطح نیتروژن - صفر، 75، 150، 225 و 300 کیلوگرم در هکتار - و سه هیبرید ذرت - چیس، تمپتیشن و ایرانی - بودند. نتایج نشان داد که با افزایش نیتروژن تعداد دانه در بلال و عملکرد دانه به صورت معنی داري افزایش یافت، ولی کارایی استفاده از نیتروژن و شاخص برداشت نیتروژن به صورت معنی داري کاهش یافتند. همچنین هیبرید چیس بیشترین عملکرد دانه را به خود اختصاص داد.
مقدمه :
در میان دسته اي از گیاهان که جزء سبزیجات دسته بندي شده اند، ذرت شیرین از نظر ارزش صنایع تبدیلی مقام دوم و براي مصارف تازه خوري مقام چهارم را کسب کرده است - - 5ح نیتروژن یکی از عناصر پرمصرف بودهو تاثیر آن بر تعداد دانه ذرت مثبت و کمبود نیتروژن در طول مرحله سبزشدن تا گسترش برگ هاي شش و هفت تعداد دانه و بلال را کاهش می دهد
افزایش عملکرد دانه در نتیجه افزایش نیتروژن توسط پژوهشگران دیگرتایید گردیده است - 6و - 8 شناخت نیاز غذایی گیاه، به ویژه میزان و زمان مناسب مصرف نیتروژن علاوه بر جلوگیري از بروز آلودگی هاي زیست محیطی و به هم خوردن تعادل عناصر در خاك، سبب افزایش کارایی مصرف کود هاي نیتروژنی می شود. کارایی استفاده از نیتروژن با توجه افزایش آبشویی نیترات و مقدار بازیافت کم کودهاي معدنی در بسیاري از خاك ها از طریق گیاهان از اهمیت زیادي برخوردار است
و در این مورد شاخص هاي متنوع استفاده از نیتروژن وجود دارد. در رابطه با نیتروژن، بالاترین تخمین هاي کارایی استفاده از کودهاي نیتروژن حدود 50 درصد و یا حتی کمتر از آن است - . - 1 استفاده بیش از حد مطلوب از کودهاي نیتروژنی ، از یک سو با کاهش جذب یا استفاده از نیتروژن در گیاهان همراه بوده و از سوي دیگر موجب افزایش هدر رفت نیتروژن نیز می گردد . - 4 - هدف از انجام این آزمایش بررسی تاثیر سطح هاي نیتروژن بر عملکرد و اجزاي عملکرد سه هیبرید ذرت شیرین در ناحیه باجگاه بوده است.
مواد و روش ها
این آزمایش به منظور بررسی تاثیر سطح هاي کود نیتروژن بر عملکرد و اجزاي عملکرد سه رقم ذرت شیرین در مزرعه دانشکده کشاورزي دانشگاه شیراز در سال زراعی 1393- 94 به صورت طرح کرت هاي خرد شده در قالب طرح بلوك هاي کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا شد. تیمارها شامل پنج سطح نیتروژن - صفر، 75، 150، 225، 300 کیلو گرم در هکتار - در کرت هاي اصلی و سه رقم ذرت شیرین - چیس، ایرانی و تمپتیشن - در کرتهاي فرعی بودند. هر کرت شامل 4 ردیف کشت به فاصله 75 سانتیمتر و به طول 5 متر و فاصله بوتهها روي ردیف 15 سانتیمتر بود. نیتروژن در دو مرحلهبه صورت اوره، نیمی در زمان کشت و بقیه در زمان شش برگی با توجه به تیمارهاي مورد نظر به کرت ها داده شدند. وجین علف هاي هرز به صورت دستی صورت گرفت. و در پایان فصل رشد صفات تعداد دانه در بلال، عملکرد دانه و شاخص هاي کارایی مصرف نیتروژن و شاخص برداشت نیتروژن با استفاده از نرم افزار آماري حAح انجام شد و براي مقایسه میانگین ها از آزمون دانکن در سطح احتمال %5 استفاده شد
نتایج و بحث :
تعداد دانه در بلال از اجزاي مهم عملکرد دانه می باشد و اثر عامل اصلی نیتروژن و برهمکنش هیبرید در نیتروژن بر ان معنیدار گردید، در حالی که اثر نوع هیبرید معنیدار نبود - لfoundشnotشsourceشReferenceشسrrorم - . با افزایش مصرف نیتروژن در تمام هیبریدها به صورت معنیداري تعداد دانه در بلال افزایش یافت - شnot شsource شReference شسrrorم ل - found و بیشترین تعداد دانه در بلال - 611/3 - در تیمار 225 کیلوگرم نیتروژن در هکتار وهیبرید ایرانی و کمترین تعداد دانه در بلال - 209/3 - در تیمار بدون کاربرد کود و هیبرید ایرانی بدست آمد.
هیبرید ایرانی در مقایسه با سایر هیبریدها بیشترین حساسیت را به مصرف نیتروژن نشان داد، به نحوي که در حالت بدون کاربرد کود کمترین تعداد دانه در بلال را داشت و با افزایش سطح نیتروژن به 225 کیلوگرم در هکتار بیشترین تعداد دانه در بلال داشت. پژوهش ها نشان داد که مصرف نیتروژن سبب افزایش قطر بلال، طول بلال، تعداد دانه در بلال، و وزن هزاردانه و در نهایت عملکرد دانه در پنج هیبرید ازشش هیبرید ذرت شیرین شد - . - 2 عملکرد دانه نیز به صورت معنی داري تحت تاثیر فاکتورها قرار گرفت
تیمار شاهد کمترین و سطح 300 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بیشترین عملکرد دانه را داشت، ولی بین سطح هاي 300 و 225 کیلوگرم نیتروژن تفاوت معنی داري وجود نداشت. با بررسی بر همکنش دو عامل مشخص گردید که بیشترین عملکرد دانه 633/4 - گرم در متر مربع - در هیبرید چیس و سطح 300 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و کمترین آن 264/8 - گرم در متر مربع - در شرایط بدون کاربرد نیتروژن - و هیبرید ایرانی به دست آمد - جدول. - 1 در بین ارقام نیز رقم چیس بالاترین عملکرد دانه را داشت، ولی بین هیبرید ایرانی و تمپتیشن تفاوت معنی داري حاصل نگردید. نتایج پژوهش هاي دیگر تایید این موضوع را در بر داشت که افزایش مصرف نیتروژن سبب افزایش عملکرد دانه گردیده است
جدول-1 تجزیه واریانس تعداد دانه در بلال، عملکرد دانه، و شاخص یرداشت نیتروژن
جدول -2 مقایسه میانگین برهمکنش نیتروژن و رقم بر تعداد دانه در بلال، عملکرد و شاخص مصرف نیتروژن در هیبریدهاي ذرت شیرین.
با افزایش سطح نیتروژن شاخص برداشت نیتروژن در تمام هیبریدها به صورت معنی داري کاهش یافت و بیشترین آن در تیمار 75 کیلوگرم نیتروژن در هکتار - 71/15 کیلوگرم بر کیلوگرم - و کمترین آن در 300 کیلوگرم نیتروژن در هکتار 64/52 - کیلوگرم بر کیلوگرم - وجود داشت - جدول. - 2 به نظر می رسد که سطح هاي بالاي نیتروژن - 225 و300 کیلوگرم نیتروژن در هکتار - نسبت به پایین تر منجر به کاهش معنی داري در این شاخص شده است.
علت این روند را می توان چنین بیان داشت که با افزایش کاربرد نیتروژن، در یک محدوده ي خاص انتقال نیتروژن به دانه ها مشابه با جذب بیشتر نیتروژن از خاك، متوقف خواهدشد.نتایج نشان داد که با افزایش سطح نیتروژن کارایی آن نیز کاهش یافت ،به نحوي که سطح 75 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بیشترین 61/119 - کیلوگرم بر کیلوگرم - و سطح 300 کیلوگرم نیتروژن در هکتار کمترین - 25/423 کیلوگرم بر کیلوگرم - کارآیی مصرف نیتروژن راداشتند
